Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ zmian klimatu na osadnictwo prehistoryczne Mazur w kontekście badań osadów jeziornych

Chodyka M., Nitychoruk J., Welc F., Rogóż A., Lubańska Z., Grudniewski T.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2016

|

z. 63, nr 3

43--50

PL

Badania zmian klimatu odbywają się z dużym sukcesem na osadach jeziornych. Przedstawione w artykule dotychczasowe badania ujmowały zagadnienia antropopresji na dużym obszarze przy uwzględnianiu badań pojedynczych jezior, co dawało wnioski ciekawe ale dosyć ogólne. Zaproponowana w pracy koncepcja badań stawia na pierwszym miejscu bezpośredni związek obiektu archeologicznego z towarzyszącym mu jeziorem. Badanie i tym samym wyszczególnienie faz osadniczych opiera się głównie na analizie materiału archeologicznego pozyskanego w trakcie wykopalisk. W przypadku regionu Warmii i Mazur odtworzenie poszczególnych etapów dawnego osadnictwa utrudnia nie tylko brak źródeł pisanych ale również fragmentaryczność danych archeologicznych. Przedstawione przez autorów analizy palinologiczne i diatomologiczne pozwoliły na wstępną charakterystykę litologiczno – sedymentologiczną osadów dennych tego zbiornika. Wykazały, iż dno jeziora wyściełają głównie osady organogeniczne (gytie), które nie są przewarstwione osadami piaszczystymi, co wskazuje na bardzo spokojne środowisko sedymentacji oraz ciągły zapis procesów depozycyjnych. Co więcej, wykona SEM/EDS (mikroskop skaningowy z mikrosondą), w celu korelacji opisywanych rdzeni, ujawniły, iż charakteryzują się one niemal identycznym zapisem sedymentacyjnym i tym samym paleośrodwiskowym, co potwierdza fakt, iż w zbiorniku zachodziła ciągła i spokojna sedymentacja, która doskonale odzwierciedla lokalne ale i też regionalne przemiany środowiskowe. Z przeprowadzonych badań wynika, że w osadach jeziornych zanotowane są wyraźne zmiany, które można utożsamiać z momentami antropopresji oraz/lub zmianami klimatycznymi powiązanymi z wahaniami poziomu wód w jeziorze.

EN

Research on climate change done on lake sediments may be successful. The following article presents the research of an antropogenic impact conducted so far on individual lakes, which yielded interesting yet rather general findings. The proposed research forwards a concept that directly links the archaeological site and the nearby lake. The research, particularly the specification of settlement phases, bases on the analysis of archaeological material obtained in excavations. In the case of Warmia and Mazury region, reconstruction of different stages of the former settlement is hindered by the lack of written sources and fragmentary archaeological data. The palynological and diatomological analysis presented by the authors allows for a characterization of lithological - sedimentological bottom sediments. It shows that the lake bottom is lined mostly with organogenic sediments (gyttjas), not interbedded with sandy sediments, which indicates a very calm sedimentation and continuous depositional processes. Moreover, the already conducted measurements of the magnetic susceptibility of the preliminary geochemical data from the analysis of SEM / EDS (a scanning electron microscope with a microprobe), enabling a correlation of the described cores, reveals that they are characterized by an almost identical sedimentation and paloeenvironmental record, which proves that the reservoir underwent a calm sedimentation process, which at the same time reflects the local but also regional environmental change. The study shows that significant changes have been noted in the lake sediments, which can be related to an antropogenic impact and / or climate change associated with fluctuations in the water level in the lake.

2

Osady jeziorne interglacjału eemskiego w Leszczynie - Wysoczyzna Płocka

Krupiński K.M., Kotarbiński J., Skompski S.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 7

632-638

EN

Eemian Interglacial lacustrine sediments at Leszczyno are situated within the area of theWarta Glaciaton and slightly to the east from the maximal extent of the Vistulian Glaciaton. These sediments are situated in a wide depresion left by dead ice; its origin was controlled by tectonic and glaciotectonic conditions. Lacustrine silts and calcareus gyttja (about 2.7 m thick overlie the Warta Glacial till, and are covered by sands, silts and of the Vistulian Glaciaton (about 7.6 m thick). Palynostratigraphically, the biogenic lake sediments include 7 local pollen assemblage zones (L PAZ).Their spectra represent succession of the plant assemblages nearly of the whole protocratic stage, mesocratic stage and older segment of the telocratic stage of the Eemian Interglacial. Pollen diagram of the sediments from Leszczyno represents the north Masovian variant of the Eemian Interglacial succession, characterized by values of Abies (3%). Those of Taxus reach 5%.

