Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Modelowanie geostatystyczne w wyznaczaniu przestrzennego rozkładu parametrów petrofizycznych utworów ilasto-mułowcowych

Kwilosz Tadeusz

Nafta-Gaz

|

2020

|

R. 76, nr 4

230--238

PL

W związku ze zmniejszającymi się zasobami gazu w złożach zlokalizowanych w utworach piaskowcowych i skałach węglanowych coraz większym zainteresowaniem cieszą się obiekty strukturalne związane z utworami piaskowcowo-mułowcowo-łupkowymi ulokowane w utworach miocenu. Złoża te charakteryzują się dużą zmiennością facjalną tych utworów, w tym wyklinowaniem się lamin i warstewek. W związku z powyższym porowatość oznaczona dla tych skał nie może być liczona do bilansu porowatości efektywnej, służącej do oszacowania zasobów wydobywalnych. Obliczając miąższość efektywną, powinno się pominąć miąższość skał łupkowych. Jednym z zasadniczych problemów, będących przedmiotem tego opracowania, jest wydzielenie miąższości skał należących do poszczególnych typów litologicznych. W celu rozpoznania zmienności litologicznej tego typu skał użyto pomiarów profilowania gamma. Należy jednak podkreślić, że ze względu na bardzo małą miąższość warstw piaskowcowych i mułowcowych nie są one możliwe do jednoznacznej identyfikacji za pomocą profilowania gamma. Profilowanie gamma wskazuje raczej wartości uśrednione w obrębie pomiaru niż konkretne warstwy. W związku z tym dokonano oszacowania procentowego udziału miąższości każdego z typów litologicznych w całkowitej miąższości struktury przewierconej przez każdy odwiert. Podział taki przeprowadzono za pomocą analizy rozkładów empirycznych pomiarów gamma. Założono, że niejednorodności litologiczne uwidocznią się na wykresach histogramów w formie rozkładów wielomodalnych lub wyraźnych zmian monotoniczności. Dane te posłużyły do wygenerowania przestrzennych rozkładów parametrów na siatce modelu w punktach nieobjętych pomiarem. Użyto do tego celu metody krigingu zwyczajnego oraz krigingu z trendem. Przy zastosowaniu tych samych metod interpolacyjnych wygenerowano mapy stropu i spągu modelu badanego złoża. Korzystając z wyników pomiarów porowatości, dokonano przyporządkowania wyniku tych pomiarów do wydzielonych wcześniej typów litologicznych. Dla każdego typu skały i przy użyciu obydwu metod krigingu wyznaczono rozkład porowatości w punktach siatki modelu złoża. Do oszacowania niepewności uzyskanych wyników posłużono się metodą kroswalidacji. Na zakończenie obliczono objętość porów efektywnych modelu złoża, zakładając, że tylko skały piaskowcowe i mułowcowe są źródłem porów efektywnych. Oszacowano niepewność uzyskanego wyniku. Na rzecz opracowania posłużono się rzeczywistymi danymi z pomiarów geofizycznych dla złoża w utworach miocenu.

EN

Due to decreasing gas reserves in deposits found in sandstone f and carbonate formations, geological structures composed of mudstone and shale layers found in Miocene formations are growing in popularity. These deposits are characterized by high facial variability. Shale rocks have very low permeability. Therefore, the porosity determined for these rocks cannot be taken into account in the balance of the effective porosity used to estimate the natural gas reserves. Shale rock thickness should be excluded when calculating effective thickness of the gas bearing formations. The main problem of this study is the proper separation of the rocks belonging to individual lithological facies. Gamma ray logs were used to identify lithological variability of this type of rock. It should be emphasized, however, that due to the very low thickness of sandstones and mudstones, it was not possible to identify them clearly using the archival gamma ray logs. The archival gamma ray logs indicate the average values of the layer rather than that of specific laminas, because of its measurement resolution. Therefore, an estimation was made in order to calculate the percentage share of the thickness of each lithological type in the total layer thickness in each well. This division was made using the analysis of empirical distributions of gamma ray logs. It was assumed that lithological heterogeneities would be visible on experimental histograms in the form of multimodal distributions or clear changes in monotonicity. These data were used to generate a spatial distribution of parameters on the model grid at points not covered by the measurement. For this purpose, the ordinary kriging method and the kriging with trend method were used. Using the same interpolation methods, the structure maps of the top and bottom of the model were generated. The results of the porosity measurements were assigned to the previously separated lithological types of rocks. The distribution of porosity at the grid points of the deposit model was determined for each type of rock and using both kriging methods. The cross-validation method was used to assess the uncertainty of the results. Finally, the effective pore volume of the deposit model was calculated, assuming that only sandstone and mudstone rocks are sources of the effective pores. The uncertainty of the analysis was estimated. Real data from geophysical measurements for the Miocene gas field were used for the study.

