PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 17

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  pociski
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Tests of a final control element in flight tests of a ground-to-ground missile search support system
Kołodziej Maciej, Kindracki Jan, Mężyk Łukasz, Kozłowska Sylwia, Wacko Krzysztof, Woźniak Przemysław, Zdybał Dominik
Materiały Wysokoenergetyczne
|
2023
|
T. 15
131--137
EN
Searches for test flight missiles are usually based on data collected and transmitted by the on-board telemetry system of the missile. If this fails, the chances of finding the missile’s landing site are significantly reduced. To provide an emergency solution, work has been undertaken to develop a search support system. Its role as a final control element is performed by an ejector using an explosive material capable of propelling loads containing devices which facilitate finding the missile’s touchdown point. The research conducted on the system included the selection of the mass of black powder required to perform the task, testing of the design solutions and measuring the ejection velocity of the loads. Four different amounts of black powder were tested. The results obtained showed some potential for the proposed solution.
PL
Poszukiwania pocisków rakietowych, wystrzeliwanych do lotów testowych, odbywają się zwykle w oparciu o dane zgromadzone i przekazane przez układ telemetrii znajdujący się na pokładzie rakiety. W przypadku jego awarii, szanse znalezienia miejsca lądowania pocisku znacznie maleją. Aby zapewnić rozwiązanie awaryjne, podjęto prace nad systemem wspomagania poszukiwań. Rola członu wykonawczego jest w nim realizowana przez wyrzutnik wykorzystujący materiał wybuchowy, zdolny do miotania ładunków zawierających urządzenia ułatwiające odnalezienie miejsca przyziemienia pocisku. Wykonane badania nad układem obejmują dobór ilości prochu czarnego, umożliwiającej wykonanie zadania, testy rozwiązań konstrukcyjnych oraz ocenę prędkości wylotowej ładunków. Przetestowano cztery różne naważki prochu czarnego jako materiału napędowego. Uzyskane wyniki pokazały pewien potencjał zaproponowanego rozwiązania.
2
Content available The Improvements of Ballistic Characteristics of Artillery Projectiles of 152 and 155 mm Calibers
Boriak Kostiantyn
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
|
2023
|
Vol. 72, nr 2
83--96
EN
The existing methods of manufacturing artillery projectiles with calibration and marking only in one parameter for measuring the total mass by statically weighing do not take into account the dynamics when a projectile moves in the air, namely, the dynamic unbalance of the mass owing to unevenly distributing the mass throughout the geometric shape of the projectile. When flying along a ballistic trajectory, projectiles rotate in the air with a high angular velocity in the range of 200-500 rev/min and, therefore, they are similar in the dynamics of the rotating motion to the rotation of rigid rotors. Based on the presence of manufacturing tolerances in the metalworking of the body, artillery projectiles can have dynamic unbalance and a large amount of unbalance, which can exceed the allowable norm for rigid rotors by 15-20 times and unpredictably affect the dynamics of a projectile when moving along a ballistic trajectory. The solution to this problem is seen in the improvement of the methods being used for manufacturing artillery projectiles by performing an additional manufacturing operation for correcting (diminishing) the unbalance vector, which will reduce the lateral deviation and drift of the projectiles in flight as well as stabilize their dynamic parameters when moving along a ballistic trajectory in the air, and that will certainly lead to an increase in the range of the projectiles and enhancement of the accuracy of hitting the target. The article proposes several options for the practical implementation of the manufacturing operation for correcting the unbalance vector of projectiles in one plane. When applying the method of balancing the projectiles by adding missing metal (mass), it is proposed to place the corrective weight in a special “corrective groove” on the outer surface of the projectile body, which can be preliminarily made on a metalworking machine during the general processing of the projectile body. to ensure the strength of fixing in the grooves of the corrective weights from the influence of the pressure of powder gases on them when firing from a gun, it is proposed to make the geometrical profile of the groove in the cross section of a trapezoidal shape of the dovetail type. When applying the method of removing excess metal (mass), it is proposed to make holes on the outer surface of the projectile body by milling (or drilling). The mass and place (angle) of the correction, the geometric dimensions, and the number of corrective weights or corrective holes shall be preliminarily determined in the course of balancing the projectiles on a balancing stand. it is proposed to introduce the marking of projectiles in five classes through two parameters of mass and their deviations from the norm: the first of which is the measurement of the total mass of the projectile in statics, and the second one is the measurement of unbalance of the mass of the projectile in the form of the amount of unbalance in dynamics.
