Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Late glacial and holocene environmental changes in the Southern Baltic Sea area based on malacofauna investigations

Krzymińska J., Koszka-Maroń D., Pikies R., Przezdziecki P.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2018

|

Vol. 30

1--70

EN

Climate fluctuations and related crucial environmental changes in the Late Glacial and Holocene in the southern Baltic Sea area can be reconstructed by mollusc analyses. Lacustrine sediments host an association of molluscs and other fossils, including freshwater species such as: Armiger crista f. cristatus, Gyraulus laevis, Lymnaea peregra, Pisidium casertanum, Pisidium casertanum f. ponderosa, Pisidium milium, Pisidium nitidum, Pisidium obtusale f. lapponicum, Valvata cristata and Pisidium conventus, which indicate cold climate. Deposition in freshwater reservoirs continued during the Early Holocene. at that time, species characteristic of cold freshwater environments were accompanied by freshwater mollusc species that require higher temperatures: Bithynia tentaculata, Physa fontinalis and Pisidium amnicum. This suggests climate warming in the Preboreal period. These lacustrine sediments were partly destroyed and covered by marine sands during the Middle and Late Holocene. Good indicators of changing environmental conditions from freshwater to marine are the following marine species found in the sediments: Hydrobia ulvae, Hydrobia ventrosa, Cerastoderma glaucum, Mytilus edulis and Macoma balthica.

PL

Zmiany klimatyczne, a za tym daleko idące zmiany środowiska w późnym glacjale i holocenie na obszarze południowego Bałtyku mogą być wyjaśniane także przez badania fauny mięczaków. Na obszarze południowego Bałtyku w okresie późnego glacjału występowały gatunki słodkowodne wskazujące na klimat zimny, takie jak: Armiger crista f. cristatus, Gyraulus laevis, Lymnaea peregra, Pisidium casertanum, Pisidium casertanum f. ponderosa, Pisidium milium, Pisidium nitidum, Pisidium obtusale f. lapponicum, Valvata cristata, Pisidium conventus. Akumulacja jeziorna w słodkowodnych zbiornikach strefy przybrzeżnej kontynuowała się w okresie wczesnego holocenu. W tym czasie oprócz gatunków słodkowodnych, zimnolubnych pojawiły się gatunki mięczaków i małżoraczków słodkowodnych, o wyższych wymogach termicznych (Bithynia tentaculata, Physa fontinalis, Pisidium amnicum). Świadczy to o ociepleniu się klimatu w okresie preborealnym. Zrastanie przybrzeżnych zbiorników rozpoczęło się w okresie borealnym i trwało również w okresie atlantyckim. W tym czasie miały miejsce wlewy wód morskich do zbiorników. Wskaźnikiem tego jest liczne występowanie morskich gatunków takich jak: Hydrobia ulvae, Hydrobia ventrosa, Cerastoderma glaucum, Mytilus edulis, Macoma balthica. W osadach piaszczystych w okresie subborealnym i subatlantyckim zdecydowanie przeważała fauna morska.

2

The spatial and temporal structure of phytoplankton in 2014-2016 in the Poddabie area on the southern Baltic Sea

Zaboroś I., Mioskowska M.

Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku

|

2018

|

Vol. 33, No. 1

189--203

EN

In the Baltic Sea, there can be observed seasonal changes of the phytoplankton structure during which the species composition, abundance and phytoplankton biomass change. However, the spatial and temporal variability of individual phytoplankton groups is not the same in all the regions of the Baltic. The only research (and available studies) of phytoplankton in these shallow central sea basin zones is conducted by Institute of Meteorology and Water Management (IMWM) as part of the HELCOM Baltic Sea Monitoring at station P16, which is located closest to the studied area. Therefore, in the years 2014-2016 phytoplankton seasonality studies were carried out, which allowed to supplement data in the area of the central coast of the south Baltic [61]. Based on the above literature, the aim of this study was to determine the temporal and spatial structure and to examine the species composition of phytoplankton occurrence and biodiversity in the Poddabie region from November 2014 till September 2016. The following article presents the results obtained at 3 measuring stations (P1, P2 and P3) in the area of Poddabie. These results confirm typical changes of phytoplankton on 3 measurement stations depending on the season of the year. The collected data for this article is the second part of the three monographs on the area on the central coast of the southern Baltic. It show the exact results of the species composition and seasonal changes of phytoplankton in the Poddabie region. The average values of phytoplankton abundance and biomass were typical for this sort of coastal waters and there were no significant species differences between these stations. Comparing the results obtained in this study with the data from the IMWM annual reports for the last decade, it can be noticed that the volumes and fluctuations of total biomass and phytoplankton abundance in the three analysed areas are in line with trends typical for the South Baltic coastal area.

