Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Drezdeńskie plany Kamieńca Podolskiego

Opyrchał L., Bąk A.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2016

|

T. 61, z. 1

55--66

PL

W zbiorach Państwowej Uniwersyteckiej Biblioteki Saksońskiej w Dreźnie (SLUB – Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden) znajdują się dwa rękopiśmienne, dotychczas niepublikowane w Polsce plany Kamieńca Podolskiego: pierwszy sporządził Johann Georg Starcke, drugi wykonał J. G. M. Fürstenhoff.

EN

Among the collections of the Saxon State and University Library Dresden (SLUB – Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden) there are two hand-drawn maps of the Kamieniec Podolski stronghold, so far unpublished in Poland, one by Johann Georg Starcke, and the other by J. G. M. Fürstenhoff.

2

Osiemnastowieczne plany Kamieńca Podolskiego z diariusza podróżnika Karstena Niebuhra (1773–1815)

Opyrchał L.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2015

|

T. 60, z. 3

69--76

PL

W artykule omówione zostały mało znane, rękopiśmienne plany Kamieńca Podolskiego. Zostały one wykonane przez Karstena Niebuhra w trakcie powrotu z jego arabskiej podróży. Plany są mało szczegółowe. Zaznaczono na nich: zamek, fortyfikacje miasta, kilka kościołów oraz ratusz.

EN

The article discusses the little-known manuscript plans of Kamianets-Podilskyi. They were made by Carsten Niebuhr while he was returning from his trip to the Arab world. The plans are very detailed. Marked on them are: the castle, fortifications, several churches and the town hall.

3

Using in-depth group interviews to optimize the design and communication of city maps produced for the public

Konopska B.

Geoinformation Issues

|

2014

|

Vol. 6, no. 1(6)

37--48

EN

The paper presents a study of city maps using the in-depth group interview method and discusses the use of the results obtained in optimizing the effectivennes of cartographic communication. This study indicated the content of city maps and their graphic form preferred by their users, and showed the extent to which educational gaps in map-reading skills lead to losses in cartographic communication. The results of the study were used to develop editorial and technical principles regarding city maps offered under the brand name of Copernicus by the E. Romer Polish Enterprise of Cartographical Publishing Houses S.A. [Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. E. Romera S.A.].

PL

W artykule przedstawiono badanie planów miast metodą pogłębionego wywiadu grupowego oraz omówiono wykorzystanie uzyskanych wyników w optymalizacji skuteczności przekazu kartograficznego. Badanie wskazało preferowane przez użytkowników elementy treści planów miast wraz z ich formą graficzną oraz pokazało, w jakim stopniu braki edukacyjne w umiejętności czytania map wpływają na straty w przekazie kartograficznym. Wyniki badań wykorzystano do opracowania założeń redakcyjno-technicznych planów miast oferowanych pod marką Copernicus przez Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. E. Romera SA.

4

Preferencje użytkowników dotyczące treści i formy graficznej planów miast w świetle badań metodą wywiadu pogłębionego

Konopska B.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2013

|

T. 45, nr 2

105--120

PL

W artykule przedstawione zostały preferencje użytkowników dotyczące treści i formy graficznej planów miast ustalone na podstawie badań jakościowych prowadzonych metodą zogniskowanego wywiadu grupowego. Na kilku przykładach wykazano, że deklarowane oczekiwania odbiorców co do treści są daleko przekraczające ich umiejętności czytania mapy oraz że istnieją różnice w preferencjach kolorystycznych wybranych elementów treści osób dobrze i słabo interpretujących mapy. Uczestnicy badania, którzy lepiej rozumieli treść mapy i prawdopodobnie w przeszłości częściej z niej korzystali preferowali kolorystykę tzw. tradycyjną. Takich skłonności nie wykazywały osoby, które miały największy problem z czytaniem mapy i w początkowej fazie badania deklarowały korzystanie z minimalnego zakresu informacji zamieszczonej na planie. Te osoby wykazywały największą skłonność do zrywania z ogólną konwencją kolorystyczną stosowaną na planach miast.

