Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zagadnienie ochrony miejsc pamięci w teorii i w praktyce

Kowalski Wojciech

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2018

|

Nr 5

75--89

PL

Po analizie aktów prawa różnych państw i umów międzynarodowych autor dochodzi do wniosku, że aktualny stan regulacji ochrony prawnej miejsc pamięci jak i praktyki nie jest zadawalający. Na poziomie krajowym poza nielicznymi wyjątkami ochronę miejsc trzeba „wyinterpretowywać” z przepisów ogólnych ochrony zabytków. Podstawowy natomiast dokument powszechnego prawa międzynarodowego, Konwencja z 1972 roku, daje wprawdzie podstawę do wpisu takich miejsc na Listę Światowego Dziedzictwa, ale w praktyce jej stosowania Komitet Dziedzictwa ograniczył możliwość ich dokonywania. W przypadku miejsc zagłady ograniczenie to poprzez wprowadzenie kryterium „symbolicznej reprezentacji” takich miejsc nosi cechy działania bez podstawy prawnej i narusza art. 1 konwencji. W konsekwencji, dalszym skutkiem tej decyzji jest wyhamowanie procesu rozwoju ochrony prawnej miejsc pamięci.

EN

As a result of analyse of chosen national and international legal acts author came to conclusion that no definition specifying places of memory as objects of legal protection had yet been adopted in these regulations. However this in no way means that places of memory remain completely outside legal area, although they are covered by the legal system of heritage protection merely within the framework of general definition of heritage. In particular, author argues that places of memory can be protected under 1972 UNESCO World Heritage Convention as definition of heritage (art. 1) encompasses „historical value” criterion in relation to all elements of this heritage, namely to monuments, groups of buildings and sites. Such thesis is strongly supported by practical application of criterion VI of Operational Guidelines by World Heritage Committee. Almost all monuments and sites inscribed on the World Heritage List under this criterion are to maintain memory of important events, beliefs, ideas etc. Intangible component was therefore a basis of these inscriptions although presence of material component as “a witness” was also important. It is however specially interesting to note that the Auschwitz Birkenau German Nazi Concentration Camp (1940-1945) was inscribed as the only one symbol of Holocaust what was underlined by the condition that no other such monuments would be inscribed in the future. It seems clear that by this fact the new principle of „symbolic representation” was adopted by Committee. The problem is that such principle has no legal basis, in particular it cannot be found in the 1972 Convention and for this reason decision establishing it is not binding for future inscriptions.

2

Polskie miejsca pamięci - zmiany interpretacji i problemy ochrony w XXI wieku

Lewicki Jakub

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2018

|

Nr 5

103--113

PL

W pracy omówiono pojęcie miejsce pamięci, jego zakres, i wiążące się z nim skojarzenia i społeczny w kolejnych okresach historycznych. Przedstawiono też zmiany rozumienia tego terminu i odmienne kształtowanie różnych miejsc pamięci w kolejnych okresach historycznych, a także zwrócono uwagę na odmienne interpretacje wydarzeń, które upamiętniały, co wpływało na ich różne urządzanie i odmienny odbiór społeczny. Analizując funkcjonowanie polskich miejsc pamięci w XX wieku należy zauważyć częste i gruntowne zmiany ich znaczenia i odbioru społecznego. Interpretacja wydarzeń i form upamiętnienia była zależna od aktualnej sytuacji społecznej i politycznej. Nawet niewielka zmiana sytuacji politycznej powodowała znaczące zmiany interpretacji miejsc pamięci i dotyczącej ich propagandy. Mimo to miejsca pamięci stały się ważnymi nośnikami pamięci. Ich przejawem były bardzo nowatorskie projekty upamiętnień zarówno w formie pomników (pomniki w danych obozach koncentracyjnych - Oświęcim, Majdanek, Treblinka), jak i wielkich kompozycji przestrzennych (nowa zabudowy upamiętniająca warszawskie getto), które powstawały po 1945 roku. Rozumienie polskich miejsc pamięci znacząco zmieniało się w XX wieku, podobnie jak cała tradycja kulturowa. Zmieniało się także ich postrzeganie, rozumienie, jak i sposób odbioru społecznego, niezależnie od dużej akceptacji społecznej. Także i dzisiaj rozumienie miejsc pamięci nie jest ostatecznie zdefiniowane i nadal będzie podlegało ono zmianom interpretacji i odbioru, co ma wpływ na ich znaczenie i formy ochrony.

EN

The paper discusses the concept of the place of memory, its scope, and associated associations and social in subsequent historical periods. Changes in understanding this term and different shaping of different places of memory in subsequent historical periods were also presented, as well as different interpretations of events that commemorated, which influenced their different organization and different social perception. Analyzing the functioning of Polish places of memory in the twentieth century should be noted frequent and profound changes their meaning and social acceptance. Interpretation of events and forms of commemoration was dependent on the current social and political situation. Even a small change in the political situation caused significant changes in the interpretation of memorial sites and their propaganda. Nevertheless, places of memory have become important carriers of memory. Their manifestations were very innovative memorial projects both in the form of monuments (monuments in given concentration camps - Oświęcim, Majdanek, Treblinka), as well as great spatial compositions (new buildings commemorating the Warsaw ghetto), which were created after 1945.

3

Miejsce pamięci w prawie hiszpańskim

Ławicka Anna

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2018

|

Nr 5

115--123

PL

Interpretacja pojęcia miejsca pamięci w hiszpańskim prawie ochrony dziedzictwa historycznego prowadzona jest niekonsekwentnie. Niniejszy artykuł dokonuje próby przedstawienia problemów, które pojawiają się przy kwalifikowaniu danych obszarów jako miejsc pamięci oraz omówienia ich istoty posługując się przykładem Wspólnoty Autonomicznej Madrytu. Wskazane błędy powinny przestrogą i zmuszać do refleksji.

