Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ rozszerzalności powodowanej reakcją kruszywa z wodorotlenkami sodu i potasu na właściwości mechaniczne betonu

Hafci Alkan, Turanli Lutfullah, Bektas Fatih

Cement Wapno Beton

|

2021

|

R. 26, nr 1

12--23

PL

W przeprowadzonych doświadczeniach zbadano wpływ reakcji wodorotlenków sodu i potasu z krzemionką na mechaniczne właściwości betonu, a mianowicie wytrzymałość na ściskanie i zginanie, na rozłupywanie przy rozciąganiu, moduł elastyczności oraz wytrzymałość, badaną metodą „pull-out”. Uwzględniono także wpływ geometrii próbek na rozszerzalność związaną z tą reakcją kruszywa. Uzyskane wyniki potwierdziły, że ta rozszerzalność przekraczająca 0,04% powoduje znaczne pogorszenie właściwości mechanicznych betonu, jednak z różną prędkością. Ponadto te doświadczenia wykazały, że geometria próbek ma znaczny wpływ na szybkość tej reakcji.

EN

In this experimental study the effect of alkali silica reaction [ASR] on the mechanical properties of concrete namely compressive strength, flexural strength, splitting tensile strength, modulus of elasticity and pull-out strength is presented. The effect of the specimens’ geometry on ASR expansion has also been studied. The results confirm that ASR expansion of over 0.04% causes significant losses in the mechanical properties of concrete, albeit at differing rates. Moreover, this study proves that the specimen geometry has an important role on ASR expansion rate.

2

Ammonia-Ca-K competitive ion-exchange on zeolites in mining wastewater treatment: batch regeneration and column performance

Chartrand Zachary G., Narbaitz Roberto M., Sartaj Majid, Downey Jason

Journal of Sustainable Mining

|

2020

|

Vol. 19, iss. 2

58--71

EN

This manuscript addresses the treatment of explosives-impacted mining wastewaters (EIMWW) using ion-exchange to remove elevated levels of ammonia. Repeated batch loading-regeneration cycles were conducted for two commercially available zeolite media used in the treatment of ammonia-laden EIMWW to establish the effects of competing ions and regeneration solution composition. The Northern Ontario EIMWW tested contained 3.87 meq/L total ammonia (TA) as well as 2.85 mg/L K+ and 3.9 meq/L Ca2+. The media studied were a natural clinoptilolite and a modified clinoptilolite (SIR-600). Five regenerant solutions with different NaCl and KCl concentrations were evaluated using batch tests. The presence of potassium in the regenerant was found to hinder the TA exchange capacity of both zeolites. The SIR-600 and the natural clinoptilolite used in conjunction with the 10% NaCl solution featured the best TA exchange capacities, 0.46 ± 0.02 meq TA/g and 0.36 ± 0.05 meq TA/g, respectively. The batch tests showed that both media had a slight preference for K+ over TA. The continuous flow column tests performed using SIR-600 media greatly accentuated the selectivity of K+ over TA. In reaching the same 0.55 meq TA/L breakthrough level, the same modified zeolite column was able to treat five times more volume of a synthetic TA solution than EIMWW.

3

Comparison of two single-solute models of potassium kinetics during hemodialysis

Pietribiasi Mauro, Waniewski Jacek, Zaluska Wojciech, Wójcik-Zaluska Alicia, Leypoldt John K.

Biocybernetics and Biomedical Engineering

|

2020

|

Vol. 40, no. 3

938--949

EN

Optimal potassium removal in hemodialysis (HD) is an important but difficult to achieve goal, influenced by numerous factors. Two types of single-solute mathematical models have been previously proposed to assess potassium kinetics in HD: pseudo-one compartment ( p1) and two-compartment models (2c). We compared these two models in simulating potassium kinetics during HD sessions with different treatment settings. After estimation of unknown parameters via fitting to clinical data during 4 h sessions with a dialysate potassium of 2.6 ± 0.6 mmol/L, the models were used to simulate 4 HD sessions for each patient, resulting from the combination of session length (4 h vs. 8 h) and potassium dialysate concentration (2.6 vs. 0 mmol/L). The simulated potassium concentration profiles were similar under different treatment conditions, and predicted potassium removal during the treatments was 77 ± 24 mmol with the standard settings; both increases in session length and potassium dialysate to plasma concentration gradient resulted in a significant increase in potassium removed. Both models indicated similar minimum values of dialysate potassium concentration required to avoid post-HD hypokalemia: 1.18 ± 0.66 mmol/L for 4 h HD and 1.71 ± 0.52 mmol/L for 8 h HD. The models described similar kinetics for potassium during different combinations of treatment settings. Total removal of potassium and minimum dialysate concentration to avoid post-HD hypokalemia, were predicted without significant differences by both models. Although no model has a clear advantage in terms of describing clinical data, our analyses suggest that 2c might offer a better trade-off between physiological accuracy and over-parametrization.

4

Porównanie stężenia jonów sodu i potasu w wodach krakowskich źródeł artezyjskich w latach 1997 i 2020

Kołodziejczyk Ewa, Dądela Maria

Analit

|

2020

|

Nr 9

12--18

PL

Niezliczone ilości wody znajdują się pod powierzchnią Krakowa. Grube warstwy geologiczne chronią je przed skażeniami zewnętrznymi. Jednak podczas okresowych badań prowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarną wykryto w nich między innymi bakterie coli, co dyskwalifikuje zdatność tych wód do picia. Wody w tych studniach należą do tzw. akratopegów, czyli wód o mineralizacji od 500 do 1000 mg/l składników mineralnych [1]. A więc nie są to już „wody słodkie", w obecnej nomenklaturze handlowej zwane „wodami źródlanymi" i jeszcze nie „wody mineralne", ale już blisko nich. W Krakowie mamy dwanaście zdrojów. Badania dotyczyły wody z pięciu studni artezyjskich ujmujących jurajskie piętro wodonośne: „Zdrój Królewski", „Zdrój Nadzieja", „Zdrój Lajkonik", „Zdrój Jagielloński", „Zdrój Dobrego Pasterza". Dodatkowo wykorzystano również wodę ze studni ujmującej mioceński poziom wodonośny: „Zdrój Solidarności". Do wykonania oznaczeń zawartości sodu i potasu posłużono się metodą fotometrii płomieniowej. Wyniki porównano z publikacją z 1997 roku oraz dokonano porównania stężeń pierwiastków.

