Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 10

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  otwory geotermalne
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
W artykule przedstawiono możliwości adaptacji istniejących negatywnych, zlikwidowanych lub wyeksploatowanych otworów do pozyskiwania ciepła z górotworu. Mając na uwadze liczbę odwierconych otworów w Polsce, ich położenie geograficzne, nierzadko w obszarze zurbanizowanym gmin, miasteczek, czy miast lub w niewielkiej odległości od nich, powstała idea zagospodarowania takich odwiertów i wykorzystania ciepła górotworu. W pracy przedstawiono, że licząc tylko od lat 80-tych XX wieku, w Polsce wykonano ponad 4 500 otworów o głębokości większej niż 500 m, w tym ponad 3 500 otworów o głębokości powyżej 1 000 m. Możliwość likwidacji części udostępniającej złoże otworu poprzez wykonanie kombinacji korków cementowych i mechanicznych, potwierdzone odpowiednimi próbami szczelności, stwarza warunki umożliwiające pozyskanie ciepła górotworu. Autorzy zaznaczają, że do każdego otworu należy podejść indywidualnie, analizując warunki otworowo-złożowe, położenie geograficzne, oraz możliwość wykorzystania pozyskanego ciepła. Większość tych otworów wykonana była jako otwory poszukiwawcze lub eksploatacyjne za węglowodorami. Wśród ww. otworów, oprócz wspomnianych, wykonanych za węglowodorami, również są m.in. otwory badawcze, geologiczne, geotermalne. Otwory wykonywane były na terenie całej Polski, jednak najwięcej znajduje się na południu i zachodzie kraju. Generalnie w otworach na zachodzie Polski stwierdzano wyższy stopień geotermalny i te odwierty powinny być poddane badaniom w pierwszej kolejności. W artykule przedstawiono różne warianty końcowego wyposażenia odwiertów geotermalnych jak i głębokich otworowych wymienników ciepła. Dla otworów geotermalnych przedstawiono m in. warianty z rurami kompozytowymi z włóknami szklanymi jak i stalowymi, jako kolumny eksploatacyjne z możliwością ich wymiany po kilkunastu latach. Dla wymienników ciepła przedstawiono wariant końcowego wyposażenia z wykorzystaniem rur próżniowych VIT (vacuum insulated tubing), które mają na celu zminimalizowanie wymiany ciepła pomiędzy płynem zatłaczanym, o niskiej temperaturze, a płynem odbieranym o podwyższonej temperaturze. Opisano wariant z zapuszczonymi dwoma kolumnami rur, pomiędzy którymi jako izolacja znajduje się azot o obniżonym ciśnieniu, dzięki zastosowaniu pompy próżniowej. Opisana została technologia zastosowania powyższych metod. Przedstawiono zagrożenia, jakie mogą wystąpić podczas końcowego wyposażania otworu oraz zalety i wady poszczególnych metod. Autorzy skupili się głównie na otworowych wymiennikach ciepła, w których nie wykorzystuje się płynu złożowego, lecz tworzy się zamknięty układ cyrkulacyjny. W układzie takim płyn roboczy (nośnik ciepła) tłoczony jest z powierzchni terenu w głąb otworu przestrzenią pierścieniową, gdzie ciecz się ogrzewa. Następnie ogrzany płyn transportowany jest na powierzchnię wnętrzem kolumny wewnętrznej (izolującej termicznie). Ciepło zawarte w płynie może być odebrane bezpośrednio lub za pośrednictwem pompy ciepła i wykorzystane do ogrzania różnego typu odbiorców. Pozyskiwanie ciepła z górotworu jest dość drogie biorąc pod uwagę koszt wiercenia otworu. Dlatego odwierty już wykonane, przed decyzją o ich likwidacji powinny zostać rozpatrzone pod względem możliwości wykorzystania do produkcji wód geotermalnych lub w formie otworowych wymienników ciepła.
