Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Military Training Areas and Vegetation – the Effect of Explosion Craters on Species Diversity along a Moisture Gradient

Krawczyk Rafał, Zubel Robert, Komsta Łukasz

Polish Journal of Ecology

|

2019

|

Vol. 67, nr 3

194--205

EN

Military training areas, where ecosystems are shaped under a complex disturbance regime, are recognized to be favourable pieces of land for maintaining high biological diversity. Our study focused on explosion craters – a small-scale disturbance type of high severity, and their effect on species diversity including vascular plants, bryophytes and lichens. The research was carried out on an active military training area in Nowa Dęba (SE Poland). The examined vegetation represented open communities on nutrient-poor soils with a wide range of soil moisture conditions. We compared 76 pairs of vegetation samples, each pair consisting of a crater and a closely located control plot of the same size. Out of 135 species recorded (72 vascular plants, 33 mosses, 9 liverworts, 22 lichens), 37 were found only in craters, while 19 occurred only in control plots. Both, species number and diversity were significantly higher for craters than controls. In general, the positive effect of cratering on all studied groups rises from dry to wet habitats. The highest increase of diversity was observed in relation to bryophytes in the moist habitats. Moreover, craters within habitats of higher moisture turned out to be more resistant to alien colonization and at the same time were characterized by significantly higher number of red-listed species compared to the control plots. Differences in species composition between craters and undisturbed plots were most visible in moderately moist habitats. We found several species with a strong preference for craters, and the plants of the highest indicative value are Atrichum tenellum and Dicranella cerviculata.

2

Pozycja tektoniczna Roztocza w świetle historii rozwoju zapadliska przedkarpackiego

Jankowski L., Margielewski W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 462

7--27

PL

Analizy tektoniczne wykonane na podstawie pomiarów powierzchni nieciągłości tektonicznych w obrębie masywów skalnych polskiej części Roztocza, pozwoliły na odtworzenie historii tektonicznej jego struktury, związanej z tworzeniem się zapadliska przedkarpackiego i etapami nasuwczymi Karpat. Analizy wykazały, że struktura Roztocza powstała w efekcie nakładania się asocjacji struktur tektonicznych związanych z formowaniem uskoku prawoprzesuwczego (tzw. struktury kwiatowe ‒ flower structures i struktury typu koński ogon – horse tail structure) i struktury forebulge związanej z wypiętrzeniem przedgórskim spowodowanym nasuwaniem się Karpat na przedpole (tu: zapadlisko przedkarpackie). Wielokrotne reaktywowanie stref dyslokacyjnych, obramowujących Roztocze i dzielących je na bloki, było efektem formowania się uskoków inwersyjnych (związanych ze strukturą forebulge), reaktywowanych później wskutek kolapsu jako uskoki normalne. Zmiana zwrotu uskoku przesuwczego ograniczającego Roztocze na sinistralny, była efektem reorientacji pola naprężeń spowodowanej zmianą kierunku nasuwczego Karpat ku SSE. Spowodowało to inwersję stref naprzemiennie obniżanych i wynoszonych wzdłuż krawędzi Roztocza: obecnie wynoszone są obszary z niezerodowanymi, miąższami pokrywami utworów neogeńskich, obniżane zaś fragmenty strefy krawędziowej erozyjnie pozbawione tych utworów. Współcześnie obserwowane dźwiganie neotektoniczne Roztocza jest efektem footwall elevation, związanej z zespołami aktywnych uskoków zrzutowych (normalnych), ograniczających strukturę zrębową Roztocza, jak też dzielących wał na bloki.

EN

The paper presents new concept of the tectonic development of the Roztocze region, uplifted as a tectonic horst structure. Measurements of tectonic discontinuities (joints, faults) in the rocks building the Roztocze region, as well as the analysis of Neogene deposits distribution on the Roztocze horst, have allowed authors to establish several tectonic stages of the Roztocze development. Thrusting of the Carpathians to the north caused the formation of a strike-slip (dextral) fault along the eastern part of their foredeep (and associated flower structures and horse tail structures). As a result of forebulge structure formation, caused by progressive thrusting of the Carpathian orogen and isostatic uplift of their foreland, strike-slip faults were reactivated as reverse-slip faults. Subsequently, due to collapse of the Carpathian massifs, discontinuities were again reactivated as dip-slip faults. The footwall elevation associated with normal faults formed into the Roztocze Horst and divided region to blocks, causing a neotectonic uplift of the Roztocze region.

