Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kształtowanie przestrzeni Centrum Naukowo-Edukacyjnego GeoCentrum w odpowiedzi na realne potrzeby gestora Ośrodka Współpracy Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera w Jaworznie

Bielak-Zasadzka Maria, Sikorska Patrycja, Chećko Agnieszka

Builder

|

2024

|

R.28, nr 4

12--17

PL

Głównym celem opracowania jest ukazanie procesu tworzenia wytycznych projektowych przestrzeni Centrum Naukowo-Edukacyjnego GeoCentrum zlokalizowanego w Jaworznie w odpowiedzi na realne potrzeby i oczekiwania użytkowników tej przestrzeni, jakimi są: gestor Ośrodka Współpracy Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera oraz użytkownicy zewnętrzni: pracownicy naukowi, studenci, osoby odwiedzające. Opracowanie przedstawia bezpośredni wpływ badań przedprojektowych na ostateczny kształt obiektu Centrum Naukowo-Edukacyjnego. Wstępne analizy i badania pozwoliły na zdefiniowanie głównych kierunków projektowych dotyczących układu funkcjonalno-przestrzennego obiektu, przestrzeni otaczającej budynek, funkcji uzupełniających oraz ogólnych wytycznych projektowych dla obiektu badawczo-szkoleniowego z zakresu dziedzin geologii i biologii.

EN

The main intention of the study is to show the process of creating design directions for the space of the Science and Education Centre Geo-Centre located in Jaworzno, in response to the real needs and expectations of the users of this space, which are: the manager of the Centre for Ecological and Geological Cooperation GEOsfera and external users: scientists, students, visitors. The study presents the direct influence of pre-design research on the final form of the Science and Education Centre facility. The pre-design analyses and research allowed defining the main design directions concerning the functionalspatial layout of the facility, the space surrounding the building, the complementary functions and the general design guidelines for the research and training facility in the fields of geology and biology.

2

O potrzebie nowelizacji przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych w odniesieniu do rekultywacji gruntów po eksploatacji surowców mineralnych

Naworyta Wojciech

Przegląd Górniczy

|

2022

|

T. 78, nr 4

30--35

PL

W artykule przeanalizowano przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, głównie odnoszące się do rekultywacji gruntów przekształconych. Zauważono, że branża, w której rekultywacja praktykowana jest najczęściej to górnictwo, szczególnie odkrywkowe. Zapisy komentowanej ustawy nie wychodzą naprzeciw problemom wynikającym ze specyfiki działalności wydobywczej. W artykule wskazano przepisy, które są albo anachroniczne, albo straciły na aktualności, albo dublują przepisy istniejące już w innych ustawach. Zamiast stosowania dotychczasowego kierunku rekultywacji zaproponowano nowe postępowanie w sprawie decyzji o sposobie rekultywacji gruntów pogórniczych. W okresie kilku najbliższych dekad likwidowane będą trzy duże wyrobiska po eksploatacji węgla brunatnego. Będą to przedsięwzięcia bez precedensu w dotychczasowej praktyce europejskiej. Przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych w obecnym kształcie nie przystają do nowych wyzwań. W artykule wskazano konieczne zmiany.

EN

The article analyzes the provisions of the Act on the Protection of Agricultural and Forest Land, mainly relating to the reclamation of transformed land. It has been noticed that the industry in which reclamation is practiced most often is mining, especially opencast. The provisions of the discussed act do not meet the problems resulting from the specificity of mining activities. The article indicates provisions that are either anachronistic, have become obsolete, or duplicate provisions that already exist in other acts. Instead of applying the current direction of reclamation, a new procedure was proposed for the decision on the method of post-mining land reclamation. Over the next few decades, three large open casts will be closed after lignite mining. These undertakings will be unprecedented in the European practice so far. The provisions of the Act on the Protection of Agricultural and Forest Land in its current form do not match the new challenges. The article indicates the necessary changes.

