Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

2 Kwartalnik Geologiczny

2 1999

Znaleziono wyników: 2

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: palaeoenvironmental background

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Palaeoenvironmental and sedimentological interpretations of the palynofacial analysis of the Miocene deposits from the Jamnica S-119 borehole (Carpathian Foredeep, Poland)

Gedl P.

Kwartalnik Geologiczny

1999

Vol. 43, Nr 4

479-492

Analysis of the palynofacies from the Miocene deposits from the Jamnica S-119 borehole allows to reconstruct the palaeoenvironmental and sedimentological conditions prevailing during deposition of the Machów Formation and upper part of the Baranów Beds in the northern part of the Carpathian Foredeep. Relatively shallow-marine environment during the sedimentation of the lower part of the Pecten Beds was replaced by a more off-shore setting in its upper part. The boundary between the Pecten Beds and the Krakowiec Clays reflects a major sea level fall and/or an increase in salinity and terrestrial matter influx. The lower part of the Krakowiec Clays was deposited as a pelagic sediment in a deep-water off-shore marine setting, whereas younger deposits of this unit are a result of deltaic sedimentation under reduced salinity.

W obrębie badanych osadów z otworu wiertniczego Jamnica S-119 wyróżniono siedem interwałów o odmiennych palinofacjach odzwierciedlających zróżnicowane warunki sedymentacji. Interwał I (276,5-274,5 m; warstwy Baranowskie występujące w spągowej części otworu). Palinofacja sugeruje normalne warunki morskie. Zdecydowana większość dinocyst to formy przybrzeżne, jednak obecność kilku przedstawicieli form oceanicznych (Nematosphaerospsis) nie może wykluczyć głębszego środowiska depozycji. Interwał II (258-255 m; dolna część warstw pektenowych). Palinofacja wskazuje na stosunkowo płytkowodne i przybrzeżne środowisko, przy czym obecność glonów Geiosphaeridia sp, może świadczyć o wciąż zaburzonym chemizmie wody będącym pozostałością po poprzedzających osadach chemicznych (por. T. M. Peryt i in., 1997). Interwał III (254,0-246,1 m; środkowa i górna część warstw pektenowych). Utwory zaliczane do tego interwału powstały najprawdopodobniej w warunkach sedymentacji pelagicznej w stosunkowo głębokim ( 100-200 m) i odległym od brzegu środowisku. Interwał IV (245,9-244,0 m; najwyższa część warstw pektenowych). Palinofacja wskazuje na silne spłycenie w stropowej partii warstw pektenowych, połączone być może ze wzrostem zasolenia. Możliwe jest zjawisko transportu z płytszych stref basenu, przy czym zupełny brak form otwartego morza wydaje się to wykluczać. Interwał V (242,9-229,02 m; dolna część iłów krakowieckich). Ze względu na zróżnicowanie zespołu dinocyst wyróżniono dwa subinterwały: subinterwał Va (w części spągowej: 242,9-237,0 m) charakteryzujący się dużym udziałem oceanicznego rodzaju Impagidinium, oraz subinterwał Vb (236,03-229,02 m) ze zróżnicowanym zespołem dinocyst pozbawionych jednak form głębokowodnych. Utwory tego interwału powstały w wyniku sedymentacji pelagicznej w zbiorniku o zmiennej batymetrii. Subinterwał Va reprezentuje największe pogłębienie zbiornika w czasie powstawania badanych utworów (głębokość mogła przekroczyć 200 m), natomiast osady subinterwału Vb osadzały się w znacznie płytszych warunkach. Interwał VI (228,17-208,5 m; dolna część iłów krakowieckich). W wyższej części interwału pojawiają się liczniej dinocysty z rodzaju Lejeunecysta, opisywanego często z osadów deltowych (np. U. Biffi, D. Grignani, 1983). Obecność pojedynczych osobników głębokowodnych; wskazuje na wciąż stosunkowo głębokie środowisko. Interwał VII (120-36 m; górna część iłów krakowieckich). Palinofację tego interwału można zinterpretować jako powstałą w wyniku sedymentacji delty rzecznej. W przeciwieństwie do utworów interwału VI, które najprawdopodobniej stanowią osady dystalne delty, utwory z interwału VII to osady proksymalne delty. W niektórych odcinkach badanych utworów stosunkowo licznie występują dinocysty redeponowane (z reguły są to odcinki o zwiększonej dostawie materii lądowej). Ze względu na różny stan zachowania, który wynika z rozmaitych miejsc pochodzenia, wyróżnia się wśród nich dwie grupy. Dobrze zachowane formy (występują praktycznie w całym profilu) pochodzą z kredowych i paleogeńskich utworów Niżu Polskiego (tym samym wskazują na brzeg północny jako obszar alimentacyjny). Źle zachowane dinocysty paleogeńskie pochodzą natomiast z erodowanych utworów Karpat fliszowych i występują wyłącznie w interwale VII.

Dinosaur track assemblages from the Hettangian of Poland

Gierliński G., Pieńkowski G.