EN
The article presents the possibilities of adapting the existing negative, liquidated or exploited boreholes for obtaining heat from the rock mass. Considering the number of boreholes drilled in Poland, their geographical location, often in the urbanized area of communes, towns or cities or in a short distance from them, the idea of developing such boreholes and using the rock mass heat was born. The paper shows that, counting only from the 1980s, over 4,500 boreholes with a depth of more than 500 m have been drilled in Poland, including over 3,500 boreholes with a depth of over 1,000 m. Combination of cement and mechanical plugs, confirmed by appropriate tightness tests, creates conditions enabling the extraction of heat from the rock mass. The authors point out that each borehole should be approached individually, analyzing the borehole and reservoir conditions, geographical location, and the possibility of using the obtained heat. Most of these wells were drilled as exploration or production wells for hydrocarbons. Among the above holes, apart from the ones already mentioned, made behind hydrocarbons, are also e.g. research, geological and geothermal wells. Holes were made all over Poland, but most of them are located in the south and west of the country. Generally, in the wells in the west of Poland, a higher geothermal gradient was found and these wells should be tested first. The article presents various variants of the final equipment of geothermal boreholes and deep borehole heat exchangers. For geothermal wells, e.g. variants with composite pipes with glass and steel fibers, as operational columns with the possibility of replacing them after several years. For heat exchangers, a variant of the final equipment with the use of VIT (Vacuum Insulated Tubing) vacuum tubes was presented, which are designed to minimize heat exchange between the injected fluid at low temperature and the received fluid at elevated temperature. A variant with two columns of pipes, between which nitrogen with reduced pressure is placed as insulation, thanks to the use of a vacuum pump, is described. The technology of applying the above methods has been described. Threats that may occur during the final equipment of the borehole are presented. The advantages and disadvantages of each method are presented. The authors focused mainly on borehole heat exchangers, in which formation fluid is not used, but a closed circulation system is created. In such a system, the working fluid (heat carrier) is pumped from the ground surface into the hole through the annular space, where the fluid is heated. Then the carrier is transported to the surface inside the inner (thermally insulating) column. There, the heat contained in the fluid can be collected directly or via a heat pump and used to heat various types of recipients. Obtaining heat from the rock mass is quite expensive considering the cost of drilling the hole. Therefore, boreholes that have already been drilled should be considered in terms of the possibility of using them for the production of geothermal waters or in the form of borehole heat exchangers before the decision to liquidate them.
PL
W artykule autor omawia szeroko zagadnienia związane z wykonaniem otworu hydrogeologicznego ze szczególnym uwzględnieniem określenia parametrów hydraulicznych i parametrów - wskaźników sprawności hydraulicznej głębokiego otworu geotermalnego. Jedną z najważniejszych operacji w wykonaniu studni geotermalnej jest kwestia właściwego zaprojektowania i zapuszczenia kolumny filtracyjnej w tym skuteczne wykonanie zabiegu żwirowania, jeżeli taka operacja ma miejsce oraz całego procesu wywołania i uzdatniana odwiertu-studni, procesu zwanego popularnie DEVELOPMENT. W artykule przedstawiono ogólne zagadnienia dotyczące kwestii geologiczno-złożowych i hydrogeologicznych, w tym głównie opisano 2 typy PZW (Podziemny Zbiornik Wodny) zwanych w nomenklaturze angielskiej AQUIFER ze szczególnym omówieniem TYPU II, a więc PZW z napiętym zwierciadłem lustra wody najczęściej spotykanym w realizacji projektu geotermalnego. Artykuł nawiązuje w części pierwszej do historii rozwoju geotermii w Polsce wskazując jednocześnie na kwestie ekonomiczne efektywności eksploatacji instalacji geotermalnych, w tym problemów jakie pojawiają się po pewnym okresie eksploatacji związanych z wysoką temperaturą wody oraz jej wysoką mineralizacją, co jest najczęściej przyczyną kolmatacji tak filtra jak i złoża. Zagadnienie to wiąże się ściśle z oceną ryzyka realizacji projektów geotermalnych z uwagi na ich bardzo wysokie koszty wykonania, w tym często otworów negatywnych lub nie gwarantujących sukcesu termalnego. Całość artykułu jest opracowana na bazie powszechnie znanej literaturze przedmiotu oraz na bazie własnych doświadczeń autora w realizacji projektów hydrogeologicznych w kraju i za granicą. Całość artykułu jest zobrazowana kilkoma ilustracjami ze wskazaniem na najważniejsze kwestie złożowo-hydrogeologiczne oraz kwestie techniczne związane z eksploatacją dubletu odwiertów, czyli odwiertu-studni eksploatacyjnej oraz odwiertu-studni chłonnej.