3

Estimation of the Biochar Effect on Annual Energy Crops Grown in Post-Mining Lands

Kharytonov Mykola, Klimkina Irina, Martynova Nadiia, Rula Irina, Gispert Maria, Pardini Giovanni

Ecological Engineering & Environmental Technology

|

2021

|

Vol. 22, iss. 2

15--26

EN

The ability of biochar as a soil additive to influence productivity, accumulation of heavy metals and thermal characteristics of energy crops was studied. Maize, Sudan grass and Sweet sorghum were grown in containers with low humus black soil and red-brown clay. It turned out that the addition of biochar improves seed germination from 1.5% to 15% and promotes an increase in the growth of aboveground biomass and roots. For Maize and Sweet sorghum plants, the most pronounced effect is revealed on red-brown clay, and for Sudan grass on black soil. Biochar indirectly affects the intensity of accumulation of heavy metals by reducing their mobility and availability to plants. In both variants of the experiment with Maize, the application of biochar had the greatest effect on the accumulation of zinc. In the experiment with Sudan grass on black soil, the greatest effect was observed for manganese, and on red-brown clay for zinc and lead. In the experiment with sugar sorghum, the most pronounced reaction took place for copper on both substrates, and for zinc only on red-brown clay. The biochar addition led to the more complete combustion of the Sweet sorghum biomass grown on black soil and, conversely, increasing the ash content of the biomass grown on red-brown clay. During the combustion of Sudan grass biomass in the trial with red-brown clay, the addition of biochar contributed to the significant reduction in thermolysis duration and shifting of the extremum point of cellulose decomposition to the area of lower temperatures. In the case of Maize biomass, a similar effect was observed, but only in the trial with black soil.

4

Geotechniczna ocena przydatności terenu zlikwidowanej kopalni do zabudowy

Frolik A., Kotyrba A.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

T. 74, nr 4

10--16

PL

Ocena przydatności do zabudowy terenów po zakończonej eksploatacji górniczej jest tematem ważnym zarówno dla likwidowanych kopalń, jak i jednostek administracji państwowej lub innych podmiotów przejmujących takie tereny. Wydobywanie kopalin użytecznych prowadzi do trwałego przeobrażenia środowiska geologicznego. Przeobrażenie to jest przyczyną różnego typu zagrożeń dla bezpiecznego użytkowania powierzchni ziemi, a w szczególności jej stateczności. Determinuje to sposób zagospodarowania i zarządzania bezpieczeństwem na terenach pogórniczych z jednej strony, a z drugiej wymusza określenie jednolitych procedur i zakresu rozpoznania warunków geologiczno-inżynierskich dla potrzeb ustalenia warunków geotechnicznych posadowienia obiektów budowlanych. W 2009 roku na zamówienie Ministerstwa Środowiska opracowano pierwszą w Polsce procedurę oceny poziomu zagrożeń dla budowlanego zagospodarowania terenów pogórniczych w formie instrukcji wprowadzającej kategoryzację zagrożeń, wymagane zakresy rozpoznania warunków geologiczno-inżynierskich oraz uzdatniających prac geotechnicznych dla potrzeb likwidacji zagrożenia utratą stateczności podłoży budowlanych. W roku 2011 została ona uzupełniona instrukcją metodyczną dotyczącą oceny zagrożeń powierzchni ze strony opuszczonych szybów górniczych. W artykule analizie i walidacji poddano doświadczenia z łącznego zastosowania powyższych instrukcji dla terenu zlikwidowanej kopalni węgla kamiennego „Mysłowice” (Górnośląskie Zagłębie Węglowe).

EN

The assessment of the civil engineering suitability of the site where the mining operation has been terminated is important both for mine’s managers and state administration units or other entities taking over these areas. Extraction of useful minerals leads to a permanent transformation of the geological environment. This change causes various types of threats to the safe use of the earth’s surface and in particular its stability. This determines also the way of safety management in post-mining lands, on the one hand, and on the Rother hand requires the definition of standard procedures for geological testing aimed at identifying the geotechnical hazard for the foundations of construction. In 2009, on the order of the Ministry of the Environment, the first procedure for civil engineering hazard rating in post-mining lands was prepared in a form of instruction introducing categorization of hazards, the required scope of geological testing as well as geotechnical solutions for eliminating the risk of stability loss of foundation substrates. In 2011, it was supplemented by a methodological manual on the assessment of surface hazards from abandoned mining shafts. This paper analyzes and validates the experience of the combined use of the above-mentioned instructions for the site of the closed coal mine „Mysłowice” (Upper Silesian Coal Basin).

5

The influence of a long-term reclamation on the microbiological properties of soils formed from post-mining materials

Głowacki A., Mocek-Płóciniak A., Spychalski W.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2015

|

Vol. 60, nr 3

77--81

EN

The aim of the research was to determine an enzymatic activity and the number of bacteria, Actinomycatales and fungi in anthropogenic soils formed from post-mining materials. Experimental factors included two crop formations and three levels of mineral fertilization. The conducted research showed that higher microbiological activity occurred in the soils from the fodder- frumentaceous crop rotation, where lucerne had been cultivated for four years. Important influence of mineral fertilization on the microbiological activity of soils in frumentaceous-rapeseed crop rotation was found, whereas in soils where fodder-frumentaceous crop rotation was implemented, no major influence of mineral fertilization on soil’s microbiological activity was found.