PL
Istniejące metody wytwarzania pocisków artyleryjskich z kalibracją i znakowaniem tylko jednego parametru do pomiaru masy całkowitej, stosując statystycznie ważenie, nie uwzględniają dynamiki ruchu pocisku w powietrzu, a mianowicie dynamicznego niewyważenia masy na skutek nierównomiernego rozłożenia masy w całym geometrycznym kształcie pocisku. Pociski lecące po trajektorii balistycznej wirują w powietrzu z dużą prędkością kątową w zakresie 200-500 obr/min, dzięki czemu mają zbliżoną dynamikę ruchu obrotowego do obrotu sztywnych wirników. Ze względu na tolerancje produkcyjne w obróbce metalu korpusu, pociski artyleryjskie mogą wykazywać niewyważenie dynamiczne i duże niewyważenie, które może przekraczać dopuszczalną normę dla sztywnych wirników 15-20 razy i w nieprzewidywalny sposób wpływać na dynamikę pocisku, gdy porusza się on po trajektorii balistycznej. rozwiązanie tego problemu polega na udoskonaleniu metod wytwarzania pocisków artyleryjskich poprzez wykonanie dodatkowej procedury produkcyjnej mającej na celu skorygowanie (zmniejszenie) wektora niewyważenia, co zmniejszy odchylenie boczne i znoszenie pocisków w locie, a także ustabilizowanie ich parametrów dynamicznych podczas poruszania się po trajektorii balistycznej w powietrzu, co z pewnością przełoży się na zwiększenie zasięgu pocisków i zwiększenie celności trafienia w cel. W artykule zaproponowano kilka możliwości praktycznej realizacji procedury produkcyjnej polegającej na korekcji wektora niewyważenia pocisków w jednej płaszczyźnie. stosując metodę wyważania pocisków poprzez dodawanie brakującego metalu (masy) proponuje się umieszczenie odważnika korekcyjnego w specjalnym „rowku korekcyjnym” na zewnętrznej powierzchni korpusu pocisku, który można wstępnie wykonać na maszynie do obróbki metalu podczas ogólnej obróbki korpusu pocisku. aby zapewnić wytrzymałość mocowania ciężarków korekcyjnych w rowkach przed wpływem ciśnienia gazów proszkowych na nie podczas strzelania z pistoletu, proponuje się wykonanie profilu geometrycznego rowka w przekroju poprzecznym w kształcie trapezu typu jaskółczy ogon. stosując metodę usuwania nadmiaru metalu (masy) proponuje się wykonanie otworów na zewnętrznej powierzchni korpusu pocisku poprzez frezowanie (lub wiercenie). Masę i miejsce (kąt) poprawki, wymiary geometryczne oraz liczbę odważników korekcyjnych lub otworów korekcyjnych należy wstępnie określić w trakcie wyważania pocisków na stojaku. Proponuje się wprowadzenie oznakowania pocisków w pięciu klasach poprzez dwa parametry masy i ich odchyleń od normy: pierwszy to statyczny pomiar masy całkowitej pocisku, a drugi to pomiar niewyważenia masy pocisku w formie wielkości niewyważenia dynamicznego.
3
Impact of the Kind, Batch and Manufacturer of Ammunition on the Resistance of Ballistic Protective Packets
Grabowska G., Błaszczyk J., Pawłowska A.
Przegląd Włókienniczy - Włókno, Odzież, Skóra
|
2015
|
nr 1
23--25
PL
W artykule przedstawiono analizę wpływu zmiany polskiej normy PN-V-87000:2011 na polski rynek kamizelek kuloodpornych. Stwierdzono, że pozytywne wyniki testu dla klasy K1A wymagają za każdym razem innej liczby warstw pakietu balistycznego, w zależności od producenta pocisku stosowanego do badań. Wyniki pokazują, że trudno jest porównać wyniki uzyskane w różnych akredytowanych laboratoriach balistycznych.
