Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Mobility of chromium and lead originating from weaving industry: implications for relative dating of lowland river floodplain deposits (the Obra river, Poland)

Słowik M., Młynarczyk Z., Sobczyński T.

Archives of Environmental Protection

|

2011

|

Vol. 37, no. 2

131-150

EN

Laboratory and field experiments have been conducted to study mobility of chromium and lead in floodplain sediments. The main goal of the research was to verify a hypothesis whether changes of chromium and lead concentration could be used to estimate the relative age of floodplain deposits. The basis for undertaking such research was the presence of weaving industry centers in the Obra River valley between the 16th and the 19th century and using Cr and Pb compounds in paint recipes. The Cr and Pb contents were also analyzed in three vertical profiles unaffected by the field experiments. The age of organic sediments in each of the profiles was determined using the radiocarbon analysis. The results of the laboratory experiments have shown that the highest contents of the elements were noted in the surface layer of the sediments placed in the column. However, the contents decreased during the last phase of the experiments and both vertical and horizontal migration of both elements was observed. A more intensive mobility was observed in the field test. Its cause could be the changes of the groundwater level, floodplain inundation and pH conditions in alluvial deposits. Such processes may have influenced migration of the compounds originating from the weaving industry production; Cr and Pb contents detected in the profiles unaffected by the field experiment were too small to be used for relative dating of alluvial deposits. Moreover, the alluvial deposits with increased contents of the studied elements may be older than the period of the weaving industry development. Cr and Pb mobility was especially intensive in the profiles situated within the near bed zone of the floodplain due to regular inundation, and the activity of erosion and accumulation processes entraining the studied elements back to transport in the river bed.

PL

Na drodze eksperymentów laboratoryjnych i terenowych przeprowadzono badania nad zdolnościami migracyjnymi chromu i ołowiu w osadach aluwialnych. Głównym celem było określenie, czy zmiany koncentracji tych pierwiastków mogą być wykorzystane do względnego datowania osadów równiny zalewowej. Podstawą do przeprowadzenia takich badań były ośrodki przemysłu sukienniczego funkcjonujące w dolinie Obry w okresie od XVI do XIX wieku oraz związki chromu i ołowiu znajdujące się w barwnikach do tkanin. Zawartość badanych pierwiastków (niezakłócona przez eksperymenty terenowe) została również określona w trzech profilach pionowych. Osady w każdym z profilów wydatowano za pomocą metody radiowęglowej. Wyniki eksperymentów laboratoryjnych wskazały, że najwyższe stężenia badanych pierwiastków wystąpiły w powierzchniowej warstwie osadów umieszczonych w kolumnie. Jednak w ostatniej fazie doświadczenia zaobserwowano spadek koncentracji chromu i ołowiu w tej warstwie, co wskazywałoby na ich migrację w osadach poddanych eksperymentom. Bardziej intensywną migrację badanych komponentów stwierdzono w eksperymentach terenowych. Jej przyczynami mogły być wahania poziomu wód gruntowych, podtapianie równiny zalewowej przez wody wezbraniowe oraz zmiany wartości pH w osadach aluwialnych. Procesy te mogły wpłynąć na migrację pierwiastków pochodzących z barwienia tkanin. Wskazują na to stężenia chromu i ołowiu w profilach niezakłóconych przez eksperymenty terenowe. Są one zbyt mało zróżnicowane, aby wykorzystać je do względnego datowania osadów aluwialnych. Ponadto osady, w których stwierdzono podwyższone zawartości badanych pierwiastków, są starsze niż okres produkcji tkanin w tym regionie. Migracja chromu i ołowiu była szczególnie intensywna w profilu usytuowanym przy brzegu koryta Obry. Przyczyną tego było regularne zalewanie tej części dna doliny oraz procesy erozji i akumulacji powodujące włączanie badanych komponentów do transportu w korycie Obry.

2

Geochemical groups of alluvial sediments of the lower course of the Obra river: an example of using cluster analysis

Słowik M., Sobczyński T., Młynarczyk Z.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 1

87-94

EN

Research concerning ehanges of chosen ehemieal elements concentration in alluvial sediments was conducted in the lower course of the Obra river valley. The analyses of Fe, Mn, Cu, Zn, Ca, Mg and K concentration were done in a fragment of vertical profile, which was characterized by variable lithology. On the basis of statistical analysis (cluster analysis) an attempt was made to distinguish geochemical groups of alluvial sediments of the Obra river valley. Six geochemical groups, which represent reductive conditions within peat deposits, the environment of Hood sediments (inserts of fine sands within peats and sandy silts in the top of the profile) and the environment of river bed sediments (fine sands in the bottom part of the profile), were singled out. Results of the study show that it is possible to distinguish the above mentioned depositional environments on the basis of variations of sediments' chemical constitution.

