Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zróżnicowanie skrajnych sum miesięcznych opadów atmosferycznych w polskich Karpatach Zachodnich i ich przedpolu

Cebulska Marta, Twardosz Robert

Przegląd Geofizyczny

|

2020

|

Z. 1-2

55--68

PL

Scharakteryzowano najwyższe (Pmax) i najniższe (Pmin) sumy opadów miesięcznych w roku z 18 stacji w polskich Karpatach Zachodnich i ich przedpolu z okresu 138-letniego 1881-2018. W pracy tej skoncentrowano się na charakterystyce ich zmienności rocznej i wieloletniej. Karpaty Polskie, ze względu na urozmaiconą rzeźbę, są obszarem w Polsce o największym zakresie zróżnicowania ilości opadów tak w przestrzeni, jak i w czasie, od całkowitego braku opadów do 500 mm w miesiącu. Pmax mają bardziej wyrazisty przebieg roczny częstości niż Pmin. Skrajne sumy opadów miesięcznych w 138-leciu, zarówno Pmax jak i Pmin, nie wykazują istotnego statystycznie trendu zmian, co jest zgodne z brakiem trendu w ogólnej ilości opadów na tym obszarze.

EN

The paper focuses on the highest (Pmax) and lowest (Pmin) monthly precipitation totals over a period of one year from 18 sites in the Polish Western Carpathians and their foreland over the 138-year period from 1881 to 2018. It then uses the results to discuss the characteristics of the annual and long-term variability of such precipitation. On account of their varied relief, the Polish Carpathian Mountains display the greatest temporal and spatial variability of precipitation in Poland, ranging from complete absence to 500 mm per month. While Pmax demonstrates a more pronounced annual frequency pattern than Pmin, neither of them follows a statistically significant trend of variation. This is consistent with the absence of a trend as regards overall precipitation volumes in this area.

2

Charakterystyka wybranych osuwisk z terenu południowej Polski uaktywnionych po okresie intensywnych opadów w 2010 roku

Kaczmarczyk R., Tchórzewska S., Woźniak H.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 446 (1)

65--73

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań, które przeprowadzono na 74 osuwiskach z terenu południowej Polski, które powstały lub uaktywniły się po okresie intensywnych opadów w 2010 roku. W większości były to osuwiska, które spowodowały znaczne straty w budynkach mieszkalnych i infrastrukturze i których dalszy rozwój, w przypadku braku odpowiednich przeciwdziałań, może być źródłem poważnych problemów dla gospodarki. Prace obejmowały m.in. pomiar parametrów geometrycznych osuwiska (długość, szerokość, kąt nachylenia niszy oraz stoku, wysokość zerwy itp.), ocenę warunków geomorfologicznych i geologicznych, ustalenie rodzaju występujących gruntów i sposobu ich zalegania, typu osuwiska, występowania wód powierzchniowych i podziemnych, ekspozycji zbocza. Uwagę zwrócono również na geologiczno-inżynierskie warunki powstania osuwisk, powstałe szkody i zagrożenia oraz wykonane prace zabezpieczające. Wyniki badań wykazały, iż analizowane osuwiska to w większości obszary o powierzchni przekraczającej 1 tys. m2 i kącie nachylenia stoku ponad 20°. W 52% przypadków stwierdzono wpływ czynników antropogenicznych. Były to głównie: dodatkowe obciążenie skarp nasypem lub obiektem budowlanym, podcięcie zbocza przez wykop drogowy oraz błędy w projektowaniu. Naturalne przyczyny związane są natomiast głównie z oddziaływaniem wód opadowych w postaci zmian stanów wód powierzchniowych i podziemnych.