EN

Countless amounts of water lie beneath the surface of Krakow. Thick geological layers protect them from external contamination. However, during periodic examinations of the National Sanitary Agency, inter alia, coli bacteria were detected there, which disqualifies these waters for drinking. The waters in these wells belong to class of waters with mineralization from 500 to 1000 mg/1 of minerals [1]. And these are no longer "mineral waters", a new nomenclature and called "spring waters" and not yet "mineral waters", but close to them. We have twelve such wells in Krakow. The research concerned water from five artesian wells capturing the Jurassic aquifer: "Royal Spa", "Zdrój Nadzieja", "Lajkonik Spa", "Jagiellonian Spa", "Good Pasterz Spa". Additionally, water was also used from a well capturing the Miocene aquifer: "Zdrój Solidarności". Perform the determination of sodium and potassium using the flame photometry method. The results were compared with the publication from 1997 and the concentrations of the elements were compared.

5

Ocena zagrożenia wód podziemnych terenów wodonośnych Wrocławia jonami niklu i potasu w świetle badań modelowych

Modelska Magdalena, Wcisło Marek

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 475, Hydrogeologia z. 16

161--167

PL

Celem prezentowanych badań była ocena zagrożenia ze strony intensywnie zagospodarowanych przemysłowo i rolniczo obszarów Wrocławia dla wód podziemnych sąsiadujących z nimi terenów wodonośnych. Na skutek przeprowadzonych prac terenowych i laboratoryjnych zdiagnozowano potencjalne ryzyko związane z napływem wód o podwyższonych stężeniach jonów niklu i potasu. Dla metali tych wykonano model migracji masy w wodach podziemnych. Obejmował on okres 10 lat, zakładając charakter zanieczyszczenia incydentalny – niklem i ciągły – potasem, na obszarach poza terenami wodonośnymi. W wyniku prac modelowych wykazano, że w badanym okresie nie dojdzie do przemieszczenia się jonów niklu w kierunku terenów wodonośnych. Możliwa jest nawet redukcja stężeń tego metalu na skutek procesu sorpcji. W toku prac modelowych stwierdzono możliwość niewielkiego zwiększenia stężeń oraz migracji jonów potasu, szczególnie z sąsiadującego z terenami wodonośnymi cieku Zielona, nie stanowi ona jednak zagrożenia dla ujęć terenów wodonośnych Wrocławia.

EN

The aim of this study was to risk assessment from the intensely developed industrial and agricultural areas of Wroclaw for groundwater of neighboring water-bearing area. As a result of field and laboratory work, a potential risk connected with the inflow of waters with increased concentrations of nickel and potassium ions was diagnosed. For these metals mass transport model in groundwater was performed. It covered a period of 10 years assuming the incidental nature of nickel contamination and continuous potassium pollution. As a result of modeling works, it was shown that in the studied period there will be no transport of nickel ions in the aquifer towards waterbearing area. It is even possible to reduce the concentrations of this metal due to the sorption process. During the modeling was identified also possible increase of concentration and migration of potassium ions, especially from the Zielona stream, however, it is not a threat to the water intakes of Wrocław.

6

Określenie zróżnicowania gleby pod względem zawartości metali: Ca, Mg, Zn, K oraz fosforanów na terenie Doliny Kluczwody

Budziwół E., Fornal M., Pączek A.

Analit

|

2017

|

Nr 3

24--31

PL

Dolina Kluczwody znajduje się na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej, której charakterystyczną cechą są skały wapienne. Dodatkowo w Dolinie znajdują się jaskinie krasowe i rzadko spotykane lasy grądowe. Badania przeprowadzone na tym obszarze miały na celu porównanie zawartości fosforanów, mikro oraz makroelementów obecnych w glebie w różnych punktach pomiarowych. Dzięki temu możliwa była ocena wpływu działalności człowieka, a także czynników naturalnych na skład analizowanej gleby z tego terenu.

EN

The Kluczwoda Valley is located in the Jura, which geological base is formed on limestone rocks. Additionally, in the Valley there are karst caves and rare woods hail. The laboratory test in this area were designed to compare the content of phosphate, micro and macro elements present in the soil at various sampling points. This allows for the checking of human activities and natural factors on the composition of the analysed soil from the studied area.

