Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Reappraisal of the Changning-Menglian Belt as a Suture Zone for the Tethys in Western Yunnan, China: Late Paleozoic faunal and sedimentary evidence

Huang Hao, Zeng Jianbing, Jin Xiaochi

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 1-2 (72-73)

27--28

EN

The Changning-Menglian Belt in western Yunnan, China has long been considered a major Tethyan suture in SE Asia, based mainly on fragmented Paleozoic ophiolites, slices of Devonian-Triassic radiolarian cherts and possible seamount limestones of Permo-Carboniferous age (Fig. 1). However, some students also argued for a setting of passive continental margin for this belt and a cryptic suture further east representing the vanished Tethyan Ocean (Ridd, 2015). To evaluate this hypothesis, we have been studying late Paleozoic strata and fusulinids in this belt for years. We recently collected late Carboniferous to Middle Permian fusulinids from various sections in this belt, including ascendingly Triticites assemblage, Sphaeroschwagerina sphaerica assemblage, Eoparafusulina assemblage, Chalaroschwagerina solita assemblage and Neoschwagerina assemblage. Further comparison reveals that the fusulinid taxonomy in this belt still differs from that in S China. For instance, the Early Permian fusulinids in this belt generally lack Pseudoschwagerina, a typical Cathaysian element. Moreover, quantitative analysis (Rarefaction) confirms that the generic diversity in this belt remains lower than in S China. These results supports that a substantial portion of the Permo-Carboniferous limestones in this belt originated from seamounts located far from the northern Gondwana margin, meanwhile slightly south of the equatorial region, also considering the couplet of carbonates and underlying basalts (OIB type). Furthermore, petrographic and geochemical analyses of the Carboniferous siliciclastic Nanduan Formation demonstrate a mature continental provenance and two peaks of detrital zircon ages (ca. 950 Ma and ca. 550 Ma) (Zheng et al., 2019). Notably, these two peaks are also shared by metasedimentary rocks (e.g., the Ximeng and Lancang Groups) widespread in this belt as well as peri-Gondwana blocks. These data suggest that the Paleozoic siliciclastics covering this belt’s eastern and western parts were derived from the Gondwana margin. Therefore, significant siliciclastic inputs from the Gondwana margin over much of this belt contradict the implied vast Paleozoic ocean in this belt. In contrast, the siliciclastic Nanpihe Group (Devonian-early Carboniferous) in the central part demonstrates a detritus source from continental arcs and clusters of detrital zircon ages of ca. 435 Ma and ca. 950 Ma, which correlates well to Silurian magmatism in the Simao and S China blocks. In conclusion, we propose that the Changning-Menglian Belt was part of the passive continental margin on the eastern flank of the Baoshan-Shan Block during the late Paleozoic, while and tectonostratigraphic slices of seamount limestones, Nanpihe Formation or even ophiolites are allochthonous and were displaced to their present position during the Late Triassic closure of the Tethys.

2

Wyniki interpretacji strukturalnej utworów triasu i paleozoiku przedgórza Karpat opartej na nowych danych sejsmicznych

Urbaniec Andrzej, Bartoń Robert, Bajewski Łukasz, Wilk Aleksander

Nafta-Gaz

|

2020

|

R. 76, nr 9

559--568

PL

Głównym celem artykułu jest odtworzenie szczegółów budowy strukturalnej utworów triasu i paleozoiku centralnej części przedgórza Karpat na podstawie interpretacji nowych materiałów sejsmicznych 3D. W ramach interpretacji wykonano analizę atrybutów sejsmicznych, wśród których najbardziej pomocne były: Time gain, Relative acoustic impedance, First derivative, Dominant frequency oraz Instantaneous bandwidth. Dotychczasowe informacje na temat budowy geologicznej kompleksu paleozoicznego w tym obszarze pochodziły głównie z interpretacji profili sejsmicznych 2D, koncepcji regionalnych oraz informacji z jedynego głębokiego otworu wiertniczego zrealizowanego na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Wyniki przeprowadzonej analizy obrazu sejsmicznego wskazują, że podłoże jury zbudowane jest z szeregu bloków tektonicznych o zróżnicowanej wielkości oddzielonych powierzchniami dyslokacji. W większości mają one charakter bloków wychylonych (tilted blocks), stanowiąc pozostałość kaledońsko-waryscyjskiego systemu tektonicznego. Utwory paleozoiczne o wyraźnie uporządkowanych ciągłych refleksach sejsmicznych silnie kontrastują w obrazie sejsmicznym z zalegającym poniżej kompleksem anchimetamorficznych skał najwyższego ediakaru o nieuporządkowanym, jednorodnym zapisie. Klastyczne utwory dolnego triasu w pierwszej kolejności wypełniają głębsze partie półrowów tektonicznych. Na podstawie analizy obrazu sejsmicznego kompleks ten podzielono na dwie serie: dolną, o zdecydowanie mniejszych wartościach amplitudy i zauważalnie mniejszej ciągłości refleksów sejsmicznych, oraz górną, o zróżnicowanej dynamice i większej ciągłości refleksów. Najwyższym analizowanym kompleksem są węglanowe utwory retu i wapienia muszlowego, cechujące się wysokimi wartościami amplitudy i dużą ciągłością refleksów, dzięki czemu są one łatwo identyfikowalne na sekcjach sejsmicznych. Przeprowadzona analiza z wykorzystaniem atrybutów sejsmicznych pozwoliła na określenie charakterystyki sejsmicznej poszczególnych kompleksów litostratygraficznych triasu i paleozoiku oraz wniosła bardziej szczegółowe informacje o budowie geologicznej obszaru badań.