XX

The article presents the results of the research which was carried out on 74 landslides in southern Poland. The landslides generated or reactivated after a rainfall in 2010. Most landslides caused signifi cant losses in residential buildings and infrastructure, which in case of further development and no appropriate countermeasures, may cause serious problems for the economy. The investigations on each landslide included: measurements of geometric parameters (length, width, angle of inclination of the slope and the niche, etc.), assessment of geomorphological and geological conditions, determination of the soil type, the arragement of soil layers, the type of the landslide, the presence of surface water and groundwater, and slope exposure. An attention was paid also to the engineering-geological conditions of landslides formation, damages caused by the mass movement and threats. The protection works were also described. The results showed that most of analyzed landslides has an area exceeding one thousand m2 and the angle of inclination over 20°. In 52% of cases the impact of anthropogenic factors was noticed. These were mainly: additional loading of slope by an embankment or other construction, undercutting by road excavation and errors in design. Natural causes are mainly associated with the impact of the rainwater, which has caused changes in surface water and groundwater conditions.

3

Podhale Palaeogene Flysch as geotouristic attractive region - first look to its unique geological values

Krobicki M., Golonka J.

Geoturystyka

|

2008

|

nr 2

25-44

EN

The primary aim of this paper is note the attention to geological phenomena in the Podhale Flysch region, and especially lithological differentiation of flysch rocks, their sedimentological features, tectonic structures, stratigraphical and palaeontological aspects, and all of these according to recent regional position of Podhale and its palaeogeographical history in wider geodynamic context. Authors summarized the newest knowledge about geological history of the Podhale Flysch region and presented its geotouristic potential in one of the beautiful place in southern Poland. Short reviews of several aspects of geological works have been made according to: sedimentology, biostratigraphy, petrography and mineralogy, structural geology, organic geochemistry, palaoentology and palaeoecology, palaeogeography and basin analysis, geophysics, geothermy, Quaternary geology and geomorphology, inanimate nature protection and geotourism. In fact, the Podhale Flysch region is good place for geological education and promotion of Earth sciences.

PL

Podstawowym celem niniejszej pracy jest zwrócenie uwagi na geologiczne fenomeny fliszu podhalańskiego, a szczególnie zróżnicowanie utworów fliszowych regionu, ich sedymentologicznych cech, struktur tektonicznych, aspektów stratygrafii i paleontologii, a one wszystkie w nawiązaniu do dzisiejszej, regionalnej pozycji Podhala i jego paleogeograficznej historii w szerszym geodynamicznym kontekście. Autorzy podsumowali najnowszą wiedzę na temat geologicznej historii fliszu podhalańskiego i zaprezentowali jego geoturystyczny potencjał w jednym z najpiękniejszych miejsc Polski południowej. Przedstawiono krótki przegląd wielu aspektów prowadzonych tutaj prac geologicznych z sedymentologii, biostratygrafii, petrografii i mineralogii, geologii strukturalnej, geochemii organicznej, paleontologii i paleoekologii, paleogeografii i analizy basenów, geofizyki, geotermii, geologii czwartorzędu i geomorfologii, ochrony przyrody nieożywionej i geoturystyki. Zdecydowanie, rejon fliszu podhalańskiego jest dobrym miejscem dla edukacji geologicznej i promocji nauk o Ziemi.

4

Struktura głębokiego podłoża Karpat w oparciu o kompleksową interpretację danych geofizycznych

Królikowski C., Młynarski S.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2003

|

T. 29, z. 3--4

197-218

PL

W pracy przedstawiono model budowy litosfery w polskich Karpatach. Jest on oparty na wynikach kompleksowej interpretacji wzdłuż profilów magnetotellurycznych (MT) i sejsmiki refrakcyjnej. W wyniku interpretacji sejsmicznych profili refrakcyjnych wyznaczono przebieg granicy sejsmicznej wiązanej z podłożem krystalicznym. Oś depresji karpackiej i linie nieciągłości grawimetrycznych wskazują na istnienie strefy oddzielającej segment zachodni od segmentu wschodniego polskich Karpat. Wyniki modelowań grawimetrycznych wzdłuż profilów MT wydają się potwierdzać różnice strukturalne w obydwu segmentach. Stwierdzono względnie płaski przebieg nieciągłości Moho w segmencie zachodnim i jej znaczne zagłębienie w segmencie wschodnim.