EN
In the article the author discusses broadly the issues related to the drilling of a hydrogeological well with particular emphasis on the implementation of hydraulic parameters and hydraulic efficiency of deep geothermal well. One of the most important operations in the execution of a geothermal well is the procedure of proper design and setting of the screen column and effective execution of the gravel placement if such operation is designed. These operations are preceded by many tests and measurements made during the drilling of the well and also after the completion of the drilling called as DEVELOPMENT of the well. In the article author presents general issues concerning geological and deposit and hydrogeological problems, mainly presenting 2 types of PZW called AQUIFER with particularly description of TYPE II called CONFINED AQUIFER. This type of aquifer is mostly met in exploration of geothermal water in Poland and not only. The article in part one shortly presents the history of development of geothermal industry in Poland pointing out the economic issues and economic efficiency of geothermal project mainly for municipal use and some other problems connected with deteriorating and contamination process of well performance connected with high temperature of geothermal water and its high minerals contents. These problems should be cover by risk analysis of the geothermal projects having in mind very high costs of drilling wells, very often negative or not successful and the cost of surface instalations. The whole article is summarized with a list of general recommendations which should apply in the design and execution process of a geothermal well and at the same time indicatesthe development of appropriate instructions or guidelines in this respect. The whole article is prepared on the basis of commonly known literature on the subject and on the author’s own experience in the implementation of hydrogeological projects in Poland and abroad. The whole article is illustrated by several illustrations indicating the most important deposit-hydrogeological issues and technical issues related to exploration of doublet wells means exploration well vs injection well.
EN
Supercritical geothermal resources located close to the brittle-ductile transition zone have been proven to exist at drillable depths. This was demonstrated by several deep geothermal drilling campaigns throughout the years, starting in the late 1970s. The interest in exploring supercritical resources is strong, as it was revealed that one such well might significantly increase the production output and simultaneously decrease the need for drilling operations within a particular geothermal field. Deep drilling projects exploring supercritical resources such as these carried out in Iceland, Italy or Japan, where temperatures went significantly above the critical point and hostile geothermal fluids were produced, faced a variety of challenges during drilling operations and fluid production. This research presents an extensive literature search on the recent technology developments in regard to the drilling and well completion technology within different high-enthalpy geothermal fields around the world, experiencing downhole temperatures greater than the critical point of pure water.
PL
Nadkrytyczne zasoby geotermalne zlokalizowane w pobliżu strefy krucho-krystalicznej okazały się istnieć na głębokościach, które mogą być odwiercone dostępną technologią wiertniczą. Dowodem na to, jest szereg geotermalnych kampanii wiertniczych w ciagu ostatnich lat, począwszy od końca lat siedemdziesiątych. Obecnie, zainteresowanie zasobami nadkrytycznymi jest duże, gdyż wykazano, że jeden z takich odwiertów może znacząco zwiększyć wydobycie wód geotermalnych, a jednocześnie zmniejszyć zapotrzebowanie na wiercenie w obrębie pola geotermalnego. Projekty głębokich wierceń, w ramach których badano zasoby nadkrytyczne, takie jak te prowadzone na Islandii, we Włoszech czy w Japonii, gdzie temperatury znacznie przekroczyły punkt krytyczny i gdzie produkowano korozyjne płyny geotermalne, napotykały szereg znaczących problemów. Przedstawione tutaj badania stanowią obszerną analizę najnowszych osiągnięć technologicznych w zakresie technologii wiercenia oraz orurowania i zacementowania otworów w polach geotermalnych o wysokiej entalpii, w których temperatura przekroczyła krytyczny punkt wody.