2

Interpretacja jakościowa i ilościowa przestrzeni porowej piaskowca karbońskiego na podstawie wyników rentgenowskiej tomografii komputerowej

Gołda P., Krakowska P.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 7

487--494

PL

W pracy przedstawiono analizę przestrzeni porowej dwóch próbek karbońskich piaskowców kwarcowych z wykorzystaniem rentgenowskiej tomografii komputerowej (CT). Pierwszy etap prac stanowiło przetwarzanie obrazów CT. Przetwarzanie miało na celu poprawę stosunku sygnału do szumu oraz podniesienie rozpiętości tonalnej obrazów. Kolejnym etapem było stworzenie obrazu zbinaryzowanego. Następnie na podstawie przekrojów 2D i obrazu 3D dokonano interpretacji jakościowej i ilościowej przestrzeni porowej. Interpretacja jakościowa polegała na porównaniu uzyskanych podgrup sieci porowej między sobą, jak też między próbkami. Wyliczono porowatość całkowitą oraz zmiany porowatości w kolejnych przekrojach CT. Dane posłużyły również do analizy pola powierzchni porów oraz do policzenia charakterystyki Eulera. Obiekt charakteryzujący się największą objętością został użyty do obliczenia porowatości efektywnej, długości sieci porowej, liczby gałęzi i skrzyżowań, krętości kanału porowego. Uzyskana porowatość całkowita była zbliżona do obliczonej z wykorzystaniem innych metod laboratoryjnych. Policzono też liczbę porów przypadającą na każdy przekrój oraz średni rozmiar porów na przekrój CT. Dokonano podziału przestrzeni porowej próbek na klasy powierzchni, obliczono liczbę porów przyporządkowanych do danej klasy oraz ich procentowy udział w budowaniu całej przestrzeni porowej. Dla sieci porów odizolowanych dokonano podziału na klasy objętości, następnie stwierdzono liczbę elementów w danej klasie oraz jej procentowy udział. Próbka nr 1 wykazała heterogeniczność w wykształceniu przestrzeni porowej, cechowała się większą liczbą porów, lepszą jakością połączeń struktury porowej oraz miała więcej porów o mniejszych objętościach. Średni rozmiar porów próbki nr 2 był większy. Przestrzeń porową próbki nr 2 tworzyły pory o większej powierzchni. Obliczona krętość kanału porowego wynosiła 2,17. Micro-CT okazało się dobrym narzędziem do szczegółowej analizy budowy przestrzeni porowej skał.

EN

The paper presents an analysis of the pore space of two Carboniferous quartz sandstone samples using X-ray computed tomography (CT). The first stage of the work was the processing of CT images. The processing was aimed at improving the signal-to-noise ratio and increasing the tonal range of images. The next stage was to create a binary image. Next, a qualitative and quantitative interpretation of the pore space was made on the basis of 2D sections and 3D images. The qualitative interpretation consisted in comparing the obtained pore network subgroups with each other and between samples. The total porosity and changes in porosity in subsequent CT cross-sections were calculated. The data also served to analyze the pore surface area and to calculate the Euler’s characteristics. The object with the largest volume was used to calculate the effective porosity, the length of the pore network, the number of branches and intersections, and the tortuosity of the pore channel. The obtained total porosity was similar to that calculated using other laboratory methods. The number of pores per each cross-section and the average pore size per CT section were also counted. The pore space of samples was divided into surface classes. The number of pores assigned to a given class was calculated as well as their percentage share in building the entire pore space. For the network of isolated pores, the division into volume classes was made, then the number of elements in a given class and its percentage share were counted. Sample no. 1 showed heterogeneity in the development of pore space, was characterized by more pores, better quality of pore structure connections and had more pores with smaller volumes. The average pore size of sample no. 2 was larger. The pore space of sample no. 2 was made up of pores with a larger surface area. The calculated tortuosity of the pore channel was 2.17. Micro-CT proved to be a good tool for a detailed analysis of the structure of the rocks pore space.