EN

In the paper a model of lithosphere structure in the Polish Carpathians is presented. It is based on results of an integrated interpretation along the magnetotelluric (MT) and seismic refraction profiles. As a result of the refraction data reinterpretation, a seismic horizon related to the top of the crystalline basement is described. An axis of the Carpathian gravity depression and main sequences of gravity discontinuities show the existing in the Polish Carpathians of an important zone separating the western part (segment) from the eastern one. Results of the gravity modeling along the MT profiles seem to prove the structure differences in both of the segments. A relatively flat Moho discontinuity in the western segment and its significant lowering in the eastern one were started as well.

5

Charakterystyka parametrów fizycznych fliszu i podłoża w obszarze Karpat

Adamczak T., Pepel A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2003

|

T. 29, z. 3--4

233-251

PL

Dla głębokich otworów wiertniczych zlokalizowanych na profilach magnetotellurycznych lub w ich pobliżu opracowano na podstawie archiwalnych danych geofizyki wiertniczej parametry fizyczne skał: prędkości, gęstości i oporności, Wyznaczone ciągłe zmiany gęstości, prędkości i oporności z głębokością skorelowano z pomiarami na próbkach rdzeni oraz z pomiarami średnich prędkości. Wszystkie parametry dowiązano do warstw, w których określono litologię. Uzyskane rozkłady parametrów fizycznych w profilach otworów stanowiły podstawę do uśrednienia ich wartości dla wydzielonych kompleksów geologicznych w dwóch obszarach Karpat polskich: zachodnim i wschodnim. Wyniki obliczeń średnich wartości parametrów zestawiono w postaci tabelarycznej oraz dla pełniejszego zilustrowania zmian prędkości, gęstości i oporności w ośrodku geologicznym wykonano dla tych kompleksów histogramy. Zastosowana metodyka opracowywania danych geofizyki wiertniczej pozwoliła scharakteryzować wydzielone kompleksy geologiczne zachodniego i wschodniego rejonu Karpat za pomocą parametrów fizycznych.

EN

For deep wells located on magentetelluric profiles or near them, physical parameters of rocks: velocity, density and resistivity were elaborated on the basis of archive well-logging data. Calculated continuous changes of velocity, density and resistivity in function of the depth were correlated with results of measurements of rock samples and measurements of average velocity. All parameters were bridged to the layers of known lithology. Obtained velocity, density and resistivity distributions in the boreholes were the basis of calculation of average values of the parameters in the outlined geological complexes in two areas of Polish Carpathians: western and eastern. Average values of the parameters were presented as well in a table, and for a better understanding of velocity, density and resistivity changes in the geological medium, in the bar charts.

