Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Skutki zmian klimatu na środowisko jaskiniowe

Kasprowska-Nowak K.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 6

198--204

PL

W artykule przedstawiono skutki zmian klimatu na środowisko jaskiniowe (ekosystem podziemny) od momentu tworzenia się jaskiń (neogen), przez okres zlodowaceń na obszarze Polski do dnia dzisiejszego. Opracowano je na przykładzie analizy osadów Jaskini na Biśniku (położona w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej), które składają się z kilkunastu warstw zbudowanych z różnorodnych materiałów (geologicznych, paleozoologicznych, paleobotanicznych i archeologicznych) i dostarczają wiedzy na temat przeobrażeń klimatycznych. Dzięki wyróżnionym składnikom (opracowanym przez interdyscyplinarnych badaczy) i przy pomocy wyników datowania warstw osadów metodami fizykochemicznymi, dokonano rekonstrukcji poszczególnych elementów środowiskowych w jaskini (skały krasowiejącej, morfologii, mikroklimatu, wód jaskiniowych, fauny, flory oraz człowieka) w czasie geologicznym, pomiędzy którymi zachodziły określone relacje/ zależności. Wyróżnione elementy tworzyły różne układy (modele) ekologiczne na trzech etapach rozwoju jaskini (abiotycznym, biotycznym i antropicznym), które wydzielono w następstwie zmian klimatycznych.

EN

The article presents the effects of climate change of the cave environment (underground ecosystem) since the formation of caves (Neogene Period), through the glaciation period in Poland to the present day. They were developed on the example of the analysis of the Biśnik Cave sediments (located in the central part of the Cracow-Wieluń Upland), which consist of several layers made of various materials (geological, paleozoological, paleobotanical and archaeological) and provide knowledge about climate change. Thanks to the distinguished components (developed by interdisciplinary researchers) and using the results of dating of sediment layers using physicochemical methods, reconstruction of individual environmental elements in the cave (karstifited rock, morphology, microclimate, cave waters, fauna, vegetation and man) was made during the geological period between which occurred specific relationships / dependencies. The distinguished elements formed various ecological systems (models) at three stages of cave development (abiotic, biotic and anthropic), which developed as a result of climate change.

2

Rekonstrukcja krajobrazu Doliny Wodącej w starszej epoce kamienia (Wyżyna Krakowsko-Wieluńska)

Kasprowska-Nowak K.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2015

|

nr 29

79--91

PL

W artykule dokonano rekonstrukcji elementów krajobrazu Doliny Wodącej (rzeźby terenu, gleb, wód, szaty roślinnej, zwierząt oraz człowieka) w paleolicie środkowym i górnym (starsza epoka kamienia), który nawiązuje do plejstocenu (tj. od czasu zlodowaceń środkowopolskich do schyłku zlodowacenia północnopolskiego). W pracy bazowano na wynikach interdyscyplinarnych badań osadów Jaskini na Biśniku (uchodzi za jedno z najlepiej zbadanych i najstarszych stanowisk archeologicznych w Polsce), w których wystąpiły zabytki paleolityczne (warstwy 17-4).

EN

In the article made reconstruction of landscape of the Wodąca Valley (relief, soil, water, vegetation, animals and man) in the Middle and Upper Palaeolithic, which corresponds to the Pleistocene (since the Mid-Polish Glaciation until the North-Polish Glaciation). The study was based on the results of interdisciplinary research of the Biśnik Cave sediments (considered one of the most studied and oldest archaeological sites in Poland), where there were the Palaeolithic artifacts (layers 17-4).

3

Radiocarbon ages of bones from Vistulian (Weichselian) cave deposits in Poland and their stratigraphy

Lorenc M.

Acta Geologica Polonica

|

2013

|

Vol. 63, no. 3

399--424

EN

Twenty-six bone samples from cave sediments mainly of Vistulian (Weichselian) age were radiocarbon (AMS) dated. The material comes from seven localities in the Krakow-Czestochowa Upland and in Podhale (southern Poland). These are: the Komarowa Cave, the Deszczowa Cave, the Upper Rock Shelter of the Deszczowa Cave, the cave in Dziadowa Skala, the Saspowska Zachodnia Cave, the Mamutowa Cave and the Oblazowa Cave. The obtained radiocarbon ages of most of the samples differs from their stratigraphy as formerly proposed. The reasons for this discrepancy are discussed. Also examined were the radiocarbon ages of bones from other caves in the study area. Most of the dated bones are shown to have come from relatively short time periods. The existing data on radiocarbon age of bones from Vistulian cave deposits of the Krakow-Czestochowa Upland and Podhale are summarized.

4

Chronostratygrafia późnoczwartorzędowych klastycznych osadów jaskiniowych w Polsce w XIX i w XXI wieku - ile się zmieniło?