PL

Celem przeprowadzonych badań było określenie aktywności enzymatycznej oraz liczebności bakterii, promieniowców i grzybów w glebach antropogenicznych wytworzonych z gruntów pogórniczych. Czynnikami doświadczenia były dwa płodozmiany oraz trzy poziomy dawki nawożenia mineralnego. Przeprowadzone badania wykazały, że wiekszą aktywnością mikrobiologiczną charakteryzowały się gleby pobrane spod płodozmianu paszowo-zbożowego, w którym przez cztery lata uprawiana była lucerna. Stwierdzono istotny wpływ nawożenia mineralnego na aktywność mikrobiologiczna gleb w płodozmianie zbożowo-rzepakowym, natomiast w glebach, na których stosowany był płodozmian paszowo-zbożowy, nie stwierdzono istotnego wpływu nawożenia mineralnego na aktywność mikrobiologiczną gleby.

6

The influence of a long-term reclamation on the content of phosphorus forms in soils formed from post-mining lands

Spychalski W., Głowacki A., Mocek-Płóciniak A.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2015

|

Vol. 60, nr 4

84--88

EN

The paper contains the results of the research on the content of phosphorus and its speciation in the soils formed from postmining lands after over thirty years of their reclamation. Experimental factors included two crop rotations: frumentaceousrapeseed and fodder-frumentaceous, and three fertilization levels: 0NPK, 1NPK and 2NPK. Fractioning was conducted with Hedley’s method. Total content of phosphorus oscillated between 397,2 and 935,8 mg P · kg-1of soil. The content of all the analysed forms of phosphorus increased along with the growth of fertilization level and was between 6,27 and 24,6 mg P · kg-1 of soil - for water-soluble phosphorus, 5,5 and 50,8 mg P · kg-1 of soil for 0,5 mole · dm-3 NaHCO3 extracted phosphorus, 5,2 and 44,4 mg P · kg-1of soil for 0,1 mole · dm-3 NaOH extracted phosphorus, 227,0 and 649,2 mg P · kg-1of soil for 1 mole · dm-3 HCl phosphorus and 60,9 and113,5 mg P · kg-1of soil for residual phosphorus. Statistically important differences have arisen between the same combinations of mineral fertilization implemented in the analysed crop rotations. Higher content of phosphorus both in total and the majority of analysed fractions, was found in the samples collected from the fields with fodder-frumentaceous crop rotation.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące zawartości fosforu oraz jego specjacje w glebach wytworzonych z gruntów pogórniczych po przeszło trzydziestu latach ich rekultywacji. Czynnikami doświadczenia były dwa płodozmiany: zbożowo-rzepakowy oraz paszowo-zbożowy oraz trzy poziomy nawożenia:0NPK, 1NPK oraz 2NPK. Frakcjonowanie przeprowadzono metodą Hedleya. Całkowita zawartość fosforu wahała się od 397,2 do 935,8 mg P · kg-1gleby. Zawartość wszystkich analizowanych form fosforu zwiększała się wraz ze wzrostem poziomu nawożenia i wahała się w przedziale dla fosforu wodnorozpuszczalnego od 6,27do 24,6 mg P · kg-1 gleby, ekstrahowanego 0,5 mol · dm-3 NaHCO3 od 5,5 do 50,8 mg P · kg-1gleby, ekstrahowanego 0,1 mol · dm-3 NaOH od 5,2 do 44,4 mg P · kg-1gleby, ekstrahowanego 1 mol · dm-3 HCl od 227,0 do 649,2 mg P · kg-1gleby, fosforu rezydualnego od 60,9-113,5 mg P · kg-1gleby. Wystąpiły statystycznie istotne różnice pomiędzy tymi samymi kombinacjami nawożenia mineralnego zastosowanymi w analizowanych płodozmianach. Większe ilości fosforu zarówno całkowitego, jak i w większości analizowanych frakcji stwierdzono w próbkach pobranych z poletek płodozmianu zbożowo-rzepakowego. Tylko frakcja fosforu rezydualnego dominowała w glebach pobranych z poletek płodozmianu paszowo- zbożowego.

