Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kamienie żarnowe do rozcierania rud ze stanowiska nr 8 w Dąbrowie Górniczej - Łośniu

Garbacz-Klempka A., Karwowski Ł., Rozmus D.

Hereditas Minariorum

|

2016

|

Vol. 3

177--191

PL

Przedstawiony komunikat jest pierwszym opracowaniem kamieni żarnowych znalezionych we wczesnośredniowiecznej (druga polowa XI w oraz druga połowa XII w.) osadzie hutniczej w Dąbrowie Górniczej – Łośniu, związanej z wydobyciem i wytopem ołowiu i srebra. Wybór kamieni żarnowych został poddany badaniom petrograficznym, a dwa zabytki kamienne zbadano metodą spektroskopii fluorescencji rentgenowskiej (XRF) pod kątem obecności na powierzchni kamieni pierwiastków metalicznych. Jak stwierdzono ślady pierwiastków metalicznych obecne są w grudkach materiału obcego w stosunku do struktury kamienia, „wprasowanych” w istniejące w kamieniach żarnowych pory. Podsumowując można stwierdzić, że pochodzące z warstw wczesnośredniowiecznych (druga połowa XI do drugiej połowy XII w.) kamienie żarnowe oznaczone jako zabytek 166/III/w. 31 oraz zabytek 139/IX w. 92 służyły do mielenia rudy. Świadczy o tym zestaw pierwiastków charakterystycznych dla rudy cynku i ołowiu z domieszką srebra odkrytych w porach kamienia żarnowego. Gdyby to była glejta (PbO) nie stwierdzono by śladów cynku i srebra. Kamienie żarnowe odkryte w warstwach średniowiecznych związanych z pochodzącym z przełomu XIII / XIV w. dworem, mogły natomiast służyć do mielenia zboża na mąkę.

EN

The following notice constitutes the first treatment of quern-stones found in the early medieval (second half of the 11th c. and the second half of the 12th c.) metallurgical settlement in Dąbrowa Górnicza-Łosień, associated with the extraction and smelting of lead and silver. A selection of the quern-stones was subjected to petrographical research, and two stone monuments were examined by means of X-ray fluorescence spectrometry (XRF) in order to seek the presence of metallic elements on the surface of the stone. It was established that traces of metallic elements occur in the lumps of material which is alien in reference to the structure of the stone. These traces are “ingrained” in the pores of the quern-stones. In conclusion, one may state that the quern-stones derived from early medieval strata (second half of the 11th c. until the second half of the 12th c.) marked as monument 166/III/w. 31 and monument 139/IX w. 92 were used to grind ores. Testimony to this is furnished by the set of elements peculiar to zinc and lead ore with admixtures of silver that were found in the pores of a quern-stone. If this were massicot (PbO), no traces of zinc or silver would have been found. The quern-stones discovered in the early-medieval strata associated with the court dating back to the turn of the 14th century may have been used to grind wheat into flour.

2

Petrographic-mineralogical and textural changes in reservoir and sealing rocks (Zaosie anticline) as a result of a long-term experiment in CO2-brine-rock interactions

Wdowin M., Tarkowski R., Manecki M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2013

|

T. 29, z. 4

137--153

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych oraz teksturalnych na próbkach skalnych ze skał zbiornikowych i uszczelniających (piaskowce, iłowce, mułowce) z utworów dolnej jury z antykliny Zaosia (środkowa Polska), z otworów wiertniczych Zaosie 2 i Buków 2. Próbki poddano eksperymentowi oddziaływania CO2-solanka-skała celem określenia ich przydatności pod kątem geologicznej sekwestracji CO2. Eksperyment polegał na zamknięciu próbek skalnych na 20 miesięcy w zbudowanym reaktorze, gdzie były one poddane oddziaływaniu solanki i dwutlenku węgla w temperaturze pokojowej (20–25°C), przy ciśnieniu otrzymanym z butli z CO2 (ok. 6MPa). Analizy mineralogiczno petrograficzne obejmowały obserwacje w świetle przechodzącym (planimetria), SEM-EDS, XRD próbek skalnych. Dodatkowo dla skał uszczelniających wykonano XRD z frakcji ilastej. Badania te pozwoliły określić skład mineralny oraz morfologię ziaren jak również strukturę i teksturę skały. W przypadku analiz teksturalnych określona została powierzchnia właściwa BET oraz rozkład i wielkość porów. Miały na celu określenie zmian w matrycy skalnej i spoiwie badanych skał w wyniku eksperymentu oddziaływania pomiędzy solanką-skałą-CO2. Eksperyment nie wpłynął znacząco na badane parametry. W przypadku każdej z analizowanych skał obserwuje się nieznaczne zmiany w porowatości przed i po eksperymencie, co związane jest z rozpuszczaniem się matrycy skalnej i spoiwa oraz wytrącaniem niektórych faz mineralnych. Zmiany zaobserwowane w piaskowcach (skały zbiornikowe) są zmianami, które nie wpływają negatywnie na proces składowania CO2. W przypadku mułowców i iłowców (skał uszczelniających) wyniki badań pokazały, że eksperyment nieznacznie wpłynął na analizowane skały. Wskazywać to może na dobre właściwości uszczelniające tych skał. Niemniej jednak wyniki powinny zostać zweryfikowane i potwierdzone w uzupełnieniu o dalsze badania petrofizyczne (porowatość, przepuszczalność), analizy solanek przed i po eksperymencie, jak również modelowanie geochemiczne oddziaływania CO2 na skały w obecności solanki.

