Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Oxidoreductive enzymes activity as secondary transformation index of peat-moorsh soils

Szajdak L. W., Meysner T., Styła K., Gaca W., Szczepański M.

Proceedings of ECOpole

|

2018

|

Vol. 12, No. 2

345--353

EN

Transformation of peat into moorsh in aerobic conditions after drainage causes changes in molecular structure and degradation of organic matter. Assessments of water retention and dewatering in peat indicate that agricultural activity has left a negative impact on peatland. Peat-moorsh samples were collected from three sites in the Wrzesnica River valley. Soil cores were subsequently divided into 0-25, 25-50, 50-75, 75-100 cm depth intervals. The following oxidoreductive enzymes activity was determined: phenol, xanthine and urate oxidase, peroxidase and nitrate reductase. In analyzed peat-moorsh samples have shown significant increase of phenol (1.3-2.3 times), xanthine (1.4-2.0 times) oxidase activity in all sites, and urate oxidase (1.4-2.5 times), peroxidase (1.6-3.8 times) activity in the first and the second sites within peat-moorsh profile. An opposite trend was recorded for nitrate reductase activity. The activity of this enzyme significant decreased with soil depth profile from 1.4 to 5.2 times. It was connected with degree of secondary transformation determined by the water holding capacity index (W1), porosity, moisture, the concentration of total phenolic, dissolved and total organic carbon. The investigations confirmed that enzymes activity is a good factor of the changes taking places in peat-moorsh soils. Oxidoreductive enzymes are important in catalyzing several pathways necessary for the stabilization of soil structure and organic matter formation.

PL

Zabiegi melioracyjne oraz eksploatacja złóż torfowych powodują zmiany w strukturze molekularnej i degradację materii organicznej. Długotrwała działalność rolnicza na odwodnionych glebach torfowych prowadzi do ich degradacji. Próbki gleb torfowo-murszowych zostały pobrane z trzech stanowisk zlokalizowanych w dolinie rzeki Wrześnicy koło Czerniejewa z głębokości 0-25, 25-50, 50-75, 75-100 cm. W próbkach glebowych oznaczono aktywność enzymów oksydoredukcyjnych: oksydazy fenolowej, ksantynowej i moczanowej oraz peroksydazy i reduktazy azotanowej. Wykazano istotny wzrost aktywności oksydazy fenolowej (1,3-2,3 razy), ksantynowej (1,4-2,0 razy) przy wszystkich stanowiskach oraz oksydazy moczanowej (1,4-2,5 razy) i peroksydazy (1,6-3,8 razy) przy stanowisku pierwszym i trzecim wraz z głębokością profilu glebowego. Przeciwny trend odnotowano dla aktywności reduktazy azotanowej. Aktywność tego enzymu zmniejszała się istotnie wraz z głębokością profilu glebowego od 1,4 do 5,2 razy. Zmiany te były zgodne ze stopniem wtórnego przeobrażenia utworów torfowo-murszowych określanego wartościami wskaźnika chłonności wodnej (W1), porowatością, wilgotnością, koncentracją związków fenolowych, rozpuszczonego i ogólnego węgla organicznego. Badania potwierdziły, że aktywność enzymów oksydoredukcyjnych jest dobrym wskaźnikiem zmian zachodzących w glebach torfowo-murszowych. Enzymy te odgrywają kluczową rolę w katalizowaniu wielu szlaków metabolicznych niezbędnych do stabilizacji struktury gleby i tworzenia materii organicznej.

2

Warunki siedliskowe i roślinność użytków zielonych na glebach torfowo-murszowych z terenu Pojezierza Olsztyńskiego

Pawluczuk J., Alberski J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 3

183-195

PL

Skład florystyczny użytków zielonych badano na glebach MtICi43, MtIICca, położonych w zróżnicowanych warunkach siedliskowych we wsi Lipniki na Pojezierzu Olsztyńskim. Na podstawie badań geomorfologicznych terenu oraz warunków siedliskowych, gleby MtICi43 na powierzchni I zaliczono do PKWG mokrego (A) i PHSW naporowo-mokrego (NA), gleby MtIICca na powierzchni II do PKWG wilgotnego (B ) i PHSW spływowo-wilgotnego (SB), a na powierzchni III do PKWG posusznego (C) i PHSW spływowo-posusznego (SC). Badane gleby miały odczyn lekko kwaśny do obojętnego. Zasobność gleb w Nog. w warstwach do 40 cm wynosiła średnio 2,3%. Gleby organiczne w warstwach stropowych na powierzchni I, charakteryzowały się wysoką wilgotnością. Średnia wilgotność w okresie wegetacji murszy torfowych gleb MtIICca na powierzchni badań II wynosiła 79,7%, a na powierzchni III 60,4%. Mała wilgotność gleb MtIICca sprzyjała dużej dynamice mineralizacji organicznych związków azotu. Zawartość Nmin. w warstwach murszowych w glebach MtIICca na powierzchni III była największa. Zasobność badanych gleb w potas i magnez można określić jako małą do średniej, a w fosfor – od bardzo małej do dużej. Na glebach MtICi43, gdzie wystąpiły częste zalewy lub podtopienia dominowała roślinność z rodzaju: Carex, Equisetum, Ranunculus i Rumex. Ruń tych zbiorowisk charakteryzowała się uproszczonym składem florystycznym (22,5 gatunków w zdjęciu fitosocjologicznym). Na powierzchni III panowały warunki najdogodniejsze do rozwoju roślinności łąkowo-pastwiskowej (średnio w zdjęciu wyróżniono 30,7 gatunków), z dominacją w runi: wyczyńca łąkowego (Alopecurus pratensis L.), kostrzewy łąkowej (Festuca pratensis Huds.), kostrzewy czerwonej (Festuca rubra L. s. str.), wiechliny łąkowej (Poa pratensis L. s. str.) oraz kłosówki wełnistej (Holcus lanatus L.) i perzu właściwego (Agropyron repens (L.) P. Beauv.).