7

Ewaluacja prac rekultywacyjnych zwałowiska wewnętrznego odkrywki węgla brunatnego „Adamów”, w KWB Adamów

Cuske M., Pora E., Musztyfaga E., Gałka B.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2014

|

nr 153 (33)

32--40

PL

W artykule zawarto zagadnienia związane z postępem prac rekultywacyjnych obszarów poeksploatacyjnych odkrywki węgla brunatnego „Adamów”. Przeprowadzono ocenę terenów zrekultywowanych, pod kątem wartości przyrodniczych oraz stopnia wkomponowania w istniejący krajobraz. Skategoryzowano stan sukcesji poszczególnych typów siedlisk. Zaprezentowano etapy oraz cechy kształtowana nowych, wartościowych form krajobrazowych, a także innych elementów przyrodniczych i społecznych.

EN

The article includes issues related to the progress of reclamation areas of brown coal Adamów opencast mine. An assessment of reclaimed land, in terms of natural values and level of insertion into the existing landscape. Categorized the succession level for different types of habitats. Presented stages and characteristics of the formed new, valuable landscape forms, and other elements of the natural and social sciences.

8

Some physical and chemical properties of soils developed on post-mining lands

Spychalski W., Mocek A., Gilewska M.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 59, nr 4

72--76

EN

The paper contains the data on the physical-chemical properties of soils developed during the longterm experiment run on the post-mining grounds. In the experiment different combinations of the NPK fertilization was applied (N, P, NK, NP., K, PK, NPK and 0NPK). The samples were taken from two layers: 0-30 cm and 30-60 cm. The analyzed soils after 30 years showed homogeneity of grain size. The results obtained in grain size analyses with different methods were different, however the soil samples could have been classified to the same agronomic category of medium soils. The methods of texture analysis gave different contents of granulometric fractions which led to different PTG classification of soils. The analyzed soils showed 39.85-99.58 g CaCO3*kg-1 and basic pH. 30-year-long complex NPK fertilization resulted in doubling the organic carbon and total nitrogen contents in the surface layer of soils. The most pronounced increase in bioavailable forms of K and P was obtained due to NPK fertilization. The DL and CAL methods of extraction of bioavailable P and K produce strongly correlated results and can be recommended as complementary methods.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące właściwości fizyczno-chemicznych próbek glebowych pobranych z wieloletniego doświadczenia założonego na gruntach pogórniczych. Czynnikami doświadczenia były następujące kombinacje nawożenia mineralnego: N, P, NK, NP., K, PK, NPK oraz kontrola 0NPK. Próbki do badań pobrano z dwóch głębokości 0-30 oraz 30-60 cm. Analizowane gleby po przeszło trzydziestu latach prowadzenia doświadczenia charakteryzowały się wyrównanym uziarnieniem. Wyniki uziarnienia uzyskane za pomocą zastosowanych dwóch metod różniły się, jednak pozwoliły zaklasyfikować badane próbki glebowe do jednej kategorii agronomicznej - gleb średnich. Zastosowane w pracy metody uziarnienia dały zróżnicowaną zawartość analizowanych frakcji granulometrycznych, co w konsekwencji skutkowało zaklasyfikowaniem ich według kryteriów PTG do różnych grup granulometrycznych. Analizowane gleby zawierały od 39,85 do 99,58 g CaCO3*kg-1 i charakteryzowały się odczynem zasadowym oznaczonym zarówno w H2O, jak i KCl. Stosowne przez ponad 30 lat kompleksowe nawożenie w kombinacji NPK przyczyniło się do podwojenia zawartości węgla organicznego oraz azotu ogólnego w wierzchniej warstwie tworzących się gleb. Największy wzrost zasobności w przyswajalne formy fosforu i potasu stwierdzono po zastosowaniu nawożenia mineralnego w kombinacji nawożeniowej NPK. Użyte metody DL i CAL do ekstrakcji w celu oznaczenia zawartości przyswajalnych form fosforu i potasu były ściśle skorelowane i mogą być równorzędnie stosowane.