3

Evaluation of the results of metal analyses for lake sediment samples: a multivariate statistical approach

Tokalıoğlu Ş., Kartal Ş.

Chemia Analityczna

|

2002

|

Vol. 47, No. 4

627-638

EN

The 28 sediment samples were collected from the lakes of a water-laden area of Sultansazligi, Kayseri (Turkey). The metal contents such as chromium, manganese, iron, cobalt, nickel, copper, zinc, cadmium (below the detection limit), and lead in the sediment sample fractions were examined by using fractionation procedure, for example, the Community Bureau of Reference (BCR) method including sequential extraction. The determination of extrac-table heavy metals mentioned above in the sediment samples was carried out by flame atomic absorption spectrometry (FAAS) using an injection method. In order to evaluate the analytical data by multivariate statistical techniques, principal components analysis (PCA), cluster analysis (CA), correlation analysis, and enrichment factors (EF.) were used. In order to determine the possible sources of metals, the results obtained with the multivariate techniques which use the data base containing the total elemental concentrations identified the four distinct heavy metal sources, namely soil-industrial, industrial-traffic, soil-combustion, and agricultural.

PL

Z terenu Sultansazligi, Kayseri (Turcja) pobrano 28 próbek osadów. Zawartość metali: chromu, manganu, żelaza, kobaltu, niklu, miedzi, cynku, kadmu i ołowiu, oznaczano we frakcjach próbek stosując procedurę frakcjonowania, np. metodę Community Bureau of Reference, polegającą na sekwencyjnej ekstrakcji. Do oznaczania zawartości metali we frakcjach stosowano płomieniową spektrometrię absorpcyjną, w układzie wstrzykowym. Ocenę otrzymanych wyników przeprowadzono metodami statystyki wielowymiarowej, analizą głównych składników, analizą skupień, analizą korelacyjną i faktorów zatężania. W celu określenia prawdopodobnych źródeł zanieczyszczeń, otrzymane wyniki, oparte na bazie danych dotyczącej całkowitych zawartości metali, określono cztery wyraźne źródła metali: gleba-przemysł, przemysł-transport, gleba-spalanie i rolnictwo.

4

New approach to stratigraphy of palaeolake and glacial sediments of the younger Middle Pleistocene in mid-eastern Poland

Lindner L., Marks L.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 1

1-8

EN

Basing on 10 key sections from mid-eastern Poland, the three interglacials (Mazovian, Zbójnian and Lubavian, which follow the Sanian 2 (Wilgian) Glaciation and precede the Wartaniam are separated from one another by two glacial episodes. The older is the Liviecian Glaciation and the younger is the Krznanian Glaciation (named after the River Krzna). The Krznanian Glaciation occupies a stratigraphic location of the previous Odranian Glaciation. The latter is postulated to be incorporated into the Wartanian Glaciation as the maximum stadial. Such stratigraphic subdivision of the younger Middle Pleistocene of Poland indicates a very close relationship to the most recent stratigraphic schemes of glacial and interglacial units in Germany and in the Russian Plain.