EN

This article presents the petrographic-mineralogical and textural test results from rock samples from the reservoir and sealing rocks (sandstones, claystone, mudstone) of the Lower Jurassic formation of the Zaosie anticline (central Poland), from boreholes Zaosie 2 and Buków 2. Samples were subjected to an experiment involving CO2-brine-rock interactions in order to determine their suitability for the geological sequestration of CO2. The experiment consisted of closing the rock samples for 20 months in constructed autoclaves where they were subjected to the influences of brine and carbon dioxide at room temperature (20–25°C) and under pressure (about 6 MPa). Mineralogical and petrographic analyses included observations under transmitted light (planimetric analysis), and SEM-EDS and XRD of rock samples were carried out. Additionally, XRD analysis of the clay fraction was conducted to examine the sealing characteristics of the rock. These studies allowed for the determination of the mineral composition and morphology of the grains as well as the structure and texture of the rocks. For the textural analysis, the BET specific surface area and pore size distribution were identified. The study aimed to determine the changes in the rock matrix and cement of the rocks caused by the brine-rock-CO2 interactions experiment. The experimentation did not significantly affect the analyzed parameters. For each of the examined rocks, little change in the porosity before and after the experiment was observed, which was associated with the dissolution of the rock matrix and cement as well as the precipitation of some mineral phases. The changes observed in the sandstones (reservoir rocks) are differences that do not affect the process of CO2 storage. In the case of mudstone and claystone (sealing rocks), the experiment had some slight effect on the analyzed rocks. This study nevertheless indicates good sealing properties of these rocks, though the results should be verified and proven by petrophysical (porosity, permeability) examination, the analysis of brines before and after the experiment, as well as geochemical modeling of the impact of CO2 on a rock in the presence of brine.

3

Wyniki badań petrologicznych autogenicznego uwęglonego materiału z osadów fliszowych niecki podhalańskiej

Wagner M.

Przegląd Górniczy

|

2010

|

T. 66, nr 1-2

116-119

PL

Niecka podhalańska jest regionem geologicznym położonym na południu Polski. Wypełniona jest Wypełniona jest paleogeńskimi osadami fliszowymi. Charakterystycznym litologicznym składnikiem tego fliszu jest uwęglony materiał roślinny (warstwy witrynu i rozproszony materiał), którego stopień uwęglenia jest typowy dla węgla kamiennego. Jego regionalna zmienność wykazuje związek z blokową tektoniką osadów fliszowych.

EN

Podhale Basin is a geological region in Southern Poland. It is filled up with flysh sedminets of Paleogene. Typical lithological component of flysh is coaly floral matter (focuses of vitrynite and dispersed organic matter), its rank of the matter is typical for bituminous coal. Its regional variability is connected with faulting tectonics of flysh sediments.

4

„Kamienie mojżeszowe” z góry Synaj

Pitera H., Przybylińska E.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2002

|

R. 5, Nr 3 (47)

9-13

5

Wapień i drewno skrzemieniałe z kopalni Cobani w Mołdawii

Pitera H., Heflik W.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2000

|

R. 3, Nr 5 (25)

12-16

6

Petrograficzna i geofizyczna charakterystyka skupień nieorganicznej substancji mineralnej w pokładzie węgla 504 w rejonie Czeladzi

Parzentny H.

Przegląd Górniczy

|

1999

|

T. 55, nr 10

32-40

PL

Odnotowano zmienność budowy, form występowania, składu mineralnego i genezy skupień niorganicznej substancji mineralnej (NSM) w węglu z pokładu 504. Stwierdzono dominującą rolę tych skupień w kumulowaniu kilkunastu pierwiastków w węglu (Al, B, Ba, Be, Co, Cr, Cu, Fe, K, Mo, Na, Ni, Pb, Sr, V). Na zwartość niektórych pierwiastków wpływają zarówno skupienia NSM, jak i macerały węgla (Ca, Cd, Mg, Ti, Zn), natomiast o udziale arsenu w węglu decyduje materia organiczna. Z kolei o zawartości pierwiastków w całym zbiorze skupień NSM w badanym pokładzie decydują przerosty iłowców oraz drobne skupienia minerałów ilastych, węglanowych i siarczkowych. Nośnikiem przeważającej części żelaza i manganu są natomiast sferolity syderytowe. Zwrócono uwagę na zwiekszającą się zawartość tych pierwiastków w sferolitach, wraz ze wzrostem stopnia ich przeobrażenia do niewęglanowych związków żelaza, tj. od stropu do spągu pokładu.

EN

Variations of the structure, occurance form, mineral composition and origin of the inorganic mineral substance (NSM) aggregates in the coal from the seam 504 are stated. The dominant role of these aggregates for cumulation of more than ten chemical elements (Al, B, Ba, Be, Co, Cr, Cu, Fe, K, Mo, Na, Ni, Pb, Sr, V) has been ststed. The content of some elements (Ca, Cd, Mg, Ti, Zn) is influenced as well by the aggregates of NSM as coal macerals, whereas the organic substance decides on arsenic content in the coal. In turnm in the whole set of NSM aggregates, in the tested seam, on the elements content decide mudstone interlayers as well as small aggregates of clay minerals, carbonates and sulfides. However siderite spherulites are the carries of the moat part of iron and manganese. Attention is drawn to the increasing content of these elements in the spherulites along with the increase of their degree of change into non-carbonate compounds i.e. from the roof down to the floor of seam.