9

Wpływ rolniczego użytkowania na wybrane właściwości gleby rozwijającej się z gruntów pogórniczych KWB Konin

Otremba K., Gilewska M., Owczarzak W.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 2

1738--1758

EN

An attempt was made in this investigation to determine the impact of the following four systems of soil agricultural use: not subjected to any reclamation treatment, fodder-cereal reclamation treatment, rape-cereal reclamation treatment and the so-called “conservation” treatment (permanent lucerne) on the properties of soils developing from post-mining grounds. A particular attention was paid to the properties of the humus layer of the developing soils, among them, their texture which belongs to the most important soil diagnostic features. Experiments were carried out in 2010 on the experimental field of the Department of Soil Science and Reclamation of the University of Life Sciences in Poznań. A combination without mineral fertilisation (0NPK) was established on each of the analysed use systems. In the case of the fodder-cereal and rape-cereal systems, additionally, two levels of mineral fertilisation: 1NPK – in rape-cereal system (rape: 200 kg N, 70 kg PO5, 90 kg K2O; wheat: 160 kg N, 40 kg P2O5, 80 kg K2O) and in fodder- cereal (lucerne: 170 kg N, 60 kg P2O5, 150 kg K2O; wheat: 160 kg N, 40 kg P2O5, 80 kg K2O) and 2NPK were applied. The control was post-mining ground which was not subjected to any reclamation treatment. The evaluation of changes in the selected, most important soil structure parameters was based on the original methodological solution elaborated at the Department of Soil Science and Reclamation of the University of Life Sciences in Poznań in which the basic element is a regular soil aggregate of 1 cm3 volume. The following parameters were determined for such aggregates cut out from two depths of the humus layer (7 and 15 cm): dynamic water resistance (SW), static water resistance (SW), secondary aggregation after dynamic and static water action, time of capillary rise (TKMIN), capillary minimal (VKMIN) and maximal (VKMAX) water capacity and compression strength (Rc). The above-mentioned properties were determined in 5 replications. Using methods commonly employed in soil science, the following parameters were determined: texture composition, solid phase density, bulk density and porosity, hygroscopic capacity and maximal hygroscopic capacity as well as soil reaction and carbonate, carbon and nitrogen contents. Reclamation treatments applied in the course of the past 32 years and soil-forming processes taking place under their influence led to distinct changes in the morphological structure of the examined profiles, primarily, in their surface layer. The smallest morphological changes were observed in the profile sampled from the plot with long-term lucerne cultivation (so-called “conservation”). The profiles representing the fodder-cereal use system exhibited a more advanced stadium of soil-forming processes. Their humus layer was more distinctive, with dark colour, its thickness ranged from 20 to 28 cm corresponding to the depth of the performed ploughing. Identical features and better homogeneity were observed in the case of the humus horizon developed in the rape-cereal system of agricultural use, although certain differences were recorded in profile morphology depending on the level of the applied mineral fertilisation (1NPK and 2NPK). Post-mining ground which was not subjected to any reclamation treatment was found to contain the smallest quantities of organic material – carbon and nitrogen (2.65-2.84 g kg-1). The amount of oxidisable carbon in the fodder-cereal system of agricultural use was 2.5 to 3 times higher (6.45-8.82 g kg -1) than in the untreated post-mining ground irrespective of the level of mineral fertilisation. On the other hand, the amount of carbon was more varied in the rape-cereal system of use. In the case of absence of fertilisation (0NPK), this quantity was by about 50% higher in comparison with the post-mining ground and amounted to 3.1 g.kg-1. Elevated fertilisation with 1NPK and 2NPK doses increased levels of carbon to values similar as in the fodder-cereal system. The highest quantity of carbon of about 12 g.kg-1 was recorded in the humus horizon developed on the surface representing permanent lucerne (so-called “conservation”). A distinct variability was also observed in the physical properties of soils from the examined systems of agricultural use. Untreated post-mining grounds were characterised by high bulk density (1.97–2.02 Mg m-3) and, consequently, by low general porosity (23.6 to 25.3%). In the fodder-cereal use system, soil density was found to be by about 0.30 Mg m-3 lower and porosity – by about 10% higher. In the case of the rape-cereal system of agricultural use, soil density was only by about 0.1 Mg m-3 higher and general porosity – by about 5% lower in comparison with the fodder-cereal system. Bulk density and general porosity in the so-called “conservation” system of use amounted to 1.35–1.51 Mg m-3 and 42.8–48.9%, respectively, in other words, exhibited the most advantageous values of these features from the point of view of agricultural usage. Recapitulating, it should be emphasised that widely distinguished two soil-forming factors, namely: time and human activity begin to play a dominant role in the formation of soils, especially in areas which undergo large industrial geomechanical transformations mainly as a result of open-cast mining of different minerals.