PL

W Morzu Bałtyckim obserwuje się sezonowe zmiany struktury fitoplanktonu podczas której następuje zmiana składu gatunkowego, liczebności oraz biomasy fitoplanktonu. Jednakże przestrzenna i czasowa zmienność poszczególnych grup fitoplanktonu nie jest taka sama w różnych rejonach Bałtyku. Jedyne badania (oraz dostępne opracowania) fitoplanktonu w tych strefach płytkowodnych środkowego wybrzeża prowadzone są przez IMGW w ramach Monitoringu Bałtyku HELCOM na stacji P16, które są położenie najbliżej badanego rejonu. W tym celu w latach 2014-2016 wykonano badania sezonowości fitoplanktonu, co pozwoliło na uzupełnienie danych w obszarze środkowego wybrzeża południowego Bałtyku [61]. W oparciu o powyższą literaturę celem niniejszej pracy było określenie struktury czasowo-przestrzennej i zbadanie składu gatunkowego występowania fitoplanktonu oraz różnorodności biologicznej w rejonie Poddąbia w okresie listopad 2014 – wrzesień 2016. Poniższy artykuł przedstawia wyniki uzyskane na 3 stacjach pomiarowych (P1, P2 oraz P3) w rejonie Poddąbia. Wyniki te potwierdzają typowe zmiany fitoplanktonu na 3 stacjach pomiarowych w zależności od pory roku. Średnie wartości liczebności i biomasy fitoplanktonu były typowe dla tego rodzaju wód przybrzeżnych i nie odnotowano znaczących różnic gatunkowych pomiędzy tymi stacjami. Porównując otrzymane w tym opracowaniu wyniki do danych z rocznych raportów IMGW dla ostatniego dziesięciolecia, można zauważyć, że wielkości i fluktuacje całkowitej biomasy i liczebności fitoplanktonu w trzech badanych rejonach są zgodne z trendami typowymi dla rejonu wód przybrzeżnych Południowego Bałtyku.

3

Seasonal variability of phytoplankton in river Słupia of the southern Baltic Sea

Zaboroś I., Mioskowska M.

Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku

|

2018

|

Vol. 33, No. 1

137--150

EN

In the Baltic Sea, there can be observed seasonal variations in the structure of phytoplankton. These organisms are particularly sensitive to changes in different environmental parameters. The consequence of these changes is cyclical repeated every year fluctuation of the species composition, their abundance and biomass of phytoplankton. The spatial and temporal variability of individual phytoplankton groups is not the same in different regions of the Baltic Sea, and this is why the study was conducted in the area of the central Baltic coast, since in that particular region data on phytoplankton is not available. One of the main goals was to determine the temporal and spatial structure of the occurrence of phytoplankton, as well as to study biodiversity in the area of the estuary of the Slupia river in southern Baltic for the period between November 2014 and September 2016. The results of the research confirm typical changes of phytoplankton in three studied areas depending on the given season. The average values of phytoplankton abundance and biomass were typical for this kind of coastal waters and there were no significant species differences between these stations. The only research (and available studies) on phytoplankton in central sea basin areas is being conducted by Institute of Meteorology and Water Management (IMWM) as part of the HELCOM Baltic Sea Monitoring at station P16, which is the closest location to the studied area. When comparing the results obtained in this study to the data from the IMWM annual reports for the last decade, it can be noticed that the size and fluctuations of total biomass and phytoplankton abundance in the three studied areas are typical for the coastal region of the South Baltic.

