Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Techno-stylistyczne kategorie ceramiki wczesnośredniowiecznej z północnych rejonów Śląska w świetle analiz fizykochemicznych

Stoksik H., Paternoga M.

Szkło i Ceramika

|

2009

|

R. 60, nr 3

34-40

PL

W opracowaniach archeologicznych dokonuje się analiz porównawczych zespołów ceramiki posługując się kategoriami naczyń, definiowanymi jako grupy typów, typy, odmiany itp. W niniejszej pracy podjęto próbę ustalenia faktycznych związków warsztatowych pomiędzy tego rodzaju typami naczyń za pomocą analiz fizykochemicznych. Badaniom poddano ceramikę charakterystyczną dla północnych rejonów Śląska we wczesnym średniowieczu. Uzyskane wyniki wykazały przynależność kilku typów naczyń do tej samej tradycji warsztatowej, jak i przypadki wywodzenia się naczyń o zbliżonych cechach stylistycznych z różnych „szkół" garncarskich. Otwiera to nowe kierunki interpretacji archeologicznych.

EN

In archeological studies the comparative analyses of collections of ceramics are made using categories of vessels, defined as groups of types, types, varieties, etc. In this study an attempt has been made to determine real workshop relationships between these types of vessels, by means of physical and chemical analyses. The research concerned ceramics characteristic for the northern regions of Silesia in the early Middle Ages. The obtained results proved that some types of vessels belonged to one workshop tradition, while several vessels of similar stylistic features belonged to different pottery making,,schools". It opens up new directions in archeological interpretations.

2

Domieszki schudzające i konstrukcyjne. Nowy kierunek interpretacji wyników badań fizykochemicznych średniowiecznych mas garncarskich

Stoksik H., Rzeźnik P.

Szkło i Ceramika

|

2008

|

R. 59, nr 5

30-38

PL

Pośród zamieszczonych w literaturze archeologicznej uwag na temat technologii ceramiki zabytkowej dominuje przekonanie, zgodnie z którym różnorodne domieszki nieplastyczne w masie garncarskiej służyły głównie podnoszeniu wytrzymałości mechanicznej tworzywa ceramicznego. Zintegrowane badania fizykochemiczne i studia archeologiczne odkrywanej na Śląsku ceramiki z domieszkami specjalnymi w postaci grafitu i „palonki", pozwoliły wykazać, że w odniesieniu do garncarstwa średniowiecznego jest to pogląd nazbyt uproszczony. W myśl nowej koncepcji nietypowe domieszki nieplastyczne służyły przede wszystkim podniesieniu właściwości formierskich masy garncarskiej oraz nadaniu jej szczególnych walorów konstrukcyjnych. Otrzymywano w ten sposób masy ceramiczne pozwalające na lepienie wielkowymiarowych grubościennych zasobnic oraz toczenie ceramiki cienkościennej. Tym samym wyjaśniono nurtującą archeologów od dziesięcioleci zagadkę szczególnego upodobania garncarzy morawskich do receptury z grafitem oraz tajemnicę ich niezwykłych, na tle współczesnego garncarstwa środkowoeuropejskiego, umiejętności lepienia naczyń niespotykanie dużych rozmiarów.

EN

The archeological literature on the technology of old ceramics abounds in statements which express the conviction that various non-plastic admixtures in the ceramic mass were used mostly to heighten the mechanical durability of the ceramic material. The integrated physico-chemical analyses and archeological studies of the ceramics discovered in Silesia, ceramics with special admixtures like graphite or "grog" made it possible to prove that this is a simplified viewpoint. According to the new approach, the untypical non-plastic admixtures were aimed mostly at enhancing the moulding qualities of the ceramic mass and lending it special constructing values. In this way it was possible to obtain ceramic masses suitable for modeling big-sized thick-walled vessels and for wheel-throwing thin-walled ceramics. This discovery has solved the mystery which concerned the archeologists for many decades. The mystery concerned the unusual inclination of the potters from Morawy to use recipes containing graphite and their unique abilities to mould amazingly big-sized vessels, a rarity in the Central European pottery of their time.

3

Technika grafitowania naczyń w garncarstwie kultury przeworskiej w świetle analiz specjalistycznych ceramiki z okolic Wrocławia.

Stoksik H.

Szkło i Ceramika

|

2007

|

R. 58, nr 1

32-37

PL

Badania ratownicze prowadzone w latach 1997-2000 w związku z budową autostrady A-4, przyniosły m.in. odkrycie dużego wielokulturowego kompleksu stanowisk: Polwica 4 i 5 oraz Skrzypnik 8, gm. Domaniów, funkcjonującego także w okresie istnienia kultury przeworskiej. Dostarczyły one wielu interesujących odkryć i artefaktów, w tym ceramiki tzw. grafitowanej, wyróżniającej się intensywnie czarną barwą powierzchni. Tę specyficzną kategorię źródeł ceramicznych poddano badaniom specjalistycznym, zmierzającym do wyjaśnienia składu wierzchniej powłoki oraz techniki jej nanoszenia. Wyniki badań dziesięciu okazów naczyń ceramicznych oraz próby eksperymentalne przeprowadzone na współczesnych próbkach, pozwoliły rozpoznać barwną powłokę jako warstwę składającą się z pylistego grafitu pochodzenia mineralnego, naniesioną na wilgotny, surowy czerep techniką wcierania. Uzyskane wyniki stanowią ciekawy przyczynek, wzbogacający naszą wiedzę o technologii warsztatów produkujących ceramikę bez użycia koła, przydatny także do szerszych studiów nad tradycjami i uwarunkowaniami kulturowymi lokalnego garncarstwa kultury przeworskiej.

EN

The rescue research carried out in years 1997-2000 connected with the construction of the A-4 motorway led to the discovery of a big multiculture complex of sites: Polwica 4 and 5 as well as Skrzypnik 8, community of Domaniów, which was in use also in the period of the Przeworsk culture existence. The research was a source of a lot of interesting discoveries and artifacts, including the so called graphited ceramics, with distinctly black colour of the surface. This specific category of ceramic sources was subject to specialist analyses, which were aimed at establishing the composition of the surface layer and the technique of its application. The results of analyzing ten ceramic vessels and experiments carried out on contemporary samples made it possible to determine that the hued layer was composed of powered mineral graphite, applied to the wet raw vessel by means of the rubbing technique. The obtained results enrich our knowledge of technology of workshops producing ceramics without using potter's wheel and will be usefull also in broader studies on traditions and cultural conditions of the local pottery-making of the Przeworsk culture.