4
Układ do wyznaczania energii kinetycznej pocisków o niewielkiej prędkości
Tuśnio J., Tuśnio N.
Elektronika : konstrukcje, technologie, zastosowania
|
2012
|
Vol. 53, nr 9
114-117
PL
W artykule przedstawiono konstrukcję urządzenia umożliwiającego wyznaczenie energii kinetycznej poruszających się z niewielką prędkością pocisków wystrzeliwanych z wyrzutni lub służącej zabawie imitacji broni palnej, w której wyrzucenie pocisku odbywa się za pomocą mechanizmu sprężynowego. Wyznaczanie energii odbywa się w sposób pośredni poprzez pomiar czasu przelotu pocisku pomiędzy bramką optyczną i akustyczną, krótkie impulsy oznaczające początek i koniec przelotu zostają wprowadzone do komputera, gdzie odstęp między nimi zostaje przeliczony na prędkość lotu a następnie na podstawie wpisanej wcześniej wartości masy pocisku zostaje obliczona energia kinetyczna wyrobu.
EN
The paper presents the design of the device allowing determination of the kinetic energy of moving at low speed and launched from launcher or serving imitation firearms play in which a projectile is thrown with a spring mechanism. Determination of energy takes place in an indirect way by measuring time of flight of the projectile between the optical and acoustic goal, short pulses indicating the beginning and end of the trip will be entered into the computer, where the distance between them is converted to airspeed and then on the basis of previously entered values of projectile mass is calculated kinetic energy of the product.
5
Content available remote Microstructure of a composite padded layer of metal powders and its resistance to penetration with a hard core bullet
Starczewski L.
Archives of Metallurgy and Materials
|
2008
|
Vol. 53, iss. 1
247-251
EN
The article presents the followin g, thesis: an armour material with hardness gradient shall successfully withstand the impact of a bullet with a hard core (65HRC) if the hardness of the surface layer is higher than the hardness of the bullet core and the layer is deposited on a soft substrate. A ballistic experiment was conducted to examine the ability of a hard (72HRC) composite padded layer — made of metal powders deposited by the plasma technique on soft steel (180HB) — to withstand the impact of bullets with a hard core. The microstructure of the padding weld was identified and its chemical composition was analysed. The examined material system with hardness gradient was found to be able to withstand successfully the impact of bullets with a hard core, while core defragmentation was the dominant mechanism. The examination of microstructure demonstrated an interrelation between the mechanism and the structure of the padded material.
PL
W artykule postawiono tezę, że materiał na pancerz o właściwościach gradientu twardości skutecznie zatrzyma pocisk z twardym rdzeniem (65HRC), jeżeli twardość warstwy powierzchniowej będzie powyżej twardości rdzenia pocisku i będzie utworzona na miękkim podłożu. W eksperymencie balistycznym zbadano zdolność twardej (72HRC) kornpozytowej warstwy napawanej, utworzonej z proszków metali techniką plazmową na miękkiej stali (180HB), do zatrzymania pocisków z twardym rdzeniem. Przeprowadzono identyfikacje mikrostruktury i analizę składu chemicznego napoiny. Badany układ materiałowy o gradiencie twardości, potwierdził swoją skuteczność w zatrzymaniu pocisków. W procesie tym dominującym mechanizmem jest fragmentacja twardego rdzenia. Badania mikrostruktury ujawniły związek pomiędzy tym mechanizmem a budową strukturalną napawanego materiału.
6
Content available Koncepcja czołgowego pocisku podkalibrowego nowej generacji o zwiększonej zdolności przebicia pancerzy współczesnych czołgów
Magier M.
Problemy Techniki Uzbrojenia
|
2007
|
R. 36, z. 102
69--79
PL
Przedstawiono koncepcję możliwości zwiększenia zdolności niszczenia pancerzy współczesnych czołgów poprzez zastosowanie odpowiedniego rozwiązania konstrukcyjnego w postaci segmentowego penetratora do 120 i 125 mm pocisków typu APFSDS-T.