PL

W Morzu Bałtyckim obserwuje się sezonowe zmiany struktury fitoplanktonu. Organizmy te są szczególnie wrażliwe na zmiany różnych parametrów środowiska. Konsekwencją tych zmian jest cykliczna, powtarzająca się co roku, fluktuacja składu gatunkowego, liczebności oraz biomasy fitoplanktonu. Przestrzenna i czasowa zmienność poszczególnych grup fitoplanktonu nie jest taka sama w różnych rejonach Bałtyku, dlatego badania wykonano w obszarze środkowego wybrzeża południowego Bałtyku gdyż, w tamtym rejonie nie ma dostępnych danych dotyczących fitoplanktonu. Jednym z głównych celów było zbadanie struktury czasowo-przestrzennej występowania fitoplanktonu, a także określenie różnorodności biologicznej w ujściu rzeki Słupia w rejonie południowego Bałtyku w latach listopad 2014 – wrzesień 2016. Wyniki uzyskane w ramach prowadzonych badań potwierdzają typowe zmiany fitoplanktonu w trzech rejonach w zależności od pory roku. Średnie wartości liczebności i biomasy fitoplanktonu były typowe dla tego rodzaju wód przybrzeżnych i nie odnotowano znaczących różnic gatunkowych pomiędzy tymi stacjami. Jedyne badania (oraz dostępne opracowania) fitoplanktonu w tych strefach płytkowodnych środkowego wybrzeża prowadzone są przez IMGW w ramach Monitoringu Bałtyku HELCOM na stacji P16, które są położenie najbliżej badanego rejonu. Porównując otrzymane w tym opracowaniu wyniki do danych z rocznych raportów IMGW dla ostatniego dziesięciolecia, można zauważyć, że wielkości i fluktuacje całkowitej biomasy i liczebności fitoplanktonu w trzech badanych rejonach są typowe dla rejonu wód przybrzeżnych Południowego Bałtyku.

4

Perspektywy rozwoju sektora offshore w Polsce na przykładzie morskiej energetyki wiatrowej – wybrane problemy sektora transportu

Biniek P.

Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG

|

2017

|

nr 20(3)

44--52

PL

Morska energetyka wiatrowa jest jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów odnawialnych źródeł energii (OZE). Proces inwestycyjny związany z budową farmy wiatrowej na morzu łączy się bezpośrednio z problematyką transportu – nie tylko morskiego. Skomplikowana i wymagająca technologia przyniosła szereg wyzwań i problemów natury logistycznej. Od etapu badań środowiskowych lokalizacji do etapu likwidacji farmy wiatrowej inwestycja wymaga obsługi transportowej. Powstają nowe, zadaniowe jednostki pływające, zmienia się infrastruktura portowa, a przede wszystkim zmieniają się warunki dla istniejącego transportu morskiego. Pojawiają się konflikty z innymi formami użytkowania obszarów morskich, a także nowe zagrożenia – w tym w transporcie. W artykule dokonano identyfikacji najważniejszych aspektów związanych z problemami transportu dla sektora offshore, a także wskazano szanse i możliwości dla polskiego przemysłu i polskich portów. Zakres badań obejmował ocenę stanu faktycznego sektora offshore oraz wykorzystanie materiałów archiwalnych (w tym artykuły naukowe, raporty, mapy, informacje prasowe). W niniejszym artykule zidentyfikowano i wskazano porty, których rozwój zależeć będzie od obsługi przyszłych inwestycji na morzu. Mimo, że w Polsce nie powstała morska farma wiatrowa, to sektor jest widoczny, a wiele firm realizuje zamówienia na budowę, zarówno elementów turbin, jak i statków do instalacji farm wiatrowych. Z kolei planowane lokalizacje w obszarze Polskiej Wyłącznej Strefy Ekonomicznej Bałtyku determinują uwarunkowania logistyczne, które z jednej strony są zagrożeniem, a z drugiej szansą dla rozwoju transportu morskiego. Dotychczasowe ustalenia badawcze wskazują, że może zmienić się rola morskich portów, a to zależy również od pełnej identyfikacji ich potencjału.