EN
Iceland is known to be a one of the leading countries in geothermal energy research, mainly due to its unique geological location and active volcanism. Around 90% of heating and hot water requirements in Icelandic households are provided by geothermal energy sources. Process of drilling a geothermal well is not an easy procedure as it involves consideration of many different aspects prior to drilling in order to avoid unexpected accidents and ensure safe drilling operations. Recent case studies from Iceland have shown that use of low enthalpy geothermal resources with heat pumps might be even more efficient than risky and expensive deep high-temperature drilling escapades. The geothermal drilling technology currently being in use in Iceland for low and high temperature geothermal wells and previous successful case scenarios are thought to be undeniably helpful for growing interests in low enthalpy geothermal resources in Poland. In following work, many aspects related to drilling of geothermal wells in Lądek-Zdrój, Sochaczew and Konstantynów Łódzki are presented. Positive outcome of these drilling escapades will have a major impact on development of geothermal systems in Poland. Additionally, most important matters of well testing of mentioned wells are described.
PL
Islandia, dzięki swojej unikalnej geologii, dużej aktywności wulkanicznej, jest obecnie krajem, który przoduje w rozwoju energetyki geotermalnej. Około 90% zapotrzebowania na ogrzewanie oraz gorącą wodę na wyspie jest dostarczane dzięki energii geotermalnej. Proces wiercenia otworu geotermalnego jest wysoko skomplikowanym zabiegiem. Wymaga uwzględnienia wielu różnych czynników jeszcze przed rozpoczęciem projektu, aby zapobiec niespodziewanym wypadkom oraz zapewnić bezpieczne urabianie górotworu. Ostatnie wiercenia na Islandii pokazały, że użycie instalacji geotermalnej niskich entalpii wraz z pompą ciepła może okazać się bardziej efektywne niż kosztowne oraz ryzykowne wysokotemperaturowe, głębokie wiercenia geotermalne. Technologia wiercenia otworów geotermalnych niskich i wysokich entalpii na Islandii oraz udane przypadki otworów o dużej produktywności niewątpliwie pomogą w rozwoju energetyki geotermalnej, szczególnie niskich temperatur, w Polsce. W pracy opisano wiele zagadnień związanych z planowanymi do wykonania otworami geotermalnymi w Lądku-Zdroju, w Sochaczewie oraz w Konstantynowie Łódzkim. Pozytywny efekt wiercenia tych otworów ma duże znaczenie dla rozwoju geotermii w Polsce. Dodatkowo opisano najważniejsze zagadnienia związane z testowaniem wykonanych otworów pod kątem zasobów.
PL
W artykule przedstawiono testy badawcze miękkiego kwasowania – zabiegu stymulacji służącego poprawie chłonności otworów i skał zbiornikowych w systemach geotermalnych. Wykonano je w warunkach instalacji w Skierniewicach, która była swoistym poligonem badawczym. Testy prowadzono w ramach Projektu „Opracowanie wytycznych projektowych poprawy chłonności skał zbiornikowych w związku z zatłaczaniem wód termalnych w polskich zakładach geotermalnych” (zamawianego przez Ministerstwo Środowiska) realizowanego w 2009–2011 r. przez konsorcjum Geotermii Mazowieckiej S.A. oraz Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN. Do badań wykorzystano nieeksploatowane wcześniej otwory Skierniewice GT-1 (produkcyjny) i Skierniewice GT-2 (chłonny). Ujmują one wodę geotermalną, dla której skałami zbiornikowymi są piaskowce dolnej jury. Wykonano osiem testów miękkiego kwasowania. W artykule opisano szczegółowo przebieg jednego z testów. Głównymi przyczynami spadku chłonności otworów są zjawiska korozji i wytrącania wtórnych substancji mineralnych. Z analizy zmienności parametrów hydrodynamicznych wynikało, że zabiegi miękkiego kwasowania udrażniały w pewnym zakresie odwiert i strefę przyodwiertową, powodując wzrost chłonności w trakcie i w ograniczonym czasie po ich zakończeniu. Testowana metoda miękkiego kwasowania, w tym dobrane parametry cieczy kwasującej, okazały się zasadniczo właściwe dla poprawy chłonności otworu i strefy przyodwiertowej w warunkach instalacji w Skierniewicach. Można ją także rekomendować dla innych instalacji w Polsce o podobnym charakterze i problemach. Jednakże, aby utrzymywać chłonność otworu i strefy przyodwiertowej na akceptowalnym poziomie przez wystarczająco długi okres, w praktyce w wielu przypadkach należałoby prowadzić omówione zabiegi stymulacji przy użyciu większej ilości cieczy kwasującej i w dłuższym czasie, z większą częstotliwością lub też nawet stosować ciągłe obniżanie odczynu pH zatłaczanej wody geotermalnej do odpowiedniej wartości. Wyniki i wnioski z testów miękkiego kwasowania, dla których poligonem badawczym była instalacja w Skierniewicach, były przydatne m.in. dla opracowania, po raz pierwszy w Polsce, wytycznych projektowych poprawy chłonności skał zbiornikowych w związku z zatłaczaniem wód geotermalnych w polskich zakładach geotermalnych.