EN

The main purpose of the article was to reconstruct the structural details of the Triassic and Palaeozoic formations of the central part of the Carpathian Foreland based on interpretation of new 3D seismic data. The interpretation included the analysis of seismic attributes, among them Time Gain, Relative acoustic impedance, First derivative, Dominant frequency and Instantaneous bandwidth were the most useful. Previous knowledge on the geological structure of the Palaeozoic complex in this area was derived mainly from the interpretation of 2D seismic sections, regional concepts and data from the only deep well drilled in the late 1950s and early 1960s. The results of the seismic image analysis show that the Jurassic sub-surface is composed of a number of tectonic blocks of various sizes, separated by dislocation zones. Most of them are tilted blocks which are the remnants of the Caledonian-Variscan tectonic system. Palaeozoic sediments with clearly arranged continuous seismic reflectors strongly contrast in the seismic image with the complex of anchimetamorphic rocks of the uppermost Ediacaran characterized by disarranged, homogeneous record. Clastic formations of the Lower Triassic fill primarily the deeper parts of the tectonic half-grabens. Based on the seismic image analysis, the complex is divided into two series: the lower one, with significantly lower amplitude values and noticeably lower continuity of seismic reflectors and the upper one with diversified dynamics and greater continuity of reflectors. The highest analyzed complex is the carbonate formation of Roetian and Muschelkalk, characterized by high amplitude values and high continuity of reflectors so that it can be easily identified on seismic sections. The analysis carried out with the use of seismic attributes allowed to determine the seismic characteristics of individual lithostratigraphic complexes of the Triassic and Palaeozoic formations and provided more detailed information on the geological structure of the research area.

3

The Paleozoic formations of the Al-Qassim Province in Saudi Arabia as potential sites for geotourism

Kaminski Michael A., Garrison Thomas F., Yoder Carl E.

Geotourism / Geoturystyka

|

2019

|

nr 3-4 (58-59)

3--15

EN

The Paleozoic formations in the Middle East contain some of the world’s richest petroleum deposits, as they include excellent source and reservoir rocks. The Paleozoic rocks were deposited on the northern continental shelf of the Gondwanan continent at relatively high latitudes, and provide evidence of the Late Ordovician glacial event and associated sea-level changes. They also contain unique fossil remains. The Paleozoic formations exposed in the Al-Qassim Province in Saudi Arabia are well-suited to become important sites for geotourism. Because the sedimentary formations are well-exposed and are easily accessible, they have strong capacity for development as tourist destinations. In this paper, we describe eight localities and their significance as potential educational sites for geology and palaeontology, as well as the archeological and economic significance of the Paleozoic formations of Saudi Arabia. The cultural and tourist infrastructure is summarised and a two-day field excursion is proposed.

PL

Utwory paleozoiku na Bliskim Wschodzie reprezentowane są zarówno przez skały macierzyste, jak i zbiornikowe, dlatego zawierają bogate złoża ropy naftowej. Zostały one zdeponowane na kontynentalnym szelfie Gondwany w chłodnym klimacie i wykazują ślady warunków glacjalnych i zmian poziomu morza związanych z glacjacją. Występują w nich także unikalne skamieniałości. Formacje paleozoiku w prowincji Al-Qassim w Arabii Saudyjskiej mają duży potencjał dla geoturystyki. Ponieważ są one łatwo dostępne i dobrze odsłonięte, mogą służyć jako ciekawe atrakcje turystyczne. W niniejszej pracy opisano osiem obiektów geoturystycznych, przedstawiając ich geologiczną (w tym paleontologiczną) charakterystykę wraz z ekonomicznym znaczeniem badanych formacji. Proponując dwudniową wycieczkę terenową po utworach paleozoiku, wskazano także dwa obiekty archeologiczne. Omówiono również infrastrukturę kulturalną i turystyczną.

4

Fifty-year history of Early/Lower Vertebrates symposia - an overview

Schultze H.-P.

Acta Geologica Polonica

|

2018

|

Vol. 68, no. 3

263--273

EN

Fourteen symposia on early/lower vertebrates have taken place over the last 50 years, usually at about four year intervals. An average 60 participants have taken part at these symposia, with over one hundred occasionally. The results of the symposia have been published in proceedings. The symposia started honoring E. A:son Stensiö and E. Jarvik. Honors were taken up at the 11th symposium in Uppsala again. Since the 13th symposium a Stensiö award is also given to young researchers in the field.

5

Zarys budowy i ewolucji tektonicznej waryscyjskiej struktury Sudetów

Mazur S., Aleksandrowski P., Szczepiński J.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 2

133-145

EN

The structure and evolution of the Polish part of the Sudetes is reviewed on the basis of published data and interpretations. The Sudetic segment of the Variscides and its adjacent areas were subjected to multi-stage accretion during successive collisional events that followed closure of different segments of the Rheic Ocean. Early Variscan deformations culminated in the Late Devonian due to docking of the Armorican terrane assemblage to the southern margin of Laurussia. The Variscan orogenic activity continued into the Carboniferous and was associated with a new collision and intense folding and thrusting, followed by abundant magmatism, gravitational collapse and resulting exhumation of deeply buried metamorphic complexes as well as by inversion of the foreland basin. In the Sudetes, Variscan tectonostratigraphic units are tectonically juxtaposed and often bear record of contrasting exhumation/cooling paths, constrained by palaeontological and geochronological data. This provides evidence for the presence of allochthonous units, of partly cryptic tectonic sutures and an of overall collage-type tectonics of that area. The main lithostratigraphical components distinguished within the Sudetes are: 1) non-metamorphic to metamorphosed Neoproterozoic igneous suites accompanied by volcano-sedimentary successions, 2) Late Cambrian granitoids gneissified during the Variscan orogeny, 3) variously metamorphosed Ordovician through Devonian volcano-sedimentary successions deposited in pre-orogenic extensional basins, 4) dismembered fragments of a Late Silurian ophiolitic complex, 5) Devonian to Lower Carboniferous sedimentary successions of a passive continental margin, 6) Carboniferous granitoids, and 7) clastic sediments of Devonian and/or Early Carboniferous intramontane basins. All these components are assembled to form part of the internal Variscan orogenic zone largely exposed within the area of the Bohemian Massif. A three-partite subdivision of the Sudetes proposed here reflects different timing of deformation and exhumation of the respective segments. The Central, West and East Sudetes were deformed and amalgamated during the Middle/Late Devonian, at the turn of the Devonian and Carboniferous and during Early Carboniferous, respectively. Problems in extending the classical tectonostratigraphic zonation of the Variscides into the Sudetes are explained as due to activity of Late Palaeozoic strike-slip faults and shear zones, disrupting and dispersing the initially more simply distributed tectonostratigraphic units into the present-day structural mosaic.

