Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Results of floodplain forests protection in the Uroczysko Warta, the Wielkopolska Region, Poland

Miler Antoni T., Dobraczyński Marek

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2019

|

nr II/1

7--24

EN

The Uroczysko Warta is one of the most important riparian forest areas in Poland. The construction of the Jeziorsko reservoir resulted in changes in the Warta river hydrological regimes. This in turn led to a reduction in the floodplain area and flooding frequency, which as a consequence has had a dramatically detrimental effect on the floodplain forests in that wilderness. Riparian forests are among the richest and most beautiful forest ecosystems. Unfortunately, river regulation and flood control measures result in their degradation. In Poland only 0.2% total area is covered by riparian forests. The Uroczysko Warta is one of the most important groups of these habitats not only in Poland, but also on the European scale. It was assumed that the implementation of simple land and water system restoration systems - gates, barrages, culverts with backwater valve gates - may promote recreation of advantageous hydrological relations. This study presents results of water monitoring in the Uroczysko Warta Wilderness and the volume of deadwood formed as a consequence of hydrometeorological conditions. The paper provides a detailed description of climate characteristics (air temperature and precipitation) in the 30-year period of 1988-2017, i.e. after the commissioning of the Jeziorsko reservoir along with the hydrological characteristic of the wilderness area in the years 2009-2017 (water stages in the Warta river and in the Lutynia river, water stages in oxbow lakes and groundwater tables) and the volume of deadwood formed in the years 2006-2014. Water stages in the Warta and the Lutynia as well as water levels in oxbow lakes and groundwater tables show considerable mutual correlations. This indicates efficient operation of constructed land reclamation systems. The volume of formed deadwood shows no evident trends, only a close relationship with climatic conditions. Thus it may be hypothesised that the concept for the protection of floodplain forests in the Uroczysko Warta, consisting in the buffer supply of oxbow lakes at high water stages in the Warta and the Lutynia is appropriate, particularly since waters supplying the wilderness area do not stagnate, but they move within the ground.

2

Late Pleistocene and Holocene environmental evolution of the Wkra River Valley near Bielawy Gołuskie (central Poland) recorded in palaeo-oxbow lake deposits

Niska M., Jonczak J., Gadziszewska J.

Geological Quarterly

|

2017

|

Vol. 61, No. 2

305--318

EN

This study aimed to reconstruct environmental changes in the Wkra River Valley near Bielawy Gołuskie (central Poland) based on geochemical, palynological and subfossil Cladocera analysis of deposits filling a palaeo-oxbow lake. Two sediment boreholes collected from the palaeochannel bend (BG-1) and neck (BG-2) include full sequences of organic deposits lying on clastic deposits. The lower part of the BG-1 borehole contains gyttja that accumulated during the Younger Dryas and the Preboreal, which is covered by reed peat of Preboreal and Boreal age. On top of this is alder peat that accumulated during the Atlantic. The ages of the gyttja and peat were confirmed by both radiocarbon dating and palynological analysis. The peats are characterized by a significant content of organic matter, which is relatively stable over time. This indicates a low intensity of mechanical denudation in the catchment, which is supported by low concentrations of aluminum and potassium. Calcium values greatly exceed these elements, suggesting that the lake was mainly fed by groundwater. Variation in trophic conditions over time is indicated by a vertical variability in the content of nitrogen, as well as by the Cladocera population. The strong decomposition of peat in the top layer of the mire, and increased concentrations of phosphorus and heavy metals, testify to increasing human activity during the most recent time periods.

3

Younger Dryas climatic reconstructions in central Poland

Pawłowski D.

Acta Geologica Polonica

|

2017

|

Vol. 67, no. 4

567--584

EN

Cladoceran-based paleotemperature estimates for the Younger Dryas for ten sections of paleo-oxbow lakes, valley mires, and lacustrine sediments from central Poland are presented, and their potential usefulness to climatostratigraphy is described. Most of the changes observed in the cladoceran assemblages are responses to climate changes. The cladoceran-based temperature reconstructions reflect cold conditions during the Younger Dryas (YD) and allow a division of this period into two phases: an older colder phase, between 12,800 and 12,000 cal yrs BP, and a younger, warmer phase, between ca. 12,000 and 11,500 cal yrs BP. The geomorphological features of the study sites and local environmental forces are also taken into consideration. The cladoceran-inferred summer temperature estimates from all of the study sites correspond closely with the available climate reconstruction for the YD in central Europe.

