Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The application of malacological analysis in the study of slope deposits: late Pleistocene and Holocene of the Podhale Basin (Carpathians, Poland)

Alexandrowicz W. P.

Acta Geologica Polonica

|

2015

|

Vol. 65, no. 2

245--261

EN

Slope deposits developed on calcareous sandstone and limestone formations in the eastern part of the Podhale Basin (Carpathians) were studied. In total, the analysis included fifteen profiles of such sediments, which revealed the presence of abundant malacofaunas comprising 39 mollusc species. Five faunistic assemblages differing in species composition and structure were defined in the material studied. Individual assemblages correspond to different climatic and environmental conditions, thereby making it possible to interpret the features of the sedimentary environments and specify the age of the deposits. Faunas with Pupilla loessica and Pupilla sterri containing species typical of loess formations are characteristic of deposits from the coldest phase of the last Glacial period (MIS 2). A fauna with Vertigo genesii, with a large proportion of cold-loving and moisture-loving taxa, is typical of the Younger Dryas. Associations that are dominated by shade-loving species, with Discus ruderatus and Discus perspectivus, correspond to the early and middle Holocene respectively. The investigations show that malacological analysis can be successfully applied to the research into slope deposits, enabling both the depositional conditions and the age of the sediments to be determined.

2

Późnoglacjalna depozycja osadów dolinek wschodnich stoków Buślarskich Gór (Pojezierze Zachodniopomorskie)

Paluszkiewicz R.

Landform Analysis

|

2014

|

Vol. 26

85--93

PL

Celem artykułu jest charakterystyka późnoglacjalnych osadów wykształconych na wschodnich stokach Buślarskich Gór (Pojezierze Zachodniopomorskie). Szczegółowym badaniom poddane zostały osady znajdujące się w obrębie dwóch suchych dolinek erozyjno-denudacyjnych. Analizowane osady dolinek erozyjno-denudacyjnych są reprezentowane przez frakcje piasków średnio- i drobnoziarnistych o słabym stopniu wysortowania. W omawianych przypadkach za główny proces kształtujący dolinki uznać należy spłukiwanie, które współcześnie może być warunkowane gospodarczą działalnością człowieka.

EN

The objective of this article is to characterize the late glacial deposits built on the east slopes of Buślarskie Hills (Zachodniopomorskie Lakeland). Deposits built in two dry erosion and denudation valleys underwent detailed research. The analysed slope deposits are represented by poorly graded fine- and medium-grained sand. In the cases discussed, ground wash should be considered the main valley-shaping process; at present, it may be conditioned by the economic activity of man.

3

Pradziejowa kolonizacja małych dolin rzecznych środkowej Polski i jej konsekwencje dla rozwoju rzeźby

Twardy J.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 24

97--106

PL

Praca skupia się na analizie rozwoju den małych dolin rzecznych i ich stoków, w której równolegle uwzględniono zagadnienia prahistorycznego osadnictwa i gospodarki. Zasięg przestrzenny analizy sprowadza się do terenów środkowej Polski, a cezura czasowa zamyka się w młodszej części prahistorii i obejmuje okres od początków epoki brązu po wczesne średniowiecze. W pracy przeprowadzono (1) charakterystykę rzeźby dolin rzecznych Polski środkowej, (2) krótko omówiono rozmieszczenie osad pradziejowych i (3) określono strefy preferowane przez to osadnictwo w stosunku do form rzeźby terenu. Zwrócono uwagę na synchroniczność procesów agradacji den małych dolin rzecznych i procesów stokowych. Jednoczesny rozwój rzeźby den dolinnych i stoków uporządkowano w cztery krótkie fazy, które trwały przeważnie 200–300 lat. Dwie pierwsze przypadają na młodszą część subboreału (SB-2), faza III i krótki epizod pomiędzy fazą III i IV – na starszą część subatlantyku (SA-1), a najistotniejsza i najdłuższa faza IV wystąpiła na początku środkowego subatlantyku (SA-2). Za główny czynnik sterujący rozwojem rzeźby w pradziejach przyjęto antropopresję; fluktuacje klimatu neoholocenu mogły wzmagać skalę przekształceń rzeźby.Praca skupia się na analizie rozwoju den małych dolin rzecznych i ich stoków, w której równolegle uwzględniono zagadnienia prahistorycznego osadnictwa i gospodarki. Zasięg przestrzenny analizy sprowadza się do terenów środkowej Polski, a cezura czasowa zamyka się w młodszej części prahistorii i obejmuje okres od początków epoki brązu po wczesne średniowiecze. W pracy przeprowadzono (1) charakterystykę rzeźby dolin rzecznych Polski środkowej, (2) krótko omówiono rozmieszczenie osad pradziejowych i (3) określono strefy preferowane przez to osadnictwo w stosunku do form rzeźby terenu. Zwrócono uwagę na synchroniczność procesów agradacji den małych dolin rzecznych i procesów stokowych. Jednoczesny rozwój rzeźby den dolinnych i stoków uporządkowano w cztery krótkie fazy, które trwały przeważnie 200–300 lat. Dwie pierwsze przypadają na młodszą część subboreału (SB-2), faza III i krótki epizod pomiędzy fazą III i IV – na starszą część subatlantyku (SA-1), a najistotniejsza i najdłuższa faza IV wystąpiła na początku środkowego subatlantyku (SA-2). Za główny czynnik sterujący rozwojem rzeźby w pradziejach przyjęto antropopresję; fluktuacje klimatu neoholocenu mogły wzmagać skalę przekształceń rzeźby.