EN

Floristic composition of grasslands was studied on MtICi43, MtIICca soils, situated in various habitat conditions of the Olsztyn Lakeland. Based on geomorphological field studies and habitat conditions, MtICi43 soils on surface 1 were classified as wet PKWG (prognostic moisture-soil complex) (A) and thrust-wet PHSW (potential hydrogenic moisture habitat) (NA), MtIICca soils on surface 2 as moist PKWG (B) and runoff-moist PHSW (SB) and those on surface 3 as drying PKWG (SC) and runoff-drying PHSW (SC). Studied soils had a slightly acidic to neutral reaction. Soil total N contents in the upper 40 cm layers ranged from 2.30% to 2.38%. Organic soils in the uppermost layers on surface 1 were characterised by a high moisture (88.9% vol. in summer, from 90.9 to 91.4% vol. in spring and autumn). The average moisture content of peaty moorshs of MtIICca soils on study surface 2 was 79.7% and on surface 3 - 60.4% in the vegetation season. The low moisture of MtIICca soils facilitated a high mineralization dynamics of organic nitrogen compounds. Mineral N content in moorsh layers in MtIICca soils on surface 3 was the highest (22.8 mg dm-³). The content of potassium and magnesium in the studied soils ranged from low to medium and the phosphorus content from very low to high. Plants of the genera: Carex, Equisetum, Ranunculus and Rumex dominated on MtICi43 soils, which were frequently flooded or partially inundated. The sward of these communities was characterised by simplified floristic composition (22.5 species in a phytosociological relevé). The most favourable conditions for the development of meadow-pasture vegetation existed on surface 3 (on average, 30.7 species were found in the relevés), with the domination of: Alopecurus pratensis L., Festuca pratensis Huds., Festuca rubra L. s. str., Poa pratensis L. s. str., Holcus lanatus L. and Agropyron repens (L.) P. Beauv. in the sward.

3

Proces gradowania w pobagiennych ekosystemach łąkowych

Kiryluk A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 4

59-69

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań wykonanych w latach 1987-2007 na obiekcie pobagiennym Supraśl Górna. Ich celem było wykazanie zaawansowania procesu grądowienia w niektórych łąkowych siedliskach pobagiennych. Badania wykonano w kompleksie PKWG-B wilgotnym i w kompleksie PKWG-C posusznym. Zbadano kształtowanie się poziomu wód gruntowych, zmiany gęstości objętościowej, aktualnej wilgotności, pełnej pojemności wodnej i popielności gleb pobagiennych. Badania wykazały pogorszenie się właściwości wodnych, zagęszczenie masy torfowej i zwiększenie popielności w kompleksie posusznym. W kompleksie wilgotnym właściwości fizyczno-wodne gleb pobagiennych nie uległy większym zmianom. Badania florystyczne zbiorowisk roślinnych wykazały większe zmiany w kompleksie posusznym, polegające na zmniejszeniu różnorodności gatunkowej oraz zwiększeniu udziału rzeżusznika piaskowego (Cardaminopsis arenosa (L.) Hayek) i pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.). Proces grądowienia w siedliskach pobagiennych powodowany był głównie pogorszeniem właściwości wodnych profilu glebowego.

EN

The paper presents results of a study carried out in the years 1987-2007 on the post-bog object Supraśl Górna. The aim of the study was to demonstrate the advanced drying of some post-bog meadows. Analyses were performed in a moist soil complex PSMC-B and in a drying soil complex PSMC-C. Ground water levels, bulk density, actual moisture, total water capacity and the ash content of peat-moorsh soils were examined. Investigations showed worsening of water proprieties, the compaction of peat mass and the increased ash content in the drying complex. The physical-water proprieties of post-bog soils did not change significantly in the moist complex. Floristic studies of plant communities showed more pronounced changes in the drying complex, consisting in the decrease of species diversity and the increased share of Cardaminopsis arenosa (L.) Hayek and Urtica dioica L. The drying process in post-bog habitats was mainly caused by deterioration of water proprieties in the soil profile.