7

Natural background gamma radiation in the urban space of Walbrzych

Nowak K.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

Vol. 10, No. 1

47--56

EN

Walbrzych is the second most populous city of dolnoslaskie voivodeship, with the population of over 117 000 inhabitants. It is one of the largest cities within the Sudety Mountains with the area of approximately 85 km2. From the geological point of view it is situated at the junction of three units: the Gory Sowie Massif, the Swiebodzice Basin and the Intra-Sudetic Basin. Each of this unit consists of various rocks which are characterised by various natural radionuclides content, resulting in various gamma dose rates in air within Walbrzych area. The landscape of the city largely is formed by an anthropogenic activity, mainly coal mining. Within the city there are thirty two heaps of wastes after the coal mining. The gamma spectrometric research of natural background gamma radiation in the urban space of Walbrzych was carried out. In situ measurements were performed by means of portable gamma spectrometer RS 230 with a BGO detector and dimensions of 259 mm × 81 mm × 96 mm. The device displays potassium K [%], equivalent uranium eU [ppm] and equivalent thorium eTh [ppm] contents, as well as absorbed gamma dose rate in air at the height of 1 meter generated by these radionuclides [in nGy/h]. The investigations were divided into two stages. In the first one, the content of K, eU and eTh in various types of rocks was examined. Measurements were performed on 14 outcrops of various aged rocks within all the three units (from Proterozoic gneisses of the Gory Sowie Massif to Pleistocene sands and gravels covering the Swiebodzice Basin) and on a heap. In the second stage the spatial distribution of natural radionuclides and gamma dose rate within the city was examined. Forty measurements were performed in the nodes of regular grid with the mesh size of 1.5 km. Taking into account that gamma dose rate in air mostly is formed by radionuclides present in the top 30-centimetres ground surface, the type of material covering the ground in measurement points was noted. Performed investigations showed that among rocks occurring within Walbrzych city, late Carboniferous trachyandesites, outcropping in the old quarry in Podgorze II district (the Intra-Sudetic Basin), were the most radioactive. The mean content of K, eU and eTh was 3.8%, 4.0 and 18.3 ppm, respectively which generated absorbed gamma dose rate equal to 121.2 nGy/h. Late Carboniferous conglomerates and sandstones of the Glinik Formation (the Intra-Sudetic Basin) are characterised by the lowest radioactivity. The mean content of K, eU and eTh was 0.6%, 1.5 and 5.1 ppm, respectively which generated absorbed gamma dose rate equal to 29.6 nGy/h. The analysis of spatial distribution of absorbed gamma dose rate showed that Srodmiescie district and the vicinity of Ksiaz Castle are characterised by the highest natural background gamma radiation. Absorbed dose rates with values of over 100 nGy/h were noted in places where the ground was covered by granite cobblestone. The lowest natural background gamma radiation was observed in points situated on the outskirts of the city, in places with relatively natural soils.

PL

Wałbrzych jest drugim najludniejszym miastem województwa dolnośląskiego, liczącym ponad 117 tys. mieszkańców. Jest jednym z największych miast Sudetów, o powierzchni ok. 85 km2. Pod względem geologicznym leży na styku trzech jednostek geologiczno-strukturalnych: bloku sowiogórskiego, depresji Świebodzic oraz niecki śródsudeckiej. Każdą z tych jednostek budują różnorodne skały, charakteryzujące się zróżnicowaną zawartością naturalnych pierwiastków promieniotwórczych, co sprawia, że moc dawki promieniowania gamma w powietrzu pochodząca od naturalnych radionuklidów rozproszonych w skałach podłoża i glebie waha się w szerokich granicach na terenie Wałbrzycha. Krajobraz miasta w dużej mierze ukształtowany jest przez działalność człowieka. Pozostałością po eksploatacji węgla kamiennego są 32 hałdy. Przeprowadzono gamma spektrometryczne badania naturalnego tła promieniotwórczego w przestrzeni miejskiej Wałbrzycha. Pomiary in situ były wykonywane przy pomocy przenośnego spektrometru gamma RS 230 o wymiarach 259 mm × 81 mm × 96 mm, wyposażonego w detektor BGO. Urządzenie podaje zawartość potasu K [%] oraz równoważne zawartości uranu eU [ppm] i toru eTh [ppm], a także moc dawki pochłoniętej w powietrzu na wysokości 1 metra generowanej przez te radionuklidy [nGy/h]. Badania składały się z dwóch etapów. W pierwszym zbadano zawartość K, eU i eTh w różnych typach skał podłoża, wykonując pomiary na 14 wychodniach różnowiekowych skał w obrębie trzech jednostek geologiczno-strukturalnych (od proterozoicznych gnejsów bloku sowiogórskiego po plejstoceńskie piaski i żwiry pokrywające depresję Świebodzic) oraz na hałdzie odpadów powęglowych. W drugim etapie zbadano przestrzenny rozkład zawartości naturalnych radionuklidów oraz mocy dawki promieniowania gamma na terenie miasta, wykonując 40 pomiarów w węzłach regularnej siatki o wielkości oczek 1,5 km. Uwzględniając fakt, że moc dawki promieniowania gamma w powietrzu kształtują głównie radionuklidy znajdujące się w 30-centymetrowej wierzchniej warstwie podłoża, zanotowano rodzaj pokrycia gruntu w badanych punktach. Przeprowadzone badania wykazały, że wśród skał występujących na terenie Wałbrzycha najbardziej radioaktywne są późnokarbońskie trachyandezyty odsłaniające się w starym kamieniołomie w dzielnicy Podgórze II (niecka śródsudecka). Zawartość K, eU i eTh wynosi średnio 3,8%, 4,0 i 18,3 ppm, odpowiednio, generując moc dawki pochłoniętej w powietrzu równą 121,2 nGy/h. Najniższą radioaktywnością charakteryzują się późnokarbońskie zlepieńce i piaskowce formacji z Glinika (niecka śródsudecka). Zawartość K, eU i eTh wynosi średnio 0,6%, 1,5 i 5,1 ppm, odpowiednio, generując moc dawki pochłoniętej w powietrzu równą 29,6 nGy/h. Analiza przestrzennego rozkładu mocy dawki pochłoniętej wykazała, że najwyższym tłem promieniowania gamma charakteryzuje się dzielnica Śródmieście oraz rejon zamku Książ. Moc dawki pochłoniętej o wartości ponad 100 nGy/h odnotowano w miejscach, w których grunt pokryty został kostką granitową. Najniższe tło promieniowania gamma zaobserwowano natomiast w punktach znajdujących się na obrzeżach miasta, w miejscach występowania względnie naturalnej gleby.

