Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ocena cech litogenetycznych piaskowców fliszowych na podstawie badań ultradźwiękowych

Kłopotowska A., Łukasiak D.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 3

177--182

EN

Non-destructive ultrasonic tests were used to determine the lithogenetic features responsible for the anisotropy of flysch sandstones. The studied material consisted of the Godula and Zakopane sandstones. These rocks are characterized by significant anisotropy of the geomechanical properties. As a result of ultrasonic testing the characteristic directions ofpropagation of longitudinal waves were determined and subsequently correlated with the microscopic image of thin sections as well as the evident orientation ofjoints observed in situ. The analysis shows that the recorded changes in the propagation of ultrasonic waves indicate the privileged direction resulting from both the orientation of mineral grains and spatial orientation of microcracks. It has a bearing on the direction of turbidity currents in the sedimentary basin and the variable stress field during the formation of the Carpathians.

2

Wpływ wybranych procesów niszczących na trwałość piaskowców godulskich z Brennej

Łukasiak D.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 1

56--61

PL

Artykuł podejmuje problematykę trwałości piaskowców godulskich z Brennej, które wykorzystywane są jako elementy konstrukcyjne w licznych obiektach budowlanych na terenie Europy. Tak szerokie wykorzystanie tego surowca skalnego wymusza ocenę jego odporności na działanie czynników niszczących w danych warunkach klimatycznych i funkcjonalnych. Pozwala to rozpoznać trwałość materiału skalnego w długiej skali czasowej oraz przeciwdziałać procesowi deterioracji, czyli pogarszaniu jakości i właściwości fizyko-mechanicznych danego surowca skalnego. Ocenę trwałości przeprowadzono na materiale pozyskanym z kamieniołomu Głębiec z dwóch stref rozpoznanego profilu wietrzeniowego. Były to piaskowce o charakterystycznym dla tego kamieniołomu, szaroniebieskim i szarozielonym zabarwieniu. W warunkach laboratoryjnych przeprowadzono modelowanie oddziaływania wybranych procesów niszczących na strukturę analizowanego materiału skalnego. Rozpoznano wpływ roztworów wodnych, zamrozu, krystalizacji soli oraz dwutlenku siarki. Dodatkowo podjęto próbę oceny odporności tego materiału na proces ścierania. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, iż eksploatacja analizowanych piaskowców powinna być prowadzona z selektywnym doborem ich przeznaczenia, gdyż charakteryzują się one zróżnicowaną odpornością na deteriorację, zależnie od stopnia zwietrzenia. Jednocześnie uwzględniać należy podatność analizowanego materiału skalnego na destrukcyjne działanie krystalizujących minerałów siarczanowych, co szczególnie widoczne jest w przypadku piaskowców szarozielonych. Powstałe w tym procesie spękania przebiegają najczęściej równolegle do powierzchni stropowej warstw piaskowców. Powyższe uwagi powinny być zatem uwzględniane podczas projektowania przeznaczenia badanych surowców skalnych jako elementów konstrukcyjnych, funkcjonujących w zmiennych warunkach geośrodowiskowych.

EN

The article deals with durability problems of the Godula sandstones from Brenna, which are used as construction elements in numerous building objects in Europe. So extensive use of this rock material forces evaluation of its resistance to destructive factors under given climatic and functional conditions. This allows to recognize the durability of rock material in a long time scale as well as prevent the process of deterioration that worsens the quality and physio-mechanical properties of the given rock material. The durability evaluation was carried out on the material acquired from the quarry Głębiec, from two zones of recognized weathering profile. The sandstones had typical colors for this quarry – grey-blue and grey-green. The modeling of the influence of selected deterioration processes on the structure of the analyzed rock material was carried out under laboratory conditions. The influence of water solutions, frost, crystallization of salt and sulfur dioxide were recognized. In addition, attempts to assess the resistance of the material to the process of attrition were taken. The studies lead to a conclusion that the use of the analyzed sandstones should include selective choice of their destination, because they are characterized by variable resistance to deterioration depending on the weathering degree. At the same time the susceptibility of the analyzed rock material to destructive actions of crystallizing sulfate minerals should be taken into account, which is particularly evident in the case of grey-green sandstones. The cracks resulting from this process usually run parallel to the top tills’ surface of the sandstone layers. Therefore the abovementioned observations should be taken into account in the design of the destination of studied rock materials as construction elements, functioning under variable geo-environmental conditions.

3

Ograniczenia przyrodnicze górnictwa surowców skalnych między Cieszynem a Skoczowem w ostatnim stuleciu

Figarska-Warchoł B., Matlak E.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2012