4

Ocena funkcjonowania systemu odwadniająco-nawadniającego dla zrównoważonego łąkowego wykorzystania gleby torfowo-murszowej

Oleszczuk R., Chrzanowski S., Brandyk T., Gnatowski T., Szatyłowicz J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

77-86

PL

W pracy przedstawiono ocenę funkcjonowania systemu odwadniająco-nawadniającego na glebie torfowo-murszowej na kwaterze Biebrza 29 (torfowisko Kuwasy - środkowy basen Biebrzy). Na podstawie przeprowadzonych w okresie wegetacji 2007 r. pomiarów stanów wód powierzchniowych (w rowach) i wód gruntowych (w studzienkach obserwacyjnych) wykazano skuteczne funkcjonowanie systemu odwadniająco-nawadniającego. Przyjmując za kryteria dopuszczalny zakres zmian ciśnienia ssącego w strefie korzeniowej oraz dopuszczalne stany wód gruntowych mierzone w środku łanu, stwierdzono, że mimo upływu ponad 50 lat od wykonania analizowanego systemu działa on sprawnie, odprowadzając nadmiar wody po okresie intensywnych opadów oraz zasilając w wodę strefę korzeniową roślin przez podsiąk kapilarny w okresie suszy.

EN

The paper presents an assessment of drainage-subirrigation system situated in peat-moorsh soil within Biebrza 29 site (Kuwasy peatlands located in the Middle Biebrza River Basin). Performed measurements of surface water levels in open ditches and the levels of groundwater showed effective functioning of the existing drainage-subirrigation system. Adopting allowable range of the soil moisture pressure heads in the root zone and allowable groundwater levels measured in the middle of the ditch spacing as criteria it was found that the systems performs properly. The system constructed over 50 years ago effectively drains the area after intensive rainfalls and effectively supports plant root zone with water by the capillary rising from groundwater during dry periods.

5

Wpływ 20-letniego użytkowania łąk pobagiennych na zmianę niektórych właściwości fizyczno-wodnych gleb oraz kształtowanie się zbiorowisk roślinnych

Kiryluk A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

151-160

PL

W wyniku odwodnienia melioracyjnego siedlisk bagiennych następują zmiany właściwości gleb, warunków wodnych, a także zmiany w fitocenozach tych ekosystemów. W Polsce zmiany te występują na dużych obiektach łąk murszowiskowych, na których z wielu powodów zaniechano użytkowania. W celu określenia tych zmian w latach 1986-2006 zbadano warunki glebowe i skład gatunkowy fitocenoz na obiekcie pobagiennym Supraśl Górna, położonym w górnym odcinku rzeki Supraśl. Badania przeprowadzono w różnych warunkach siedliskowych - na glebach torfowo-murszowych: głębokich, średnio głębokich i płytkich. Zbadano zmiany gęstości objętościowej i popielności tych gleb. Największe zmiany nastąpiły w płytkich glebach torfowo-murszowych MtIIc60pl i polegały na zagęszczeniu masy torfowej. W zbiorowiskach roślinnych na tych glebach nastąpiło zmniejszenie liczebności gatunków. Na słabo zmurszałych głębokich i średnio głębokich glebach torfowo-murszowych zbiorowiska roślinne były dość stabilne i charakteryzowały się dużą różnorodnością gatunkową.

EN

The drainage of wetlands results in changes of soil properties, water relations and in plant communities of these ecosystems. In Poland such changes can be observed on large moorsh meadows whose utilisation has been, for various reasons, abandoned. To estimate these changes the soil properties and species composition of plant communities were analysed in the years 1986-2006 in a post-bog object Supraśl Górna situated in the upper Supraśl River valley. Studies were carried out in different habitat conditions in deep, medium deep and shallow peat-moorsh soils. Changes of bulk density and ash content were analysed in these soils. Most spectacular changes consisting in peat compaction took place in shallow peat-moorsh soils MtIIc60pl. The number of plant species decreased on these soils. Plant communities on poorly decomposed deep and medium deep peat moorsh soils were more stable and showed high species diversity.

6

Rozpuszczalny węgiel organiczny w wodzie z siedlisk pobagiennych na tle temeperatury gleby

Jaszczyński J., Sapek A., Chrzanowski S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

117-126

PL

W pracy przedstawiono wpływ temperatury gleby oraz opadu atmosferycznego na uwalnianie i wymywanie organicznych związków węgla z gleb torfowo-murszowych do płytkich wód gruntowych. Badania prowadzono w latach 2001-2006 na Torfowisku Kuwasy w basenie środkowej Biebrzy. Stanowiska badawcze zlokalizowano na użytkach zielonych położonych na glebach o średnim stopniu zaawansowania procesów murszowych (MtII). Przedmiotem badań było stężenie rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO) w roztworze glebowym pobieranym z głębokości 30 cm oraz wodzie gruntowej z głębokości 60 i 90 cm. Próbki wody z wymienionych warstw profilu glebowego pobierano za pomocą automatycznej stacji polowej, wykorzystującej ceramiczne kubki ssące. Na głębokościach tych mierzono także temperaturę gleby. Próbki wody gruntowej pobierano również z 5 studzienek zainstalowanych w warstwie utworu organicznego, na głębokość ok. 100 cm. Jedną ze studzienek zlokalizowano na terenie automatycznej stacji, a cztery na innych kwaterach łąkowych torfowiska. Próbki pobierane za pomocą aparatów ssących pozyskiwano w sposób ciągły przez trzy, cztery tygodnie. Próbki wody gruntowej ze studzienek pobierano co trzy, cztery tygodnie. Stężenie RWO w próbkach zależało od głębokości z jakiej je pobierano. Średnie stężenie RWO było największe w roztworze glebowym - 67 mg·dm-³. W wodzie gruntowej z głębokości 60 i 90 cm wynosiło ok. 40 mg·dm-³. W roztworze glebowym stężenie RWO zmieniało się w ciągu roku oraz było istotnie skorelowane z temperaturą gleby. Największe stężenie RWO występowało od czerwca do listopada, a najmniejsze - w lutym i marcu.