EN

The paper focuses on the analysis of the floors of small river valleys and the slopes. Both the problems of prehistoric settlement and economic activity are taken into account. The spatial coverage of the study covers the area of Central Poland, while the time concerns the period between the Bronze Age beginning and the early Middle Ages. This paper presents (1) a morphological characteristics of the small river valleys of Central Poland, (2) briefly describes the distribution of prehistoric settlements, (3) identifies zones favoured by settlers in relation to landforms. The attention has been drawn to the synchronicity between the aggradation of valley floors and slope processes. Simultaneous development of the river valley floors and the slopes has been arranged in four short-term phases, which usually lasted 200–300 years. The first two phases (I–II) took place during the younger part of Subboreal (SB-2), the phase III and a short episode during the phases III and IV – at the older part of Subatlantic (SA-1), the longest phase IV, considered to be the most important, occurred at the beginning of middle Subatlantic (SA-2). The main factor steering the relief development in the prehistoric times is considered anthropopressure. Climatic fluctuation of the Neoholocene could have enhanced the scale of relief transformation.

4

Ewolucja form i osadów stokowych w późnym vistulianie i holocenie w rynnie jeziora Jasień

Majewski M.

Landform Analysis

|

2008

|

Vol. 7

95--101

PL

Na podstawie badań terenowych przeprowadzonych po wschodniej stronie rynny jeziora Jasień oraz z wykorzystaniem literatury z zakresu paleogeografii, autor dokonał rekonstrukcji przebiegu procesów stokowych, które zaszły w późnym vistulianie i holocenie. Badania pozwoliły wyróżnić etapy kształtowania się dolinek erozyjno-denudacyjnych i powstawania osadów stokowych. Wykazały one również wpływ działalności człowieka na rozwój wymienionych zjawisk i pozwoliły umieścić je w ramach czasowych.

EN

The Jasień lake trough is situated in northern Poland, in the eastern part of West Pomeranian Lakeland. Main geomorphic features of the area developed during the advance of the Bytów ice lobe and its subsequent decay, ca. 16,000 years ago. Research focused on the evolution of erosion-denudation landforms and characteristics of slope deposits was based on detailed field work, which involved excavation of numerous test pits within dry valleys dissecting the eastern slopes of the Jasień lake trough. The onset of valley morphogenesis can be dated for the period immediately preceding the Oldest Dryas. Seasonal concentrated runoff caused initial dissection of the topographic surface sloping towards the lake. Later on, probably in the Oldest Dryas, solifluction and surface wash began to re-shape valley sides, which have been later transformed by different processes and yielded different types of sediments. During warmer periods, particularly at their waxing stages, valley floors were subject to dissection, as testified by pavement surfaces, and stored sediments moved down the valley. Slope deposits formed mainly during cooler stages of the Vistulian and at the turn of the Holocene. Lithologically, they represent stony-gravel horizons related to solifluction and sandy deluvial series. The period between the Preboreal and Subatlantic witnessed little geomorphic activity and is recorded in well developed palaeosols. Slope activity resumed in the early Middle Ages, under the influence of people.