4

Próba oceny czynników hydrometeorologicznych wpływających na wielkość wydzielającego się posuszu na obszarze lasu łęgowego Uroczyska Warta

Miler A. T.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2016

|

nr II/2

491--500

PL

Uroczysko Warta stanowi jedno z najważniejszych skupisk lasów łęgowych w Polsce. Wybudowanie zbiornika Jeziorsko przyczyniło się do zmiany reżimu rzeki Warty (ograniczenie powierzchni zalewów i ich częstotliwości), co w konsekwencji wpływa destrukcyjnie na lasy łęgowe uroczyska. Lasy łęgowe należą do najbogatszych i bardzo urokliwych ekosystemów leśnych. Regulacja rzek i ochrona przeciwpowodziowa przyczynia się niestety do ich degradacji. W Polsce jedynie 0,2% całkowitej powierzchni zajmują lasy łęgowe. Uroczysko Warta stanowi jedno z najważniejszych skupisk tych siedlisk. Wybudowanie w środkowym biegu rzeki Warty zbiornika Jeziorsko przyczyniło się do zmiany reżimu rzeki (ograniczenie powierzchni zalewów i ich częstotliwości). Wydaje się, iż zastosowanie prostych systemów melioracyjnych – zastawek, progów, przepustów z klapami zwrotnymi, może spowodować odtworzenie korzystnych warunków hydrologicznych. Wystąpi wtedy zwiększenie pojemności retencyjnej starorzeczy, a wody gruntowe będą się utrzymywały na wyższym poziomie przez dłuższy okres. Planowana budowa licznych zastawek na ciekach oraz podpiętrzeń zbiorników wodnych to najtańsze metody zwiększania zasobów wodnych w zlewniach. Budowa tych urządzeń technicznych bez wątpienia przyczyni się też do ochrony bardzo wartościowych biotopów mokradłowych, pełniących głównie funkcje ochronną i rekreacyjną. W niniejszej pracy przedstawiono wpływ czynników klimatycznych oraz stanów wód powierzchniowych w starorzeczach i gruntowych na terenie uroczyska na wielkość wydzielającego się posuszu.

EN

The Uroczysko Warta is one of most important concentrations of floodplain forest in Poland. Building of the Jeziorsko reservoir contributed to change of the Warta River regime (limitation of surface overflows, their frequencies), what in consequence negatively influencing on floodplain forest areas. Flood plain forests are the richest and highly picturesque forest ecosystems. Unfortunately, river regulation and flood control contribute to their degradation. In Poland only 0.2% of total area is covered by flood plain forests. The Uroczysko Warta forest district constitutes one of the most important clusters of these sites. The construction of the Jeziorsko reservoir in the middle course of the Warta River has contributed to changes in the river regime (reduced flooding areas and decreased flooding frequency). It seems that the use of simple land improvement systems, i.e. gates, river bars and culverts with flap check valves, may result in the recreation of advantageous hydrological conditions. In such a case storage volume of oxbow lakes would be increased and ground water would be maintained at a higher level over longer periods of time. Planned building of numerous dams on water-courses and devices to dam up water on reservoirs are cheapest methods of enlarging of water supplies in catchments. Build of these technical devices no doubt will contribute also to protection very valuable marshland biotopes, fulfilling mostly functions protective and recreational. In paper a influences of climatic factors and levels of surface water in oxbow and ground water on deadwood quantity are presented.

5

Small Water Bodies in the Valley of the River Rudawa in Krakow – the Environmental Value