EN

The effect of soil temperature and rainfall on releasing and leaching of organic carbon from peat-moorsh soils to shallow ground waters is presented in this paper. The study was carried out in 2001-2006 on Kuwasy peatland in the middle Biebrza River basin. Study sites were located in grasslands dominated by peat-moorsh soils in the second degree of degradation. Concentrations of dissolved organic carbon (DOC) were analysed in soil solution (taken from the depth of 30 cm) and in groundwater (which was collected from the depths of 60 cm and 90 cm). Water samples from these layers were taken by automatic field station. Soil temperature was measured at 30, 60 and 90 cm. Groundwater samples were also collected from five wells installed in organic matter layer to the depth of 100 cm. One of them was located within automatic station, four other - in the neighbouring grassland areas. All water samples were taken at three to four week intervals. DOC concentration in water samples depended on sampling depth. Mean DOC concentration was highest in soil solution - 67 mg·dm-³. In groundwater from 60 and 90 cm it was about 40 mg·dm-³. In soil solution DOC concentration varied seasonally and was significantly correlated with soil temperature at 30 cm. The highest DOC concentrations were found from June to November, and the lowest - in February and March. Seasonal variability of DOC concentration was observed in groundwater from two control wells. In these cases the highest DOC concentration was also noted in summer and autumn. In groundwater from other wells seasonal DOC variability wasn't noted. Intensive precipitation didn't exert any effect on DOC concentration in soil and ground water.

7

Ocena ekonomiczna nawodnień podsiąkowych na łąkach położonych na glebach torfowo-murszowych

Prokopowicz J., Jurczuk S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

247-261

PL

W pracy zbadano metodą kalkulacyjną efektywność ekonomiczną czterech wariantów produkcji siana na łąkach torfowo-murszowych: bez nawadniania i nawożenia, z nawożeniem mineralnym bez nawadniania, z nawadnianiem bez nawożenia i z nawadnianiem i nawożeniem mineralnym. Ocenę wykonano dla trzech grup lat: bardzo suchych, średnio suchych i średnich. W analizie uwzględniono także trzy poziomy wykorzystania ciągników i maszyn rolniczych: niski, średni i wysoki. Celem analizy ekonomicznej był wybór najkorzystniejszego wariantu nawodnień w produkcji siana łąkowego na tle braku nawożenia i pełnego nawożenia mineralnego w modelowym gospodarstwie rolnym. Analizę wykonano na przykładzie gospodarstwa rodzinnego o powierzchni 10 ha użytków rolnych oraz ściśle określonej technologii zbioru siana. Dokonano szczegółowej analizy zapotrzebowania na robociznę oraz pracę ciągników i maszyn towarzyszących. Za główne kryterium oceny przyjęto koszty produkcji jednostki paszy w produkcji siana do zużycia wewnętrznego w gospodarstwie rolnym. Najmniejszy koszt produkcji jednostki paszy uzyskano w wariancie z nawadnianiem i nawożeniem mineralnym w latach bardzo suchych, w warunkach wysokiego stopnia wykorzystania maszyn i ciągników rolniczych.

EN

Economic efficiency of four variants of hay production on peat-moorsh meadows (without irrigation and fertilisation, without irrigation but with mineral fertilisation, with irrigation but without fertilisation and with both irrigation and fertilisation) were calculated in this paper. An assessment was made for three groups of years: very dry, moderately dry and medium. Low, medium and high intensity of tractor and machines utilisation were also taken into account. The analysis was aimed at selecting most favourable variant of irrigation at varying fertilisation rates in meadow hay production in a model farm. The analysis was made based on a 10 ha family farm under strictly defined technology of hay harvesting. Detailed analysis was performed of labour consumption and the work of tractors and accompanying machines. Costs of production of a fodder unit in hay production intended for internal consumption in a farm were taken as the main criterion of assessment. The lowest cost of fodder unit production was obtained in the variant with irrigation and mineral fertilisation in very dry years at high intensity of machines and tractors utilisation.

8

Wpływ użytkowania kośnego i pastwiskowego na właściwości fizyczne gleb oraz skład florystyczny zbiorowisk roślinnych na zmeliorowanym torfowisku

Kamiński J., Chrzanowski S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2b