EN

The author presents user preferences of content and graphic form of city maps determined on the basis of quality studies done with the method of focus group interviews. Material acquired during study in the form of utterances concerning individual elements of content and form of its presentation, was divided into three parts corresponding to subsequent phases of study. Phase one - cognitive, in which real state of knowledge and skill level of using a city map by participants was determined. Phase two - educational, is that part of discussion, in which individual participants shared acquired or intuitive knowledge of reading and using city maps. Phase three - verification, in which participants modified original indications and statements uttered in the first phase. Material gathered as a result of the study primarily shows the evolution of map users' needs in the course of their discussion, in which they gradually gained awareness of the informational function of maps. In some cases it was proved that declared expectations of some participants concerning map content considerably exceed their reading skills and that there exist differences in color preferences in connection to some content elements between those who have good reading skills and those whose reading skills are weak. Participants who understood map content better and who probably used maps more often in the past, preferred the so called traditional coloring. Those participants who had the biggest problems with reading a map and who in the initial phase declared using a minimal amount of information provided on a map, showed no such propensity. Those individuals showed greatest propensity to break away from general coloring standards found on city maps.

5

Geometryczne deformacje treści polskich planów miast do użytku ogólnego w latach 1955-1981

Konopska B.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2011

|

T. 43, nr 4

354--368

PL

Deformowanie planów miast przeznaczonych do użytku ogólnego w okresie 1955–1981 było jedną z wielu konsekwencji przynależności Polski do bloku państw socjalistycznych. Było to działanie celowe, za wykonanie którego odpowiedzialny był aparat cenzury. Dotyczyło dwóch aspektów: zakresu i ilości treści przedstawianej na mapie oraz dokładności geometrycznej rozmieszczenia jej poszczególnych elementów. W artykule omówiono drugi aspekt, tj. wpływ cenzury na zaburzanie relacji przestrzennych na mapie. Wskazano zależności, jakie zachodziły między sposobem deformacji geometrycznej planów miast a charakterem miasta lub funkcją pełnioną przez jego poszczególne części oraz wskazano okres, w którym plany miast były najbardziej deformowane. Wyniki badania pokazały wyraźnie, że stopień deformacji uzależniony był nie tyle od wielkości, co od funkcji miasta lub jego poszczególnych części. W niewielkim stopniu zaburzony obraz miały miasta bez znaczącej funkcji przemysłowej lub pełniące funkcję wyłącznie turystyczną. Uzyskane wyniki potwierdziły największe zniekształcenia wokół obszarów przemysłowych, terenów wojskowych i szlaków kolejowych. Były to głównie przesunięcia liniowe i kątowe oraz zmiany skali poszczególnych fragmentów mapy. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono również zmiany w przebiegu linii brzegowej i przesunięcia, zwłaszcza w pobliżu portów, stoczni i przystani wodnych. Analiza planów miast wydanych w latach 1955–1981 zaprzeczyła również obiegowej opinii o największej aktywności aparatu cenzury w latach pięćdziesiątych XX wieku. Stwierdzone deformacje wskazują na o wiele większe ingerencje w w latach siedemdziesiątych niż pięćdziesiątych ubiegłego wieku.

EN

General use city map distortion was in the years 1955–1981 one of the many consequences of Poland’s membership in the communist block. This was a purposeful action conducted by censorship authorities. City map distortions concerned two aspects: scope and quantity of content and geometrical precision of distribution of particular elements of content. In the article the latter aspect is discussed, i.e. the influence of censorship on the disturbance of spatial relations on maps. Research results clearly showed that the degree of distortion depended not so much on the city size, but on its function or the function of its parts. Map content of cities with no important industrial role or of those functioning as tourist centers was not distorted very much. The obtained results confirmed the existence of most significant distortions around industrial and military areas and railway routes. These were mainly linear and angular shifts of content and changes in scale of various map fragments. Research also showed changes in coastal lines and content shifts, especially in the vicinity of ports, dockyards and wharves. The analysis of city maps published in the years 1955–1981 contradicts the popular opinion that censorship was most active in the 1950s. The found distortions indicate much more significant interferences in the 1970s.