3

Pomiary MRJ oraz badania porozymetryczne na wybranych próbkach skał z Karpat Zachodnich

Jarzyna J., Puskarczyk E., Wójcik A., Semyrka R.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2007

|

T. 33, z. 4/1

211-235

PL

Wykonano pomiary stałej relaksacji T2 na wybranych próbkach skał wykorzystując zjawisko magnetycznej relaksacji jądrowej dla protonów obecnych w atomach wodoru występujących w skałach. Przeprowadzono pomiary porozymetrem rtęciowym i wyznaczono krzywe kumulacyjne porowatości efektywnej oraz powierzchni właściwej, a także rozkłady geometrii porów i rozkłady powierzchni właściwej. Wykonano analizę jakościową wyników pomiarów obiema metodami dla próbek skał karbońskich i dewońskich szukając odpowiadających sobie anomalii. Następnie skorelowano wyniki obu metod w celu wyskalowania pomiarów T2 w wartościach średnic porów i rozwartościach szczelin, D. Obliczono zależność korelacyjną między T2 i D dla wszystkich próbek oraz dla wapieni dewonu górnego. Sprawdzono uzyskaną relację dla skrajnych średnic w przedziale badań porozymetrycznych.

EN

Measurements of the T2 relaxation time were done on selected rock samples using the effect of the nuclear magnetic relaxation for protons in hydrogen atoms. Mercury porosimeter measurements were also performed to obtain cumulative curves of effective porosity and specific pore surface as well as distributions of pore geometry and specific pore surface. Qualitative analysis of results of measurements was performed with both methods on samples of Carboniferous and Devonian rocks in order to find corresponding anomalies. Next, the results of both methods were correlated to scale the T2 measurements in values of pore diameters and fracture widths, D. The correlation equations for T2 and D were calculated for the full data set and for the Upper Devonian limestone data. The result equations were tested for the extreme values of diameter in the mercury porosimeter range.

4

Odpadowe muły węglowe jako element izolacji mineralnej składowisk odpadów

Doniecki T., Siedlecka E.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2006

|

R. 30, z. 3/1

41-46

PL

Składowanie odpadów wiąże się z możliwością zanieczyszczenia środowiska wodno-gruntowego wskutek migracji związków chemicznych zawartych w odpadach, których toksyczny charakter negatywnie wpływa na środowisko wodno-gruntowe. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami wymagane jest zabezpieczenie terenu składowiska poprzez zastosowanie izolacji mineralnej oraz dodatkowo izolacji syntetycznej podłoża. Do budowy izolacji mineralnej coraz częściej proponuje się wykorzystanie mineralnych odpadów drobnoziarnistych. Najczęściej proponuje się popioły lotne z energetyki zawodowej oraz skały ilaste powstające podczas wydobycia różnego typu kopalin. Potencjalne możliwości zastosowania wykazują również odpadowe muły węglowe z procesów wzbogacania węgla kamiennego. W pracy przedstawiono możliwości zastosowania mułu odpadowego pochodzącego z KWK Janina w Libiążu jako materiału izolacyjnego stosowanego na terenach składowisk w celach protekcyjnych. Określono podstawowe parametry, takie jak skład mineralny, chemiczny oraz granulometryczny. Ustalono właściwości fizyczne między innymi: gęstość, gęstość objętościową oraz wilgotność optymalną. Skorelowano zmienność przepuszczalności hydraulicznej wraz ze zmianami porowatości efektywnej. Wykazano, że odpadowy muł węglowy może znaleźć zastosowanie jako substytut skał ilastych stosowanych na terenach składowisk w celach izolacyjnych.

EN

Waste disposal is connected with hydro-ground environment contamination because of a toxic, chemical compounds migration. Agreement with existing regulations it is demanded of the storage yard protection by mineral insulation and synthetic insulation of the ground. Mineral fine-grained wastes are quite often offered to the mineral insulation building (for example: fly ash from commercial power engineering and clay rocks). It is possible using coaly sludge from coal enrichment process. The paper presents the possibilities of application of coaly sludge from KWK "Janina" (Libiąż) as an insulation material to the protection of hydro-ground environment in the storage yard region. Elementary parameters were defined: mineral composition, chemical composition and grain-size distribution. Additionally, physical properties were defined: density and volumetric density, optimum water content and maximum dry density. Variation of the hydraulic permeability with optimum porosity was correlated. It is possibility to use coaly sludge as the clay rocks substitute to the storage yard insulation.