PL

Przedstawiono nowy pogląd na stratygrafię młodszej części środkowego plejstocenu Polski, a zwłaszcza na liczbę i wiek zlodowaceń środkowopolskich Charakterystyka tego okresu została oparta między innymi na analizie 10 profili osadów czwartorzędowych (Grabówka, Nowiny, Goleń, Raczki Wielkie, Losy, Nidzica, Krąpiec, Ossówka, Zbójno i Bedlno) ze środkowo-wschodniej i północno-wschodniej Polski. Podstawą rozważań było wyłączenie z interglacjału eemskiego osadów tzw. morza sztumskiego, coraz liczniejsze doniesienia o bardziej południowym zasięgu gliny zwałowej o parametrach geochronologicznych i litologicznych właściwych dla zlodowacenia warty, odkrycie nowych stanowisk interglacjału zbójna w Polsce oraz przeprowadzona rekonstrukcja sieci rzecznej interglacjału mazowieckiego w Polsce środkowej. Nawiązano do wcześniejszych prób korelacji poszczególnych jednostek zlodowacenia solawy w środkowo-zachodniej Europie (L. Marks, 1991) oraz opinii o występowaniu 4 interglacjałów młodszych od zlodowacenia Sanu 2 (elstery 2) na kontynencie europejskim (L,. Lindner, B. Marciniak, 1998). Umożliwiło to nieco inne spojrzenie na zagadnienie zlodowaceń środkowopolskich oraz na bardziej uzasadnioną korelację głównych jednostek podziału klimatostratygraficznego młodszej części środkowego plejstocenu Polski z analogicznymi jednostkami na obszarze Niemiec i Równiny Rosyjskiej. Wyróżnione ostatnio na obszarze Niemiec w profilu Schtiningen (por. B.Urban, 1995, 1997) dwa nowe interglacjały: reinsdorf i schöningen , mimo że nie są oddzielone od siebie i starszego od nich interglacjału holsztyńskiego pokładami glin zwałowych, to jednak należy uznać za odpowiedniki interglacjałów: zbójna i lubawy (por. L. Lindner, B. Marciniak, 1998)ź Osady jeziorne interglacjału holsztyńskiego w tym profilu, wraz z poprzedzającymi i następującymi po nim stadiałami i interstadiałami, leżą na glinie zwałowej zlodowacenia elstery 2, a osady najmłodszego z wymienionych interglacjałów (schöningen) przykryte są gliną zwałową stadium drenthe i wyżej leżącymi osadami ekstraglacjalnymi(?) stadium warthe oraz eemskimi (B. Urban, 1997). Na obszarze Równiny Rosyjskiej w profilu Czekalin (por. N. S. Bolikhovskaya, N. G.Sudakova, 1996) wyróżniono ostatnio dwa nowe interglacjały: czekalinski i czerepiecki, jako mlodsze od integracjału lichwińskiego i również nie rozdzielone osadami lodowcowymi. Leżą one na glinie zwałowej zlodowacenia oki i na niżej położonych osadach interglacjału bialowieskiego. Są one w tym profilu rozdzielone osadami odpowiadającymi ochłodzeniom klimatycznym: kałuskiemu i żizdrińskiemu, a osady najmłodszego z tych interglacjałów (czerepieckiego) przykryte są dwiema glinami zwałowymi zlodowacenia dnieprowskiego. Stwierdzono daleko idące podobieństwo w liczbie i randze klimatostratygraficznej jednostek młodszej części środkowego plejstocenu na obszarze Niemiec, Polski i Równiny Rosyjskiej. Zarówno w Niemczech, jak i na Równinie Rosyjskiej, wykształcenie tych jednostek w dużym stopniu przypomina rytm ociepleń i ochłodzeń klimatycznych identyfikowanych na obszarze Polski w interglacjale wielkim (w rozumieniu S. Z. Różyckiego, 1964, 1972) czy też interglacjału mazowieckiego s. 1. (w rozumieniu E. Rühlego, 1973). Nowsze dane potwierdzają istnienie tego rytmu w owym czasie na obszarze Polski, ale tylko w obrębie kopalnych systemów obniżeń, których rozwój był uwarunkowany procesami neotektonicznymi i działalnością rzeczną. W strefie kopalnych wysoczyzn polodowcowych przetrwały na obszarze Polski pokłady glin zwałowych oddzielające interglacjały mazowiecki, zbójna i lubawy, wskazujące na co najmniej dwukrotną transgresję lądolodu skandynawskiego. Z dotychczas zebranych materiałów dotyczących plejstocenu Polski oraz z przykrycia osadów interglacjału schöningen przez glinę zwałowa stadium drenthe (B. Urban, 1995), a osadów interglacjału czerepieckiego przez dwie gliny zwałowe zlodowacenia dnieprowskiego (N. S. Bolikhovskaya, N. G. Sudakova, 1996), mogą wynikać ponadto dwa kolejne wnioski. Pierwszym z nich jest to, że wyróżniany na obszarze Polski środkowo-wschodniej epizod glacjalny w dotychczasowej pozycji zlodowacenia odry, oddzielajŕcego interglacjaůy zbójna i lubawy, jest prawdopodobnie starszy od stadium drenthe w Niemczech i zlodowacenia dnieprowskiego na Równinie Rosyjskiej. W niniejszym artykule proponuje się dla niego nazwę zlodowacenia krzny. Drugim wnioskiem jest propozycja uznania dotychczasowego rozprzestrzenienia lądolodu skandynawskiego o zasięgu zlodowacenia odry za stadiał maksymalny zlodowacenia warty.