Krajcarz M. T.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 2

85-88

EN

In 21st century the chronostratigraphy of cave sediments is built on the basis of modern methods: sedimentological analysis, statistical analysis of palaeozoological data, radiometric and luminescence dating and many others. For the time of last 50 000 years the four geochronological units (or appropriate chronostratigraphic units) are usually proposed in Poland in the researches of cave sediments. They are: Interpleniglacial, Upper/Younger Pleniglacial, Late Glacial and Holocene. That scheme has over 150 years of evolution, and its origin was tied with biostratigraphical scheme built by Edouard Lartet in a middle of 19th century. Lartet's stratigraphy for the same period was also made of four units: Cave Bear Epoch, Mammoth and Wooly Rhinoceros Epoch, Reindeer Epoch and Auroch Epoch. Although basing on different methods and using different terminology, the two schemes – from the 19th and from 21st centuries – are similar and correlatabl

5

Geochemiczny zapis diagenezy szczątków kostnych z Jaskini Deszczowej (Wyżyna Częstochowska)

Krajcarz M.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 2

163-172

6

O możliwościach rekonstrukcji paleotemperatur vistulianu na podstawie kopalnych zespołów ptaków

Lorenc Michał

Geologos

|

2008

|

Vol. 14, No. 1

91--106

PL

Pochodzące z vistulianu szczątki ptaków znane są w Polsce niemal wyłącznie z osadów jaskiń i schronisk skalnych, w sumie z 18 stanowisk. Relatywnie liczne są wyłącznie szczątki pochodzące ze środkowego i późnego vistulianu. W artykule podsumowano zamieszczone w literaturze dane dotyczące występowania i zróżnicowania gatunkowego kości ptaków w vistuliańskich osadach powyższych 18 stanowisk. Zespoły ptaków z vistuliańskich osadów poszczególnych jaskiń i schronisk skalnych stanowiły często podstawę rekonstrukcji paleośrodowiska, rzadziej paleoklimatu. W artykule podsumowano średnie temperatury lipca, które na podstawie tych zespołów oszacowano do tej pory dla niektórych faz klimatycznych vistulianu. Większość temperatur określono używając metody obliczania wskaźników termicznych, według Demarcq & Mourer-Chauvire (1976) i przeliczania wartości tych wskaźników na °C, według Lorenca (2007). Metody te zostały ogólnie scharakteryzowane. Prezentowane temperatury odnoszą się do następujących faz klimatycznych vistulianu: późny vistulian (bölling, starszy dryas, alleröd, młodszy dryas), późny plenivistulian, środkowy plenivistulian (denekamp, hengelo), wczesny plenivistulian (schalkholz) i wczesny vistulian (odderade). Wskazano mocne i słabe strony rekonstrukcji paleotemperatur na podstawie powyższych zespołów ptaków.

EN

Vistulian bird-bone remains are known in Poland almost exclusively from sediments of 18 caves and rockshelters in the Kraków-Częstochowa Upland, the Podhale Depression and the Holy Cross Mountains. Only remains from the Middle and Late Vistulian are relatively abundant. The present contribution summarizes literature data on the occurrence and species diversity of bird-bone remains from the 18 sites mentioned above. The bird-bone assemblages from the caves and rock-shelters were often used to reconstruct the then palaeoenvironment, more rarely the palaeoclimate. Analysis of the bird-bone assemblages indicates average July temperatures for some Vistulian intervals, viz. the Late Vistulian (Bölling, Older Dryas, Alleröd, Younger Dryas), Late Plenivistulian, Middle Plenivistulian (Denekamp, Hengelo), Early Plenivistulian (Schalkholz) and Early Vistulian (Odderade). Most of the temperatures were assessed through thermal indices (Demarcq & Mourer-Chauvire 1976), but they were estimated by Lorenc’s (2007) method as well. Both methods are explained in the present contribution. In addition, the advantages and disadvantages of palaeotemperature reconstruction on the basis of bird-bone assemblages are specified.

7

Magnetostratigraphy and unconformities in cave sediments: case study from the Classical Karst, SW Slovenia

Bosak Pavel, Pruner Peter, Mihevc Andrej, Hajna Nadja

Geologos

|

2000

|

Vol. 5

13--30

EN

Palaeomagnetic method (magnetostratigraphy) was applied to date four profiles of cave fill in the Classical Karst of Slovenia - Divaška jama, Trhlovca Cave, Divača profile at highway near village of Divača and Černotiče profile in a quarry near village of Črni Kal. The dynamic character of cave filling, and exhumation and fossilisation processes is expressed by numerous unconformities within profiles belonging to inner-cave facies. Brunhes/Matuyama boundary and Jaramillo subchron were interpreted in Trhlovca Cave and Divaška jama. Obtained magnetozones in Divača profile and Černotiče Quarry can be correlated with events within Matuyama up to Gilbert chrons. Therefore, the correlation of obtained arrangements of normal and reverse polarised magnetozones with standard palaeomagnetic scales can be finish only with difficulties and with a high degree of uncertainty as breaks in deposition can hidden a substantial part of the geological time. Without the help of other dating methods, especially biostratigraphy, and correlation of magnetostratigraphic results cannot be explicit.