6

Measuring maps graphical density via digital image processing method on the example of city maps

Ciołkosz-Styk A., Styk A.

Geoinformation Issues

|

2011

|

Vol. 3, no. 1(3)

61-76

EN

During the centuries the main problem on mapping was to obtain the sufficient and reliable source data; presently, an appropriate selection of the desired information from the deluge of available data is a problem. An availability of large amount of data induces to transfer the possibly rich information by means of map. It often results in overloading the cartographic documents, that is why they become less communicative and difficult to read. This situation is well illustrated by the example of city maps which are the most commonly used and thus the most frequently published cartographic products. Many user groups with different needs as well as preparation to read maps use these high volume publications. Therefore, the maps communication effectiveness problem is of particular importance. The city maps are the most complex cartographic presentations, because the presented areas are the places with the greatest concentration of different kinds of objects and forms of human activity arising from the civilization development. Conveying these specific features on the city maps leads to the problem of selecting the most relevant elements of content in terms of user's needs, since presenting all objects and their characteristics is impossible if the city map readability is to be kept. Although complexity has been the cartographers' object of interest for many years, because it exerts an impact on readability and effectiveness of cartographic documents, none of the measures used so far may be applied for automatic determination of complexity of such graphically complicated objects as city maps. Therefore a novel approach was needed for these applications. For that purpose digital image processing techniques have been proposed and successfully applied by the authors. The analysis of the spatial distribution of the objects' edges on the map surface, calculated using continuous wavelet transform, is the basis of the proposed measure. The method allows for comparison of complexity of city maps loaded by different type of graphical elements (point signatures, lines, text, etc.). Extended analyses of selected cartographic materials proved the usability of the method for quantitative estimation of city map complexity via formal index.

PL

Przez wieki głównym problemem przy opracowaniu map było uzyskanie wystarczających i wiarygodnych danych źródłowych, natomiast obecnie problemem stał się odpowiedni wybór pożądanej informacji z zalewu dostępnych danych. Dostępność dużej ilości danych skłania do przekazania za pomocą mapy możliwie bogatej informacji. Skutkuje to często przeładowaniem opracowań kartograficznych, przez co stają się one mało komunikatywne i trudne w odbiorze. Tę sytuację dobrze ilustruje przykład planów miast, które należą do najczęściej wykorzystywanych, a przez to również najczęściej wydawanych publikacji kartograficznych. Z tych wysokonakładowych opracowań korzysta wiele grup użytkowników o zróżnicowanych potrzebach i przygotowaniu do czytania map, dlatego też problem efektywności przekazu informacji za ich pośrednictwem jest szczególnie istotny. Plany miast należą do najbardziej złożonych prezentacji kartograficznych, ponieważ obszary, które prezentują są miejscami największej koncentracji różnego rodzaju obiektów i form działalności człowieka, wynikających z rozwoju cywilizacji. Oddanie tej specyfiki na planie miasta stawia problem wyboru najbardziej istotnych z punktu widzenia potrzeb użytkownika elementów treści, bowiem przedstawienie wszystkich obiektów i ich charakterystyk jest niemożliwe, jeżeli ma być zachowana czytelność planu. Chociaż złożoność od wielu lat jest przedmiotem zainteresowania kartografów, ponieważ wywiera wpływ na czytelność i efektywność opracowań kartograficznych, to jednak żadna z dotychczas stosowanych w kartografii miar złożoności nie pozwala na jej automatyczne określanie w przypadku tak graficznie skomplikowanych opracowań jak plany miast. Konieczne było więc zaproponowanie nowej metody, pozwalającej na wyznaczanie złożoności graficznej tych opracowań. W tym celu zastosowane zostały techniki cyfrowego przetwarzania obrazów. Zaproponowana metoda zapewnia porównywalność map, obciążonych różnymi elementami (sygnaturami punktowymi, liniowymi, napisami etc.). Na podstawie analizy wybranych materiałów kartograficznych można stwierdzić, iż metoda ta pozwala na ilościową ocenę obciążenia graficznego planów miast przy pomocy sformalizowanego wskaźnika.