EN

Offshore Wind energy is one of the most dynamically developing sectors of renewable energy sources (RES). The investment process related to the construction of a wind farm at sea is directly connected with the issue of many type of transport. Complicated and demanding technology has a number of logistical problems. From the environmental survey of the location to the wind farm decommissioning stage, the investment requires transportation. New ships are being built, port infrastructure and conditions for existing maritime transport are changing. Conflicts arise with other forms of marine use, as well as new threats – including transport. The paper identifies the most important aspects of transportation problems for the offshore sector, as well as identifies opportunities for Polish industry and Polish ports. Although Poland has no offshore wind farm, the sector is strong, and many companies realizes contracts for the construction, elements of turbines and ships for the installation of wind farms. Planned locations in the area of the Polish Exclusive Economic Zone of the Baltic are determined by logistic conditions, which on the one hand are a threat and on the other a chance for the development of maritime transport. Past research findings indicate that it may completely change the role of the ports of Pomerania. This article identifies ports whose development will depend on future investment.

5

Ocena parametryczna konkurencyjności wybranych portów morskich na Bałtyku Południowym

Pac B., Miler R.

Gospodarka Materiałowa i Logistyka

|

2016

|

nr 9

681--700

PL

Opracowanie ma na celu syntetyczne zestawienie wyników badań prowadzonych nad poziomem konkurencyjności morskich portów handlowych na Bałtyku Południowym w oparciu o ich potencjał logistyczny oraz przedstawienie związanych z tym wniosków i rekomendacji. Aktualne badanie zawężone zostało do portów Polskiego Wybrzeża. Wyniki opracowania przedstawiają, w jaki sposób kształtuje się potencjał logistyczny badanych portów i jak to wpływa na poziomych konkurencyjności. We wnioskach i rekomendacjach zawarto sugestie co do szans oraz wprowadzanych zmian w obszarze badanych kryteriów w celu podniesienia konkurencyjności portów.

EN

The paper is aimed to present the results of the research conducted on the competitiveness level of the commercial sea ports in the Southern Baltic region based on their logistic capabilities and conclusions related to the research which has been done so far. The current research is focused on the Polish Sea Ports. The logistic capabilities and their influence on the sea ports competitiveness level have been considered and explained by the present results of the research. The developments and improvements considerations of the logistic capabilities which may have positive impact on the sea ports competitiveness have been included in the conclusion and recommendations of the paper.

6

Proterozoiczne podłoże krystaliczne polskiej części Bałtyku w świetle badań strukturalnych

Cymerman Z.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 4

228–-238

EN

This paper presents structural data and regional correlations based on drill cores from 8 boreholes (B2-1/80, B3-1/81, B4-1/81, B6-1/82, B6-2/85, B7-1/91, B16-1/85 and B21-1/95) penetrating Precambrian crystalline rocks in the Polish part of the Baltic Sea. The crystalline rocks from the ftom these boreholes were compared to cores from several wells in Eastern Pomerania, and the Kashubian and Warmia regions and above all with the Mesoproterozoic granitoids and metamorphic rocks of Bornholm and Southern Sweden. The pre-existing basement map of the Southern Baltic, showing Palaeoproterozoic or even Archaean granitoid massifs and narrow north-south fold belts is questioned. Instead, in the present interpretation, the studied area of the Polish part of the Southern Baltic Sea is underlain by a fragment of the Mesoproterozoic (ca. 1.47–1.43 Ga) Danopolonian („Hallandian”) orogeny, comprising mainly regional-scale ductile shear zones, which, striking probably in W–E to WNW–ESE directions, are characterized by the predominance of a thrust to transpressional strain regime with tectonic transport top-to-the S or SSW. The structural kinematic and lithological interpretations of these shear zones are based on comparison with the other parts of the East European Craton that are exposed in Bornholm and the Blekinge and Skne regions in Southern Sweden.