6

Wstępna ocena macierzystości wybranych utworów paleozoiku Gór Świętokrzyskich

Malec J., Więcław D., Zbroja S.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 1

5-24

PL

Na podstawie wyników badań pirolitycznych Rock-Eval 47 próbek skalnych określono wstępną charakterystykę macierzystości wybranych serii litostratygraficznych paleozoiku Gór Świętokrzyskich. Badaniami objęto skały wieku kambryjskiego, ordowickiego, sylurskiego, karbońskiego i permskiego charakteryzujące się ciemną barwą. Utwory kambru i ordowiku w regionie łysogórskim charakteryzują się bardzo słabymi parametrami macierzystości. W sylurze najbogatsze w materię organiczną są iłowce landoweru warstw bardziańskich (średnio 3% wag. TOC), w karbonie - iłowce wizenu i turneju formacji z Zaręb (przeciętnie 2.8% wag. TOC), a w górnym permie - wapień cechsztyński (średnio 1.6% wag. TOC). W utworach dolnego paleozoiku jest obecna materia organiczna pochodzenia morskiego (kerogen II typu). Dominuje ona również w utworach górnego paleozoiku. Lokalne wtrącenia lądowego kerogenu III typu stwierdza się w karbońskiej formacji z Zaręb. Utwory kambru i ordowiku w rejonie łysogórskim są przejrzałe. Stopień przeobrażenia badanych utworów syluru, karbonu i permu odpowiada początkowej i Środkowej fazie "okna ropnego". Obszarem perspektywicznym dla poszukiwań węglowodorów jest NW obrzeżenie Gór Świętokrzyskich, gdzie bogate w materię organiczną paleozoiczne kompleksy litologiczne występują pod osadami pokrywy mezozoicznej.

EN

The hydrocarbon potential of selected Paleozoic lithostratigraphic complexes of the Holy Cross Mountains was determined based on the results of Rock-Eval pyrolysis of 47 samples. For investigations only rocks in dark colours from Cambrian, Ordovician, Silurian, Carboniferous and Permian strata were selected. The Cambrian and Ordovician strata from the Łysogóry Region have poor source-rock parameters. Among the Silurian strata, the claystones of the Bardo Beds (ca. 3 wt. % TOC) are the richest in total organic carbon (TOC). The claystones of the Zaręby Formation (Carboniferous - Visean and Tournaisian) have mean TOC content ca. 2.8 wt. % and the Zechstein Limestone (Permian) ca. 1.6 wt. % TOC. In the Early Paleozoic strata marine kerogen (Type-II) is present. It dominates also in the Upper Paleozoic strata. Local inputs of the terrigenous Type-III kerogen were confirmed in the Zaręby Formation (Carboniferous). The Cambrian and Ordovician strata in the Łysogóry region are overmature. Maturity of the investigated Silurian, Carboniferous and Permian strata corresponds with the initial and middle phases of the "oil window". The NW margin of the Holy Cross Mountains, where the Paleozoic complexes rich in the organic matter are covered by the Mesozoic complex, is perspective area for hydrocarbon exploration.

7

Tectonics and magmatism in Northwest Vietnam

Khuong The H.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

345-351

PL

Na tle tektoniki płyt Azji południowo-wschodniej przedstawiono położenie północno-wschodniego Wietnamu i pięć grup skał magmowych genetycznie związanych z tą tektoniką. Najstarsza związana jest z powstawaniem Gondwany, druga obejmuje granitoidy związane z kolizjami i powstawaniem struktur kaledońsko-hercyńskich, trzecia zawiera ofiolity Paleotetydy, czwarta to anorogeniczne, jurajsko-kredowe granitoidy wewnątrzpłytowe, piąta, kenozoiczna, reprezentowana jest przez granitoidy - efekt uskoków po kolizji Indii z Azją.

8

New conodont and palynological data from the Lower Palaeozoic in Northern Camdag, NW Anatolia, Turkey

Boncheva I., Goncuoglu M., Leslie S., Saydam G., Gedik I., Sachanski V., Konigshof P., Lakova I.

