W pracy przedstawiono wyniki badań zużycia elementów par ślizgowych stal 45 surowa-stal 45 ulepszana cieplnie, w zależności od rodzaju zastosowanego oleju smarnego. Badania prowadzono w obszarze zużywania utleniającego. Norma opisująca badania zużycia na maszynie Amslera zaleca stosowanie oleju mineralnego Lux-10 bez dodatków uszlachetniających. Olej Lux-10 ze względu na jego skłonności do tworzenia słabych warstw granicznych stosuje się w praktyce eksploatacyjnej w ograniczonym zakresie. Znalazł zastosowanie w niezbyt silnie obciążonych mechanizmach. Z powodu braku pełnych informacji na temat zużycia elementów pary ślizgowej stal 45 surowa-stal 45 ulepszana cieplnie w warunkach zużywania utleniającego przy smarowaniu olejami z dodatkami uszlachetniającymi podjęto takie badania. Eksperyment prowadzono na stanowisku badawczym typu SMT-1, produkcji byłego ZSSR. Próby wykonano zgodnie z PN 82/H-04332. Do badań zastosowano oleje silnikowe ogólnie dostępne na rynku, tj. Mobil 5W/50, Lotos 15W/40, Lotos 10W/40, ELF 15W/40. Jako oleju porównawczego użyto zgodnie z zaleceniami PN oleju Lux-10. Zużycie elementów pary ślizgowej stal 45 surowa-stal 45 ulepszanej cieplnie, smarowanej olejem mineralnym Lux-10 było typowe. Najbardziej zużywał się element miększy wykonany ze stali 45 surowej. Zużycie elementu wykonanego ze stali 45 ulepszanej cieplnie było pięciokrotnie mniejsze. Wprowadzenie do strefy tarcia ww. olejów silnikowych zawierających dodatki uszlachetniające wywołało anomalię w zużywaniu się elementów par ślizgowych stal-stal. Elementy twardsze wykonane ze stali 45 ulepszanej cieplnie zużywały się więcej od elementów miękkich wykonanych ze stali 45 surowej. Ten nietypowy sposób zużywania się elementów zestawów ślizgowych stal 45 surowa-stal 45 ulepszana cieplnie przy smarowaniu olejami z dodatkami uszlachetniającymi można tłumaczyć tworzeniem się w warstwach wierzchnich elementów miękkich struktury kompozytowej z udziałem twardych cząstek zużycia (tlenkowych i innych) i wtórnym, ściernym oddziaływaniem takiej struktury na element twardszy.
EN
The wear of the components of crude steel 45/toughened steel 45 sliding pairs depending on the lubricating oil used was investigated and the results are reported. The investigations concentrated on the oxidative wear area. The standard for wear testing in the Amsler machine recommends the use of mineral oil Lux-10 without additives. Oil Lux-10, because of its tendency to form weak boundary layers, is used in practice to a limited extent. It has found application in not too heavily loaded mechanisms. The research was undertaken since the wear of the components of the crude steel 45/toughened steel 45 sliding pair lubricated with oils with additives in oxidative wear conditions was considered not to be fully explored. The experiment was conducted in a SMT-1 friction machine (made in the former Soviet Union). The tests were carried out in accordance with PN 82/H-04332. Commercially available engine oils, i.e. Mobil 5W/50, Lotos 15W/40, Lotos 10W/40 and ELF 15W/40 were used in the tests. Oil Lux 10 was used as the reference oil (in accordance with the Polish Standard). The wear of the components of the crude steel 45/toughened steel 45 sliding pair lubricated with mineral oil Lux-10 was typical. The larger component made from crude steel 45 would wear most. The wear of the component made from toughened steel 45 was five times smaller. The introduction of the above mentioned oils containing additives into the friction zone caused anomalies in the wear of the components of the steel/steel sliding pairs. The harder components, made of toughened steel 45, would wear more than the soft components made of crude steel 45. This atypical wear of the components of the crude steel 45/toughened steel sliding pairs lubricated with the oils containing additives can be explained by the formation of composite structure including hard wear particles (oxide and others) in the surface layers of the soft component and the secondary frictional action of this structure on the harder component.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono wyniki badań zużycia elementów klasycznych par ślizgowych brąz-stal, w zależności od rodzaju zastosowanego oleju smarnego. Badania prowadzono w obszarze zużywania utleniającego. Norma opisująca badania zużycia na maszynie Amslera zaleca stosowanie oleju mineralnego Lux-10 bez dodatków uszlachetniających. Ze względu na brak informacji o zmianach zużycia w takim obszarze tarcia w sytuacji zastosowania olejów z dodatkami uszlachetniającymi wykonano takie badania. Eksperyment prowadzono na maszynie tarciowej typu SMT-1, produkcji byłego ZSSR. Próby wykonano zgodnie z PN 82/H-04332. Do badań zastosowano oleje silnikowe ogólnie dostępne na rynku, tj. Mobil 5W/50, Lotos 15W/40, Lotos 10W/40, ELF 15W/40. Jako olej porównawczy użyto zgodnie z zaleceniami PN olej Lux 10. Wyniki badań zużycia wykazały najmniejsze zużycie elementów stalowych w przypadku zastosowania oleju Lux 10. Dodatki uszlachet- niające w zastosowanych w badaniach olejach spowodowały zwiększone zużycie elementów stalowych. Użycie olejów z dodatkami było również przyczyną zwiększonego zużycia elementów z brązu, jedynie olej ELF 15W/40 spowodował wyraźne zmniejszenie zużycia elementów z brązu. Przypuszczalnie dodatki uszlachetniające o działaniu antyutleniającym, antyzużyciowym, przeciwzatarciowym uaktywniają swe pozytywne oddziaływania w cięższych warunkach tarcia, np. wskutek termicznej aktywacji dodatków uszlachetniających, natomiast w łagodnych warunkach tarcia, gdzie występuje zużywanie utleniające dodatki uszlachetniające wywołują zwiększone zużycie elementów par ślizgowych.
EN
This paper presents results of wear tests carried out on classic bronze/steel sliding pairs, using different lubricating oils. The research focused on the oxidative wear area. The standard for wear testing in the Amsler machine recommends the use of mineral oil Lux-10 without additives. Since little is known about wear changes in this friction area when oil with additives is used, research was undertaken to look into this problem. The experiment was conducted in a SMT-1 friction machine (made in the former Soviet Union). The tests were carried out in accordance with PN 82/H-04332. Freely available engine oils, i.e. Mobil 5W/50, Lotos 15W/40, Lotos 10W/40 and ELF 15W/40 were used in the tests. Oil Lux 10 was used as the reference oil. The tests showed that the steel elements w ere least worn when oil Lux 10 was used. The additives present in the tested oils caused increased wear of the steel elements. The use of the oils with additives also caused increased wear of the bronze elements, except for oil ELF 15W/40 which markedly reduced the wear of the bronze elements. The antioxidative, antiwear and antiseizure properties of the additives probably are activated in more severe friction conditions, e.g. at high temperatures. Whereas in mild friction conditions, in which oxidative wear occurs, the additives cause increased wear of the elements of the sliding pairs.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.