7

Struktury ekologiczne zespołu makrofaulingu wschodniego wybrzeża Zatoki Pomorskiej (południowy Bałtyk) w 2008 roku na podłożach antropogenicznych

Rosińska B, Chojnacki J C, Klej K, Kowalewska M, Polońska J

Inżynieria Ekologiczna

|

2013

|

Nr 35

60--68

PL

W roku 2008 prowadzono obserwacje nad zgrupowaniami organizmów poroślowych Zatoki Pomorskiej. Wyznaczono stanowiska w Międzyzdrojach, Niechorzu oraz Kołobrzegu. Próbki organizmów pobierano z filarów molo, ostróg oraz gwiazdobloków z falochronów w każdej miejscowości. Materiał biologiczny pobrano wiosną (11 maja 2008), latem (27 lipca 2008) oraz wczesną jesienią (14 września 2008). Dokonano analizy jakościowej i ilościowej zebranych organizmów bezkręgowych.

EN

In 2008, observations carried out on groups of biofauling organisms Pomeranian Bay. Appointed position in Międzyzdroje, Kołobrzeg and Niechorze. Samples of organisms were collected from the pillars of the pier, wooden spurs and conctrte starblocks as part of the breakwaters in each village. The biological material has been collected in the spring (11 May 2008), summer (July 27, 2008) and early autumn (September 14, 2008). There have been qualitative and quantitative analysis of any invertebrate organisms collected.

8

Spływ polonu, uranu, plutonu z dorzeczy Wisły i Odry

Kabat K., Skwarzec B., Astel A.

Analityka : nauka i praktyka

|

2013

|

nr 1

22--31

9

Stan obecny i perspektywy rozwoju funkcji transportowej polskich portów morskich na tle pozostałych portów południowego Bałtyku

Kotowska I., Pluciński M.

Zeszyty Naukowe. Problemy Transportu i Logistyki / Uniwersytet Szczeciński

|

2010

|

Nr 8

185--199

PL

W artykule przeprowadzono analizę funkcji transportowej portów morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej Polski, to jest portów w Gdańsku, Gdyni i zespołu portowego Szczecin-Świnoujście. Funkcja transportowa jest podstawową oraz pierwotną w stosunku do pozostałych funkcją gospodarczą portów morskich. Jej istota jest związana ze zmianą na terenie portu morskiego środka transportu ładunku1. Wnioski z analizy zostały przez autorów wykorzystane do oceny konkurencyjności badanych portów2. Przeprowadzona analiza w aspekcie przestrzennym obejmuje porty południowego Bałtyku. W nich wszystkich, poza portami w Szczecinie i Świnoujściu, przeładunki ogółem w latach 2001–2006 wzrosły. Łącznie przyrost ten wyniósł ponad 30%.

EN

The article presents the condition of development of transport function in the biggest Polish seaports (Gdańsk, Gdynia, Szczecin–Świnoujście). It presents main conditionality of the further development this function. Analysis was researched against a background of other harbours in the Rostock – Kłajpeda area. Conclusions from this analysis have been taken advantage for estimate of competitiveness this harbours.

10

Oversize cargo in sea transport in South Baltic Region

Galor A., Galor W., Kryżan A.

Logistyka

|

2010

|

nr 6

EN

The non-standard cargo (oversize) creates non-standard problems. The oversize transport contains the transportation of different turbines, reactors, and other construction structures with non-standard parameters (dimensions, weight, and also available cargo space on the transport craft, permissible pressure and stress on the loading deck). Oversize transportation is a important part of industry, energy, infrastructure development. This transportation has big impact to economical development in every country but it is still very differently organized in separate countries. In South Baltic Region (SBR), the development of common oversize transportation strategy could increase develop the links to common transport infrastructure. The paper presents same problems of sea transport of oversize cargo.