7

Wpływ przepisów o zachowaniu tajemnicy wojskowej i państwowej na zakres i sposób prezentacji treści polskich planów miast wydawanych w latach 1944-1955

Konopiska B.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2010

|

T. 42, nr 1

5-16

PL

Artykuł jest próbą wskazania różnic w zakresie informacji topograficznej zamieszczanej na planach miast w aspekcie zmian zachodzących w przepisach o zachowaniu tajemnicy państwowej w Polsce w latach 1944-1955. Twórczość kartograficzną pierwszego dziesięciolecia po drugiej wojnie światowej podzielono na dwa okresy: do i po 1949 roku, ze względu na całkowicie różną wartość informacyjną planów miast i odmienne podejście do ich koncepcji. Treść planów miast z pierwszego okresu jest bardzo szczegółowa, mimo funkcjonowania już instytucji kontrolującej różnego rodzaju publikacje pod względem zachowania tajemnicy państwowej. Porównanie informacyjności ówczesnej prasy i audycji radiowych z informacyjnością planów miast wypada na korzyść planów. Po roku 1949 informacja podawana na planach miast jest szczegółowo i systematycznie kontrolowana, wdrożony zostaje system kontroli drukarń i rozdzielnictwa papieru, a kartografia cywilna zostaje całkowicie upaństwowiona.

EN

The article deals with the issue of censorship in urban cartography; it attempts to present differences in quantity of topographic information on city plans during the changes in state and military confidentiality regulations in Poland in 1944-1955. Analysis of cartographic and written sources from 1944 -1955 from the point of changes in quantity of information and its perception as dangerous for authority and state, led to a division of the first post-war decade into two periods: 1944 -1949 and 1950 -1955. In 1949 a Decree of National and Professional Confidentiality was passed. Until 1949 city plans were treated liberally in respect of protection of state and military information. Sources show that many city plans published for mass audience before 1949 had been the only sources of topographic information - in all other sources, like radio or press, such information was confidential. The second period, 1950-1955, is the time of reorganization of the market through the introduction of state monopoly on map publishing. City plans with any contents which was covered by the bili of information protection were qualified as 'for internal use' or 'confidential'. The years 1950 -1955 are the time of preparation of so called cartographic sketches, or orientation city plans, which concluded with development of a set of editorial and technical rules for a new series of city plans by the Department of Military Censorship in the General Staff within the Ministry of Defense and the Military Topographic Service. Those rules were later accepted by Central Office of Geodesy and Cartography and realized by the State Cartographical Publishing House. Regulations on military and state confidentiality (and later state and professional confidentiality) not only regulated the contents of maps, but also described the methods of its protection during the whole process of elaboration and printing. Information obtained by cartographers during the process could not be made public. Disobedience was penalized with a severe reprimand or even litigation.

8

Gród, kasztelania, civitas

Kozaczewski T.

Architectus

|

2007

|

Nr 1-2(21-22)