Acta Geologica Polonica

|

2009

|

Vol. 59, no. 2

157-171

EN

Two main thrust slices in the Camdag area (NW Anatolia), were informally named the Southern and Northern Camdag units. New micropaleontological and palynological data about the Ordovician, Silurian and Devonian in the Northern Camdag have allowed a better understanding of the Early Palaeozoic evolution of this critical area between the Istanbul Terrane in the west and the Zonguldak Terrane in the east. The Middle Ordovician age obtained from the conodont-bearing limestone band within the Aydos Formation in this study is in agreement with the data from the Zonguldag Terrane. Acritarch evidence suggests a Late Ordovician age of the upper part of Aydos Formation. This paper concerns the Northern unit. Three members are distinguished in the Findikli Formation and dated biostratigraphically. The lower member (Black Shale Member) of the Findikli Formation is absent from the Kabalak Dere section, but was assigned elsewhere to the Llandovery on the basis of graptolites. The middle member (Shale-Siltstone Member) is dated as Wenlock and Ludlow on the basis of acritarchs. The upper member (Shale-Limestones Member) spans a continuous upper Silurian - Lower Devonian succession. The overlaying Ferizli Formation is assigned to the Middle Devonian on the basis of conodonts. The new stratigraphic data indicate that the Southern Camdag unit corresponds to the Istanbul Terrane and the Northern Camdag unit to the Zonguldak Terrane. The tectonic contact between the Northern and the Southern units is a steep south-verging thrust-fault.

9

Carcharopsis prototypus and the adaptations of single crystallite enameloid in cutting dentitions

Duffin C., Cuny G.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 58, no. 2

181-184

EN

Carcharopsis is a Palaeozoic shark comprising an enameloid-covered cutting dentition comprising serrated teeth. The enameloid ultrastructure of the teeth of C. prototypus is examined for the first time and consists of a 35 [my]m thick layer of tightly compacted apatite crystallites with a maximum individual length of 0.1 [my]m. The crystallites are randomly-oriented toward the base of the enameloid layer, but assume a roughly parallel orientation higher up in the enameloid, with their long axes arranged normal to the tooth surface. The enameloid of typical hybodonts comprises a compact outer crystallite layer and a looser, bundled inner layer. The Cretaceous hybodonts, Priohybodus arambourgi and Thaiodus ruchae, by contrast, have a compact, less differentiated enameloid very similar to that of C. prototypus. This suggests that crystallite compaction is a corollary of the evolution of serrated dentitions possessing single crystallite enameloids.

10

Stosunek podłoża do fliszu Karpat zewnętrznych pomiędzy Wadowicami a Babią Górą w świetle refleksyjnych badań sejsmicznych

Pietsch K., Golonka J., Marzec P.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2007

|

T. 33, z. 4/1

197-210

PL

Zinterpretowane sejsmiczne przekroje czasowe w powiązaniu z dostępnymi danymi otworowymi oraz szeroką literaturą dotyczącą budowy geologicznej tej części Karpat, były podstawą do opracowania geodynamicznego modelu rozwoju orogenu karpackiego w rejonie Wadowice - Babia Góra. Geologiczną identyfikację granic sejsmicznych oraz ich korelację na przekrojach sejsmicznych wykonano w systemie GeoGraphix (Landmark Graphics Co.). Dowiązano i skorelowano granice w obrębie fliszu i w platformowym podłożu. Zidentyfikowano uskoki powstałe w czasie orogenezy hercyńskiej w karbonie i wczesnym permie, uskoki przesuwcze o kierunku N-S, powstałe w trakcie orogenezy alpejskiej oraz normalne uskoki o kierunku E-W, które powstały podczas ostatniego nasunięcia Karpat do położenia zajmowanego obecnie.

EN

Interpreted seismic time sections in relation to available borehole data and extensive literature on geological structure of this part of the Carpathians, have served as the basis for developing geodynamic model of the Carpathian orogeny development in the area Wadowice - Babia Góra. Geological identification of seismic boundaries and their correlation on seismic sections were performed in the GeoGraphix system (Landmark Graphics Co.) Boundaries within the flysch and in the platform basement have been tied and correlated. Faults formed during the Hercynian Orogeny in the Carboniferous and the early Permian, strike-slip faults of N-S orientation, formed during the Alpine orogeny and normal faults of E-W orientation, which had formed during the last thrust of the Carpathians to their position have been identified.

11

Paleozoic deposits of Pomerania (Piła, Poland)

Protas A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2007

|

nr 424, guide book

53-56

12

Dojrzałość termiczna materii organicznej z utworów pokrywy osadowej pomorskiego odcinka TESZ, basenu bałtyckiego oraz obszarów przyległych

Grotek I.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 186

253--270

PL

Zmiany termiczne materii organicznej rozproszonej w kompleksie osadów paleozoiku i mezozoiku, zalegających na skłonie platformy wschodnioeuropejskiej (basen bałtycki) oraz poza jej południowo-zachodnią krawędzią, zostały określone metodą analizy optycznej wykorzystującej pomiary zdolności refleksyjnej macerałów witrynitu oraz/lub składników witrynitopodobnych o cechach optycznych witrynitu (stałe bituminy, zooklasty). W celach korelacyjnych wykorzystano także wartości wskaźników CAI oraz Tmax. Stopień przeobrażenia materii organicznej na badanym obszarze zmienia się w granicach 0,39–4,92% Ro. Dane te odpowiadają różnym reżimom termicznym, które określone są maksymalnymi paleotemperaturami zmieniającymi się w przedziale od 40–50°C do ponad 350°C. Wartości te odpowiadają różnym fazom generowania węglowodorów, od fazy niedojrzałej (2,0% Ro). Przemiany termiczne badanej materii organicznej oraz wartość współczynnika refleksyjności witrynitu i materiału witrynitopodobnego wykazują wyraźny wzrost wraz z głębokością pogrzebania. Rozkład wartości Ro w skali regionalnej wskazuje na systematyczny wzrost dojrzałości osadów w kierunku południowo-zachodnim. Najsłabiej przeobrażone osady dolnego paleozoiku występują we wschodniej części basenu bałtyckiego, charakteryzującego się bardzo słabym zaawansowaniem przemian termicznych. Najsilniej przeobrażony materiał organiczny dolnego paleozoiku jest związany z południowo-zachodnią krawędzią kratonu wschodnioeuropejskiego. W osadach górnego paleozoiku (dewon–karbon), występującego jedynie poza kratonem wschodnioeuropejskim, zachowany jest południowo-zachodni kierunek przemian diagenetycznych, ku osi bruzdy śródpolskiej. Kontynuuje się on w kompleksie utworów permskich, nie zaznacza się natomiast tak jednoznacznie w osadach triasu i jury.