3

Uwarunkowania rozwoju pogrązów w aluwiach doliny Wisłoka w okolicach Rzeszowa (południowo-wschodnia Polska)

Superson J., Brzezińska-Wójcik T., Gębica P.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 2

127–-132

EN

The article presents the results of geological and geomorphological research concerning load-cast structures outcropping in the alluvial terrace sediments of theWisłok River in the Fore-Carpathian Erosional Valley. Given the large dimensions of these structures, reaching 1.5 m in some places, as well as their strong accumulation and diversity (i.e. drop-like and pocket-like structures), the authors attempted to establish the environmental factors that had determined the development of the structures in periglacial deposits of the Weichselian Glaciation. The structures were analysed in two accessible outcrops where sediments are represented by flood rhythmite and organic deposits, overlain by channel sands. Sandy load-cast structures occur in flood rhythmite and loamy deposits. The formation of load-cast structures probably started due to earthquakes in the Upper Pleniglacial period. The various shapes of load-cast structures were constrained by the various physical properties of the sediments and the escape of water during the deformation process.

4

Rozwój sedymentacji dewońskiej w basenie łysogórsko-radomskim i lubelskim

Narkiewicz M., Narkiewicz K., Turnau E.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

T.196

289--318

PL

Basen łysogórsko-radomski (BŁR) ograniczony był od południa synsedymentacyjnym uskokiem świętokrzyskim o głębokich założeniach skorupowych. Od NE graniczył z basenem lubelskim (BL) wzdłuż wąskiej strefy czytelnej w środkowodewońskim rozkładzie sedymentacji. Jej głębsze założenia stanowił prawdopodobnie uskok podłoża w osiowej części elewacji radomsko-kraśnickiej, wpływający na sedymentację przynajmniej od emsu późnego. BL łączył się od SE z basenem lwowskim, który od wschodu był ograniczony przez lądowy masyw w rejonie tarczy ukraińskiej. Wczesnodewoński etap rozwoju basenów (lochkow–środkowy ems) został zapoczątkowany w sylurze późnym osadami otwartego szelfu, które w lochkowie środkowym i późnym przeszły w osady perylitoralne, przykryte (częściowo niezgodnie ?) grubą serią aluwialną. W etapie środkowodewońskim (późny ems-wczesny fran) szybkie tempo sedymentacji facji węglanowo-terygenicznych otwartego zbiornika BŁR było uwarunkowane przez pogrążanie się bloków podłoża. Natomiast w warunkach stabilnego podłoża BL niewielką przestrzeń akomodacji dla osadów płytkiego szelfu i platformy węglanowej kształtowały głównie transgresje eustatyczne. W etapie środkowo–późnofrańskim, na tę ostatnią tendencję nałożył się puls subsydencji związany z początkiem ryftowania w rowie Prypeci. Etap fameński zaznaczył się powstaniem depocentrum w centralnym segmencie BL i akumulacją niemal 2 km węglanowo-ilastych osadów głębokiego basenu szelfowego i otwartego szelfu, przechodzących ku górze w progradujące ku SW systemy przybrzeżnomorskie i lądowe. Depocentrum utworzyło się w układzie pull-apart między strefą Kocka a uskokiem Ursynowa–Kazimierza, równocześnie z główną fazą ryftowania basenu Prypeci.

EN

Łysogóry-Radom Basin (ŁRB) is bounded in the south by the deeply-rooted Holy Cross Fault. To NE it passes into the Lublin Basin (LB) along a narrow zone clearly reflected in the Middle Devonian depositional pattern. It was probably related to a basement fault along the axial part of the Radom–Kraśnik Elevation affecting deposition at least since the late Emsian onwards. BL continued to the Lviv Basin in SE, which was bordered from the east by the continental Ukrainian Massif. The Early Devonian stage of the basins development started in the latest Silurian with an open-shelf sedimentation passing in the middle to late Lochkovian into marginal marine clastics. This is (partly unconformably) overlain by a thick alluvial complex. Between late Emsian and early Frasnian rapid sedimentation of carbonate-terrigenous open marine facies in the ŁRB was controlled by basement blocks subsidence. On the other hand, under stable cratonic conditions of the BL much smaller accomodation space was generated mainly by eustatic transgressions allowing a mostly shallow-shelf and carbonate platform development. In the Middle Frasnian this pattern was overprinted by a subsidence pulse related to the initial Pripyat Graben rifting. The Famennian stage was marked by a depocentre development in the central LB segment, and an accumulation of nearly 2 km of sediments, starting with carbonate-shaly deposits of a shelf basin and open shelf, passing upwards into marginal-marine and continental systems prograding SW-wards. The depocentre formed in a pull-apartregime between the Kock and Ursynów–Kazimierz faults, parallel with the main phase of the Pripyat Graben rifting.