75-86

PL

Badania realizowano w latach 2001-2004 na wybranych, produkcyjnie użytkowanych kwaterach dawno zmeliorowanego torfowiska Kuwasy. Oceniano wpływ użytkowania kośnego, pastwiskowego i zmiennego kośno-pastwiskowego na podstawowe właściwości fizyczno-wodne gleb, skład florystyczny runi, strukturę socjologiczną i walory przyrodnicze zbiorowisk roślinnych. Warunki wilgotnościowe łąk były na ogół optymalne dla zbiorowisk trawiastych. Wpływ użytkowania pastwiskowego i kośnego na właściwości gleb był odmienny. Stwierdzono większą gęstość objętościową, a mniejszą porowatość ogólną gleb na obiektach użytkowanych pastwiskowo. Gleba łąki kośnej - bardziej rozpulchniona - w okresach bezopadowych przesychała silniej niż na pastwiskach, zwłaszcza w wierzchniej warstwie. W zbiorowiskach roślinnych dominowały trawy. Obficie występowała wiechlina łąkowa (Poa pratensis L. s. str.), a na użytku zmiennym również mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea L.). Pod wpływem wypasu zwiększał się udział perzu właściwego (Elymus repens (L.) Gould). Użytkowanie kośne w porównaniu z pozostałymi sposobami użytkowania powodowało większe bogactwo i różnorodność flory. Wzbogacało ruń, zwłaszcza w gatunki cenniejsze przyrodniczo, charakterystyczne dla zbiorowisk zmiennowilgotnych rzędu Molinietalia oraz zbiorowisk wielkoturzycowych klasy Phragmitetea i niskoturzycowych klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Wypas zwiększał w strukturze zbiorowisk udział gatunków pospolitych, zarówno typowych dla gleb o zmniejszonej porowatości - charakterystycznych dla muraw wydepczyskowych rzędu Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae, jak i nitrofilnych zielnych - charakterystycznych dla zbiorowisk ruderalnych klasy Artemisietea vulgaris i klasy Stellarietea mediae. Gatunki nitrofilne opanowywały głównie miejsca niedojadów.

EN

The study was carried out in the years 2001-2004 on selected productive quarters of long ago reclaimed peatland Kuwasy. The effect of mowing, pasturing and alternating use on basic physical and water soil properties, species composition of the sward, domination structure and natural values of plant communities was estimated. Moisture of meadows was optimum for grass communities. The effect of pastoral use was different than that of mowing. Higher bulk density and lower total porosity were found in pasture objects. The softer soil of mown meadow dried more than the soil of pastures during dry periods, especially in its upper layer. Grasses dominated in plant communities. The tussock-grass (Poa pratensis L.) was abundant and the reed canarygrass (Phalaris arundinacea L.) was common in alternately used object. Grazing increased the share of the couch-grass (Elymus repens (L.) Gould). Mowing, compared with other types of grassland use, increased species richness and diversity of plants. It enriched the sward in valuable species characteristic for wet communities of the order Molinietalia, tall sedge communities of the class Phragmitetea and low sedge communities of the class Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Grazing enriched plant communities in common species typical for trampled meadows of the order Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae on less porous soils and nitrophilous herbs characteristic for ruderal communities of the class Artemisietea vulgaris and Stellarietea mediae. Nitrophilous species covered mainly the ungrazed spots.

9

Rozwój zbiorowisk roślinnych na glebie torfowo-murszowej po zaniechaniu wieloletnich upraw polowych

Kamiński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2a

173-189

PL

Celem badań było rozpoznanie zbiorowisk roślinnych, rozwijających się w wilgotnych obniżeniach terenowych po wieloletnich uprawach roślin polowych na glebie torfowo-murszowej. Oceniano samozadarnianie w płodozmianie rolniczo niezagospodarowanym oraz kierunki spontanicznej sukcesji roślinnej po wysiewie wieloskładnikowej mieszanki traw. Badania prowadzono na wieloletnim doświadczeniu poletkowym w ZDMUZ Biebrza. Odłogowane grunty po uprawach polowych ulegały przynajmniej częściowemu samozadarnieniu, lecz kierunki dalszego rozwoju zbiorowisk były zupełnie inne niż po wysiewie wieloskładnikowej mieszanki traw. W stanowiskach długotrwale nienawożonych oraz nawożonych wcześniej samym potasem (K) sukcesja roślinna prowadziła w kierunku wykształcania się zwartych zarośli wierzbowo-brzozowych (Salix cinerea-Betula pubescens). W stanowiskach zasobnych w fosfor i potas, po wieloletnim nawożeniu tymi składnikami (PK, NPK), kształtowały się fitocenozy o charakterze półruderalnym, z przewagą rozłogowych traw oraz nitrofilnych gatunków zielnych z dominującą pokrzywą zwyczajną (Urtica dioica L.). Wysiew mieszanki łąkowej i 2-kośne użytkowanie decydowało o rozwoju wilgotnych muraw z większym udziałem gatunków typowych dla gleb o zmniejszonej porowatości, głównie charakterystycznych dla rzędu Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae. Brak nawożenia mineralnego nie służył rozwojowi traw wysokich i średnio wysokich, sprzyjał natomiast pojawianiu się mchów. Nawożenie samym potasem (K) zwiększało udział sitów i gatunków bagiennych w runi, podczas gdy nawożenie fosforem i potasem (PK), podobnie jak fosforem i potasem z dodatkiem azotu (NPK) sprzyjało dominacji traw, głównie mietlicy białawej (Agrostis gigantea Roth.), tymotki łąkowej (Phleum pratense L.) i kostrzewy trzcinowej (Festuca arundinacea Schreb.).