13

Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków - Pilzno. Część 1. Prekambr i paleozoik (bez permu)

Moryc W.

Nafta-Gaz

|

2006

|

R. 62, nr 5

197-216

PL

W artykule opisano budowę geologiczną podłoża miocenu obszaru położonego między Pilznem a Krakowem. Obszar ten jest zachodnim przedłużeniem poprzednio opracowanego rejonu badań. Z uwagi na szeroką tematykę stratygraficzną, opis budowy geologicznej przedstawiono w dwóch częściach. W prezentowanej obecnie I-szej części pracy opisano utwory prekambru i paleozoiku (bez permu), w części II-giej zostaną przedstawione osady mezozoiku (wraz z permem). Utwory prekambryjskie wykształcone są w dwóch różnych kompleksach skalnych. W strefie masywu górnośląskiego występują skały krystaliczne o znacznym stopniu metamorfizmu, mające bezpośredni związek z podłożem metamorficznym podłoża Karpat Zachodnich. Na obszarze masywu małopolskiego utwory prekambryjskie rozwinięte są jako słabo zmetamorfizowane utwory typu metaargilitowego. Tworzą one podłoże skonsolidowane, występujące na obszarze przedgórza Karpat. Utwory kambryjskie występujące na omawianym obszarze ograniczają się wyłącznie do masywu górnośląskiego. Na opracowanym obszarze masywu małopolskiego paleozoik rozpoczyna się osadami ordowiku i syluru, które nie są dotychczas znane z obszaru masywu górnośląskiego. Fakt ten zapewne należy wiązać ze strefą dyslokacyjną Lubliniec - Kraków - Rajbrot, rozdzielającą tektonicznie te dwa masywy, różniące się rozwojem w starszym paleozoiku. Różnice te zanikają już w młodszym paleozoiku i mezozoiku - o czym świadczy pełne podobieństwo osadów na obydwu obszarach tworzących te masywy. Są to typowe dla obszaru platformowego utwory dewonu, karbonu, osady permo-triasu, jury środkowej i górnej oraz kredy. Każdy z systemów geologicznych wykazuje odrębny układ strukturalny, wynikający z odmiennego rozwoju sedymentacyjnego i różnych procesów tektoniczno-denudacyjnych.

EN

The paper describes the geological structure of the substratum of Miocene in the area located between Pilzno and Kraków. The region conists the western extension of the research area described previously. Due to the broad stratigraphic themes the description of the geological structure is being presented in two parts. In the presented now first part the Precambrian and Paleozoic (without Permian) deposits have been described, the Mesozoic (including Permian) deposits will be depicted in the second part. The Precambrian formations developed in the two different rock complexes. Within the Silesian Massif zone crystalline rocks of the different metamorphism degree occur. They have direct association with the metamorphic basement of the West Carpathians. Crystalline rocks of the low metamorphism degree metaargillite type occur within the Małopolska Massif. They compose the consolidated basement occurring in the Carpathian foreland area. The Cambrian deposits occurring within the described region are limited exclusively to the Silesian Massif. Within the analyzed Małopolska Massif area Paleozoic begins with the Ordovician and Silurian strata unknown from the Silesian Massif. This fact is perhaps caused by the dislocation zone Lubliniec - Kraków - Rajbrot, which divides these two massifs characterized by the different development during Early Paleozoic. These differences vanished during Late Paleozoic and Mesozoic that is evidenced by the full resemblance of deposits in the areas composing these two massifs. The Devonian, Carboniferous, Permo-Triassic, Middle Jurassic, Upper Jurassic, and Cretaceous formations are typical for the platform area. Each geological system demonstrates distinct structural composition derived from the different sedimentary development as well as denudation and tectonic processes.

14

Zbiorniki paleozoiczne obszaru krakowsko-kieleckiego : możliwości wykorzystania energii geotermalnej

Barbacki A. P.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 3

243-252

EN

The paper presents results of analyses of the Paleozoic reservoirs of geothermal waters in the Cracow-Kielce region. Analyses included to depth estimation of aquifers, temperature of accumulated waters, flow conditions, mineralization and identification zones for utilization of geothermal energy. It is concluded proved that Paleozoic waters could be used for heating both directly and by heat pomp systems. Proper conditions for these purposes occur in the areas of regional dislocations, i.e. in the eastern Cracow Zone and near Bochnia and Racławice

15

Modelowanie warunków generacji węglowodorów w utworach starszego paleozoiku na obszarze zachodniej części basenu bałtyckiego

Karnkowski P. H.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 9

756-763

PL

Eksploracja basenu lubelskiego doprowadziła do rozpoznania budowy geologicznej regionu i szczegółowego przebadania profilu geologicznego osadów paleozoicznych i mezozoicznych. Od roku 1956 wykonano ok. 240 głębokich wierceń i odkryto kilka złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. W osadach dewońskich opróbowano około 520 interwałów (statystyka nie uwzględnia otworów wydobywczych) i w 280 przypadkach uzyskano przypływy solanek zgazowanych w ilościach nieprzemysłowych. Wykonano też około 300 opróbowań w karbonie. W około 70% przypadków nastąpił wypływ solanki zgazowanej z domieszką ropy naftowej.