8

The effect of various ways of fertilisation on yields and potassium and magnesium content in meadow sward on peat-muck soil

Barszczewski J., Grzelak M.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2016

|

Vol. 61, nr 3

21--24

EN

Productive effects and potassium and magnesium cycling in relation to the ways of fertilisation of permanent meadow on peat-muck soil were tested in field experiment in the years 2006-2009. Due to progressing soil mineralization and nitrogen release, fertilisation with only phosphorus and potassium (P-30 and K-60 kg·ha-1) was applied at the first level of fertilisation. Complete fertilisation (P-30, K-60 and N-60 kg ha-1) was also applied at this level. Fertilisation at the second level included P-45, K-90 and N-90 kg·ha-1. Apart from mineral fertilisation, two levels of manure and liquid manure fertilisation were applied considering the content of particular nutrients and equivalents of their utilisation. Phosphorus deficits were supplemented with mineral forms of the element. Potassium was introduced with fertilisers in large amounts and organic fertilisers contained substantial amounts of magnesium - from 27 to 41 kg ha-1 delivered in manure and from 6 to 9 kg ha-1 in liquid manure. Peat-muck soil gave relatively large yields exceeding 6 t ha-1 of dry mass from PK variant. Complete NPK fertilisation, irrespective of the form, did not always increase the yields. Organic fertilisation usually increased the content of potassium in meadow sward. Despite high magnesium input with fertilisers, the content of this element did not always increase in meadow sward.

PL

Na łące trwałej w warunkach gleby torfowo-murszowej w badaniach z okresu 2006-2009 na doświadczeniu łanowym porównano efekty produkcyjne oraz gospodarkę potasem i magnezem w stosowanych sposobach jej nawożenia. Ze względu na postępującą mineralizację tej gleby i uwalnianie azotu, stosowano nawożenie wyłącznie fosforowo-potasowe na poziomie P-30 i K-60 kg·ha-1. Na bazie takiego nawożenia (P i K) również nawożono azotem na jego pierwszym poziomie N-60 kg·ha-1 -1. Na drugim poziomie nawożenia azotem odpowiednio stosowano P-45, K-90 oraz N-90 kg·ha . Tak jak w nawożeniu mineralnym stosowano również dwa poziomy nawożenia obornikiem i gnojowicą bydlęcą uwzględniając zawartości w nich poszczególnych składników oraz równoważniki wykorzystania z nich azotu, fosforu i potasu, niedobory zwłaszcza fosforu uzupełniano formami mineralnymi. Wraz z nawożeniem wnoszono duże ilości potasu a nawozy naturalne wnosiły również znaczne ilości magnezu od około 27 do 41 kg·ha-1 w oborniku a w gnojowicy odpowiednio od 6 do 9 kg·ha-1. W warunkach gleby torfowo-murszowej uzyskiwano dość wysokie plony na poziomie powyżej 6 t·ha-1 s.m. na obiekcie fosforowopotasowym (PK), kompleksowe nawożenie NPK niezależnie od formy nawozów nie zawsze wykazywało wyraźny ich wzrost. Nawozy naturalne w znacznej większości powodowały wzrost zawartości potasu w runi łąkowej, lecz mimo znacznego wnoszenia magnezu nie zawsze notowano wyraźny wzrost tego składnika.

9

Potassium contents in post-mining soils after 35-year-long field experiment: the effect of physical-chemical composition of soils

Spychalski W., Głowacki A., Woszczyk M.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2016

|

Vol. 61, nr 4

160--163

EN

The paper discusses the contents and chemical forms of potassium in post-mining soils after 35-year-long experimental cultivation. In the experiment the post-mining dump deposits were fertilized with N, P, K, NK, NP, PK or NPK. Wheat and rape were sowed on the fields. The control field was left unfertilized. In the years 2014-2016 surface (0-30 cm) and subsurface (30-60 cm) layers of fertilized and unfertilized soils were sampled for chemical analyzes. In <2 mm fraction of these soils we determined pH, C and N contents as well as the following K forms: H2O-soluble K (K-H2O), active K (K-CaCl2), bioavailable K (K-Dl), exchangeable K (K-CH3COONH4), fixed K (K-HCl) and non-exchangeable K (K-HNO3). We demonstrated that effect of fertilizing on the K fractionation in the soils was statistically significant. The most favorable chemical changes in the cultivated soils occurred due to NPK treatment. The NPK fertilizing resulted in the highest increase in H2Osoluble K and exchangeable K contents.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące zawartości form potasu w próbkach glebowych pobranych z doświadczenia polowego założonego na gruntach pogórniczych po przeszło 35 latach jego prowadzenia Czynnikami doświadczenia były następujące kombinacje nawożenia mineralnego: N, P, NK, NP, K, PK, NPK oraz kontrola - brak nawożenia. Na poletkach uprawio pszenicę i rzepak. Do badań pobrano próbki średnie wiosną w latach 2014-2016 z poziomu 0-30 cm oraz 30-60 cm. W powietrznie suchych częściach ziemistych oznaczono odczyn (pH), C i N oraz następujące formy potasu: wodno rozpuszczalny K-H2O, aktywny - K-CaCl2, przyswajalny wg Egnera-Riehma - K-Dl, wymienny - K-CH3COONH4, uwsteczniony -K-HCl oraz rezerwowy K-HNO3. Wykazano statystycznie istotny wpływ stosowanych w doświadczeniu kombinacji nawożenia mineralnego na zawartość analizowanych form potasu zarówno w próbkach glebowych pobranych z warstwy 0-30 cm jak i z 30-60 cm. Spośród analizowanych form potasu największy wzrost zawartości w stosunku do kontroli, pod wpływem zastosowanego nawożenia mineralnego zaobserwowano w przypadku potasu: wodnorozpuszczalnego oraz wymiennego. Największą zawartość analizowanych form potasu stwierdzono w glebach poletek, na których stosowane było nawożenie w kombinacji NPK. Stosowanie nawożenia mineralnego w kombinacji NPK spowodowało najkorzystniejsze zmiany właściwości chemicznych tworzących się gleb.