7
Content available Dynamic tests of new type fuses for shape charge projectiles of grenade launcher ammunition
Kowalewski J., Wiśniewski A.
Problemy Techniki Uzbrojenia
|
2007
|
R. 36, z. 103
7--14
EN
Dynamic nondestructive testing methods for piezoelectric integrated fuses for arming one and two head shape charge projectiles of grenade launcher ammunition are described in the article. Presented results of study concern arming of fuses and resistance of their mechanical and electrical elements to overload during real shot (2600 g) and also during laboratory tests (1450 g). Tentatively calculated parameters of arming the fuse mechanisms: time mechanism, plunger of time mechanism, protective-driving plunger of primer holder, additional slide plunger (moving during second overload) were confirmed during applied tests.
8
Content available Wpływ stosunku masy kul do masy proszku oraz czasu mieszania na wybrane charakterystyki mieszanki W-Zn i wykonanych z niej wyprasek
Jackowski A.
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
|
2007
|
Vol. 56, nr 2
59-76
PL
W pracy przedstawiono wyniki badań procesu homogenizacji mieszanki proszkowej zawierającej 60% cz. wag. wolframu i 40% cz. wag. cynku za pomocą mieszania. Mieszanie proszków prowadzono w mieszalniku bębnowym w obecności kul. Zmiennymi parametrami badań były: stosunek masy kul do masy proszku (w), a mianowicie: 1:2; 1:1 i 5:1 oraz czas mieszania wynoszący 0,5; 2; 4; 6; 8; 10, 20 godzin. Na podstawie badań metalograficznych, dla danych udziałów kul do proszku, oceniano stan mieszanki po kolejnych czasach jej mieszania. Określano medianę rozkładu średniej wartości średnicy cząstek mieszanki proszkowej oraz gęstość wyprasek z niej wykonanych. W wyniku badań stwierdzono, że gęstość wyprasek zależy od wartości współczynnika w i czasu mieszania. Badania jednorodności rozkładu cząstek wolframu wykazały, że wzrost wartości wymienionych wyżej parametrów badań ma istotny wpływ na mikrostrukturę wyprasek. Dla większych wartości w uzyskiwano równomierny rozkład cząstek wolframu w osnowie miedzi po krótszym czasie mieszania. Uzyskane rezultaty badań mogą być wykorzystane do doboru warunków mieszania w próbach technologicznych wytwarzania pocisków modelowych.
EN
The investigation results of homogenization powder composition containig 60% w/w of tungsten and 40% w/w of zinc are presented in this paper. Mixing of the powders was realised in a drum mill with balls. Variable parameters of investigations were: ball-to-powder weight ratio (w), namely: 0.5:1; 1:1, and 5:1 and mixing time, namely 0.5; 2; 4; 6; 8; 10 and 20 hours. The state of the mixture, after following the time of mixing for the investigated ball-to-powder weight ratio, was estimated on the basis of metallographic investigations. Also mediane of distribution of particles size and density of the compacts that depend on ball-to-powder weight ratio and mixing time of the powder was determined. The homogeneity of distribution of tungsten particles in zinc matrix was estimated, too. It results from the investigations that density of greens depends on a value of the coeficient w and the mixing time. Increase in a value of the said parameters has got influence on a microstructure of compacts.
9
Content available Skutki radiacyjne użycia amunicji ze zubożonym uranem
Kasperek T.
Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej
|
2006
|
R. 47 nr 3 (166)
33-42
PL
Pociski ze zubożonym uranem (238U) były stosowane w wojnach w byłej Jugosławii i Iraku. Stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia osób mających bezpośredni kontakt z pozostałościami po ich eksplozji. Typowymi objawami są skutki popromienne, które wyrażają się chorobowymi zmianami w organizmie, prowadzą do uszkodzenia genów napromieniowanych i powodują zwyrodnienia u ich potomstwa.
EN
Ammunition with depleted uranium (238U) was used in wars in former Yugoslavia and Iraq. It constitutes serious threat to health and life of people having direct contact with residues after their explosion. Post-radiation effects are the typical symptoms. These are changes in the organism which lead to damage in radiated genes and cause degeneration in their offspring.