Jakubiak M., Panek E.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2016

|

Vol. 10, no. 1

45--57

PL

Małe naturalne zbiorniki wodne, będące ważnym elementem różnorodności biologicznej środowiska, stanowią w Polsce południowej rzadkość. Na terenie Krakowa w ostatnich latach bezpowrotnie uległo likwidacji wiele takich obiektów, czego przykładem są małe zbiorniki wodne występujące niegdyś w dolinie rzeki Rudawy. Celem niniejszego opracowania jest inwentaryzacja, ocena stanu zachowania i kondycji ekologicznej oraz wskazanie możliwości ochrony małych zbiorników w dolinie Rudawy w obrębie Krakowa. Małe zbiorniki wodne są szczególnie podatne na presję antropogeniczną, dlatego też spośród dziesięciu obiektów znajdujących się na terenie badań do dziś zachowały się jedynie trzy. Są to zbiorniki stałe, przez cały rok wypełnione wodą: staw w Mydlnikach oraz dwa fragmenty starorzecza Rudawy pomiędzy ulicami Pylną a Becka. W opracowaniu uwzględniono również siedem nieistniejących obiektów, z których pięć stanowiły zachowane fragmenty starorzecza Rudawy, a dwa były stawami. W charakterystyce obiektów uwzględniono morfologię oraz użytkowanie terenu otaczającego, genezę i morfometrię misy zbiornika, dynamikę stanów wody, insolację oraz rodzaj roślinności. Żaden z istniejących obiektów nie jest położony na terenie objętym prawną formą ochrony przyrody ułatwiającą podejmowanie działań ochronnych. Dwa opisywane zbiorniki są jedynymi zachowanymi w obrębie Krakowa fragmentami starorzecza Rudawy. Objęcie ich ochroną prawną w formie użytku ekologicznego przyczyniłoby się do uchronienia ich przed zniszczeniem.

EN

Small water bodies (SWB) are an important element influencing considerably environmental biodiversity. Such water reservoirs are a common part of the landscape of northern Poland. While in southern Poland small natural water bodies are very rare. Many similar ponds were liquidated forever in Krakow in recent decades – mostly due to an urban pressure and lack of conservation actions. The complex of ponds associated with the valley of the River Rudawa is one of discreditable examples. The aim of the study is the environmental inventory, assessment of the conservation status and environmental condition as well as identifi cation of opportunities for legal protecting of SWB in the valley of the River Rudawa in the area of the Krakow. Small ponds are especially vulnerable to various forms of anthropogenic pressure hence only 3 of 10 water bodies in the studied area still exist. These SWB are perennial: pond in Mydlniki and two oxbow lakes of Rudawa. The others, no longer exist, 7 water bodies on the study area were shallowed, dried out and some of them were backfilled. The following parameters of environmental assessment of SWB have been applied: terrain morphology and land use around the reservoir, origin and morphometry of water bodies, the stability of the water table, insolation conditions, and coastal and water vegetation. This information would facilitate and help to undertake some nature protection actions. The studied small water bodies are not legally protected. Two of them are the only existing fragments the Rudawa oxbow in Krakow. Therefore it should be considered to preserve them by establishing an ecological site form of protection.

6

Invertebrate reproduction in astatic water bodies : egg number - body weight relationship in Viviparus viviparus (L.) from oxbow lakes

Jakubik B.

Polish Journal of Ecology

|

2012

|

Vol. 60, nr 2

363-374

EN

Reproduction is the most important factor in population dynamics and invading freshwater habitats by Viviparus viviparus. This is largely associated with ovoviviparity of these snails. Some traits like steered reproduction, the appearance of young snails during the whole year, protection of embryos by female and delayed reproduction were fixed by natural selection as adaptations increasing the chance for progeny survival. In variable habitats like oxbow lakes seasonally joined to the river channel, Viviparidae start reproducing in the early stage of their life hence increasing a chance for population to survive. Studies on fecundity, embryonic development of V. viviparus and the relationships between these parameters and females. body size and weight, were carried out in oxbow lakes periodically connected to the river (the Bug River, Central Poland). The Bug River is one of a few European rivers which preserved their nearly natural character. No larger hydrotechnical works have been made in its valley, therefore, the river flows in a natural, meandering channel and forms numerous oxbow lakes. The surrounding of studied oxbow lakes is flat and of lowland character with mixed land use structure (arable lands, grasslands, settlements). Oxbow lakes are fed by the runoff from flood terrace, hence their waters are more fertile than those of the river. Two lakes were selected: Lake Szumin, area 17 ha, Lake Wywłoka - area 23 ha. Maximum depth of both lakes is ca 3 m. Samples of V. viviparus were collected in the years 2003-2007 with a bottom drag during the successive seasons from five sites in each oxbow lake. The embryos were found in females of the II (8.1-12.0 mm of width and height), III (12.1-20.0 mm width and 12.1-25.0 mm height) and IV (over 25.0 mm height and over 20.0 mm width) size classes. Three developmental stages were distinguished in embryonic growth: the oval transparent egg capsules (called the youngest embryos), egg capsules with visible contour of a shell (called medium embryos) and snails with a shell (the oldest embryos). The youngest growth stages of embryos (in a form of oval transparent egg capsules) dominated in all size classes of females. Medium growth stages (egg capsules with visible outlines of the shell) and the oldest ones (with shell) were represented in smaller proportion. The highest number of the youngest embryos per female were found in females of the II size class. The proportions of the embryo growth stages varied seasonally. The number of embryos per female and the degree of their development increased with the increase of shell (height, width, dry weight) and body (dry weight) parameters. High fecundity of the youngest females of V. viviparus is probably an adaptation to unstable habitat conditions of oxbow lakes.