5

The evolution of late Ediacaran riverine-estuarine system in the Lublin-Podlasie slope of the East European Craton, southeastern Poland

Pacześna J.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2010

|

Vol. 27

1-96

EN

A model of evolution and destruction of the late Ediacaran riverine-estuarine system that developed in the Podlasie Depression and Lublin-Podlasie slope of the East European Craton is presented based on the identification and definition of facies associations, depositional systems and the framework of high-resolution sequence stratigraphy. Two groups of depositional systems have been identified - alluvial, estuarine, and one open coast system. The alluvial system was initially represented in the northeastern and western synrift depocentres by alluvial fans. Distal parts of the fans were areas of fluvial deposition. Large, sand-bed braided rivers flowed transverse to the sedimentary basin axis. During final stages of the alluvial basin evolution, the levelling of the rift topography and the increase in subsidence rate in the south-east of the basin resulted in the development of anastomosed system rivers. The rivers flowed along the basin axis from north to south. A change in the braided-river flow type from ephemeral during the early stage of the alluvial basin evolution to perennial in the later stages, development of anastomosed system river floodplains and the change in the colour of accumulated fluvial deposits indicate a climate change from arid and desert to more humid and moderate conditions. The late Ediacaran siliciclastic succession of the Lublin basin is a record of the transgressive stage of estuary development. It is manifested by five successive parasequences composing the transgressive systems tract. During the earliest evolutionary stages, the Lublin estuary was a mixed wave-and tide-dominated. In its peak development, as the influence of tides significantly increased, it turned into a macrotidal, hypersynchronous estuary of funnel-shaped geometry. Regression of the Lublin estuary, resulting in its ultimate decline, started along with the highstand development at the Ediacaran/Cambrian transition. The estuary became transformed into a mixed-energy wave-and tide-dominated estuarine system and subsequently into a wave-dominated open coast.

PL

Na podstawie zdefiniowania asocjacji facjalnych i systemów depozycyjnych oraz przedstawienia ram wydzieleń wysokorozdzielczej stratygrafii sekwencji sformułowano model rozwoju i destrukcji późnoediakarskiego systemu fluwialno-estuariowego, rozprzestrzenionego w obniżeniu podlaskim i lubelskim skłonie kratonu wschodnioeuropejskiego. Wyróżniono dwie grupy systemów depozycyjnych - aluwialne i estuariowe oraz system otwartego wybrzeża. System aluwialny był początkowo reprezentowany w północno-wschodnich i zachodnich depocentrach synryftowych przez stożki aluwialne. Dystalne części stożków były obszarami depozycji fluwialnej. Duże, piaskodenne rzeki roztokowe spływały poprzecznie do osi basenu sedymentacyjnego. W końcowych stadiach ewolucji basenu aluwialnego wyrównanie topografii ryftowej i wzrost tempa subsydencji w jego południowo-wschodniej części spowodowały rozwój rzek systemu anastomozującego. Spływały one wzdłuż osi basenu z północy na południe. Zmiana rodzaju przepływu rzek roztokowych z okresowego we wczesnych etapach rozwoju basenu aluwialnego na ciągły w późniejszych stadiach, rozwój równi zalewowych rzek systemu anastomozującego i zmiana koloru osadów akumulowanych przez rzeki świadczą o zmianie klimatu suchego, pustynnego na bardziej wilgotny, umiarkowany. Późnoediakarska sukcesja silikoklastyczna basenu lubelskiego jest zapisem transgresywnego etapu ewolucji estuarium. Jej przebieg odzwierciedla pięć kolejnych parasekwencji budujących transgresywny ciąg systemowy. W najwcześniejszych etapach rozwoju estuarium lubelskie miało charakter mieszany, falowo-pływowy. W fazie maksymalnego rozwoju, w miarę znaczącego wzrostu oddziaływania pływów, było to makropływowe, hypersynchroniczne estuarium o kominowej geometrii. Na przełomie ediakaru i kambru wraz z rozwojem ciągu systemowego wysokiego stanu względnego poziomu morza rozpoczął się regres i stopniowa likwidacja estuarium lubelskiego, które przekształciło się w estuarium o mieszanej energii falowo-pływowej i następnie w otwarte wybrzeże z udziałem falowania.