6

Neogeńska przebudowa podłoża polskich Karpat i jej reperkusje

Ryłko W., Tomaś A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2001

|

nr 395

1-60

PL

Na podstawie sondowań magnetotellurycznych przeprowadzono analizę morfologii powierzchni skonsolidowanego podłoża Karpat oraz wykonano szkic przebiegu głównych elementów tektonicznych. Zarówno analiza morfologii, jak i wykonany szkic oraz przekroje pozwoliły określić ramy stylu tektonicznego skonsolidowanego podłoża tej części Karpat. Morfologia powierzchni skonsolidowanego podłoża Karpat jest bardzo zróżnicowana. Głębokość do stropu podłoża waha się od kilkuset metrów w zachodniej części do około 20 km w obszarze południowo-wschodnim. Generalnie jego powierzchnia obniża się z północnego zachodu ku południowemu wschodowi. Obniżanie podłoża ma charakter blokowy. W obrazie tektonicznym skonsolidowanego podłoża Karpat na terenie Polski obserwujemy trzy główne elementy tektoniczne. Są to dwie poprzeczne, transwersalne strefy tektoniczne o generalnym przebiegu SW-NE, zrzucające systematycznie podłoże ku wschodowi. Trzecim elementem jest, porównywalna z nimi pod względem znaczenia, podłużna strefa skłonu podłoża ku południowi - "regionalny skłon podłoża". Strefy dyslokacyjne poprzeczne dzielą obszar skonsolidowanego podłoża polskiej części Karpat na trzy sektory: zachodni, centralny oraz wschodni. Uformowany w neogenie charakter podłoża miał istotny wpływ na obecny kształt mas fliszowych. Szereg okien tektonicznych występujących w utworach fliszowych jest genetycznie związany z określonym układem skonsolidowanego podłoża w ich otoczeniu, a szczególnie na ich południowym zapleczu. Na wydzielonych strefach dyslokacyjnych A-A i B-B następuje zmiana kierunków pasm fliszowych. Przedstawiony zarys budowy tektonicznej skonsolidowanego podłoża polskiej części Karpat ukształtował się ostatecznie w neogenie.

EN

Based on the results of magnetotelluric soundings, morphology of the consolidated basement of the Carpathians has been analysed and a sketch of the main tectonic elements has been drawn. The analysis, the sketch and the cross-sections as well allowed for developing a concept about major tectonic pattern of the consolidated basement in this part of the Carpathians. Morphology of this consolidated basement is very diversified. Depth to the top of the basement varies from several hundred metres in the western part of the Carpathians to around 20 km in the southeastern part. Generally, the surface drops from the north-west toward the south-east. The drop is not uniform, and it has a discontinuous character. In the tectonics of the consolidated basement of the Carpathians in the territory of Poland three major elements influencing its structure are distinguished. These are two transverse, generally SW-NE oriented fault zones where the basement is dipping eastward. The third element of a comparable meaning to the other two is a longitudinal zone of the basement dipping southward - "regional basement slope". The transverse dislocation zones divide the consolidated basement of the Polish Carpathians into three sectors: western, central and eastern ones. The character of the basement that had developed in the Neogene had a significant influence on the current shape of the flysch masses. A number of tectonic windows occurring in the flysch deposits is genetically associated with a given pattern of the consolidated basement in their surrounding, an in their southern hinterland in particular. In the determined dislocation zones A-A and B-B there is a change in directions of flysch structures. The presented outline of tectonics of the consolidated basement of the Polish Carpathians is the present-day status that had finally developed in the Neogene.

7

The neogene dynamics of the Polish Carpathians and their Foreland

Oszczypko N.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 1

82-83

EN

The Polish Carpathians are part of the great arc of mountains which stretches more than 1300 km from the Eastern Alps to the Balkan chain. The Inner Carpathians contact along the Tertiary strike-slip boundary with the Pieniny Klippen Belt (PKB), which is a strongly tectonized terrain separated from the Outer Carpathians by the Miocene sub-vertical strike-slip fault. The Outer Carpathians are built up of a stack of nappes and thrust-sheets completely uprooted from their basement and flatly overthrust onto the Miocene deposits of the Carpathian Foredeep. Neotectonic subsidences and uplifts are strongly differentiated within the various parts of Carpathians and their Foredeep.

PL

Polskie Karpaty są fragmentem łańcucha górskiego ciągnącego się 1300 km od Alp na zachodzie do Bałkanów na południowym wschodzie. Wewnętrzne Karpaty kontaktują wzdłuż trzeciorzędowego uskoku przesuwczego z Pienińskim Pasem Skałkowym (PPS), silnie stektonizowanym i oddzielonym od Karpat Zewnętrznych przez stromy mioceński uskok przesuwczy. Karpaty Zewnętrzne zbudowane są z fliszowych płaszczowin nasuniętych prawie poziomo na utwory mioceńskie Zapadliska Przedkarpackiego. Neotektoniczne ruchy pionowe są silnie zróżnicowane w obrębie poszczególnych części Karpat i Zapadliska.