PL

Niestandardowe ładunki (ponadnormatywne) kreują niestandardowe problemy. Transport ładunków ponadnormatywnych (ŁPN) obejmuje różnego rodzaju turbiny, reaktory, i inne konstrukcje o niestandardowych parametrach (wymiary, waga, także dostępną przestrzeń ładunkową na pojazdach transportowych, dopuszczalne naciski i obciążenie pokładów ładunkowych). Transport ten ma duży wpływ na rozwój ekonomiczny każdego kraju, lecz jest różnie organizowany w każdych z nich. W regionie południowego Bałtyku opracowanie wspólnej strategii ŁPN powinno poprawić rozwój wspólnej infrastruktury transportu. W artykule przedstawiono zagadnienia związane z transportem morskim ŁPN.

11

Geological structure of the southern Baltic coast and related hazards

Uścinowicz Sz., Zachowicz J., Graniczny M., Dobracki R.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2004

|

Vol. 15

61-68

EN

Polish coast of the Baltic Sea has a total length of 498 km (without internal lagoons coasts). Quaternary deposits dominate coastal zone, similar to central and northern Poland. According to morphology and geological structure, three types of coast are distinguished: cliffs (c. 101 km), barriers (380 km) and coast similar to wetlands (salt marshes) (c. 17 km). Generally, three types of mass movements can be distinguished on cliff coast: eboulements (rock falls) dominated on the cliffs built mainly by tills, talus and landslip, dominated on sandy cliffs, and typical landslides occurred on cliff stretches with a complex structure where the main role play clay layers being initial slide layers for other deposits. Serious risks are related to erosion of low and narrow barriers, which could be easy broken during storm surges. Storm floods in case of barrier being broken threaten lowlands behind the barriers. Similar flood hazard exists also on lagoon coasts located behind large and relatively stable barriers. It is caused by barographic high water stands, which in extreme cases reach up to 2 m above the mean sea level, and water back flow into straits connecting lagoons with the sea.

PL

Długość polskiego wybrzeża morskiego wynosi 498 km (bez linii brzegowej Zalewów Wiślanego i Szczecińskiego). W budowie geologicznej strefy brzegowej, podobnie jak środkowej i północnej Polski, dominują osady czwartorzędowe. Biorąc pod uwagę geomorfologię i budowę geologiczną wyróżniono trzy zasadnicze typy wybrzeży: klify o łącznej długości ok. 101 km, wybrzeża wydmowe (mierzeje) o łącznej długości ok. 380 km oraz wybrzeża nizinne typu Wetland o długości ok. 17 km. Na wybrzeżach klifowych wyróżniono trzy typy ruchów masowych: obrywy dominujące na klifach, w których występuje glina zwałowa, zsuwy i osypiska dominujące na klifach zbudowanych głównie z osadów piaszczystych oraz typowe osuwiska występujące na klifach o złożonej strukturze geologicznej, gdzie główną rolę odgrywają warstwy ilaste będące powierzchnią poślizgu dla warstw wyżej ległych. Poważne zagrożenia związane są też z erozją niskich i wąskich mierzei, które łatwo mogą być przerwane w czasie sztormów. Nisko położone obszary zaplecza mierzei w takim wypadku zagrożone są powodziami sztormowymi. Podobne zagrożenia powodziowe istnieją też na zapleczu mierzei relatywnie stabilnych - szerokich z wysokimi wałami wydmowymi. Powodzie mogą wystąpić w przypadku wysokich stanów wody spowodowanych spiętrzeniami sztormowymi i barycznymi, dochodzącymi maksymalnie do 2 m ponad średni poziom morza, kiedy dochodzi do wlewów wód morskich do Zalewów i jezior przybrzeżnych.