5

Geneza skałek wierzchowinowych Płaskowyżu Ojcowskiego na podstawie badań osadów stokowych

Pawelec Halina

Geologos

|

2008

|

Vol. 14, No. 2

163--176

PL

Artykuł podejmuje dyskusję dotyczącą genezy skałek wierzchowinowych na Płaskowyżu Ojcowskim. W odróżnieniu od najczęściej obecnie stosowanej w badaniach skałek metody, opartej wyłącznie na analizie geomorfologicznej, podstawą badań jest szczegółowa analiza osadów stokowych - powstałych równocześnie z niszczeniem skałek. Badania przeprowadzono w rejonie Jerzmanowic, pomiędzy górnymi odcinkami dolin Będkowskiej i Szklarki, na obszarze falistej wierzchowiny ze skałkami. Opracowano szczegółowe profile litologiczne osadów stokowych. Wykonano badania uziarnienia oraz zawartości CaC03, Fe203 i Corg. Dla frakcji iłowej wykonano analizy mineralogiczne. Badania wykazały, że występujące na stokach obszaru osady powstały w środowisku peryglacjalnym, w rezultacie wietrzenia mrozowego, sedymentacji lessu oraz redepozycji materiału gruzowego i lessowego przez procesy stokowe. Analiza sukcesji tych osadów oraz analiza procesów glebowych wskazują, że są to osady górnovistuliańskie. Na podstawie analizy rozmieszczenia poszczególnych typów osadów wnioskowano o zależnościach pomiędzy procesami peryglacjalnymi a rzeźbą stoków. Głównym kierunkiem przeobrażania ścian skałek było boczne cofanie w rezultacie wietrzenia mrozowego i odpadania wapieni. W obrębie falistej wierzchowiny, wypukły profil górnych części stoków jest rezultatem współdziałania wietrzenia mrozowego i soliflukcji. Dolne, wklęsłe części stoków zostały uformowane w wyniku depozycji osadów soliflukcyjnych i deluwialnych oraz okresowej redepozycji tych osadów, głównie przez spłukiwanie. Podczas plejstocenu obszar Płaskowyżu Ojcowskiego ulegał intensywnej denudacji, uwarunkowanej cyklicznymi zmianami klimatu. W środowisku peryglacjalnym działało głównie wietrzenie mrozowe i procesy stokowe. Podczas interglacjałów oraz interstadiałów działały procesy wietrzenia krasowego. Rezultatem plejstoceńskich procesów denudacyjnych, które rozwijały się na podłożu przeobrażonym przez kras, są współczesne formy skałek oraz rzeźba falistej wierzchowiny. Wyniki badań wskazują, że dotychczasowe teorie, dotyczące wieku i genezy skałek, nie doceniały znaczenia plejstoceńskiej morfogenezy dla rozwoju rzeźby Płaskowyżu Ojcowskiego.

EN

The origin of the monadnocks on the Ojców Plateau has been analysed not only on the basis of morphology but also by sedimentological analysis of the slope deposits that cover the slopes around the monadnocks. The investigations were carried out in the area of Jerzmanowice, between the upper courses of the Będkowska and Szklarka valleys within the undulated plateau where the monadnocks form the highest parts. Detailed lithological profiles were prepared, the granulometry was determined, and the CaC03, Fe203 and Corg content was estimated. Within the Clay fraction, mineralogical analyses were carried out. It is shown that the deposits covering the slopes developed in a periglacial environment as a result of frost weathering, loess sedimentation and reworking of scree and loess by slope processes. Both lithology of these deposits and the traces that soil processes left indicate an upper Vistulian age. The distribution of the individual lithofacies points to a distinct influence of periglacial processes on the slope relief. The main process was lateral retreat of rock walls as a result of frost weathering and rock fall. A convex profile of the upper parts of the slopes resulted due to the joint action of frost weathering and solifluction. The lower parts of the slopes, in contrast, developed a concave surface as a result of solifluction and surface wash, i.e. periodical redeposition of sediments. During the Pleistocene, the area of the Ojców Plateau underwent intensive denudation conditioned by cyclic climate changes. Frost weathering and slope processes were the most important under periglacial conditions. During interstadials, chemical weathering occurred in the active layer of the permafrost. Outcropping Jurassic limestones and the slope cover underwent karst processes. It is concluded that the present-day relief of the undulating plateau with monadnocks in the Cracow Upland results from the Pleistocene denudation processes. Surface degradation was stimulated during the Pleistocene by differential resistance of the rock units transformed by subsurface karst. Earlier studies concerning the age and origin of the monadnocks in this region underestimated the Pleistocene denudation.