6

Tektoniczne struktury deformacyjne w iłach krakowieckich sarmatu w Wylewie k. Sieniawy (zapadlisko przedkarpackie): świadectwo młodej przesuwczej aktywności podłoża miocenu

Nescieruk P., Wójcik A., Malata A., Aleksandrowski P.

Przegląd Geologiczny

|

2007

|

Vol. 55, nr 8

690-698

EN

Tectonic deformation structures (folds, strike-slip, reverse and normal faults as well as joints) are reported here from the topmost part of the youngest, clayey sediments of the Carpathian foreland basin (Krakowiec clays, Sarmatian, Miocene), in a clay pit located at a village ofWylewa near Sieniawa. Our structural study has revealed several joint sets, accompanying products of intense folding and faulting, and defining a structural pattern that can be easily interpreted in terms of structures formed in a transpressive regime above strike-slip faults in the basement. The origin of these structures is ascribed to tectonic activity of the NW-SE-trending Ryszkowa Wola horst known to occur directly beneath the Wylewa clay pit, at a depth of c. 500 to 1300 m and to involve the basement and the lower part of theMiocene succession. The structural pattern in question most likely reflects a sinistral strike-slip displacement on sub-vertical boundary faults of the lowermost part of the horst. Undisputable effects of this strike-slip motion have been recently documented by other authors using 3D seismic data. The deformation structures at Wylewa must have resulted from a young, late to post-Sarmatian tectonic activity in the basement of the Carpathian foreland basin, probably reflecting an E-W to ENE-WSW directed regional shortening episode.

7

Kamieniołomy surowców węglanowych w regionie świętokrzyskim przykładem korytarzy ekologicznych

Barga-Więcławska J. A.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2007

|

R. 31, z. 3/1

53-63

PL

Badanie malakofauny i roślinności kamieniołomów węglanowych w regionie świętokrzyskim przeprowadzono w latach 1990-2005. W artykule wyróżniono hałdy i wyrobiska wskazując na różnice warunków ekologicznych na zwałach i w wyrobiskach. Wykazano duży udział gatunków południowych. Kamieniołomy surowców węglanowych stanowią drogę migracji roślin i ślimaków. Interesującym przykładem wyjątkowych walorów przyrodnicznych historycznych terenów pogórniczych jest wzgórze Karczówka w Kielcach - teren eksploatacji galeny w utworach węglanowych. Tereny przekształcone górniczo są miejscem występowania rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i ślimaków. Malakofauna przestrzeni pogórniczej stanowi obraz przeobrażeń zachodzących w środowisku przyrodniczym regionu.

EN

Studies of malacofauna and vegetation in quarries of carbonate rocks in the Swiętokrzyskie region were carried out in the period between 1999-2005. The investigations were conducted on waste heaps and workings, and demonstrated the differences in ecological conditions between heaps and workings. Snail studies were performed using the quantitative method. The study revealed the presence of 57 snail species which constitutes 58% of all snail species occurring in the Świętokrzyskie Mountains. The most abundant snail communities were observed in the "Zygmuntówka" quarry, in "Miedzianka" and "Wietrznia" quarries, and in the area of the historical galena mine on Karczówka in Kielce. Terrains changed by mining are habitats of rare and endangered plant and snail species. The following snail species should be mentioned: Cecilioides acicula, Clausilia bidentata, Acantinula aculeate, Trichi lubomirski, Helix pomatia and Helix lutescens. Nine southern species were identified. Malacofauna of post-mining areas is a manifestation of transformations progressing in natural environment of our region.