5

Mrongovian and Brokian, new stratigraphical units of the Middle Pleistocene in northeastern Poland

Lisicki S., Winter H.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 1

9-18

EN

Results of palynologie and lithologic analyses of 6 key sections from northeastem Poland have been reinterpreted. Two new stratigraphic units within the Middle Pleistocene were defined, the warm Mrongovian and the cold Brokian. A completely new interstadial pollen succession, named the Mrongovian one, was distinguished. Lace and lace-fluvial deposits of the Mazovian Interglacial (upper series) and Mrongovian Interstadial (lower series) are separated with a till. Stratigraphic rank of the separating till results from determination of a new stratigraphic units of the Middle Pleistocene in northeastern Polandnew palynostratigraphic unit. Petrographic character of its lithologic type and stratigraphic location suggest correlation of this till either to a younger stadial of the Wilgian Glaciation or to a new glaciation.

PL

W artykule przedstawiono reinterpretację wyników badań palinologicznych i litologiczno-stratygraficznych osadów z profili Gawrych Ruda, Goleń, Koszarki, Śniadowo, Węgorzewo III i IV. Szczególną uwagę zwrócono na osady jeziorne, bagienne i jeziorne-rzeczne. Osady te, przedzielone gliną zwałową, a miejscami piaskami i żwirami wodnolodowcowymi, zostały początkowo na podstawie badań palinologicznych zaliczone do interglacjału mazowieckiego (S. Lisicki, 1997). Jednak powtórna analiza wyników badań palinologicznych i litologiczne-petrograficznych w profilu Goleń (H. Winter, S. Lisicki, 1998) pozwoliła na wyróżnienie dwóch odrębnych sukcesji pyłkowych. W Goleniu seria górna obejmuje osady interglacjału mazowieckiego, czyli okresy pyłkowe II-IV, natomiast seria dolna prezentuje fragment nowej, interstadialnej sukcesji pyłkowej - sukcesji mrągowskiej. Do cech charakterystycznych tej sukcesji należą: duża rola świerka (Picea) w całej sukcesji ze znaczącym udziałem olchy (Alnus) na początku, wczesne pojawienie się jodły (Abies) wraz z grabem (Carpinus), niski udział procentowy ciepłolubnych drzew liściastych, głównie dębu (Quercuc), obecność pyłku Taxuc, kulminacja brzozy Betula) łącznie z roślinami zielnymi i jodłą (Abies), a następnie z sosną (Pinus) i świerkiem (Picea). Występowanie dwóch różnych sukcesji pyłkowych - mazowieckiej i mrągowskiej - stwierdzono również w profilach: Gawrych Ruda, Śniadowo, Węgorzewo III i Koszarki. Jedną z podstaw opracowania podziału stratygraficznego plejstocenu Polski północne-wschodniej było szczegółowe zbadanie 32 profilów otworów kartograficzne-badawczych z centralnej części Pojezierza Mazurskiego (S. Lisicki, 1996, 1997). Na podstawie badań litologiczne-petrograficznych, w tym głównie analizy składu petrograficznego żwirów (średnica 5-l0 mm) z próbek glin zwałowych i badań palinologicznych osadów interglacjalnych (Z. Borówko-Dłużakowa, W. Słowański,1991; M. Sobolewska,1975), wyodrębniono 14 litotypów glin morenowych. Ważnym poziomem stratygraficznym w Polsce północno-wschodniej są osady czerwonego kompleksu ilastego. Wykształcone są one w facji ilastych glin spływowych i iłów zbiornikowych z pojedynczymi małymi ziarnami