EN
The paper presents the research testing of soft acidizing – a stimulation technique aimed at improving the injectivity of wells and reservoir rocks in geothermal systems. The works were done for installation in Skierniewice which served as a testing ground. They were conducted in the frame-work of the Project entilted “Development of design guidelines to improve the injectivity of reservoir rocks in relation to geothermal waters' injection in Polish geothermal plants” (ordered by the Ministry of Environment). The project was carried out by the consortium of Geotermia Mazowiecka S.A. and Mineral and Energy Economy Research Institute of PAS in 2009–2011. Two earlier unexploited wells Skierniewice GT-1 (production) and Skierniewice GT-2 (injection) served for research testing. They encounter geothermal water hosted by the Lower Jurassic sandstones. A total eight soft acidizing tests were carried out. One selected test was described in the paper. The main reasons for the injectivity drop are corrosion and precipitation of secondary minerals. This results from the analysis of hydrodynamic parameters' variation that soft acidizing treatment increased the injectivity of the borehole and near-borehole zones, to some extent during the treatment itself and for some time after its termination. The tested soft acidizing method, including parameters of applied acidizing fluid, proved to be basically proper to improve the injectivity of borehole and near-borehole zones in case of geothermal installation in Skierniewice. This can be recommended for other installations of similar characteristics and problems in Poland. However, in order to maintain an acceptable level of injectivity over a sufficient period, in many particular cases the soft acidizing technique should be carried out with the use of higher volume of acidizing fluid and over a longer period of time; more frequently; or even as a continuous decrease of pH of the injected geothermal water. The results and conclusions of the soft acidizing research testing (carried out for the case of the Skierniewice installation) contributed to the elaboration, for the first time in Poland, of design guidelines on improvement of reservoir rocks' injectivities in relation to geothermal waters' injection in Polish geothermal plants.
PL
W pracy przeprowadzono analizę nowych możliwości pozyskiwania wody termalnej i energii geotermalnej na Niżu Polskim, gdzie od 2008 roku powstało osiem nowych otworów badawczo-eksploatacyjnych. Otwory te obecnie mogą stanowić podstawę do budowy nowych ciepłowni geotermalnych wykorzystujących ciepło wnętrza Ziemi. Kilka nowych otworów może stanowić samodzielne źródło ciepła dla niskotemperaturowych systemów grzewczych. Aby uzyskać maksymalne schłodzenie wody termalnej we wszystkich przypadkach zaproponowano zastosowanie absorpcyjnej pompy ciepła. Woda wydobywana za pomocą dwóch nowych otworów będzie mogła być wykorzystywana głównie do celów balneoterapeutycznych i rekreacyjnych oraz będzie mogła stanowić dolne źródło ciepła dla sprężarkowych pomp ciepła.
EN
The paper analyzes the possibility of obtaining a new thermal water and geothermal energy in the Polish Lowlands, where since 2008, the eight new operational wells were drilled. These wells can now form the basis for the construction of the new geothermal plants using the heat from the earth inside. Several of them can be used as an independent source of heat for low temperature heating systems. In order to obtain a maximum cooling in all cases the use of an absorption heat pump was recommended. Water extracted from two of the new wells is designed mainly for recreation and therapy and as a heat source for the heat pump compressor.