EN

The western part of the Palaeozoic Baltic Basin is a potential area of petroleum exploration. Most perspective are here the Cambrian deposits because source and reservoir rocks have the best properties. On the basis of structural, subsidence and present /past thermal analysis, the modeling of hydrocarbon formation along five geological cross-sections using the PetroMod software was carried out. The spatial range of the modeled "oil window " in the Cambrian deposits is relatively narrow and runs from the Łeba Elevation through the Gdańsk Bay southwards. The Cambrian rocks in the Warmia region - adjacent to with the Kaliningrad District where Russian geologists discovered oilfields in the Cambrian deposits - are in the first phase of hydrocarbon generation. Present thermal field in Lithuania and the Kaliningrad District indicate on the existence of strong positive geothermal anomaly which probably heated up not deeply lying Palaeozoic rocks to the "oil window "phase. This optimistic circumstance permits to suppose that along the Polish side of state border, from the Warmia region eastwards, the "oil window" parameters are improved. If the other factors of the petroleum play will be affirmative, then the area of northern Warmia may produce expect new oil field discoveries.

16

Baza danych palinostratygraficznych młodszego paleozoiku Polski zachodniej

Cygan J., Czerski K., Ślusarczyk S.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2002

|

Vol. 102, nr 29

15-25

PL

Przedstawiono wyniki prac badawczych mających na celu sformułowanie podstaw oraz zawartości dokumentacyjnej bazy danych palinologicznych, opisującej informacje zebrane podczas wieloletnich badań stratygraficznych prowadzonych na obszarze Polski Zachodniej. Podstawowym celem tworzonej bazy jest skatalogowanie informacji źródłowych istotnych dla dalszych badań z zakresu ustalania szczegółowej pozycji stratygraficznej osadów pochodzących z obszaru Polski.

EN

The results of research work on the structure of palynological data-base of miospores, occurred in palaeozoic sediments on the area of Western Poland were presented. Description of advantages from several hundred examples of miospores worked in this base to define stratigraphical position of examined rocks were presented as well.

17

Przetwarzanie i interpretacja pól potencjalnych w kujawskim segmencie strefy Teisseyre'a-Tornquista i zachodniej części platformy prekambryjskiej

Petecki Z.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2000

|

nr 392

75-120

PL

Analiza danych grawimetrycznych i magnetycznych została wykonana w rejonie Polski centralnej. Obszar badań obejmuje kujawski segment strefy szwu transeuropejskiego (Trans-European Suture Zone - TESZ). O ile kompleks cechsztyńsko-mezozoiczny tego rejonu jest stosunkowo dobrze rozpoznany, to wiedza geologiczna i geofizyczna o niżej leżących kompleksach paleozoicznych i skorupie krystalicznej na przedpolu kratonu wschodnioeuropejskiego jest uboga. W tej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera analiza danych pól potencjalnych. Zastosowano wiele metod interpretacji opartych na cyfrowym przetwarzaniu danych grawimetrycznych i magnetycznych. Analiza pola anomalii różnicowych i danych magnetycznych, wyniki trójwymiarowej inwersji lokalnych anomalii różnicowych oraz modelowanie grawimetryczne wzdłuż wybranego profilu pozwoliły na sformułowanie kilku wniosków dotyczących budowy skorupy ziemskiej w analizowanym obszarze. Stwierdzono, że skorupa w podłożu bruzdy kujawskiej jest silnie zróżnicowana. Główny podział wyznacza silna strefa gradientowa w polu anomalii różnicowych, której położenie odpowiada cechsztyńsko-mezozoicznej strefie uskokowej Brześć Kujawski-Wojszyce. Na SW od niej duże miąższości podcechsztyńskiego kompleksu paleozoicznego są prawdopodobnie źródłem niżu grawimetrycznego Mogilno-Kłodawa. Wniosek ten ma duże znaczenie dla poszukiwań ropy i gazu. W obrębie niżu grawimetrycznego Mogilno-Kłodawa utwory paleozoiczne i ich podłoże jest silnie zuskokowane, tworząc poprzesuwane pionowo bloki. Na NE od strefy Brześć Kujawski-Wojszyce pole grawimetryczne o wysokich wartościach jest mało zróżnicowane. Ten wyż jest spowodowany przez głębokie źródła o podwyższonej gęstości. Pole magnetyczne wskazuje na głęboko zalegające podłoże magnetyczne i istnienie głęboko pogrążonej strefy uskoków przesuwczych związanych ze strefą zrzutowo-przesuwczą Sieradz-Łowicz w kompleksie cechsztyńsko-mezozoicznym. Niektóre lineamenty magnetyczne korelują się z układem strukturalnym obserwowanym w kompleksie cechsztyńsko-mezozoicznym, co świadczy o wpływie struktur głębszego podłoża na tektoniczną ewolucję piętra fanerozoicznego. Jeden z nich, fragmentarycznie śledzony wzdłuż linii biegnącej przez Inowrocław, Włocławek i Płock, jest zapewne związany z hipotetyczną, regionalną strefą uskokową Chodzież-Włocławek-Płock-Warszawa. Modelowanie grawimetryczne wzdłuż profilu potwierdza możliwość istnienia znacznych miąższości paleozoiku podcechsztyńskiego oraz sugeruje, że krystaliczna skorupa platformy paleozoicznej, o cechach skorupy waryscyjskiej, sięga w okolice głębokiej strefy dyslokacyjnej Mogilno-Ponętów-Wartkowice. Przeprowadzona interpretacja umożliwiła lepsze poznanie tektonicznego charakteru rejonu i związków strukturalnych między głębokimi i płytszymi strukturami.