żwiru. Są to utwory jeziorne-peryglacjalne i jeziorne chłodniejszego odcinka ciepłego okresu mrŕąowskiego (R). W omawianych profilach do cieplejszego odcinka tego okresu należy zaliczyć osady wykształcone w facji jeziornej, bagiennej i jeziorne-rzecznej. W profilu Goleń na Mazurach na szarej glinie spływowej spoczywają osady bagienne i jeziorne o miąższości 3,2 m. Zostały one zbadane palinologicznie, a otrzymane wyniki ponownie zinterpretowane przez H. Winter (H. Winter, S. Lisicki, 1998). W profilu Koszarki osady jeziorne i bagienne opracowane palinologicznie (Z. Borówko-Dłużakowa, W. Słowański,1991 ) są kontynuacją utworów czerwonego kompleksu ilastego. W profilu Węgorzewo IV serii tej odpowiadają prawdopodobnie piaski rzeczne z fragmentami szczątków roślinnych. Osady te nie były badane palinologicznie. Na Suwalszczyźnie w profilu Gawrych Ruda osady jeziorne w środkowej części zawierają liczny detrytus roślinny. W profilu Śniadowo, między Łomżą a Ostrołęką, do ciepłego okresu mrągowskiego (R) zaliczono osady jeziorno-rzeczne wykształcone w dwóch cyklach akumulacyjnych. Na osadach ciepłego okresu mrągowskiego zalega najczęściej glina zwałowa lub rezyduum żwirowo-głazowe, przykryte utworami interglacjału mazowieckiego. Występują one w profilach: Goleń, Węgorzewo IV i Śniadowo. Litotyp gliny charakteryzują średnie współczynniki petrograficzne wynoszące 1,46-0,73-1,29 w Goleniu (4 próbki), a 1,53-0,75-1,12 w Śniadowie (1 próbka-tylko 61 żwirów). W profilu Węgorzewo III rezyduum po tej glinie stanowi zapewne bruk żwirowo-głazowy, leżący na osadach czerwonego kompleksu ilastego. Utwory interglacjału mazowieckiego występują we wszystkich analizowanych profilach. Są to osady bagienne, jeziorne, jeziorno-rzeczne i rzeczne. W profilu Gawrych Ruda na głębokości 97,3-106,0 m występują zbadane palinologicznie jeziorne mułki interglacjału mazowieckiego. Jednak w tym profilu znajdują się one w pozycji porwaka (kry lodowcowej) w spągowej części glacjalnego kompleksu zlodowacenia warty. Powtórna analiza dokumentacji paleobotanicznej i litologiczno-petrograficznej dała podstawy do wyróżnienia nowego, ciepłego okresu mrągowskiego (R), interpretowanego dawniej w niektórych dyskutowanych profilach jako Szaferowski II okres pyłkowy interglacjału mazowieckiego. Do podstaw tych należy odrębność sukcesji mrągowskiej w stosunku do innych znanych sukcesji interglacjalnych i interstadialnych, konsekwentny związek osadów tego okresu z utworami reprezentującymi interglacjał mazowiecki, rozdzielność osadów obu okresów ciepłych w postaci gliny zwałowej lub bruku żwirowo-głazowego oraz częste występowanie w spągu osadów okresu mrągowskiego utworów czerwonego kompleksu ilastego. Nowo odkryty okres jest chłodnym interglacjałem albo ciepłym interstadiałem. W takiej sytuacji glinę zwałową o nowym litotypie, rozdzielającą osady okresu mrągowskiego od utworów interglacjału mazowieckiego należy określić jako należącą do nowego zlodowacenia albo do młodszego stadiału zlodowacenia wilgi. S. Lisicki przychyla się do pierwszej wersji interpretacji i nazywa nowy zimny okres zlodowaceniem broku (D) -od nazwy prawego dopływu Bugu na Międzyrzeczu Łomżyńskim, a nowy litotyp oznacza literą D