7

Wpływ czynników hydrologicznych na warunki termiczno-tlenowe starorzeczy na przykładzie doliny Drwęcy

Kalinowski A., Burandt P., Glińska-Lewczuk K.

Proceedings of ECOpole

|

2011

|

Vol. 5, No. 1

245--250

PL

Starorzecza stanowią integralny element w dolinach rzek meandrujących. Kluczową rolą w funkcjonowaniu wszystkich ekosystemów wodnych w dolinach rzek jest reżim hydrologiczny. Badania nad rozkładem termiczno-tlenowym starorzeczy przeprowadzono w latach 2007-2009 na podstawie sezonowego rytmu profilowania hydrochemicznego w 6 starorzeczach doliny Drwęcy w północnej Polsce. W wyniku przeprowadzonych obserwacji stwierdzono, że fluktuacje zwierciadła wody rzecznej znacznie wpływają na skład fizykochemiczny wód starorzeczy. Wyjaśniają one zwiększone korelacje między stanami wód a natlenieniem. Szczególnym okresem w tym względzie jest wiosenne przesycenie wód tym gazem, gdy po długim okresie utrzymywania się pokrywy lodowej starorzecza odświeżają swe wody, biorąc „głęboki oddech” przed tlenowym deficytem letnim.

EN

Oxbow lakes are an integral element in meandering rivers valleys. A key role in the functioning of all floodplain water bodies is hydrological regime. The study on temperature and oxygen distribution in oxbow lakes was carried out in the years 2007-2009 based on seasonal sampling and vertical profiling of 6 oxbow lakes located along the Drweca River in northern Poland. Based on the investigations, it was found that river water-table fluctuations as well as alluvial groundwater movements modify chemical budget of floodplain lakes. The impact of hydrological connectivity in relation to the site specific hydrological conditions on the vertical profiles showed also differences between measurement sites within each water body.

8

MR&CT analysis of the qualitative and quantitative structure of macrozoobenthos in selected oxbow lakes of Northern Poland

Obolewski K., Strzelczak A.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2008

|

Vol. 37, No.3

97-104

EN

Macrozoobenthos inhabiting six oxbow lakes in the basins of the Słupia, Łyna, and Vistula rivers was investigated during spring, summer, and fall 2002-2006. The researched reservoirs – re-opened, dredged, with a sluice, natural open, natural semi-open, and natural closed – differed in degree of succession and type of connection with the relevant river. In order to determine the dependency of macrozoobenthos structure on type of oxbow lake and season, multivariate regression and classification tree method (MR&CT), and indicator species analysis were applied. The tree obtained revealed that the natural, semi-open oxbow lake differed distinctly from the others and was a favorable habitat for Diptera (mainly – Chironomidae larvae), Bivalvia, and Gastropoda. The latter taxon turned out to be an indicator for summer, while Insecta and Bivalvia dominated in spring and fall. Meliorated oxbow lakes (re-opened, dredged, with a sluice) were characterized by balanced density of all the macrozoobenthos organisms and the lack of indicator taxa. In turn, high trophy was indicated by Oligochaeta abundant in natural open and natural closed oxbow lakes, and in a reservoir with a sluice.