10

Znaczenie sodu i potasu w klinkierze portlandzkim

Pawluk J.

Cement Wapno Beton

|

2016

|

R. 21/83, nr 1

20--26

PL

Sód i potas, pomimo małej zawartości w cemencie, odgrywają w produkcji klinkieru ważną rolę oraz mają duży wpływ na właściwości cementu. W związku z dużą prężnością pary, szczególnie w formie chlorków, tworzą obiegi wewnętrzne w układzie piecowym, co powoduje powstawanie narostów w wymiennikach cyklonowych. W pracy przeprowadzono badania form występowania sodu i potasu w klinkierze o bardzo małej jego zawartości. Stwierdzono, że potas występuje praktycznie tylko w formie siarczanu, natomiast sód tworzy roztwory stałe w belicie i w glinianie trójwapniowym. Powoduje to bardzo małą zawartość rozpuszczalnego równoważnika sodowego w cemencie. Praktycznie brownmilleryt nie zawiera tych składników.

EN

Sodium and potassium, independently of their low content in cement, play a very important role in clinker production and have high influence on the properties of cement. In relation to their high vapour pressure, particularly as chlorides, they are producing inner circuits in the kiln system, which can make the buildups formation in cyclone preheaters. In the paper the examination of sodium and potassium phases present in clinker were conducted, in spite of their very low content. It was establish that potassium is practically as sulphate phase, however, sodium forms solid solutions in belite and tricalcium aluminate. It causes the very low content of soluble sodium equivalent in cement. There is practically no alkalis in brownmillerite.

11

Charakterystyka zasobności gleb w gminie Raba Wyżna

Świerk W., Twardy S., Matoga W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 2

129--146

PL

Celem pracy była ocena stanu jakościowego gleb zlewni górnej Raby, przeprowadzona na przykładzie gminy Raba Wyżna. Analizy zasobności gleb wykonano w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Krakowie (OSChR). Dotyczyły one fosforu, potasu i magnezu oraz stopnia zakwaszenia gleb wraz z określeniem potrzeb ich wapnowania. W pracy wykorzystano dane pochodzące z gminnego monitoringu gleb, który prowadzono w latach 2005–2008. Łącznie pobrano i przeanalizowano 576 próbek materiału glebowego, pochodzących z użytków rolnych. Stwierdzono, że w ponad 60% próbek występował odczyn bardzo kwaśny lub kwaśny, co wskazuje na potrzebę wapnowania analizowanych gleb. Natomiast próbki o odczynie obojętnym nie przekraczały 10% ogólnej liczby próbek poddanych analizie. Zawartość makroelementów (fosfor, potas, magnez) w badanych glebach były zróżnicowana: od bardzo niskiej do bardzo wysokiej. W ok. 55% przebadanych próbek gleb zawartość fosforu była bardzo niska, a w ponad 50% próbek – bardzo niska zawartość potasu. Natomiast zawartość magnezu w prawie połowie badanych próbkach gleb była wysoka i bardzo wysoka.

EN

The study aims to assess soil quality in the upper Raba River basin based on the example of the Raba Wyżna commune. Soil richness analyses were performed at the Regional Chemical-Agricultural Station in Kraków. They involved phosphorus, potassium, magnesium, and the degree of soils acidification together with an indication of the need of soil liming. The study uses data from the communal monitoring of soils, which was carried out in the years 2005–2008. In total, 576 soil samples from agricultural lands were collected and analyzed. Over 60% of samples had acidic or very acidic pH, which indicates the need for liming of analyzed soils. The share of samples with neutral pH did not exceed 10% of the total number of analyzed samples. The content of macroelements (phosphorus, potassium, magnesium) in examined soils varied ranging from very low to very high level. Approximately 55% of analyzed soil samples had very low phosphorus, and more than 50% had very low potassium content. In contrast, magnesium content in almost half of analyzed soil samples was high and very high.

12

Criteria for Sustainable Disposal of Sewage Sludge

Czechowska-Kosacka A., Cao Y., Pawłowski A.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2015