6

New palyno-and lithostratigraphic interpretation of the Cenozoic lake sediments in the section Goleń, Mazury Lakeland

Winter H., Lisicki S.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 1

87-98

EN

Three lacustrine series were examined in the section Goleń. History of vegetation and respective climatic changes were presented on the basis of a palynological study. The Upper Miocene and Lower Pliocene sequence was defined at depth 119.10-138.75m. Fragment of pollen succession at depth 35.10-36.92m has been correlated with pollen periods II,III and IV of the Mazovian Interglacial. A new warm unit of the Pleistocene in Poland is represented by pollen succession recorded at depth 50.31-53,21m. Petrographic analysis determined lithotypes of tills within the Quaternary complex. The tills were ascribed to Sanian, Wilgian, Liviecian, Odranian, Wartanian and Vistulian Glaciations. Interglacial lacustrine sediments defined by a palynological study are to be located at two stratigraphic positions alternatively. According to the first one, they can be correlated with the Mazovian Interglacial with the lower series in situ, and the upper being a glacial raft. The warm unit in the stratigraphy of the Quaternary of Poland

PL

W 1981 r. w centralnej części Pojezierza mazurskiego wykonano kartograficzno-badawczy otwór wiertniczy Goleń. Do 1997 r. odwiercono w tym rejonie łącznie 60 otworów kartograficzno-badawczych. W profilach sześciu z nich stwierdzono, na podstawie badań palinologicznych, jeziorne osady interglacjału mazowieckiego. W profilu Goleń metodą analizy pyłkowej przebadano trzy serie osadów jeziornych. Na podstawie wyników analizy pyłkowej scharakteryzowano zbiorowiska roślinne, rozwój roślinności i zmiany klimatu. Spektra pyłkowe najstarszej serii jeziornej z głębokości 119.10-138.75 m charakteryzują różnego typu zbiorowiska leśne i zbiorowiska terenów otwartych. Zbiorowiska leśne reprezentowane są przez lasy mieszane z Pinus, Picea, Sciadopitys, Abies, Tsuga, Sequoia, Betula, Quercus, Carpinus, Castanea, Tilia i Aesculus, lasy łęgowe z Ulmus, Pterocarya, Fraxinus, Liquidanbar i Salix oraz lasy bagienne z przewagą Alnus, Nyssa i przedstawicielami Taxodiaceae-Cupressaceae. Roślinność zbiorowisk otwartych o charakterze stepu jest reprezentowana głównie przez Gramineae, Cruceferae, Chenopodiaceae oraz Artemisia. Pojawia się ona cyklicznie na przemian ze zbiorowiskami leśnymi. Tego typu zmiany uwarunkowane były zmianami klimatu w kierunku klimatu umiarkowanie ciepłego o zróżnicowanej wilgotności. Wiek osadów omawianej serii określono jako najwyższy górny miocen i najniższy dolny pliocen. W serii najmłodszej z głębokości 35.31-36.92m udokumentowano fragment mazowieckiej sukcesji pyłkowej obejmujący okres pyłkowy II,III i IV. Okres pyłkowy II charakteryzuje panowanie lasów świerkowo-olchowych, stopniowo przeobrażających się w lasy jodłowo-grabowe cechujące okres pyłkowy III. W okresie IV zanika grab, a powraca świerk, który stanowi najważniejszy składnik lasów świerkowo-jodłowo-olchowych. Fragment sukcesji pyłowej z osadów z głębokości 50.31-53.21m prezentuje początkowo mieszane lasy świerkowo-olchowe z liczną domieszką sosny, brzozy i wzrastającym udziałem jodły, dębu, graba, leszczyny i cisa oraz ze sporadycznym udziałem Ptecocarya i Juglans. Stopniowo następujące zmiany w składzie lasów cechujące się ekspansją brzozy i wzrostem udziału roślin zielonych wskazują na pogorszenie warunków klimatycznych. Dalsze zmiany w zbiorowiskach leśnych scharakteryzowane są przez wycofywanie się brzozy i formowanie się lasów sosnowo-świerkowych. Fragment sukcesji pyłkowej pochodzącej z głębokości 50.31-53.21m odbiega od innych sukcesji pyłowych. Jest to prawdopodobnie fragment nowej sukcesji pyłkowej o niepewnej randze klimatycznej i palinostratygraficznej, której pozycja stratygraficzna jest określona poprzez nadległe położenie gliny zwałowej i osadów reprezentujących okres pyłkowy II,III i IV interglacjału mazowieckiego. Na Pojezierzu Mrągowskim wyróżniono gliny zwałowe 8 zlodowaceń:narwi, nidy, sanu, wilgi, liwca, odry, warty i wisły, głównie na podstawie analizy składu petrograficznego żwirów (średnica 5-10mm) z glin zwałowych oraz obliczenia procentowej zawartości różnych skał skandynawskich, skał lokalnych i współczynników petrograficznych a także badań palinologicznych osadów interglacjalnych, pobranych z 32 profilów otworów kartograficzno-badawczych. Z rdzenia wiertniczego z profilu Goleń 42 próbki poddano badaniom litologiczno-petrograficznym. Utwory plejstoceńskie tworzą tu kompleksy osadów zlodowaceń: sanu, wilgi, liwca, odry, warty i wisły. Między glinami zwałowymi zlodowacenia wilgi i liwca przewiercono osady jeziorne o grubości 3,2m. Badania palinologiczne wykazały duże podobieństwo tej sukcesji do Szaferowskiego piętra pyłkowego II interglacjału mazowieckiego. W części spągowej starszej gliny zlodowacenia odry stwierdzono mułki jeziorne z muszelkami mięczaków, o grubości prawie 2 m. Badania palinologiczne pozwoliły skorelować tę sukcesję z Szaferowskim piętrem pyłkowym III interglacjału mazowieckiego. Jeśli przyjąć, że obie serie osadów jeziornych należą do interglacjału mazowieckiego, należy górne osady traktować jako leżące w pozycji porwaka, gdyż dolne i górne utwory jeziorne przedziela m.in. glina zwałowa litotypu grubości 5,2 m. W świetle nowych dociekań palinologicznych możliwa jest również inna interpretacja stratygraficzna osadów z profilu Goleń. Młodsze osady interglacjału mazowieckiego leżą in situ, a starsze osady jeziorne należą do ciepłej jednostki o nieznanej do tej pory randze stratygraficznej. W tej wersji należałoby w profilu Goleń określić pozycje gliny zwałowej litotypu jako starszą od interglacjału mazowieckiego.