|

T. 28, z. 2

43-66

PL

W artykule przedstawiono historię eksploatacji surowców skalnych w okolicach Cieszyna od początku XX w. Dokonano oceny możliwości prowadzenia działalności górniczej w odniesieniu do wciąż powiększanych obszarów ochrony przyrody. Opisano konflikt eksploatacji tych złóż ze środowiskiem.Wyniki analizy pozwoliły na wskazanie potencjalnych miejsc dalszej eksploatacji piaskowców godulskich i wapieni cieszyńskich.W badaniach wykorzystano dane analogowe i cyfrowe, które poddano procedurom specyficznym dla metod GIS (Geographic Information System). W pierwszej połowie XX w. ważną rolę odgrywała eksploatacja łupków i wapieni cieszyńskich, wykorzystywanych na potrzeby produkcji wapna i cementu. Stopniowo jednak znaczenie tego surowca malało, ze względu na słabnącą jakość i popyt. W późniejszych latach, po zamknięciu cementowni w Goleszowie, wapienie wykorzystywano już tylko do produkcji kruszywa. Kruszywo naturalne i surowce ilaste eksploatowane były początkowo w niewielkich wyrobiskach na potrzeby lokalne, a później w sposób zorganizowany z udokumentowanych złóż. Obecnie zaniechano wydobycia tych surowców. Wielowiekowa tradycja produkcji bloków z piaskowców godulskich podtrzymywana była w okresie ostatnich stu lat. W ostatniej dekadzie prowadzono ich wydobycie w dawnych i kilku nowych kamieniołomach. W innych miejscach udokumentowano dodatkowe zasoby. Ze względu na charakter uzyskiwanego produktu eksploatacja tych surowców (w niewielkich łomach, bez użycia technik strzelniczych) nie wpływa znacząco na otaczającą przyrodę. Ponadto miejsca obecnej i dawnej eksploatacji stają się często ważnymi obiektami turystycznymi. Świadczy o tym m.in. fakt ustanawiania stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej wewnątrz wyrobisk. Ustanowione w ostatnich latach liczne obiekty chronione doprowadziły do zwiększenia konfliktu pomiędzy eksploatacją surowców skalnych a środowiskiem. Uniemożliwia to rozwój, a nawet kontynuację eksploatacji. W związku z tym, w przyszłych procesach planistycznych należy dążyć do uwzględnienia złóż kopalin jako elementów środowiska, wymagających ochrony dla możliwości przyszłego wykorzystania.

EN

This article presents the history of mining for rock raw materials in the Cieszyn area since the beginning of the 20th century. The study assessed the possibility of continuing these activities in relation to the ongoing enlargement of conservation areas. The conflict between mining these deposits and environmental interests was described. The results of the analysis allowed for the identification of potential sites for further exploitation of Godula Sandstone and Cieszyn Limestone. The study used analog and digital data which were subjected to the procedures specific to the GIS (Geographic Information System) methods. The exploitation of Cieszyn Shale and Limestone played an important role in the first half of the 20th century. They were used for the production of lime and cement. However, the importance of these materials decreased gradually due to declining demand and quality. In later years, after the closure of the cement plant in Goleszów, limestone was used only for aggregate production. Natural aggregates and clay raw materials were initially exploited in small excavations based on local needs, and later in an organized manner with documented deposits. At present, mining of these materials has been discontinued. The centuries-old tradition of Godula Sandstone block production was maintained during the last hundred years. In the last decade, their extraction was conducted in the original quarry, as well as several new quarries. Additional resources have been documented at other locations. Because of the nature of the product, such extraction (in small quarries, without the use of blasting agents) does not significantly affect wildlife. Moreover, the locations of current and former mining operations often become tourist attractions. This is evidenced by the fact that the documentation sites are established on the basis of such excavations. Numerous objects of protection established in recent years have led to a major conflict between the exploitation of rock materials and the environment. This prevents development or even the continuation of exploitation. Therefore, in future planning processes, efforts must be made to characterize mineral deposits as a part of nature, requiring protection.

4

Zmienność wytrzymałościowa piaskowców w warunkach krystalizacji siarczanu sodu oraz oddziaływania dwutlenku siarki

Kłopotowska A., Łukasiak D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 446 (1)

143--148

PL

Praca podejmuje problematykę zmian właściwości wytrzymałościowych piaskowców szydłowieckich i godulskich w toku modelowania procesu krystalizacji siarczanu sodu z roztworu oraz oddziaływania dwutlenku siarki w obecności wilgoci. Charakterystykę wytrzymałościową wykonano na podstawie badania wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie piaskowców niezwietrzałych z kamieniołomów Śmiłów i Głębiec. Stwierdzono, że analizowane piaskowce wykazują większą podatność na obniżenie wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie w wyniku krystalizacji siarczanu sodu z roztworu aniżeli w wyniku oddziaływania SO2 w obecności wilgoci.

EN

The purpose of this study was to determine changes in geomechanical properties of two kinds of sandstones (Szydłowiec and Godula) during modeling of salt crystallization process as well as SO2 action in the presence of humidity. The estimation of resistance was based on uniaxial compressive strength tests. The unweathered samples were taken from two quarries in Poland – Śmiłów and Głębiec (in Brenna). The results indicate that the analyzed sandstones are more susceptible to reduction of uniaxial compressive strength during the crystallization of sodium sulphate rather than as a result of SO2 action in the presence of humidity.

5

Zmienność wytrzymałościowa piaskowców godulskich z Brennej w warunkach jednoosiowego ściskania

Łukasiak D.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2010

|

R. 34, z. 2

435-441

PL

W niniejszym artykule przedstawiono charakterystykę piaskowców godulskich z Brennej na podstawie wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie Rc. W badaniach wytrzymałościowych analizowano materiał z kamieniołomu Brenna Głębiec pod kątem wpływu paleonaprężeń oraz wietrzenia masywu skalnego.

EN

The paper presents characteristics of Godula Sandstones from Brenna on base of uniaxial compressive strength. Analysed influence paleostress and zones of airing of rocky massifs on rocks from Brenna Glebiec quarry.