|

Tom 17, cz. 1

337--350

PL

Osady ściekowe są stanowią trwałe źródło związków fosforu i potasu niezbędnych do wzrostu biomasy. Od ich dostępności dla roślin zależy produkcja żywności dla stale wzrastającej liczby ludności. Do gleby dostarczane są związki fosforu i potasu w postaci soli pozyskiwanych jako kopaliny. Problem jednak stanowią szybko wyczerpujące się zasoby minerałów, z których pozyskiwane są wyżej wymienione pierwiastki do produkcji nawozów rolniczych. W przyszłości ich brak może pogorszyć jakość gleb, co zmniejszy skalę produkcji rolnej. Oznacza to, że podstawowy paradygmat zrównoważonego rozwoju mówiący o konieczności postępowania takiego, aby zapewnić niezbędne środki do życia obecnym pokoleniom, nie pozbawi przyszłych pokoleń możliwości zabezpieczenia ich potrzeb. Paradygmat ten nakazuje podjęcie wszelkich działań zdążających do ograniczania eksploatacji naturalnych ich zasobów. Poszukując innych źródeł zwrócono uwagę na osady ściekowe pochodzące z biologicznych oczyszczalni ścieków. Osady te zawierają związki fosforu i potasu, które po odpowiedniej obróbce mogą przyczynić się do spowolnienia zużycia naturalnych rezerw fosforu i potasu. Zastosowanie osadów ściekowych na uprawianej ziemi, może być korzystne pod warunkiem, że poziom zanieczyszczeń m.in. metalami ciężkimi nie przekracza dopuszczalnego poziomu. Biorąc pod uwagę ich możliwy negatywny wpływ na środowisko naturalne oraz surowe przepisy dotyczące zawartości zanieczyszczeń w osadach, metale ciężkie zostały uwzględnione w prawodawstwie omawianych regionów. Biorąc pod uwagę zalety wnikające z wykorzystania osadów ściekowych do nawożenia upraw i możliwych zagrożeń wynikających z obecności w osadach ściekowych niepożądanych zanieczyszczeń, wiele krajów wprowadziło surowe przepisy regulujące wykorzystanie osadów do nawożenia gleby. Biorąc pod uwagę przykład Europejskiej, USA, Polski i Chin można stwierdzić na podstawie analizy regulacji prawnych w tym zakresie, że stosowanie osadów ściekowych do nawożenia gleb jest w pełni kontrolowane zarówno w krajach rozwiniętych jak również w krajach rozwijających się.

13

Badania popiołu lotnego z biomasy w aspekcie jego zagospodarowania

Żelazny S., Čablik V., Woynarowska A., Čablikova L.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 4

550-554

PL

Przedstawiono wyniki badań popiołu lotnego ze spalania biomasy z Elektrowni Połaniec dotyczące odzysku potasu i fosforu z tego popiołu za pomocą wody w różnych temperaturach i przy różnych czasach ługowania. Określono podstawowe związki potasu odzyskane w wyniku ługowania wodą oraz podjęto próbę wyjaśnienia niskiego stopnia ługowania.

EN

Fly ash from the combustion of biomass (power plant Połaniec) was analyzed for elements and extd. with H₂O at 25–65°C to recover K and P.

14

Bioakumulacja składników mineralnych w mięśniach pstrąga tęczowego w zależności od warunków chowu

Barszcz A. A., Sidoruk M., Siemianowska E., Skibniewska K. A., Szarek J.

Proceedings of ECOpole

|

2014

|

Vol. 8, No. 2

471--480

PL

Chów pstrąga wymaga szczegółowej wiedzy dotyczącej warunków produkcji oraz czynników chemicznych i biologicznych obecnych w środowisku. Zarówno opłacalność produkcji, jak i wpływ systemu produkcyjnego na środowisko przyrodnicze powinny być uwzględnione przy wyborze optymalnej technologii gospodarowania wodą w chowie pstrąga. W krajach o ograniczonych zasobach wodnych, do których należy Polska, wskazana jest oszczędność wody, co prowadzi do doskonalenia metod produkcji rybackiej o zmniejszonym zużyciu wody. Celem pracy było określenie wpływu jakości wody oraz technologii chowu pstrąga na biokoncentrację wapnia, magnezu, sodu i potasu w tkance mięśniowej pstrąga tęczowego. Badania przeprowadzono w latach 2010 i 2011. Do badań wytypowano 2 gospodarstwa pstrągowe (województwo pomorskie). W pierwszym gospodarstwie stosowano system z jednokrotnym przepływem wody, a w drugim obiekcie - system recyrkulacji wody. Stwierdzono, że wody zastosowane w obiektach hodowlanych spełniały wymagania dla wód śródlądowych odpowiednich do hodowli ryb łososiowatych. W badanych obiektach technologia chowu wpływała istotnie na biokoncentrację magnezu, sodu i potasu w wodzie, natomiast nie miała wpływu na bioakumulację metali w tkance mięśniowej pstrąga. Jakość wody wpływała na bioakumulację metali w mięśniach pstrąga.

EN

Breeding of rainbow trout needs detailed knowledge on production conditions and chemical and biological parameters of the environment. Both profitability of production and influence of production system on nature should be considered during selection the optimal water management in trout breeding technology. In countries of limited water resources, including Poland, water saving is suggested what leads to improving the methods of fishing production of decreased water consumption. The aim of the water was to assess the influence of water quality and type of breeding technology on bioaccumulation of calcium, magnesium, sodium and potassium in meat muscle of rainbow trout. Research was performed in 2010 and 2011. Two trout farms were selected for the experiment (in pomorskie voivodeship). In one farm system of through-flow of water was applied and in the other - water recirculation. It has been found that water used in both farms for fish breeding fulfilled Polish legal demands for inland waters suitable for salmonids breeding. Type of breeding technology significantly influenced concentration of magnesium, sodium and potassium in water, and had no influence on bioaccumulation of the metals in muscle tissue. Content of the metals in muscle tissue significantly depended on water quality.