EN

The study was aimed at analysing plant communities developing in wet depressions left after long lasting field crops on peat-moorsh soil. Self-sodding and spontaneous plant succession was estimated in unmanaged plots and after sowing multi-component grass mixtures. The study was carried out in a long term field experiment in the Experimental Farm Biebrza. Fallow lands left after field crops became, at least partly, overgrown but further development of plant communities was different from that after sowing multi-component mixture of grasses. In sites long unfertilised or fertilised only with potassium plant succession led to the development of dense willow-birch thickets (Salix cinerea-Betula pubescens). Semi-ruderal phytocoenoses dominated by trailing grasses and nitrophilous herbs with Urtica dioica L. formed in sites previously fertilised and rich in phosphorus, potassium and nitrogen. Sowing grass mixtures and 2-cut utilisation effected in the development of wet meadows with a greater share of species typical for soils of low porosity, mainly such characteristic for the order Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae. A lack of mineral fertilisation hampered the development of tall and medium grasses but was favourable for mosses. Fertilisation with potassium increased the contribution of rushes and bog plants in the sward while fertilisation with NP and K favoured the dominance of grasses, mainly Agrostis gigantea Roth., Phleum pratense L. and Festuca arundinacea Schreb.

10

Stężenie rozpuszczalnego węgla organicznego w wodzie gruntowej pod lasem i łąką na glebie torfowej

Jaszczyński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. 2

99-109

PL

Badania dotyczyły zmian stężenia rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO, ang. DOC) w płytkich wodach gruntowych na terenie torfowiska Kuwasy, położonego w basenie środkowej Biebrzy. W pracy przedstawiono niekorzystne oddziaływanie lasu brzozowego na właściwości fizyczne gleby torfowo-murszowej i uwalnianie się z niej rozpuszczalnego węgla organicznego. Stężenia RWO oznaczono w wodach gruntowych pod lasem i łąkami. Rozluźnienie masy glebowej w profilu pod lasem i silniejsze jej przesychanie sprzyja przyspieszonej mineralizacji masy organicznej i uwalnianiu się rozpuszczalnych związków organicznych. Średnie stężenie RWO w wodzie pod lasem (>100 mg C·dm-³) było istotnie większe niż w wodzie spod kwater użytkowanych łąkowo.

EN

The studies concerned changes of dissolved organic carbon (DOC) in shallow groundwater in Kuwasy Bog, localized in the middle basin of the Biebrza River. Disadvantageous influence of birch forest on physical features of peat-moorsh soil and on the release of dissolved organic carbon is presented in this paper. DOC concentration was determined in groundwater from under forest and meadows. Considerable porosity of soil matter under forest and more intensive drying up of soil were observed. These factors favoured mineralization and the release of dissolved organic compounds. In groundwater under forest mean DOC concentrations exceeded 100 mg C·dm-³ and were significantly higher than those in groundwater from under meadows.

11

Ocena ekonomiczna różnych technologii stosowania gnojówki bydlęcej na łąkach położonych na glebach torfowo-murszowych

Prokopowicz J., Wesołowski P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2005

|

T. 5, z. 1

57-70

PL

W pracy wykonano, metodą modelową, analizę ekonomiczną sześciu wariantów nawożenia łąk torfowo-murszowych: jeden wariant bez nawożenia, drugi - nawożenie mineralne, a pozostałe cztery - nawożenie gnojówką bydlęcą stosowaną w różnych dawkach i terminach agrotechnicznych. Celem badań była ekonomiczna ocena różnych technologii stosowania gnojówki na najczęściej występujących w Polsce trwałych użytkach zielonych położonych na glebach torfowo-murszowych. Analizę wykonano dla gospodarstwa rodzinnego o powierzchni 20 ha UR oraz dla ściśle określonej technologii zbioru siana. Dokonano szczegółowej analizy zapotrzebowania na robociznę oraz pracę ciągników i maszyn towarzyszących. Zastosowano jedno kryterium oceny - koszty produkcji jednostki paszy przeznaczonej do zużycia wewnętrznego. Najmniejszy koszt produkcji jednostki paszy ze stosowaniem gnojówki bydlęcej uzyskano stosując technologię polegającą na nawożeniu gnojówką wiosną (pierwsza dekada kwietnia) w rozcieńczeniu wodą 1 : 0,5 (gnojówka - 1, woda - 0,5). Nawożenie gnojówką okazało się mniej efektywne ekonomicznie niż nawożenie mineralne, stwierdzono jednak, że ze względu na konieczność utylizacji gnojówki, stosowanie jej do nawożenia łąk na glebach torfowo-murszowych jest uzasadnione. Różnica kosztu produkcji jednostki paszy między tymi technologiami stanowi koszt utylizacji gnojówki. Należy sądzić, że nie ma innego, bardziej efektywnego sposobu wykorzystania i utylizacji gnojówki w gospodarstwie rolniczym.

EN

Model method was used to evaluate six variants of fertilisation of peat-moorsh meadows: one variant without fertilisation, the second with mineral fertilisation and the remaining four - with cattle sludge fertilisation at various doses and in various agrotechnical terms. The study was aimed at economic evaluation of various technologies used on most frequent in Poland permanent grasslands situated on peat-moorsh soils. Analysis was made for a 20 ha family farm and for strictly defined technology of hay harvesting. Detailed analysis involved the demand for labour, tractors and other machines. There was one criterion used in the evaluation - production costs of a fodder unit destined for inner consumption. The lowest production cost of fodder unit was obtained when sludge diluted with water in the proportion of 1:0.5 was applied in spring (first decade of April). Fertilisation with sludge appeared less economically effective than mineral fertilisation. However, due to the need of sludge utilisation, its application in fertilising meadows is justifiable. The difference in production costs between the two technologies equals the cost of sludge utilisation. There is probably no other, more effective way of sludge utilisation in a farm.