12

Relative sea level changes, glacio-isostatic rebound and shoreline displacement in the Southern Baltic

Uścinowicz Sz.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2003

|

Vol. 10

5-79

EN

The relative sea level curve was developed for the southern Baltic area, based on a set of 314 radiocarbon datings of different terrestrial and marine sediments, collected at 163 sites located in the Polish part of the Southern Baltic and in the adjacent coastal land area. When developing the curve, relicts of various formations related to the shoreline evolution as well as extents of erosional surfaces, determined from seismoacoustic profiles, were taken into account. During Late Pleistocene and Early Holocene, i.e. between 13.0 and 8.5 ka BP, the southern Baltic sea level rose and fell three times, the amplitude of changes extending over 25-27 m. In some extreme cases, the sea level was falling at a rate of up to about 100-300 mm/a, the rate of rise accelerating to about 35-45 mm/a. In the Late Boreal, c. 8.5 ka BP, the Baltic - its water level by about 28 m lower than the present one - became permanently connected with the ocean. Until the onset of the Atlantic, the sea level had risen to about 21 m below the present sea level (b.s.l.). During 8.0-7.0 ka BP, the sea level was rising, at a rate of about 11 mm/a, to reach 10 m b.s.l. Subsequently during the Atlantic, until its end, the sea level rose to 2.5 m b.s.l., the rate of rise slowing down to about 2.5 mm/a. During the first millenium of the Subboreal, the sea level rose to about 1.3-1.1 m b.s.l., to become - on termination of the Subboreal - about 0.6-0.7 m lower than present. During the Subatlantic, the sea level changes were slight only. The glacio-isostatic rebound began c. 17.5 ka BP, to terminate c. 9.2-9.0 ka BP. The total uplift during that time amounted to about 120 m. The maximum uplift rate of about 45 mm/a occurred c. 12.4-12.2 ka BP. Within the period of c. 9.0 to c. 7.0 ka BP, the southern Baltic experienced forebulge migration, a subsequent subsidence ensuing from c. 7.0 to c. 4.0 ka BP. As from c. 4.0 ka BP, the Earth crust in the area regained its equilibrium. In Late Pleistocene and Early Holocene, the southern Baltic shoreline displaced rapidly and substantially several times, the displacement rate ranging from several tens of metres to a few kilometres per year. The displacement processes involved the seafloor surfaces located at present at 25 to 55 m b.s.l., the shoreline migrating over distances of 30-60 km away from the present coastline. In Middle Holocene, the shoreline moved southwards over a distance ranging from about 60 km in the Pomeranian Bay to about 5 km in the Gulf of Gdańsk. The shoreline location approached the present one at the final phase of the Atlantic. Late Holocene was the period when coast levelling processes were prevailing, the shoreline becoming gradually closer and closer to its present setting.