15

Some physical and chemical properties of soils developed on post-mining lands

Spychalski W., Mocek A., Gilewska M.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 59, nr 4

72--76

EN

The paper contains the data on the physical-chemical properties of soils developed during the longterm experiment run on the post-mining grounds. In the experiment different combinations of the NPK fertilization was applied (N, P, NK, NP., K, PK, NPK and 0NPK). The samples were taken from two layers: 0-30 cm and 30-60 cm. The analyzed soils after 30 years showed homogeneity of grain size. The results obtained in grain size analyses with different methods were different, however the soil samples could have been classified to the same agronomic category of medium soils. The methods of texture analysis gave different contents of granulometric fractions which led to different PTG classification of soils. The analyzed soils showed 39.85-99.58 g CaCO3*kg-1 and basic pH. 30-year-long complex NPK fertilization resulted in doubling the organic carbon and total nitrogen contents in the surface layer of soils. The most pronounced increase in bioavailable forms of K and P was obtained due to NPK fertilization. The DL and CAL methods of extraction of bioavailable P and K produce strongly correlated results and can be recommended as complementary methods.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące właściwości fizyczno-chemicznych próbek glebowych pobranych z wieloletniego doświadczenia założonego na gruntach pogórniczych. Czynnikami doświadczenia były następujące kombinacje nawożenia mineralnego: N, P, NK, NP., K, PK, NPK oraz kontrola 0NPK. Próbki do badań pobrano z dwóch głębokości 0-30 oraz 30-60 cm. Analizowane gleby po przeszło trzydziestu latach prowadzenia doświadczenia charakteryzowały się wyrównanym uziarnieniem. Wyniki uziarnienia uzyskane za pomocą zastosowanych dwóch metod różniły się, jednak pozwoliły zaklasyfikować badane próbki glebowe do jednej kategorii agronomicznej - gleb średnich. Zastosowane w pracy metody uziarnienia dały zróżnicowaną zawartość analizowanych frakcji granulometrycznych, co w konsekwencji skutkowało zaklasyfikowaniem ich według kryteriów PTG do różnych grup granulometrycznych. Analizowane gleby zawierały od 39,85 do 99,58 g CaCO3*kg-1 i charakteryzowały się odczynem zasadowym oznaczonym zarówno w H2O, jak i KCl. Stosowne przez ponad 30 lat kompleksowe nawożenie w kombinacji NPK przyczyniło się do podwojenia zawartości węgla organicznego oraz azotu ogólnego w wierzchniej warstwie tworzących się gleb. Największy wzrost zasobności w przyswajalne formy fosforu i potasu stwierdzono po zastosowaniu nawożenia mineralnego w kombinacji nawożeniowej NPK. Użyte metody DL i CAL do ekstrakcji w celu oznaczenia zawartości przyswajalnych form fosforu i potasu były ściśle skorelowane i mogą być równorzędnie stosowane.

16

Impact of the variable level of potassium fertilization on fragility of a rachis of the selected spelt varieties

Żabiński A., Sadowska U., Mudryk K.

Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 18, No. 4

253--260

EN

The objective of the research was to determine and compare values of forces necessary to separate a rachis of four selected varieties of spelt at the use of two levels of potassium fertilization. The tests were carried out with a testing machine MTS Insight 2. Measurements were carried out separately for upper, central and bottom zone of a rachis. Based on the obtained results, it was stated that the researched varieties of spelt show a considerable variability on account of rachis strength in particular rachis zones. In the upper zone, the level of the applied potassium fertilization did not influence the rachis strength. It was related to all the researched varieties and the force values, at which separation of the rachis segment occurred, were within 1.09 to 1.67 N in relation to the variety. In the lower zone of rachis, its strength in all varieties was the biggest regardless the applied potassium dose.

PL

Celem podjętych badań było określenie i porównanie wartości sił potrzebnych do oddzielenia segmentu osadki kłosa czterech wybranych odmian orkiszu pszennego, przy zastosowanych dwóch poziomach nawożenia potasowego. Badania wykonano za pomocą maszyny wytrzymałościowej MTS Insight 2. Pomiary wykonywano oddzielnie dla górnej, środkowej i dolnej strefy kłosa. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono że badane odmiany orkiszu wykazują znaczną zmienność pod względem wytrzymałości osadki w poszczególnych strefach kłosa. W strefie górnej poziom zastosowanego nawożenia potasowego nie miał wpływu na wytrzymałość osadki. Dotyczyło to wszystkich badanych odmian a wartości sił przy których następowało oddzielenie segmentu osadki kształtowały się w zależności od odmiany w zakresie od 1,09 do 1,67 N. W dolnej strefie kłosa wytrzymałość osadki wszystkich odmian była największa niezależnie od zastosowanej dawki potasu.

17

Ion Move Brownian Dynamics (IMBD) : Simulations of Ion Transport

Kurczyńska M., Kotulska M.

Acta of Bioengineering and Biomechanics

|

2014

|

Vol. 16, no. 4

107--115

EN

Purpose: Comparison of the computed characteristics and physiological measurement of ion transport through transmembrane proteins could be a useful method to assess the quality of protein structures. Simulations of ion transport should be detailed but also time-efficient. Methods: The most accurate method could be Molecular Dynamics (MD), which is very time-consuming, hence is not used for this purpose. The model which includes ion-ion interactions and reduces the simulation time by excluding water, protein and lipid molecules is Brownian Dynamics (BD). In this paper a new computer program for BD simulation of the ion transport is presented. We evaluate two methods for calculating the pore accessibility (round and irregular shape) and two representations of ion sizes (van der Waals diameter and one voxel). Results: Ion Move Brownian Dynamics (IMBD) was tested with two nanopores: alpha-hemolysin and potassium channel KcsA. In both cases during the simulation an ion passed through the pore in less than 32 ns. Although two types of ions were in solution (potassium and chloride), only ions which agreed with the selectivity properties of the channels passed through the pores. Conclusions: IMBD is a new tool for the ion transport modelling, which can be used in the simulations of wide and narrow pores.