Kwartalnik Geologiczny

1999

Vol. 43, Nr 3

329-346

Almost all dinosaur tracks in Poland come from three lowermost formations of the Lower Jurassic in the Holy Cross Mountains: Zagaje Formation, Skłoby Formation and Przysucha Ore-Bearing Formation. Floristic remains and sequence stratigraphy correlation indicate the Hettangian age of all three formations. They represent various continental and marginal-marine environments. Fluvial and lacustrine sediments dominate in the continental Zagaje Formation, while the nearshore and deltaic facies are dominant in the two overlying formations. Various ornithischian, sauropod and theropod tracks occur in these sediments. Parallel sauropod trackways reported herein are the earliest record of sauropod gregarious behavior. Moreover, the present paper summarises and systematises the whole existing material, addressing the ichnosystematic and preservational aspects. Dinosaur tracks assemblages are assigned to three parts of the lithostratigraphical succession in which they occur and are discussed against their palaeoenvironmental background. Two general assemblages are distinguished: lower Zagaje assemblage of an inland, humid habitat with both low- and high-growing vegetation, dominated by high browsing herbivores (sauropod trackmakers of Parabrontopodus) and medium- to large-sized predators (theropod trackmakers of Anchisauripus and Kayentapus), and upper Zagaje-Skłoby-Przysucha assemblage, representing deltaic plain-shoreline habitats with low, dense vegetation, dominated by low browsing herbivores (ornithischian trackmakers of Anomoepus and Moyenisauropus), associated by small- to medium-sized predators (theropod trackmakers of Grallator and Anchisauripus). Dinosaur ichnofauna from Poland rather poorly reflects biostratigraphical vertebrate faunal change in Early Jurassic time, but it does reflect environmental and biogeographical differences quite well. The discussed data imply also a high dinosaur phylogenetical diversity as early as in the Hettangian age.

Ślady dinozaurów w Polsce są do tej pory znane tylko z Gór Świętokrzyskich. Inne odsłonięcia utworów lądowych wczesnej jury (pliensbachu i późnego toarku) w innym obszarze ich występowania na powierzchni (jura Krakowsko-Wieluńska) mogą tez zawierać ślady dinozaurów, ale dotychczas nie zostały one znalezione, co jest przede wszystkim związane z fragmentarycznością i złym stanem tych odsłonięć. Niemal wszystkie ślady dinozaurów znane z północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich pochodzą z trzech najniższych formacji: zagajskiej, skłobskiej i przysuskiej rudonośnej reprezentujących hettang. Taki wiek tych osadów wynika z danych makro- i mikroflorystycznych oraz z korelacji opartej na stratygrafii sekwencyjnej. Pojedyncze ślady znaleziono też w najniższej, lądowej części formacji ostrowieckiej (również najprawdopodobniej reprezentującej najpóźniejszy hettang)oraz w utworach lądowych późnego toarku w okolicach Opoczna (jeden bardzo dobrze zachowany ślad teropoda). Formacja zagajska, skłobska i przysuska rudonośna reprezentują różnorodne środowiska kontynentalne i marginalnomorskie. W najniższej formacji, zagajskiej występują utwory związane ze środowiskiem lądowym, rzecznym i jeziorno-bagiennym, w samym stropie mogącym reprezentować już środowisko równi deltowej, związanej ze zbliżającą się transgresją. Z tansgresją wczesnego hettangu związana jest nadległa formacja skłobska, w której dominują środowiska przybrzeżne, na peryferiach basenu deltowe. Następna, przysuska formacja rudonośna ma względem formacji skłobskiej charakter regresywny, dominują w niej osady płytkich, rozległych zatok lagun rozdzielone piaszczystymi osadami delt, barier i rzek. Kulminacją agresji jest regionalna powierzchnia erozyjna w jej stropie, nad którą występuje pakiet fluwialny zaliczany do formacji ostrowieckiej. W utworach tych występują zróżnicowane ślady wczesnych dinozaurów ptasiomiednicznych, auropodów i teropodów, które opisano z poszczególnych odcinków profilu utworów hettangu. Z utworów najwcześniejszego hettangu (dolna część formacji zagajskiej z odsłonięcia w Sołtykowie, pochodzi unikatowa powierzchnia z tropami dorosłych i młodych zauropodów. Jest to najstarszy znany dowód stadnego życia tych dinozaurów. Oszacowano wzajemne kierunki i prędkość: poruszania się zwierząt, a także wiek młodych osobników ( 1-2 lata). Konieczne było też usystematyzowanie i podsumowanie wszystkich dotychczas zebranych danych pod względem ichnotaksonomicznym. Zebrany i opracowany materiał ichnologiczny pozwolił też na wyodrębnienie dwóch zasadniczych zespołów śladów. Pierwszy zespół, charakterystyczny dla dolnej części formacji zagajskiej, jest związany z typowo lądowym środowiskiem równi rzecznych, porośniętych zarówno nisko-, jak i wysokopienną roślinnością. Dominują w nim twórcy śladów - Parabrontopodus (zauropody), wyspecjalizowani w żerowaniu na wysokopiennej, drzewiastej roślinności, oraz średnie i duże drapieżniki, teropody, twórcy śladów-Anchisauripus i Kayenrapus. Drugi zespół, typowy dla najwyższej części formacji zagajskiej, formacji skłobskiej i przysuskiej formacji rudonośnej, jest związany ze środowiskami równi deltowych i przybrzeżnych porośniętych gęstą, niskopienną roślinnością. Dominują w nim twórcy śladów - Anomoepus i Moyenisauropus, a więc dinozaury ptasiomiedniczne wyspecjalizowane w żerowaniu na niskopiennej roślinności, wraz z małymi lub średnimi drapieżnymi teropodami - twórcami śladów - Grallator i Anchisauripus. Obecność śladów niewielkich (karłowatych lub młodych) zauropodów w tym drugim zespole nie zakłóca całego podziału - mogły sie w nim pojawiać również małe zauropody, gdyż ich pożywieniem mogła być z powodzeniem roślinność niskopienna. Omawiane tropy dobrze odzwierciedlają zwiazek ze środowiskiem i czynnikami paleobiogeograficznymi. Uzyskane wyniki wyraźnie wskazują też na silne zróżnicowanie filogenetyczna dinozaurów w najwcześniejszej jurze, a także na to, że już w tym czasie stanowiły one dobrze wykształcone zespoły, determinowane przez czynniki ekologiczne.