EN

The analysis of gravity and magnetic data has been made for central Poland. The study area comprises the Kujavian segment of the Trans-European Suture Zone (TESZ). The Zechstein-Mesozoic complex of this region is relatively well known but geological and geophysical knowledge on the underlying Palaeozoic complexes and crystalline crust at the East European Craton forefield is still poor. Therefore, a particular importance is being acquired by the analysis of potential field data. Various interpretation methods basing upon digital processing of gravity and magnetic data have been employed. The analysis of stripped gravity anomalies and magnetic data, results of 3D inversion of residual stripped gravity anomalies, and gravity modelling along a selected profile, have allowed to draw a few conclusions on the Earth's crust structure in this area. It has been recognized that the crust underlying the Kujavian segment of the Mid-Polish Trough is strongly diversified. Its main division line is defined by a strong gradient zone of the stripped gravity field whose position corresponds with the Zechstein-Mesozoic fault zone of Brześć Kujawski-Wojszyce. South-west of this zone, much thicknesses of the sub-Zechstein Palaeozoic complex probably result in the Mogilno-Kłodawa gravity low. This conclusion has a great importance in prospecting for oil and gas. Palaeozoic deposits and their basement is strongly faulted within the Mogilno-Kłodawa gravity low, forming vertically shifted blocks. North-east of the Brześć Kujawski-Wojszyce zone, the high-value gravity field is poorly differentiated. This high results from deep-seated sources of higher densities. The magnetic field data point to a deep-lying magnetic basement. They are indicative of the occurrence of a deep strike-slip fault zone related to the major oblique slip Sieradz-Łowicz fracture zone within the Zechstein-Mesozoic complex. Some of magnetic lineaments well correlate with a structural pattern visible within the Zechstein-Mesozoic complex. This is indicative of the influence of deep basement structures on tectonic evolution of the Phanerozoic sequence. One of them, fragmentarily observed along the line Inowrocław-Włocławek-Płock, is probably related to the hypothetical fault zone of Chodzież-Włocławek-Płock-Warszawa. Gravity modelling along the profile confirms possibility of the occurrence of considerable thicknesses of the sub-Zechstein Palaeozoic complex, and suggests that the crystalline crust of the Palaeozoic Platform, exhibiting features of the Variscan crust, reaches down to about the deep Mogilno-Ponętów-Wartkowice fault zone. The present interpretation has enabled a better recognition of both a tectonic character of this region and structural connections between deeper- and shallower-lying structures

18

Palaeotectonic evolution of the Baltic Syneclise during the Early Palaeozoic as documented by palaeothickness maps

Modliński Z., Jacyna J., Kanev S., Khubldikov A., Laskova L., Laskovas J., Lendzion K., Mikazane I., Pomeranceva R.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 3

285-296

EN

Analysis of palaeothickness maps of the uppermost Vendian -Lower Cambrian and Middle Cambrian of the Baltic Syneclise has shown that thickness variability of those sediments was controlled by subsidence differentiation and palaeorelief of the buried crystalline basement. During the Late Cambrian-Tremadoc uplifting movements dominated with the exception of the westernmost part of the Baltic Syneclise which was undergoing subsidence. During the Ordovician the Jelgava Depression was the most prominent palaeotectonic element. It embraced the northeastern part of the analysed area. Since the Early Silurian times a distinct subsidence increase had taken place. During the Early Silurian this phenomenon was restricted to the peripheral part of the Pre-Vendian Platform. Later, on in the Late Silurian times this process embraced the whole analysed area.

PL

W ramach współpracy międzynarodowej geologów polskich, litewskich, łotewskich i rosyjskich opracowano serię map paleomiąższościowych najmłodszego wendu-starszego paleozoiku syneklizy bałtyckiej. Analiza tych map pozwala na prześledzenie ewolucji paleotektonicznej obszaru w badanym okresie. Paleomiąższości najwyższego wendu-kambru dolnego ilustruje fig. 2. Dolnokambryjski zalew morski wkroczył na dość zróżnicowane morfologicznie podłoże. Na obszarze Polski najwybitniejszą paleostrukturą jest tzw. wyniesienie Zaręb w części centralnej całkowicie pozbawione osadów kambru dolnego. Na obszarze Obwodu Kaliningradzkiego i Litwy rejestrowane są wąskie grzędy rozdzielone obniżeniami, których pochodzenie związane jest ze zróżnicowaną morfologią fundamentu krystalicznego. W kambrze środkowym zmienność miąższościowa jest silniejsza niż w kambrze dolnym. Na obszarze Polski najbardziej zróżnicowane miąższości obserwuje się na wschód od Wisły. W Obwodzie Kaliningradzkim i na Litwie podstawowe trendy zmian miąższościowych w kambrze środkowym są podobne jak w kambrze dolnym. Kolejny etap rozwoju paleotektonicznego reprezentowany jest przez kambr górny-tremadok dolny. Ciągła pokrywa osadów tego wieku zachowana jest jedynie w zachodniej części badanego obszaru, gdzie wyraźnie zarysowane jest paleotektoniczne obniżenie Ławicy Słupskiej o kierunku W-E. Na pozostałym obszarze osady tego wieku zachowane są jedynie lokalnie w postaci płatów erozyjnych i brak jest tam wystarczających podstaw przeprowadzenia rejonizacji paleotektonicznej. Kolejna etapy rozwoju paleotektonicznego to ordowik dolny i ordownik środkowy-górny. Analiza map paleomiąższościowych wykazuje iż najwybitniejszym elementem paleostrukturalnym było wtedy rozległe obniżenie jełgawskie obejmujące większość obszaru Łotwy i część Litwy oraz przyległy akwen Bałtyku. Natomiast strefa wyraźnie zredukowanych miąższości w brzeżnej części platformy prewendyjskiej w rejonie Kościerzyny nie stanowiła prawdopodobnie wyniesienia, lecz obszar, w którym subsydencja nie była kompensowana przez sedymentację. W etapie dolnosylurskim większość istniejących wcześniej. lokalnych elementów paleostrukturalnych uległa rozformowaniu lub znacznej modyfikacji. W zachodniej części obszaru wzdłuż krawędzi platformy prewendyjskiej formuje się wyraźna skarpa strukturalna Bornholmu-Słupska o wysokim gradiencie zmian miąższościowych. W tym też rejonie w sylurze górnym została zarejestrowana najsilniejsza subsydeneja, a zrekonstruowane paleomiąższości osadów osiągają 2500-3000 m. Jak się przypuszcza (R. Dadlez, 1994) u schyłku syluru, w pridoli, nastąpiła pewna przebudowa planu strukturalnego polegająca na przesunięciu centrum subsydencji ze skrajnej części platformy w głąb kratonu w kierunku wschodnim w rejon Zatoki Gdańskiej.