PL
Postęp techniki i technologii w wiertnictwie, umożliwia wykorzystywanie otworów wiertniczych w różnych sytuacjach. Dzięki nim możemy korzystać z ekologicznej energii, jaką oferuje górotwór. Otwory wiertnicze stały się powszechnie wykorzystywane w wierceniach geotermalnych. W roku 2009 powstał na terenie VSB - Uniwersytet Techniczny w Ostrawie poligon naukowo-doświadczalny. Powstanie poligonu badawczego miało na celu prowadzenie badań nad zachowaniem się odbudowy energii masywu skalnego w otoczeniu otworów geotermalnych używanych przez indywidualnych odbiorców energii. Na terenie poligonu odwiercono dwa otwory geotermalne oraz 9 otworów monitorujących o głębokości 140 m każdy. Podczas prac wiertniczych prowadzono szczegółową rejestrację parametrów wiercenia, włączając w to rejestrację kątów odchylenia osi otworów w funkcji głębokości. W niniejszy artykule zaprezentowano analizę warunków wiercenia otworów geotermalnych oraz zaprezentowano wyniki uzyskanych badań nad krzywieniem się osi krótkich otworów geotermalnych.
EN
In the year 2009 arisen in the campus of VSB - Technical University of Ostrava new research polygon called Small Research Polygon (SRP). This research polygon is intended for investigation of regeneration and accumulation behavior of rock massive in the surroundings of energy exploited wells used by "small" consumers house holders. In the area of the Small Research Polygon are situated two operating wells attached to one heat pump and 9 monitored wells (each one of 140 m deep). A special complex of logging measurements including inclinometry was made during the realization of this project. The main goal of this article is data analysis about a steric progression of well axis in light of possible influences on curving of boreholes.
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań nad zachowaniem się płuczek guarowych w różnych warunkach otworopodobnych. Artykuł zawiera ponadto opis i charakterystykę użytej aparatury. Zwrócono uwagę na możliwość powstawania zwiększonego uszkodzenia pierwotnej przepuszczalności strefy przyotworowej w otworach wykonanych przy użyciu guar gum. Opisano mechanizm niszczenia wewnętrznej struktury guar gum, który pozwala na szybkie usunięcie polimerów ze strefy przyotworowej.
EN
The results of research of guar gum behavior in different well conditions have been presented. This article includes the characteristics of apparatus used in this researches. Mentioned, the possibility of too high formation damage of origin sandstone permeability. Additionally, described the mechanism of damage inner structure of guar which provide to flush the sandstone.
10
Content available remote Pomiary parametrów eksploatacyjnych w otworach geotermalnych
PL
W artykule przedstawiono metodykę badań parametrów eksploatacyjnych otworów geotermalnych otrzymywanych podczas pompowań oczyszczających i próbnych. Scharakteryzowano pompowania pomiarowe - podstawowe badania hydrogeologiczne wykonywane również w otworach geotermalnych. W Laboratorium Geotermalnym IGSMiE PAN opracowano system pomiarowo-rejestrujący pozwalający mierzyć parametry eksploatacyjne: natężenie przepływu wody, temperaturę wody, ciśnienie na głowicy odwiertu, położenie zwierciadła wody w czasie rzeczywistym. System pomiarowo-rejestrujący pozwala na pomiar, wizualizację oraz rejestrację danych z czujników pomiarowych umieszczonych na elementach instalacji pompowej odwiertu. Pomiary parametrów odbywają się w jednostkach fizycznych z dowolną częstotliwością. Na przykładzie otworu Bukowina Tatrzańska PIG/PGNiG-1 zaprezentowano wyniki pomiarów systemem rejestrująco-pomiarowym. Na ich podstawie można stwierdzić poprawność przeprowadzonego pompowania oraz dobre parametry zbiornikowe badanego poziomu wodonośnego.
EN
The paper reports a methodology to examine operation parameters in geothermal wells, observed while carrying out purifying or experimental pumping of the wells. There has been featured measuring pumping as a basic hydrogeological study performed also in geothermical wells. IGSMiE Geothermal Laboratory of PAN developed a measuring registering system that enables to survey operation parameters: water flow rate and temperature pressure at the wellhead, and water level, all in real time. The system enables visualisation and registration of data given by sensors placed on parts of a pumping assembly. Parameters are measured in physical units with optional frequency. Some results of the survey are presented on example of Bukowina Tatrzańska PIG/PGNiG-1 well. They may prove correctness of a pumping performed and good reservoir parameters of the water-bearing horizon studied.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.