8

Litostratygrafia ordowiku strefy Biłgoraj-Narol (SE Polska)

Modliński Z., Szymański B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

nr 416

45-79

PL

Zaprezentowano propozycję sformalizowanego schematu podziału litostratygraficznego osadów klastyczno-węglanowych ordowiku strefy Biłgoraj-Narol (SE Polska), których sekwencja składa się z trzech cyklów transgresyjno-regresywnych: dolnego - tremadockiego, środkowego - arenidzko-lanwirnskiego i górnego - górnolanwirnsko (uhaku)-aszgilskiego. W sekwencji litologicznej systemu wyróżniono - opierając się na makroskopowej zmienności pierwotnych cech sedymentacyjnych i sedymentacyjno-diastroficznych osadów - 10 formalnych jednostek litostratygraficznych, w tym: 5 jednostek o randze formacji oraz 5 rangi ogniwa. Są to następujące formacje, poczynając od najstarszej: formacja piaskowców i iłowców z Biłgoraja, formacja iłowców Tanwi, formacja wapieni z Suśca, formacja iłowców i wapieni z Cieszanowa i formacja iłowców wapnistych z Narola. W obrębie trzech wyróżnionych formacji ustanowiono jednostki niższego rzędu o randze ogniwa: w formacji biłgorajskiej - ogniwo piaskowców z Frampola i ogniwo iłowców i mułowców z Goraja; w formacji wapieni z Suśca - ogniwo wapienia z Paar i ogniwo wapienia z Rebizant oraz w formacji cieszanowskiej - ogniwo wapienia z Osuch. Z ustanowionych jednostek część ograniczona jest regionalnymi powierzchniami nieciągłości sedymentacyjnych lub sedymentacyjno-erozyjnych i spełnia kryteria właściwe kategoriom litostratygraficznym o charakterze allostratygraficznym (allostratigraphic units). Zespoły skalne poszczególnych formacji skorelowano z litostratygraficznymi i genetycznymi ich odpowiednikami w profilach obszarów sąsiednich: bloku małopolskiego, regionu lubelskiego, zachodniej części obniżenia bałtyckiego i regionu łysogórskiego Gór Świętokrzyskich.

EN

The Ordovician rocks of Biłgoraj - Narol area were penetrated by 6 boreholes: Doliny 1, Osuchy 1, Kozaki 1, Dyle IG 1, Narol IG 1 and Narol PIG 2. Ten new formal lithostratigraphical units were distinguished and defined: the Biłgoraj Sandstones and Claystones Formation (Lower Tremadoc) with the Frampol Sandstones Member and Goraj Claystones and Silstones Member; next: the Tanew Claystones Formation (Lower Arenig); the Susiec Limestones Formation (Upper Arenig-Llanvirn) with the Paary Limestone Member and the Rebizanty Limestone Member; then the Cieszanów Claystones and Limestones Formation (Upper Llanvirn-Caradoc) with Osuchy Limestone Member. The youngest unit described is the Narol Limy Claystones Formation (Ashgill). Some of the units have a character of the allostratigraphical units ones sensu "North American..." (1983), because are bordered by the sedimentary or sedimentary-erosional unconformities. The lithology, stratigraphical position, thickness, paleontological data and spatial relation of the particular units are presented in Figure 3. Their boundaries have been established and stratotypical sections are proposed.

9

Środowiskowe i społeczne uwarunkowania rozwoju rolnictwa ekologicznego w południowo-wschodniej Polsce

Woźniak L., Woźniak M., Zawora P.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

1998

|

Vol. 5, nr 11

1051-1056

PL

Badania przeprowadzono w województwach: rzeszowskim i krośnieńskim. Analizy dotyczące właściwości fizykochemicznych gleb wykonano metodą powszechnie obowiązującą w badaniach chemiczno - rolniczych, natomiast badania dotyczące uwarunkowań społecznych i ekonomicznych metodą ankietową. Mimo znakomitych warunków naturalnych (czyste gleby, obszary chronione) rolnictwo ekologiczne w południowo - wschodniej Polsce rozwija się bardzo powoli. Przyczyny takiego stanu tkwią w braku ekonomicznych, socjalnych i społecznych (np. brak ośrodków propagujących) motywacji zmiany sposobów gospodarowania.

EN

A study on the ecological agriculture was localized in south-eastern Poland (Rzeszw and Krosno administrative areas). The soil properties and the development of ecological agriculture was estimated. The quality of soil of south-eastern Poland is very high, the content of Pb and Cd is low. That soils are in the full sense of the world useful for ecological agriculture. The problem is only the social consiousness of farmers and the agricultural economy.