10
Content available Aramidowe pakiety tkaninowe skuteczną ochroną przed pociskami pistoletowymi 9 mm PARA FMJ wg zmodyfikowanego modelu Iwlijewa
Tarkowska S., Łandwijt M.
Problemy Techniki Uzbrojenia
|
2006
|
R. 35, z. 98
103--114
PL
W artykule została podjęta próba matematycznego opisu zjawiska uderzenia pocisku 9 mm PARA FMJ w aramidowe ochrony balistyczne. W rozważaniach wykorzystano model Iwlijewa wprowadzając niewielkie jego modyfikacje. Analiza była prowadzona w oparciu o podstawowe prawa mechaniki klasycznej.
EN
An attempt of the mathematical description of the hitting phenomena of the 9 mm PARA FMJ round into the aramide ballistic protection is presented in the paper. The Iwlijew's model is used with small modifications and the analysis is based on classical mechanics laws.
11
Content available Odporność na ostrzał kompozytów ceramika-guma-stal
Zatorski Z.
Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej
|
2005
|
R. 46 nr 1 (160)
219-227
PL
Przedstawiono wyniki badań odporności na ostrzał kompozytów ceramika-guma-stal. Wykazano, że badane kompozyty mogą spełniać wymagania odporności balistycznej podane w normie DIN 52290 i EUROPEAN STANDARD CEN.
EN
The paper presents the results of investigations into resistance to fire of ceramic-rubber- -steel composite laminates. It shows that investigated composite laminates can meet the requirements of ballistic resistance given in norm DIN 52290 and EUROPEAN STANDARD CEN.
12
Content available Badania odporności balistycznej stopu AlZn5Mg2CrZr przeznaczonego do budowy okrętów
Jurczak W.
Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej
|
2005
|
R. 46 nr 1 (160)
5-20
PL
W artykule zaprezentowano wyniki pomiarów przeprowadzonych przy strzelaniu pociskiem kalibru 7,62 mm do próbek o średnicy 50 mm i grubości 12 mm oraz próbek dwuwarstwowych o grubości 2x6 mm wykonanych ze stopu AlZn5Mg2CrZr na specjalistycznym stanowisku badawczym.
EN
The paper presents the results of measurements carried out with ö 50 mm specimens of 12 mm and 2x6 mm width, made of the AlZn5Mg2CrZr alloy, when hit by bullets of 7.62 mm caliber. It has been found that the ballistic resistance of the bi-layer alloy specimens is higher than that of a single-layer alloy specimens.
13
Content available remote Układ do wybuchowego miotania pocisków i generowania fali podmuchowej
Trzciński W. A., Parchem D.
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
|
2005
|
Vol. 54, nr 2-3
71-82
PL
W pracy dokonano przeglądu literatury dotyczącej układów do wybuchowego miotania pocisków. Zaprojektowano układ wybuchowy do napędzania pocisku i generowania fali podmuchowej. Zaproponowano i zweryfikowano teoretyczny model do szacowania prędkości pocisków. Wyznaczono również prędkość propagacji fali podmuchowej towarzyszącej detonacji materiału wybuchowego. Wyniki pracy mogą być wykorzystane do oceny reakcji osłon balistycznych na uderzenie odłamków i oddziaływanie fali podmuchowej.
EN
In the presents work, a review of papers devoted to set-ups for acceleration of projectiles by explosion is presented. The explosion set-up for acceleration of a projectile and shock wave generation is designed. The theoretical model for estimation of projectile velocity is proposed and verified. The velocity of blast wave caused by detonation of explosive charge is also determined. The results of this work can be used in investigation of the reaction of ballistic plates on fragment impact and shock wave loading.
14
Content available remote Reactive two-layers armour ERAWA-2
Wiśniewski A.