EN

Interpretation of the concept of a place of remembrance in Spanish law of historical heritage protection is carried out inconsistently. This article attempts to present problems that arise in the qualification of given areas as places of remembrance and to discuss their essence using the example of the Autonomous Community of Madrid. The indicated errors should be a warning and forcing to reflection.

4

Prawno-autorska ochrona dziedzictwa kulturowego XX wieku

Kowalski Wojciech

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2017

|

Nr 3

29--44

PL

Autor przeanalizował wybrane akty krajowe i międzynarodowe i doszedł do wniosku, że w przepisach tych nie przyjęto jeszcze definicji miejsca pamięci jako przedmiotu ochrony prawnej. Nie oznacza to jednak, że miejsca pamięci pozostają całkowicie poza obszarem prawnym, chociaż są objęte prawnym systemem ochrony dziedzictwa jedynie w ramach ogólnej definicji dziedzictwa. W szczególności, aby kwalifikować się jako zabytki, miejsca te muszą spełniać standardowe kryteria "wartości historycznej lub szczególnego znaczenia". Tylko w niektórych systemach prawnych przepisy ogólne są uzupełniane o specjalne przepisy wskazujące ochronę prawną tych miejsc, określając ich typ lub wyznaczając konkretne obiekty. Jako przykład pierwszego podejścia można podać angielskie prawo, w którym pola bitew są wymieniane w specjalnym rejestrze historycznych bitew Anglii. Takie rozwiązanie zastosowano na przykład w Niemczech i Polsce. W prawie niemieckim można odnieść się np. do krajowego prawa Saksonii, które określa jako obiekty chronione synagogi w Dreźnie i Görlitz, miejsca dawnych synagog w Chemnitz i Lipsku oraz dawne obozy koncentracyjne. Polska ustawa o ochronie byłych nazistowskich obozów zagłady wymienia osiem takich obozów. W podsumowaniu autor określa potrzebę opracowania legalnych definicji miejsc pamięci, które mogłyby być oparte na istniejącej doktrynie wskazującej, że takie miejsca są swoistymi kombinacjami namacalnych i niematerialnych elementów, które razem są ważne nie tylko dla konkretnych społeczności, ale często mają wiele szersze znaczenie dla ludzkości, a zatem są częścią światowego dziedzictwa kulturowego. Taka definicja mogłaby zostać włączona do konwencji UNESCO z 1972 r. lub na wcześniejszych etapach tworzenia jej wytycznych.

EN

Author has analysed chosen national and international acts and came to conclusion that no definition specifying places of memory as objects of legal protection had yet been adopted in these regulations. However this in no way means that places of memory remain completely outside legal area, although they are covered by the legal system of heritage protection merely within the framework of general definition of heritage. In particular, to be qualified as monuments these places have to meet standard criteria of “historical value or significance”. Only under some legal systems such general provisions are supplemented by special laws that define legal protection of these places either by specifying their type or by indicating specific objects. As an example of the first approach English Law can be given, where battlefields are subject to listing in the special Historic England’s Register of Historic Battlefields. The latter solution has been applied, for example, in Germany and Poland. In German law, one can refer to, eg., law of the land of Saxony, which designates as protected objects the synagogues in Dresden and Gorlitz, the sites of the old synagogues in Chemnitz and Leipzig, and former concentration camps. The Polish Act on the Protection of the Former Nazi Extermination Camps expressly mentions eight such camps. In the conclusion author sees the need of elaboration of legal definition of places of memory which could be based on the existing doctrine indicating that such places are peculiar combinations of tangible and intangible elements that together are important not only for specific communities but often have much broader significance and concern for all humanity, and therefore are part of the world’s cultural heritage. Such definition could be incorporated to the 1972 UNESCO Convention or at earlier stage to the Operational Guidelines connected with this act.

5

Fort Bema i mauzoleum poległych w bitwie pod Ostrołęką. Pamięć miejsca – miejsce pamięci

Górski M., Rytel G.

Architectus

|

2016

|

Nr 1 (45)

73--82

PL

Dziś miejsce bitwy stoczonej pod Ostrołęką 26 maja 1831 r. to swego rodzaju palimpsest wydarzeń zapisywanych w przestrzeni w minionych 180 latach. W artykule przedstawiono kolejne działania podejmowane w miejscu walk w kontekście zmiennych uwarunkowań historycznych. Omówiono następujące po sobie przekształcenia w krajobrazie, od umieszczania drobnych form upamiętniających obie walczące strony, poprzez budowę fortu, aż do skomplikowanych dziejów ponad 80 lat budowy mauzoleum. Ślady niektórych z nich zostały zatarte w wyniku kolejnych działań, inne współtworzą obecny obraz przestrzenny. Wszystkie przynależą do kultywowanej przez mieszkańców Ostrołęki pamięci miejsca, istotnego elementu dziedzictwa historycznego, sprzyjającego budowaniu lokalnej tożsamości.

EN

Nowadays the site of the battle which was fought at Ostrołęka on the 26th of May 1831 constitutes a kind of a palimpsest of the written in space events that took place within the past 180 years. In the article the subsequent operations taken in the site of battles, in the context of changeable historical determinants, have been presented. The following changes in the countryside, starting from placing tiny elements commemorating both fighting parties, through the building of the fort, up to the complex over eighty-year long operations related to the construction of the mausoleum – all of them have been described in the article. The traces of some events faded as a result of subsequent operations, some others create together the present space of the site. All of them belong to the memory of place, tended by Ostrołęka inhabitants, the site which constitutes a significant element of the historical heritage, which results in creating the local identity.