19

Origin and thermal maturity of the organic matter in the Lower Palaeozoic rocks of the Pomeranian Caledonides and their foreland (northern Poland)

Grotek I.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 3

297-312

EN

The clayey-muddy complex of the Ordovician and Silurian age in the Pomeranian Caledonides belt as well as the Cambrian, Ordovician and Silurian rocks at its foreland (the East European Craton) contain the same genetical type of the organic matter dominated by the syngenetic sapropelic material (oil-prone). The intensity and character of the thermal alterations in both stable organic matter mobile components show distinct analogies despite the different tectonic involvement of both regions. The reflectivity index of the vitrinite-like minerals shows an increase with a burial depth of the successive members of the Lower Palaeozoic. The local increase in thermal alteration of the organic matter is related to the zones of the increased tectonic activity. Assuming that the maximum burial depth of the studied sediments corresponds to their present depth, it can be concluded that the thermal palaeogradient for the Early Palaeozoic in the Pomeranian region was higher than the present-day one. The range of maximum palaeotemperatures which influenced the Lower Palaeozoic complex is very wide ranging from about 70 to 200°C in the Caledonian zone. The analysed deposits do not show a good quality as potential source rocks for hydrocarbon generation. Their low generation potential is probably caused by an earlier generation of a part of hydrocarbons.

PL

Badania petrograficzne i geochemiczne wykonane zostały na materii organicznej rozproszonej w utworach starszego paleozoiku po obu stronach strefy tektonicznej Teisseyre'a-Tornquista. Objęły one swym zasięgiem osady ordowiku i syluru pomorskiej części pasma kaledonidów oraz kambru, ordowiku i syluru na ich przedpolu, na obszarze kratonu wschodnioeuropejskiego. Mimo że materia organiczna jest czułym wskaźnikiem zmian fizykochemicznych, szczególnie termicznych, zachodzących w osadzie w czasie jego dia-i katagenezy, nie stwierdzono wyraźnych różnic w charakterze jej przemian na obu obszarach. Świadczy to o podobnym wpływie procesów tektonicznych związanych zarówno z kaledonidami, jak i młodszymi ruchami diastroficznymi na brzeżną strefę kaledonidów pomorskich oraz na ich przedpole na obszarze kratonu wschodnioeuropejskiego. Typ genetyczny materii organicznej zawartej w skałach starszego paleozoiku na całym obszarze badań jest reprezentowany przez syngenetyczny materiał sapropelowy oi!-prone. Zawartość materiału humusowego, głównie redeponowanego, wzrasta dopiero w osadach sylurskich. W całym profilu badanych osadów występują epigenetyczne węglowodory impregnujące skały, wypełniające przestrzenie porowe lub mikroszczeliny spękań. W kompleksie utworów starszego paleozoiku materia organiczna stała oraz związki labilne występują w zmiennej ilości, przy maksymalnej koncentracji nie przekraczającej 2,6% TOC oraz 0,33% bituminów. Poziomy macierzyste o zawartości powyżej 0,5% C(org). występują najliczniej na obszarze kratonu wschodnioeuropejskiego w iłowcach środkowego kambru, górnego ordowiku oraz lokalnie w całym profilu syluru. W brzeżnej strefie kaledonidów pomorskich jedynie pojedyncze poziomy łupków karadoku z otworu Jamno IG 2 oraz wenloku z otworu Klosnowo IG 1 wykazują cechy słabych skał macierzystych dla generacji ropy. Potencjał generacyjny poziomów potencjalnie macierzystych jest najprawdopodobniej obniżony przez wcześniejsze wygenerowanie części węglowodorów. Określone na podstawie wartości wskaźnika Ro stadia generacji węglowodorów, w rejonie położonym na południowy zachód od strefy Teisseyre'a-Tornquista (kaledonidy pomorskie), zmieniają się od wczesnej fazy generacji ropy po późną fazę generacji gazów (0,63-2,73% Ro), wskazując na paleotemperatury w zakresie 70-200°C. Na północny wschód od strefy T-T (kraton wschodnioeuropejski) stopień dojrzałości materii organicznej odpowiada głównej fazie generacji ropy po fazę generacji gazów (0,82-2,3% Ro), przy maksymalnych paleotemperaturach oddziałujących na osady kambru -syluru, rzędu 80-190°C. Stopień dojrzałości termicznej syngenetycznych bituminitów oraz macerałów witrynitopodobnych wzrasta generalnie z głębokością pogrążenia osadów. Wydaje się, iż najsilniejszy wpływ na charakter przemian materii organicznej miały warunki termiczne związane z maksymalnym pogrążeniem oraz wielkością paleogradientu termicznego. Lokalne anomalie termiczne związane są ze strefami tektonicznymi oraz działalnością wulkaniczną.