Problemy Techniki Uzbrojenia
|
2003
|
R. 32, z. 87
9--16
EN
Functioning rules of ERAWA-2 reactive armours cassettes are presented. Different kinds of impact strength, etc., tests with ERAWA cassettes are showed. Proprieties of ERAWA-2 two-layers reactive cassettes during statical initiation with heads armour-piercing guided missile Fagot, Malutka and Conkurs, and with 125 mm projectile BK-14M, type HEAT, at different angle of impact, are shown. Results of dynamic firing of these cassettes with: 100 mm projectiles EFP, 125 mm projectiles BK-14M and BM-15, type APFSDS; OF-19, type HE; and the strongest in the world Panzerfaust 3-IT tandem projectile, are presented.
PL
Przedstawiono zasadę działania pancerzy reaktywnych ERAWA-1 i ERAWA-2. Ukazano różnego rodzaju testy odporności na udary, itp., jakimi poddawane są pancerze ERAWA. Pokazano właściwości dwuwarstwowych (ERAWA-2) kaset reaktywnych podczas statycznego inicjowania głowicą ppk Fagot, Malutka i Konkurs oraz 125 mm pociskiem BK-14M typu HEAT pod różnym kątem trafienia. Zaprezentowano wyniki dynamicznego ostrzału tych kaset 100 mm pociskami EFP, 125 mm pociskami BK-14M i BM-15 typu APFSDS, OF-19 typu HE oraz najsilniejszym na świecie tandemowym pociskiem Panzerfaust 3-IT.
15
Content available remote Pancerze pasywne
Galiński C.
Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe
|
2002
|
nr 1 (15)
57--66
PL
Artykuł omawia zasady działania podstawowych rodzajów pancerzy pasywnych. Opracowany został w oparciu o materiały ze szkolenia Survivability of Armoured Vehicles.
EN
The paper discusses principles of operation of the main types of passive armour. The paper is based on “Survivability of Armoured Vehicles” training materials.
16
Content available remote Porównawcze badania odporności balistycznej jedno I dwuwarstwowych próbek ze stopu AlZn5Mg2CrZr i stali kadłubowej kategorii A
Dobrociński S., Jurczak W., Kolenda J.
Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej
|
2001
|
R. 42 nr 2 (146)
27-41
PL
Przedstawiono wyniki pomiarów przeprowadzonych przy strzelaniu pociskiem kalibru 7,62 mm do próbek o średnicy 50 mm i grubości 12 mm oraz 2x6 mm ze stopu AlZn5Mg2CrZr i stali kadłubowej kategorii A. Stwierdzono że 2-warstwowe próbki mają większą odporność balistyczną niż 1-warstwowe w przypadku stopu i mniejszą w przypadku stali
EN
The results of measurements carried out with 50 mm specimens of 12 mm and 2x6 mm width made of AlZn5Mg2CrZr alloy and ship steel of category A when struck by bullets of 7,62 mm caliber are presented. It has been found that the ballistic resistance of the bi-layer alloy specimens is higher than that of the single-layer alloy specimens, which is opposite to the results obtained with the steel specimens
17
Content available remote Symulator okrętowego systemu niszczenia min
Kuliś J.
Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej
|
1999
|
R. 40 nr 2 (139)
31-39
PL
W artykule przedstawiono opis komputerowego symulatora niszczenia min, opartego o pociski jednorazowego użytku. Program komputerowy, stanowiący istotę symulatora uwzględnia ruch okrętu poszukującego, pracę sonaru okrętowego, wodowanie pocisku jednorazowego użytku, obserwację wykrytej miny za pomocą sonaru i kamery oraz naprowadzanie pocisku na minę w dwóch płaszczyznach. Program może stanowić przykład zobrazowania informacji na monitorze okrętowym rzeczywistego systemu niszczenia min lub dydaktyczny program treningowy, służący do zapoznania słuchaczy z istotą sposobu niszczenia min opartego o pociski jednorazowego użytku.
EN
In that article the description of computer simulator mine disposal system based on expendable mine disposal vehicle is given. Computer program that is essence of this simulator includes movement of searching ship, hull sonar work, launch of mine disposal vehicle surveillance of detected mine with sonar and TV camera and vehicle guidance in two planes. This program can be an example of tactical screen in real display of mine disposal system or teaching tool that can be useful in trainees' introduction to essence of mine disposal system based on expendables.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.