18

Wpływ antropopresji i trwałości lustra wody na wielkość stężenia wybranych makroskładników pokarmowych w wodach śródpolnych oczek

Gałczyńska M., Gamrat R., Burczyk P., Horak A., Kot M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 3

41--54

PL

W pracy oceniono wpływ antropopresji i trwałości lustra wody na wielkość stężenia potasu, sodu, wapnia i magnezu w wodzie małych, zróżnicowanych florystycznie śródpolnych oczek. Badania składu chemicznego wód, pobranych z 10 oczek śródpolnych położonych w powiecie pyrzyckim, prowadzono od marca do czerwca w latach 2003–2004. Analizę stężenia metali przeprowadzono techniką emisyjnej i absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Statystyczną interpretację wyników pomiarów oparto na 2-czynnikowej analizie wariancji dla wyodrębnionych grup oczek i lat badań. Pierwszy podział oczek uwzględniał zbiorniki bez (1 A) oraz z dodatkowym obciążeniem misy oczka (1 B) różnymi odpadami, a drugi – trwałość lustra wody (oczka z wodą w całym okresie wegetacyjnym – 2 A oraz oczka wypełnione wodą do czerwca – 2 B). Na podstawie badań florystycznych prowadzonych w okresie wegetacyjnym w 2003 i 2004 r. zidentyfikowano gatunki roślin zarówno w wydzielonej strefie buforowej oczek, jak i na tafli wody oraz obliczono dla nich współczynnik synantropizacji. Ustalono, że brak pełnej strefy buforowej wokół wielu oczek ma wpływ na jakość wody i możliwości rozwoju roślinności na tafli wody. Duża dostępność, zwłaszcza potasu, wapnia i magnezu w wodzie oczek zanieczyszczonych różnymi odpadami, przyczynia się do nadmiernego rozwoju makrofitów, co przy niskim poziomie wody w oczkach prowadzi do przyspieszenia procesu ich zarastania. Zmiany warunków uwilgotnienia siedlisk w 2-letnim okresie badań wpłynęły na zmianę liczby gatunków roślin w analizowanych oczkach.

EN

This study was aimed to determine the effect of human impact and the stability of water surface on the concentration of potassium, sodium, calcium and magnesium in floristically diverse mid-field ponds. Studies of the chemical composition of water collected from 10 mid-field ponds located in the district of Pyrzyce were conducted from March to June in 2003–2004. Concentrations of elements were analysed with atomic emission and absorption spectrometry. Statistical interpretation of results was based on a 2-factor analysis of variance for separate groups of mid-field ponds and for different study years. The first division into discrete groups of mid-field ponds comprised water bodies with (B) and without (A) additional contamination by different forms of wastes and pollutants; the secondo division was based on the stability of the water surface (ponds filled with water in the whole vegetation period – A and ponds filled with water until June – B). Based on floristic study conducted in the vegetation periods 2003 and 2004, plant species were identified both in the separated buffer zones and on the water surface and the index of floristic synanthropisation in these water zones was calculated. Mid-field ponds contaminated by various types of wastes showed higher concentrations of sodium, calcium and magnesium in water than the other ponds. Water table stability was far less important for the concentrations of macronutrients. The lack of a complete buffer zone around many ponds affected water quality and the possibility of plant development on the water surface. The high availability of potassium, calcium and magnesium in particular in water of ponds contaminated with different forms of wastes contributed to the excessive development of macrophytes, which in turn accelerated their eutrophication at low water levels. The changes of habitat humidity in the 2-year study period influence the number of plant species present in each of the studied ponds.

19

Wpływ deszczowania i nawożenia azotem na plonowanie oraz bilans N, P i K w uprawie jęczmienia jarego

Maciejewski T., Michalski T., Chrzanowski R.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2013

|

Vol. 58, nr 4

49--52

PL

W pięcioletnim doświadczeniu przeprowadzonym w latach 2008-2012, wykazano, że zastosowanie dawki 100 kg N*ha-1, niezależnie od wariantu wodnego, było bezpieczne dla środowiska i nie powodowało nadwyżki 30 kg N*ha-1. Niezależnie od poziomu uzyskiwanych plonów, zastosowane dawki fosforu i potasu powodowały powstawanie nadwyżki bilansowej tych składników, a zwłaszcza potasu. Plony ziarna jęczmienia jarego zależały od współdziałania deszczowania z nawożeniem azotowym, a optymalną dawką azotu było 100 kg N*ha-1.

EN

In five years experiment carried out in 2008-2012, it was shown that the use of doses of 100 kg of N*ha-1, irrespective of the variant of the water was safe for the environment and did not cause excess of 30 kg of N*ha-1. Regardless of the level of obtained yields, applied doses of phosphorus and potassium caused the formation of the excess of amount of these ingredients, in particular potassium. Grain yield of spring barley depended on irrigation interaction with nitrogen fertilization and optimum dose was 100 kg of N*ha-1.

20

Wpływ deszczowania i nawożenia azotem na plonowanie oraz bilans makroelementów w uprawie pszenżyta ozimego

Maciejewski T., Michalski T., Chrzanowski R.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2013

|

Vol. 58, nr 4

53--56

PL

W pięcioletnim doświadczeniu przeprowadzonym w latach 2008-2012, wykazano, że zastosowanie dawki 120 kg N*ha-1, niezależnie od wariantu wodnego, było bezpieczne dla środowiska i nie przekraczało 30 kg N*ha-1. Niezależnie od poziomu uzyskiwanych plonów, zastosowane dawki fosforu i potasu powodowały powstawanie nadwyżki bilansowej tych składników, a zwłaszcza potasu.

EN

In five year experiment carried out in 2008-2012, it was shown that the use of doses of 120 kg of N*ha-1, irrespective of the variant of the water was safe for the environment and did not exceed 30 kg of N*ha-1. Regardless of the level of obtained yields, applied doses of phosphorus and potassium caused the formation of the excess of amount of these ingredients, in particular potassium.