Artykuł dotyczy piaskowców ogniwa popradzkiego, które odsłaniają się w złożu „Osielec” położonym w raczańskiej strefie facjalno-tektonicznej płaszczowiny magurskiej w polskich Karpatach fliszowych. Na podstawie wykonanych badań stwierdzono, że zróżnicowane warunki transportu i depozycji materiału detrytycznego doprowadziły do nagromadzenia osadów charakterystycznych dla subfacji piaskowców masywnych (mS) i uziarnionych frakcjonalnie (gS). Zdeponowany materiał podlegał intensywnym przemianom diagenetycznym, głównie procesom cementacji węglanowej i krzemionkowej, kształtującym fizyczno-mechaniczne właściwości piaskowców, które zmodyfikowane zostały przez późniejsze zjawiska wietrzeniowe. Przy pomocy statystycznego modelu określono wpływ procesów diagenetycznej cementacji na właściwości techniczne piaskowców. Ze względu na różny stopień nasilenia zjawiska wietrzenia składników mineralnych, piaskowce obu subfacji podzielone zostały na trzy grupy reprezentujące kolejne fazy wietrzenia. Stwierdzono, że różnią się one między sobą także wartościami fizyczno-mechanicznych parametrów. Współwystępowanie w profilu złoża różnych odmian facjalnych kopaliny, reprezentujących różny stopień zwietrzenia powoduje, że uzyskiwany surowiec wykazuje zmienną jakość, uzależnioną od miejsca prowadzonej eksploatacji.
EN
Sandstones of the Poprad member occur in the Osielec deposit located within the Racza facies-tectonic zone (Magura Series) of the Polish Flysch Carpathians. Varying conditions of transport and deposition of their detrital material resulted in the development of sediments belonging to two subfacies: the massive sandstones (mS) and the sandstones with graded bedding (gS). The material deposed underwent intensive diagenesis, including mainly its cementing with carbonates and silica, responsible for physical and mechanical properties of the rocks, but finally modified by weathering. Applying a statistical model, an impact of diagenetic cementation on the technical properties of the sandstones has been established. Considering the variable extent of the weathering processes, the sandstones of both subfacies have been further divided into three groups depending on differing alterations of their mineral components. Thus, the groups also differ in their physical and mechanical properties. As a result, the stone products have variable technical properties, strongly dependent on the place of their quarrying within the deposit.
Analizowano zróżnicowanie podstawowych właściwości fizyczno-mechanicznych piaskowców magurskich pomiędzy złożami w różnych podjednostkach tektoniczno-facjalnych płaszczowiny magurskiej. Większość złóż o dobrze rozpoznanych takich właściwościach związana jest z pod jednostkami: krynicką i raczańską. Wykazano związki analizowanych właściwości z położeniem złóż w obrębie podjednostek. W obu nich następują zmiany w kierunku zachodnim, przy czym dla pod jednostki krynickiej właściwości się pogarszają dla raczańskiej zaś zdecydowanie polepszają. W obu podjednostkach w kierunku tym, zgodnym z transportem materiału, następuje zmniejszenie wielkości ziarna, przy czym zmiany te są silniejsze w podjednostce krynickiej. Zróżnicowanie właściwości jest wywołane zmianami w polimineralnym spoiwie piaskowców. W podjednostce krynickiej ku zachodowi spada zawartość spoiwa krzemionkowego piaskowców i rośnie ilastego. W raczańskiej zaś, przy mniejszej energii transportu, zawartość spoiwa krzemionkowego wzrasta i maleje ilastego.
EN
Fundamental physical and mechanical properties of the Magura Sandstone from deposits in various tectonic-facial subunits of the Magura Nappe were compared. Relationships between these properties and position of the deposits within the subunits were ascertained. Decisive influence of cement on the sandstone physical and mechanical properties was proved, as the relationships between the way of the cement formation and depositional conditions.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W oparciu o szczegółowy profil złoża oceniono zmienność uławicenia, uziarnienia i barwy piaskowców, a także stan ich podzielności. W obserwacjach mikroskopowych określono skład petrograficzny piaskowców ze szczególnym uwzględnieniem spoiwa i prześledzono jego związki z podstawowymi właściwościami fizyczno-mechanicznymi. Rozważono optymalne możliwości ich wykorzystania pod względem produkcji kruszyw lub bloków kamiennych.
EN
The evaluation of possibilities of application Magura sandstones in Męcina deposit was analysed, taking into account aggregates or block material. From detailed profile of that deposit were evaluated variability of bed thickness, grain size, dye of sandstones, in particular contests of cement. There were investigated its connections with basic physico mechanical properties. It was found that the best possibility of their usage is block material.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Porównano właściwości fizyczno-mechaniczne kopaliny i powstałego z niej kruszywa łamanego oraz naturalnego dla skał o różnej genezie. Przedmiotem badań były piaskowce magurskie złóż Wierchomla, Osielec i Glinka-Groniczek, gnejsy złoża Doboszowice, granity złoża Kamienna Góra i wapienie jurajskie złoża Morawica III. Wzięto pod uwagę wyniki oznaczeń gęstości pozornej, nasiąkliwości i wskaźnika rozkruszania dla frakcji 32 - 16 mm, 16 - 8 mm i 8 - 4 mm dla prób pobranych ze składowisk surowca wymienionych złóż oraz, w miarę możliwości, ze żwirów o odpowiadającym im składzie petrograficznym. Założono, że analizowanie kruszywa dla poszczególnych złóż pochodzą z jednego źródła, a różnią się jedynie sposobem rozdrabniania: naturalnym w przypadku żwirów i sztucznym dla kruszyw łamanych. Zakres zmian właściwości fizyczno-mechanicznych wywołanych procesem kruszenia jest różny. Najsilniej zaznaczył się w wapieniach, mniej w piaskowcach, najsłabiej w skałch krystalicznych. Generalnie właściwości kruszyw naturalnych są lepsze niż łamanych przy czym ich zróżnicowanie jest uzależnione od stopnia zaawansowania procesów wietrzenia i długości drogi transportu żwirów. Obydwa rodzaje kruszyw wykazują pogorszenie właściwości fizyczno-mechanicznych w drobniejszych frakcjach.
EN
The article contains the comparison of physical and machanical properties of minerals and its broken and natural aggregate for rocks of various genesis. The study focused on sandstone from Wierchomla, Osielec and Glinka-Groniczek deposits, gneiss from Doboszowice deposit, granites from Kamienna Gora deposit and Jurassic limestone from Morawica III deposit. The analysis included results of allegend density, absorbability and crushing coefficient for fractions 32-16 mm, 16-8 mm and 8-4 mm for samples taken from the storage of the mentioned deposits and, if it was possible, from gravels with corresponding petrographic content. It was assumen that the analyzed aggregates for particular deposits come from the same sources and differ only in the crushing method: natural for graveles and artificial for broken minerals. The range of the variation in physical and mechanical characteristics resulting from crushing was different. It was highest in limestones, lower in sandstones and the lowest in crystalline rocks. Generally, the features of natural aggregates are better than the broken ones but the differentiation depends on the level of weathering processes and gravel transportation distance. Both kinds of aggregates show worse physical and mechanical characteristics in finer fractions.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.