10

Seed quality of rapeseed plants obtained from cultivations on post-mining areas in the region of Konin

Gilewska M., Otremba K.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 1

505--514

PL

Rzepak odgrywa ważną rolę w żywieniu człowieka i zwierząt, a także w przemyśle technicznym. Jest jedną z nielicznych roślin zalecanych do rekultywacji gruntów pogórniczych w rejonie Konina. W pracy przedstawiono jakość nasion rzepaku uprawianego na gruntach pogórniczych użytkowanych rolniczo od 30 lat. Analizie poddano nasiona rzepaku uzyskane z trzech kombinacji nawozowych 0 NPK, 1 NPK i 2 NPK. Przeprowadzone badania wykazały, że skład kwasów tłuszczowych i ich profil ilościowy na badanych kombinacjach był zbliżony do nasion rzepaku uprawianego na glebach uprawnych. Ponad 90% stanowiły kwasy nienasycone o 18-stu atomach węgla. Najmniej korzystne warunki do zaolejenia wystąpiły na kombinacji 0 NPK. Na tej kombinacji stężenie składników w roztworze glebowym było najniższe. Nasiona rzepaku z kombinacji nawozowych 1 NPK i 2 NPK charakteryzowały się wyższą zawartością glukozynolanów niż kombinacji 0 NPK. Były to jednak wartości niższe od normy dla rzepaku dwuzerowego. Badania wykazały, że nasiona analizowanego rzepaku mogą być surowcem dla przemysłu spożywczego i technicznego.

11

Stan aktualny i prognozy poprawy gospodarki wodnej gruntów na terenach pogórniczych

Szafrański C., Stachowski P., Kozaczyk P.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2011

|

Tom 13

485-509

PL

Celem pracy była ocena aktualnego stanu gospodarki wodnej gruntów na rekultywowanych rolniczo terenach pogórniczych oraz prognozy poprawy zdolności retencyjnych i infiltracyjnych powstających gleb na tych terenach. Podstawę pracy stanowią wyniki wieloletnich badań i obserwacji terenowych przeprowadzonych na zwałowisku wewnętrznym odkrywek "Pątnów" i "Kazimierz Północ" wraz ze szczegółowymi wynikami badań wykonanymi w ramach projektu badawczego nr N305 06631/2531 pt. "Stan aktualny i prognozy poprawy gospodarki wodnej na terenach pogórniczych Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego". Badania te przeprowadzono na dwóch obiektach doświadczalnych położonych na terenach pogórniczych Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego. Pierwszy z obiektów zlokalizowany był w południowej części zwałowiska wewnętrznego odkrywki "Pątnów", na którym od 1978 roku prowadzona jest przez Katedrę Rekultywacji UP w Poznaniu rekultywacja i zagospodarowanie rolnicze, według "modelu PAN". Koncepcja rekultywacji według tego modelu zakłada, że proces glebotwórczy zachodzący w gruntach pogórniczych i kształtowanie się ich produktywności są uzależnione od stosowanych zabiegów rekultywacyjnych. Na obiekcie tym wydzielonych zostało 5 powierzchni doświadczalnych o zróżnicowanym rolniczym użytkowaniu gruntów: sukcesja naturalna, lucerna siewna, żyto ozime, ugór zielony i czarny ugór. Na powierzchni "czarny ugór" eliminowana jest szata roślinna poprzez częste wykonywanie zabiegów uprawowych (bronowanie, orki). Na kombinacji "zielony ugór" podstawę nawozów zielonych stanowi uprawa żyta ozimego, przeorywanego w I dekadzie czerwca. W II dekadzie czerwca wprowadza się mieszankę roślin motylkowych, która jest przeorywana w I dekadzie września. W ramach każdej powierzchni o wielkości 0,14 ha wydzielono 3 poletka doświadczalne, łącznie 15 poletek, o szerokości 12 m i długości 40 m, na których stosuje się różne dawki nawożenia mineralnego.