25--39

PL

Grody utożsamiane bywają zazwyczaj z siedzibami władz, natomiast przez określenie miasto obronne rozumiemy przede wszystkim osiedle typu gospodarczego. Historycy podchodzą do miasta okresu plemiennego na ogół sceptycznie. Jedni uważają je za "miasta możno-władcze czy plemienne", inni określają"zalążkami miast", a więc czymś, co nie zostało jeszcze w pełni wykształcone. W przypadku odnalezienia pozostałości nad terenem w postaci form zamkniętych określa się je z reguły jako grody, grodziska, takie lub inne, zależnie od kształtu zachowania Najczęściej mówi się o grodach i osadach otwartych bez bliższego scharakteryzowania. Nie znaleziono metody na wykrywanie zróżnicowania osadnictwa. Pozostaje to w wyraźnej sprzeczności ze źródłami pisanymi. Ich autorzy formułują swoje sądy o osadnictwie na podstawie tego, w jaki sposób było użytkowane, na ogół nie precyzując jego formy przestrzennej. Sprawa powiązania źródeł pisanych z wynikami badań archeologicznych pozostaje otwarta. Okres plemienny zdołał jednak wykształcić osiedla, które w oczach współczesnych były postrzegane jako miasta, w pełni odpowiadające ówczesnym poglądom. Dowodem tego są notatki tzw. Geografa Bawarskiego z połowy IX w., w których wymieniono 60 miast na terenie Śląska, występujących na obszarze czterech plemion śląskich: Dziadoszan (20 miast), Ślężan, (15 miast), Opolan (20 miast) i Gołężyców (5 miast). W IX w. w wyniku zjednoczenia plemion w jeden organizm państwowy zmieniła się struktura organizacyjna -Śląsk został podzielony na dwadzieścia kilka kasztelanii, z silnymi ośrodkami administracyjnymi. Archeologowie i historycy początkowo sądzili, że zespół osadniczy był jednostką dwuczłonową, złożoną z grodu (castrum) i powiązanego z nim podgrodzia (civitas, suburbium). Wyniki badań w Opolu udowodniły istnienie samodzielnego, jednoczłonowego grodu . Zachwiało to hipotezą o dwuczłonowej jednostce grodowej. Dalsze badania pozwoliły na zweryfikowanie tej hipotezy na korzyść tezy o dwuczłonowym ośrodku osadniczym, złożonym z dwóch samodzielnych jednostek przestrzennych - civitas i castrum. Zmiana warunków polityczno-społecznych i gospodarczych Śląska na przełomie XII i XIII w., nowe koncepcje urbanistyczne i organizacyjne miast na zachodzie Europy spowodowały przebudowę systemu i organizacji miast śląskich. Pozostawiono organizacyjną strukturę państwa opartą na kasztelaniach, ale zerwano z tradycją miast obronnych na korzyść miast otwartych, co zapewniło im późniejszy rozwój.

EN

Relating the results of town-planning, architectonic, archaeological and historié investigations as well as the new interpretation of documents, allowed the author to recreate the processes of forming and transforming mediaeval Silesian towns. The division of tribes into administrative and military districts led to the origin of tribal towns called strongholds, before the 9th century. In the 10th century during the dawning of the state, the hitherto existing provinces were divided into castellanies. The castellany centres were composed of the civitas - the town and Castrum - the castellany castle. New towns were founded in earlier uninhabited places and the population from the stronghold was transferred there while the strongholds were used as bases for the building of castles. The town and castle lay nearby but were usually separated by a river or some other natural barrier. A successive rebuilding of towns took place in the 13th century. Prince Henryk Brodaty (Henry the Bearded) based the origination of towns on the hitherto existing castellany system. The inhabitants of the overpopulated defensive towns of the 10th century were given plots in the area of location towns, usually situated in new terrain, nearby. The 10th century fortified civitas could be used for the construction of a castle. The 13lh century civitas, at first open, developed freely enlarging the occupied terrain. In the second harf of the 13th century or a little later the inhabitants obtained the right to build defensive walls. The castle then became a part of the town and within the walls of towns survived during several successive centuries.

9

Użytkowe dzieło sztuki

Weszpiński P. E.

Geodeta : magazyn geoinformacyjny

|

2006

|

nr 6

66-69

10

Wpływ przepisów prawnych na obraz miast w zaborze rosyjskim na przykładzie Lubelszczyzny

Przesmycka E.