PL

Krzywą względnych zmian poziomu morza skonstruowano na podstawie 314 dat radiowęglowych osadów pochodzących z różnych środowisk lądowych i morskich. Próbki do datowań pobrano z 163 stanowisk zlokalizowanych na obszarze polskiej części południowego Bałtyku i przyległej strefy brzegowej. Przy konstruowaniu krzywej wykorzystano również relikty różnych form związanych z rozwojem strefy brzegowej oraz zasięgi powierzchni erozyjnych, zlokalizowane na profilach sejsmoakustycznych. W późnym plejstocenie i wczesnym holocenie, między 13,0 i 8,5 tys. lat BP, poziom wody trzykrotnie wzrastał i opadał, a zakres wahań dochodził do 25-27 m. Poziom wody obniżał się w skrajnych przypadkach w tempie do ok. 100-300 mm/rok, a tempo wzrostu dochodziło do ok. 35-45 mm/rok. W późnym boreale, ok. 8,5 tys. lat BP, Bałtyk uzyskał stałe połączenie z oceanem na poziomie niższym od obecnego o ok. 28 m. Do początku okresu atlantyckiego poziom morza wzrósł do ok. 21 m poniżej współczesnego poziomu morza (p.p.m.). W okresie 8,0-7,0 tys. lat BP poziom morza wzrósł do 10 m p.p.m., w średnim tempie ok. 10 mm/rok. Do końca okresu atlantyckiego poziom morza wzrósł do 2,5 m p.p.m., a tempo wzrostu zmalało do ok. 2,5 mm/rok. W pierwszym tysiącleciu okresu subborealnego poziom wody wzrósł do ok. 1,1-1,3 m, a do końca tego okresu do ok. 0,6-0,7 m niższego niż współczesny. W okresie subatlantyckim średni poziom morza zmienił się już nieznacznie. Przebudowa glaciizostatyczna rozpoczęła się ok. 17,5 tys. lat BP i zakończyła ok. 9,2-9,0 tys. lat BP. Całkowity zakres podniesienia (total uplift) w tym okresie wyniósł ok. 120 m. Maksimum prędkości ruchów wznoszących, dochodzące od ok. 45 mm/rok, wystąpiło w okresie ok. 12,4-12,2 tys. lat BP. W okresie od ok. 9,0 do ok. 7,0 tys. lat BP przez obszar południowego Bałtyku migrowało nabrzmienie brzeżne, a w okresie od ok. 7,0 do ok. 4,0 tys. lat BP wystąpiły ruchy obniżajace. Od ok. 4,0 tys. lat BP położenie skorupy ziemskiej wróciło do stanu równowagi. Linia brzegowa południowego Bałtyku w późnym plejstocenie i wczesnym holocenie kilkukrotnie uległa szybkim i znacznym przemieszczeniom. Zmieniła położenie w tempie od kilkudziesięciu metrów do kilku kilometrów rocznie. Procesy te rozgrywały się na powierzchni dna morskiego położonej obecnie na głębokości od ok. 55 do 25 m p.p.m. i w odległości 30-60 km od dzisiejszego wybrzeża. W środkowym holocenie linia brzegowa przemieściła się ku południowi od ok. 60 km w Zatoce Pomorskiej do ok. 5 km w Zatoce Gdańskiej. Położenie linii brzegowej zbliżyło się do współczesnego w końcu okresu atlantyckiego. W późnym holocenie dominowały procesy wyrównywania wybrzeży, a linia brzegowa stopniowo zbliżała się do obecnego położenia.

13

Kenozoik południowego Bałtyku - wybrane zagadnienia

Kramarska R., Uścinowicz Sz., Zachowicz J.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 8

709-716

PL

Utwory trzeciorzędowe w obszarze południowego Bałtyku obejmują wycinkowe fragmenty profilu stratygraficznego reprezentowane przez paleocen dolny, eocen górny, oligocen dolny oraz miocen dolny i środkowy. Młodsze ogniwa trzeciorzędu – oligocen dolny oraz miocen dolny i środkowy rozpoznane są dotychczas tylko w bliższym sąsiedztwie brzegu oraz w klifach. Plejstocen jest reprezentowany głównie przez osady zlodowacenia warty i wisły. Pełny profil holocenu występuje jedynie w głębokowodnych basenach sedymentacyjnych. W obszarze płytkowodnym osady młodszego holocenu występują tylko lokalnie. Osady środkowego i późnego holocenu, reprezentowane przez piaski i żwiry morskie, na dużych obszarach leżą bezpośrednio na glinach zwałowych. Długotrwałe okresy denudacji przypadające na koniec trzeciorzędu i początek czwartorzędu, na które nałożyły się procesy plejstoceńskiej egzaracji glacjalnej i erozji subglacjalnej są głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za styl budowy geologicznej obszaru i rozwoju rzeźby. Główne elementy współczesnej rzeźby są wynikiem procesów erozyjnych zachodzących podczas holoceńskich transgresji południowego Bałtyku.

EN

Tertiary deposits in the area of the Southern Baltic represent only some parts of the stratigraphic column: Lower Palaeocene, Upper Eocene, Lower Oligocene, and Lower and Middle Miocene. Younger members of the Tertiary are known only from coastal zone area. Pleistocene is represented mainly by deposits of Wartanian and Vistulian glaciations. Full sequence of the Holocene occurs only in deep water basins. In the shallow water area the Early Holocene deposits occur only locally. On large areas Middle and Late Holocene marine deposits are laying directly on top of till. Long-lasting denudation processes at the end of Tertiary and beginning of Pleistocene as well as glacial erosion during the Pleistocene are responsible for the origin of Baltic depression. The main features of present day morphology of the sea floor is a result of marine erosion during the Holocene transgressions.