EN

This paper presents the results of multi years tests and fields observations carried out in the inner waste heaps of "Pątnów" and "Kazimierz Północ" in Konin`s opencast mine quarry. The purpose of this investigation was to estimate the water conditions of post mining grounds during agriculture recultivation and farming usage. The results confirmed that the water reserves in these areas depended, most of all, on the meteorological conditions, particularly on the density and distribution of water precipitations during the vegetation periods and the preceding winter seasons. The maximum water storage in the upper layers of post mining grounds was larger than the value of the field retention water level and occurred in the wet vegetation periods. However, during the dry vegetation period there were long periods of water deficiency for the plants cultivation. The analysis confirmed that the previous unselective cultivation of the soil directly above the coal, applied previously by the Polish opencast mining, caused a large variation in the post mining soil, seen by both area as well as by depth of the soil samples analyzed. The selective cultivation of the soil directly above the coal, currently used by polish mining, had a positive influence on the structure of the upper layers of post mining grounds improving the technical recultivation. The results of tests of groundwater from the piesometers installed in the inner waste heaps confirmed that the process of reconstruction of the groundwater table is in the early phase and the groundwater table dynamics in piesometer is a very complex phenomenon. The results also confirmed that a different, but systematic rate of reconstruction of the original groundwater table, is independent from the meteorological conditions. In the case of continuation of this trend in the future, the types of hydrological culture in the post mining grounds can change from precipitation-retention type cultivation to precipitation-retention-ground type cultivation.

12

Przerzut wody z rzeki Wisły do tworzonego zbiornika wodnego "Machów". Zasady monitorowania i wyniki dotychczasowego procesu napełniania

Szmuc M., Burchard L.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2008

|

nr 6

39-46

PL

Likwidacja Kopalni Siarki „Machów" jest przedsięwzięciem proekologicznym, którego podstawowym celem jest stworzenie nowych walorów użytkowych na terenach zdewastowanych wieloletnią działalnością górniczą. Przyjęty wodny kierunek zagospodarowania wyrobiska po kopalni odkrywkowej wymaga przerzutu ponad 111 ml m3 wód z Wisły o możliwie najlepszej jakości bowiem powstający zbiornik ma pełnić funkcje rekreacyjne. Pierwsze lata istnienia zbiorników są decydujące dla kierunku zachodzących w nich procesów, dlatego istotne jest tu systematyczne śledzenie dynamiki kształtowania się czynników środowiskowych od samego początku. Wszystkie dane dotyczące procesu napełniania archiwizowane są w stacji badań jakości wody zbiornika „Machów". Tak zebrany materiał jest nieocenioną bazą dla wszelkich dalszych badań i analiz dotyczących zmian fizyko-chemicznych i biologicznych środowiska wodnego.

EN

Liquidation of Sulphur Mine "Machów" is conducted in order to convert the areas destructed by the long-term mining activities for other purposes. According to the conversion plan over 111 million of cubic meters of possibly best quality water from the Vistula River is needed to be delivered to create new water reservoir that will serve for recreation. All data concerning the process of filling of the reservoir with water are registered. The evidence is invaluable for later examinations and analyses of the physical, chemical and biological changes in the water environment as well as for the analysis of the dynamic of the self-cleaning processes, thermo-chemical stratification, formation of sediment, micro-biological processes, biological succession, etc

13

Przydatność preparatów z węgla brunatnego do rekultywacji gruntów pogórniczych

Maciejewska A., Kwiatkowska J.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2002

|

T. 5, nr 1

55-66

PL

W pracy podjęto problem zainicjowania procesów glebotwórczych w gruncie pogórniczym "Ił", który charakteryzował się kwaśnym odczynem (pHKCl = 3,95), toksyczną zawartością glinu oraz niską zawartością kationów zasadowych. W doświadczeniu użyto również gleby o właściwościach fizykochemicznych i chemicznych, porównywalnych z większością gleb użytkowanych rolniczo w Polsce, która stanowiła punkt odniesienia. Analizowano wpływ zróżnicowanych dawek preparatów z węgla brunatnego, Montu i Rekultera, na właściwości fizykochemiczne gruntu pogórniczego oraz na plonowanie i skład chemiczny roślin. Zastosowano 3 dawki Montu, tj. 1,5; 3; 5% oraz dawkę 3% Rekultera w stosunku do masy gruntu pogórniczego. W czasie trwania doświadczenia uprawiano mieszankę traw o małych wymaganiach pokarmowych o składzie: rajgras angielski - 30%, kostrzewa łąkowa - 19%, kostrzewa czerwona - 19%, tymotka łąkowa - 19%, wiechlina łąkowa - 8,5%, koniczyna biała - 2,5%, lucerna chmielowa - 2%. W próbach roślinnych oznaczono ogólną zawartość wapnia, magnezu i potasu metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Zastosowanie preparatów z węgla brunatnego wpłynęło na poprawę właściwości fizyko-chemicznych gruntu oraz na wzrost plonowania roślin. Szczególnie korzystnie wpłynął Rekulter, powodując wzrost: pH, pojemności sorpcyjnej, stopnia wysycenia zasadami kompleksu sorpcyjnego, ilości składników pokarmowych w badanym gruncie i w roślinach oraz spadek do zera kwasowości wymiennej i glinu wymiennego. Stwierdzono, że preparaty z węgla brunatnego, w szczególności zaś Rekulter, mogą być wykorzystywane do rekultywacji toksycznie kwaśnych gruntów pogórniczych.