Architectus

|

2002

|

Nr 2(12)

79--87

PL

Na obecny kształt i obraz zabudowy miast wpłynęło wiele czynników stymulujących i ograniczających swobodę budowania. Do podstawowych należy zaliczyć obowiązujące w danym okresie prawo budowlane oraz możliwości finansowe inwestorów. Na przestrzeni XVIII, XIX i XX wieku prawo to na ziemiach Królestwa Polskiego ulegało licznym zmianom, i to nie tylko wy-nikającym z rozwoju tych przepisów, podążających za naturalnymi przeobrażeniami w budownictwie czy też formułujących te zmiany w myśl jakiegoś sprecyzowanego kierunku, lecz także uwarunkowaniami politycznymi. W XVIII wieku w całej Europie pojawiła się tendencja do ingerencji państwa w kształtowanie rozwoju przestrzennego miast. Wiele funkcji sprawowanych dotychczas samodzielnie przez miasta przeszło całkowicie lub częściowo w gestię scentralizowanej administracji państwowej. Pojawiły się przepisy "policyjne", które w ówczesnym szeroko rozumianym pojęciu dotyczyły m.in. porządku budowlanego, bezpieczeństwa publicznego, wygody i estetyki miast. Działały jeszcze przepisy lokalne, ale już się pojawiły ustawy o szerokim zasięgu terytorialnym, podejmujące regulacje nawet w skali całego kraju. Pierwsze traktaty policyjne (francuskie i niemieckie) cieszyły się dużym zainteresowaniem w całej Europie. W Polsce odbudowa miast po wojnach północnych odbywała się często z pominięciem norm prawa zwyczajowego i pisanego, wbrew wcześniejszym, sięgającym jeszcze czasów lokacji, przywilejom i podziałom. U podstaw tych poczynań leżała samowola posesorów magnackich, szlacheckich i duchownych. Nad miastami sprawowali opiekę starostowie, którzy w arbitralny sposób mogli narzucać swą wolę władzom miejskim. Dodatkowo, liczne w większych miastach jurydyki, stanowiły enklawy wyjęte spod prawa magistratów.

EN

The present shape of the Polish urban structures has been influenced by a number of factors, which stimulated or limited its development. In the 18lh century, the first police directives were introduced in order to improve the state of the architectural order, public safety, and other aesthetic and functional aspects. Apart from local solutions, there could be observed broader initiatives attempting at the regulation of y urban development in the scale of the whole country. After the wars of the 17,h century, in many places of the Polish Commonwealth, the reconstruction of the urban tissue was conducted without any respect for customary and written laws. The anarchistic nature of the properties' owners was one of the common reasons for these haphazard and careless initiatives. Additionally, in many cities there existed juridical districts, which were not controlled by official magistracies. Not before the end of the 18th century could some improvements be observed in the image of towns of the Lublin region. This improvement usually concerned the towns owned by magnates. The pioneering efforts to organise urban structures were initiated by the Pavement Commission in 1733 ; and the first legal solutions, concerning building standards and architectural organisation of Polish towns, were passed at the Seym of 1764. At the end of the 18* century, the Boni Ordinis Commissions were formed; their main aim was the reorganisation of rules for the development of royal cities. During the Partition period (1795-1918), the institution of building control was regulated differently in each of the three occupation zones. The most significant legal regulations, concerning construction and architectural development, in the Russian Partition, were the following: the General Regulations for the Building Police combined with decisions of the Chairman of the Administrative Council, and the regulations of the Civil Code. Between 1820-1830, an intensive activity could be observed as far as the regulation and development of the towns and cities of the Polish Congress Kingdom were concerned. In 1848, the Administrative Council ordered preparation of town plans and detailed schedules of their gradual reorganisation. These schemes were to follow a model organisation plan of a Russian town called Krasne. In the years 1869-1870, many towns of the Polish Kingdom were degraded to the status of a settlement. After regaining independence (1918), Poland was to wait until the year 1924 for the homogeneous Polish Construction Law, which was in force till the outbreak of the Second World War.