7

New data on interglacial sediments at Zakrucze near Małogoszcz, the Holy Cross Region

Lindner L., Rzętkowska-Orowiecka A.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 2

201-208

EN

Recent palynological examination of lake sediments from Zakrucze near Małogoszcz indicates possible correlation to the Mazovian Interglacial. These sediments fill a fluvial-karstic depression, incised in tills of the South-Polish Glaciations (Sanian 1 and Sanian 2). Lake sediments are located in extraglacial zone of the Middle-Polish Glaciations (Odranian and Wartanian), and are mantled with glaciofluvial series of the first of these glaciations and with younger fluvial-slope-deposits.

PL

Wykonane ostatnio badania palinologiczne osadów jeziornych z profilu Zakrucze koło Małogoszcza nie potwierdziły wcześniejszej sugestii o możliwości wiązania ich z interglacjałem eemskim. Z bada tych wynika, że zachowany w analizowanych osadach materiał pyłkowy dokumentuje cztery (I-IV) okresy rozwoju flory typowej dla interglacjału mazowieckiego. Osady te wypełniają obniżenie rzeczno-krasowe rozcinające gliny zwałowe dwóch zlodowaceń południowopolskich (sanu 1 i sanu 2). Analizowane osady interglacjalne wystepują poza zasięgiem lądolodów zlodowacen środkowopolskich (odry i warty) i przykryte są jedynie serią glacifluwialna pierwszego z tych zlodowaceń oraz młodszymi osadami rzeczno-zboczowymi.