9

Analiza zmienności miąższości wybranych złóż kruszywa naturalnego

Figarska-Warchoł B.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2006

|

R. 48, nr 1-2

82-90

PL

Przeanalizowano parametry statystyczne miąższości czterech aluwialnych złóż kruszywa naturalnego, położonych w dolinie Wisły na wschód od Krakowa. Wartości te odniesiono do wieku i parametrów geometrycznych starorzeczy. Na podstawie danych, pochodzących z otworów wiertniczych znaleziono zależności i pomiędzy miąższością złóż z czynnikami przestrzennymi. Podjęto próbę przedstawienia ich w postaci uniwersalnych równań regresji. Oceniono możliwość zmniejszenia liczy otworów wiertniczych wykonywanych w trakcie prowadzenia prac rozpoznawczych.

EN

Statistic parameters of the thickness of four alluvial natural aggregates deposits situated in the Vistula River valley east of Cracow were analysed. These statistic values were relative to the age and the geometrical parameters of paleomeanders. Relations between the thickness of the deposits and environmental spatial factors were identified on the base of date from the boreholes. It was taken an attempt to present them in the form of universal regression equations. The possibilities of reduction the number of necessary boreholes were taken into consideration.

10

Czynniki warunkujące migrację azotanów(v) w ekosystemach wodnych doliny rzecznej na przykładzie środkowej Łyny

Kobus Sz., Glińska-Lewczuk K.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2006

|

Vol. 13, nr S2

295-303

PL

W roku hydrologicznym 2004 prowadzono badania nad zawartością azotanowej(V) formy azotu w wodach krążących w dolinie rzeki Łyny. Do badań wybrano obszar obejmujący dolinę w jej środowym biegu, charakteryzującą się dużą krętością i występowaniem starorzeczy. Do każdego z dwóch wytypowanych do badań starorzeczy jest doprowadzony rów drenarski, odbierający odpływy z obszarów rolniczo użytkowanych. Z piezometrów położonych w sąsiedztwie starorzeczy pobierano takie wodę gruntową. Analiza składu chemicznego wód obu zbiorników, wód gruntowych i drenarskich wykazala czasową i przestrzenną zmienność zawartości azotanów. Wyniki dowiodły, iż koncentracja tej formy azotu jest uzależniona zasilaniem zewnętrznym w ten składnik. Porównując średnioroczne stężenia składnika w wodach powierzchniowych, najwyższą jego wartość, tj. 0,62 mg N-NO3 dm[do -3], stwierdzono w wodach rzecznych. Wody te wykazywały ponadto najwyższą sezonową stabilność koncentracji składnika pomimo szerokiego spektrum antropogenicznych źródeł zanieczyszczeń w zlewni. Niższe stężenia N-NO3 w starorzeczach (0,35 mg N-NO3 - dm[do -3] S2 i 0,58 mg N-NO3 dm[do -3] - S4) względem wód rzeki wskazują na zdolność samooczyszczania się ich wód wskutek rozcieńczenia wodami gruntowymi lub bioakumulacji, pomimo bezpośredniego połączenia z rzeką oraz zasilania wodami rowów (0,48 mg N-NO3. dm[do -3] S2 i 1,58 mg N-NO3 o dm[do -3]S4). Zawartość azotanów w wodach gruntowych wykazywała zmienność w zależności od położenia względem stoku i sposobu użytkowania terenu. Najniższe stężenia azotanów w wodach podziemnych zaobserwowano w wodach pod użytkiem zielonym (0. 10 mg N-NO3 dm[do -3]), u podnóża stoku doliny, podczas gdy największe w piezometrze położonym w strefie terasy zalewowej (0,20 mg NO3/dm[do 3]).

EN

In the period of 2004 hydrochemical research on nitrate(V) nitrogen content was carried out in water circulated in the Lyna river valley. In the valley ground water two oxbow lakes was taken into consideration. Each reservoir was supplied with drainage outflows from arable lands. There was stated seasonal and spatial variability nitrate nitrogen content in surfaces water. The maximal average concentration of N-NO3 was found in river water and it showed a relative seasonal stability (0.62 mg NO3 dm[to-3) because of wide range of pollution sources in the basin. Nitrate nitrogen concentration in S2 oxbow lake (0.35 mg NO3 dm[to -3) shows a self-purification of water ability in comparison with river water in spite of water exchange with the river and concentrating effect of reclamation ditch water (0.48 mg NO3 dm[to - 3]). Ground water nearby this part of the river valley were relative not much polluted (0.15 mg NO3dm[to -3]).