12

Zanikanie gleb organicznych na intensywnie zmeliorowanym torfowisku w rejonie Biebrzy

Chrzanowski S., Szuniewicz J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2002

|

T. 2, z. 2

129--137

PL

Badania przeprowadzono w latach 1958–2000 na dwóch stanowiskach badawczych położonych na intensywnie zmeliorowanym torfowisku Kuwasy (użytkowanie zmienne – kośnopastwiskowe). Dotyczyły one ubytku gleby organicznej w warstwie o początkowej miąższości 100 i 110 cm (1958 r.), określonego na podstawie oznaczeń gęstości objętościowej torfu w tej warstwie oraz jej spłycania się. Na stanowisku Biebrza A4, na którym w roku 1958 występowała gleba rodzaju MtIIbc200pl, powierzchnia torfowiska obniżyła się o 53,3 cm (1,27 cm ·rok- ¹) i jest to obecnie gleba rodzaju MtIIcc147pl. Wierzchnia warstwa gleby torfowej, o początkowej miąższości 110 cm (1958 r.), spłyciła się do 67,4 cm (2000 r.). Z warstwy tej ubyło 54 kg ·m- ² (1,29 kg·m- ² ·rok- ¹ – 12,9 t ·ha- ¹ ·rok- ¹) suchej masy torfu. Na stanowisku Biebrza 11 w roku 1958 występowała gleba rodzaju MtIbc130gy350pl, a w roku 2000 – gleba MtIIcc84gy298pl. Powierzchnia torfowiska obniżyła się o 51,5 cm (1,23 cm ·rok- ¹), a wierzchnia warstwa gleby torfowej o początkowej miąższości 100 cm spłyciła się do 57,1 cm. Z warstwy tej ubyło 41,8 kg ·m- ² (1,0 kg ·m- ² ·rok- ¹ – 10,0 t ·ha- ¹ ·rok- ¹) suchej masy torfu. Spłycanie się warstwy gleby torfowej miąższości 110 (Biebrza A4) i 100 cm (Biebrza 11) powodowane było odpowiednio w 64 i 52% przez mineralizację, a w 26 i 48% przez zagęszczanie.

EN

Studies were carried out from 1958–2000 in two sites situated on the intensively reclaimed peatland Kuwasy (cut-pasture utilization). They concerned the losses and shallowing of organic soils initially (1958) of 100 and 110 cm thick determined by measurements of the peat bulk density at this depth. In site Biebrza A4, on which a soil type MtIIbc200pl was found in 1958, the surface of the peatland subsided by about 53.3 cm (1.27 cm •year-¹) and now there is the soil type MtIIcc147pl there. Initial thickness of the top soil layer dropped from 110 cm in 1958 to 67.4 cm in 2000. 54 kg ·m-² (1.29 kg ·m-² ·year- ¹) of the peat dry mass was lost from this layer. In site Biebrza 11, a soil type MtIbc130gy350pl. was found in 1958 but in 2000 – the soil type MtIIcc84gy298pl. The surface of the peatland subsided by about 51.5 cm (1.23 cm ·year- ¹), and the top peat soil layer, decreased its thickness from the initial 100 cm to 57.1 cm. This layer lost 41.8 kg ·m-² (1.0 kg ·m-² ·year- ¹ – 10.0 t ·ha- ¹ ·year- ¹) of the peat dry mass. Shallowing of the peat soil layers of a thickness of 110 cm (Biebrza A4) and 100 cm (Biebrza 11) was caused in 64 % and 52 % by mineralisation and in 26 % and 48 % by compression, respectively.

13

Wpływ zróżnicowanego nawożenia na plon i jakość runi łąki trwałej deszczowanej

Barszczewski J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2002

|

T. 2, z. 1

29--55

PL

Badania prowadzono na doświadczeniu łąkowym w dwóch trzyletnich etapach na glebie mineralnej, określonej jako czarna ziemia zdegradowana. Celem pracy było rozpoznanie dynamiki plonowania, zmian składu gatunkowego runi łąkowej oraz pobrania potasu, wapnia i magnezu w zależności od zróżnicowanego nawożenia mineralnego i organicznomineralnego. W celu oceny zmian składu gatunkowego z poszczególnych obiektów w latach 1988, 1991i 1993 pobierano próby runi łąkowej, wykonując ich analizy botaniczno-wagowe. Analiza plonów suchej masy i zawartości badanych składników umożliwiła określenie pobrania tych składników w poszczególnych latach badań. Wraz ze zwiększeniem dawki nawozów zwiększyły się roczne plony suchej masy w obu etapach badań. Stosowanie deszczowania umożliwiło wykorzystanie potencjału produkcyjnego łąki, czego dowodem mogły być istotne różnice plonów między obiektami. W drugim etapie na wszystkich obiektach stwierdzono zmniejszenie plonowania spowodowane spadkiem udziału w runi traw wysokich i zwiększeniem udziału wiechliny łąkowej (Poa pratensis L.) i mniszka pospolitego (Taraxacum officinale Web.). Największy wzrost udziału mniszka pospolitego (Taraxacum officinale Web.) w runi łąkowej stwierdzono na obiektach nawożonych organiczno-mineralnie, co wskazuje, że bezpośrednią przyczyną tego wzrostu było stosowanie gnojówki. Zwiększanie dawki NPK, niezależnie od formy nawozów, powodowało zwiększenie pobierania potasu przez ruń łąkową. Mniejsze plonowanie w drugim etapie na wszystkich obiektach przyczyniło się do zmniejszonego pobierania wapnia i magnezu oraz na większości obiektów potasu.