EN

The initiation of soil-forming processes in the post-mining land was carried out by means of brown coal preparations. The degraded soil was characterised by low pH (pHKCl = 3.95), toxic concentrations of aluminium and low contents of exchangeable cations. Physicochemical and chemical properties of this soil are comparable with the majority of Polish agricultural land (used as a control). The influence of different doses of brown coal preparations, "Mont" and "Rekulter" on physicochemical properties of post-mining land was analysed, as well as on crop yields and plants composition. The "Mont" preparation was used at the following doses related to the mass of the soil: 1.5, 3, 5%. In the case of the Rekulter 3% dose was applied. Grass mixture of low nutrient requirements was growing, which was composed from: English ryegrass (Lollium perenne) - 30%, Fescue (Festuca) - 19%, Fescue (Festuca rubra) - 19%, Timothy grass (Phlenum) - 19%, Meadow grass (Poa) - 8,5%, White clover (Trifolium repens) - 2,5%, Alfaalfa (Medicago) - 2%. Total contents of calcium, magnesium and potassium in plant tissues were determined by the atomic absorption method. The application of brown coal preparations influenced the physicochemical properties of post-mining land, and resulted in an increase of crop yields. The "Rekulter" preparation was particularly advantageous with respect to an increase of the soil pH, sorption capacity, base saturation, contents of nutrients in soil and plants, and a drop to zero of exchangeable acidity and contents of exchangeable aluminium. The yield of mixed grass increased from 3.74 to 122.4 g d.m. per pot when the "Rekulter" was used, and from 3.74 to 51.6 g d.m. per pot when the 3%-Mont preparation was applied. Results show that brown coal derived preparations, especially the "Rekulter", may be successfully used for reclamation of post-mining land characterised by high and toxic acidity levels.

14

Model prognozy niestacjonarnego procesu odniesiony do opisu przemieszczeń pogórniczych identyfikowany pomiarami geodezyjnymi

Piwowarski W.

Prace Instytutu Geodezji i Kartografii

|

2000

|

T. 47, z. 100

183--198

PL

Przedmiotem rozważań jest problem prognozowania niestacjonarnego procesu przemieszczania się punktów powierzchni w obszarze wpływów eksploatacji. Wyniki pomiaru odniesione do wartości przeciętnej charakteryzują się znacznymi wahaniami. Struktura formalna analizowanego procesu pozwala, na etapie opisu, wydzielić tu wielkość deterministyczną oraz składnik losowy. Wartości losowe charakterystyki przemieszczeń pogómiczych aproksymowano szeregiem potęgowym, zaś jego współczynniki szacowano rozwiązując odpowiedni układ równań liniowych korzystając jednocześnie z chronologicznie uporządkowanych wyników pomiaru. Składową deterministyczną wyznaczano na podstawie równań teorii S. Knothego. Optymalizację estymatorów przeprowadzono wg kryterium minimalizacji błędu średniokwadratowego. Natomiast weryfikację modelu i prognozę procesu dokonano dla konkretnych uwarunkowań górniczogeologicznych.

EN

The paper presents a relational model of random process prognosis related to the description of ground points dislocations within the are of underground exploitation influence. The prognosis of the analysed nonstationary process refers to the moment tj+i with the restriction, that both the process state until moment ta (survey results) as well as underground exploitation development generating given process are known. Moreover, a natural assumption seems to have been introduced, that the investigated process is a composition of deterministic component and of random ąuantity. The description of deterministic component has been done in accordance with adequate eąuations of S. Knothe theory. Whereas random ąuantity has been modelled by power senes chronolgically arranged in reference to the length of phenomenon duration. It has been shown that the proposed series has got spectral cumulative distribution function, which makes it possible - isolating determinism - to prognose post-mining dislocation. What has been carried out for utilitarian purposes is the optimizatipn of prognosis estimator and quantitative verification of presented model with regard to several temporal horizons of surveying within the period of nonstationary dislocations formation. The quality of the description has been characterised by mean sąuare error in relation to dislocations survey results for the actual mining - geological situation.