EN

Studies were carried out in a meadow experiment during two 3-year stages on mineral soil estimated as black degraded earth. The study was aimed to determine yielding dynamics, changes in specific composition of meadow sward and the uptake of potassium, magnesium and calcium in relation to varying mineral and organic-mineral fertilization. To determine changes in specific composition, samples of meadow sward from particular objects were taken for botanical and gravimetric analyses in the years 1988, 1991 and 1993. Analyses of dry weight yield and elemental composition of the sward enabled to calculate uptake of the elements in particular years. Annual yields in both study stages increased with increasing fertilization rate. Sprinkling allowed to utilize productive potential of the meadow, which was proved by marked differences in yielding among analyzed objects. Notable decrease of yielding recorded in the secondo stage on all objects resulted from a decreased contribution of tall grasses and increased share of the tussock-grass (Poa pratensis L.) and the dandelion (Taraxacum officinale Web.). The greatest share of the latter was found on objects treated with mineral-organic fertilizers, thus the direct reason for its abundance was the application of liquid manure. Increasing doses of NPK, irrespective of the fertilizer form, increased potassium uptake by meadow sward. Smaller yields in the second stage were the reason for smaller uptake of calcium and magnesium and, on most objects, also of potassium.

14

Oddziaływanie lasu na właściwości fizyczno-wodne gleb torfowo-murszowych na przykładzie torfowiska Łokieć

Chrzanowski S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2002

|

T. 2, z. 1

115--128

PL

Badania przeprowadzono na Torfowisku Łokieć, położonym w północnej części obiektu Zbójna Popiołki, w Kotlinie Kurpiowskiej. Dotyczyły one gęstości objętościowej, porowatości ogólnej, wilgotności krytycznej, zawartości makroporów, potencjalnej retencji użytecznej i efektywnej retencji użytecznej gleb torfowo-murszowych. Przeprowadzone badania wykazały niekorzystne oddziaływanie lasu (brzozowego) na właściwości fizyczno-wodne gleb torfowo-murszowych rodzaju MtIIcb i MtIIcg. W porównaniu z glebą pod łąką porowatość ogólna gleby pod lasem brzozowym w wierzchniej warstwie (0–20 cm) jest większa, a gęstość objętościowa mniejsza. W glebie torfowo-murszowej pod lasem występuje prawie dwukrotnie większa zawartość makroporów, co świadczy o jej rozluźnieniu, również znajduje się w niej znacznie mniej mezoporów, które decydują o potencjalnej retencji użytecznej PRU. Gdy pF wynosi 2,0 i 2,7, zawartość wody w tej glebie jest znacznie mniejsza niż w glebie torfowo-murszowej użytkowanej łąkowo. Wartość ta ma szczególny wpływ na ilość efektywnej retencji użytecznej ERU. Stwierdzono także, że w glebie torfowo-murszowej pod lasem przepuszczalność warstwy wierzchniej (0-30 cm) jest niezwykle duża, zaś pod łąką jest ona zróżnicowana i zmienia się od 0,106 do 6,624 m·doba-¹, a warstw dolnych (50-80 cm) jest dwukrotnie mniejsza i kształtuje się na zbliżonym poziomie zarówno pod lasem, jak i łąką. W glebie użytkowanej pod lasem wyniosła ona 0,103, a pod łąką 0,134 m·doba-¹. Pomiary poziomu wody gruntowej i wilgotności gleby wykazały większe przesuszenie gleby torfowo-murszowej pod lasem niż pod łąką.

EN

Studies were carried out on the Łokieć Peatland situated in the northern part of the Zbójna Popiołki object in the Kurpie Valley. Bulk density, total porosity, critical moisture, macropore content, potential and effective useful retention were the analyzed parameters of peat-moorsh soils. The studies showed an unfavorable effect of birch forest on physical and water properties of peat-moorsh soils of the type MtIIcb and MtIIcg. Total soil porosity in the upper 0–20 cm layer was higher and bulk density lower under forest than under meadow. Macropore kontent of peat-moorsh soil under forest was almost two times higher which indicated loosening of the soil. There were much less mesopores decisive of the potential useful retention in that soil. At pF = 2.0 and 2.7 the water content of forest soil was much less than in the peat-moorsh soil under meadow. This value has particular impact on effective useful retention. It was found that permeability of the upper 0–30 cm layer of the peat-moorsh soil under forest was extremely high while that under meadow was variable and ranged from 0.106 to 6.624 m· 24 h-¹. In the deeper 50–80 cm layers permeability was much smaller and comparable under forest and meadow (0.103 and 0.134 m· 24 h-¹, respectively). Measurements of the ground water table and soil moisture demonstrated more intensiva drying of peat-moorsh soils under forest than under meadows.