PL

W dolnym odcinku rzeki Obry przeprowadzono badania nad zmianami koncentracji pierwiastków chemicznych w osadach aluwialnych. Analizy zawartości żelaza, manganu, miedzi, cynku, wapnia, magnezu i potasu przeprowadzono we fragmencie profilu pionowego cechującego się zróżnicowaną budową litologiczną. Na podstawie analiz statystycznych (analiza skupień) podjęto próbę wydzielenia grup geochemicznych osadów aluwialnego wypełnienia dna doliny Obry. Wydzielono sześć grup geochemicznych osadów reprezentujących środowisko redukcyjne w obrębie osadów torfowych, środowisko pozakorytowe (warstwy piasków drobnoziarnistych w torfach oraz mulki piaszczyste w stropie profilu) oraz środowisko korytowe (piaski drobnoziarniste w spągu profilu). Z przeprowadzonych badań wynika, że rozróżnienie wyżej wymienionych środowisk sedymentacyjnych jest możliwa również na podstawie zmian składu chemicznego osadów aluwialnych.

3

Changes of chosen chemical elements concentration in alluvial sediments: an example of the lower course of the Obra river (Western Poland)

Słowik M., Sobczyński T., Młynarczyk Z.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 1

75-86

EN

Research concerning chemical constitution of alluvial sediments was done in the lower course ofthe Obra River (Western Poland). The fragment of vertical profile, which consisted of various alluvial sediments (fine sands, peats and sandy silts) was chosen for detailed analysis. Main research problem was to determine if lithology and chemical constitution of alluvial deposits arc interconnected in a distinct way within studied section ofthe Obra river valley, and if changes of chemical elements concentration could be used to illustrate depositional processes which take place in river bed and floodplain. Concentrations of Fe, Mn, Cu, Zn, Ca, Mg and K were determined in collected sediment samples. Investigated changes of chemical elements concentration show that there is a distinct border between the organic sediments, which mark the place of former functioning ofthe Obra river bed, and sandy silts, which were deposited within floodplain during Hoods. Besides, dependence between lithologic variability of alluvial sediments and their chemical constitution was observed. However, this dependence is not clear in some cases. The authors concluded that it is necessary to use statistic analyses to define connection between lithology and chemical constitution of alluvial deposits (distinguishing geochemical groups of alluvial sediments).

PL

Badania składu chemicznego osadów rzecznych przeprowadzono w dolnym odcinku rzeki Obry 3,5 km na północny zachód od Międzyrzecza. Do analizy wybrano fragment profilu pionowego o zróżnicowanej litologii. Głównym celem badań było określenie, czy litologia i zmienność składu chemicznego osadów rzecznych są od siebie w istotny sposób uzależnione w badanym fragmencie doliny, i na ile wiarygodny zapis zmian zachodzących na obszarze zlewni rzecznej stanowi skład chemiczny osadów aluwialnych. W pobranych próbkach osadów określono koncentrację żelaza, manganu, miedzi, cynku, wapnia, magnezu i potasu. Wykazano, że zmiany koncentracji pierwiastków chemicznych wskazują na wyraźną granicę pomiędzy środowiskiem osadów organicznych wypełniających miejsce dawnego funkcjonowania koryta, a środowiskiem pozakorytowym reprezentowanym przez osady mułkowe. Ponadto w badanym fragmencie profilu zauważalny jest związek między zmiennością litologiczną osadów aluwialnych dna doliny Obry a ich składem chemicznym. Zależność ta nie jest jednak ścisła. Wskazano na konieczność wykorzystania analiz statystycznych w celu bardziej szczegółowego określenia związku między litologią i składem chemicznym osadów rzecznych (wydzielenie grup geochemicznych osadów).

4

Wpływ morfologii podłoża aluwiów na stabilność układu koryta środkowej Wisły

Falkowski T.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 7

605--608

EN

Because of large amount of deposited material and the varied discharge of water, the Middle Vistula possesses the morphologic and lithological characteristics of braided river. During a geological survey of the valley which holds the bed of the Vistula River, culminations of the alluvia basement was detected in channel zone. There were outcrops of Mesozoic rocks — gaizes, marls and limestones, Paleogene and Neogene sediments as clays and sands and Pleistocene sediments as boulder clays, ice-dam deposits and compressed coarse grains fluvioglacial sediments are occasionally found. On the surface of these structures, the presence of residual lags was detected. The shallow location of these types of structures in the river channel proves its erosion-resistant nature. In long section of river bottom they are marked by a considerable increase of their gradient. Resistant steps of this kind are crucial for the natural stability of the river valley in longi-tudinal profile. They can also cause culmination of flood flows. The presence of the culminations of the alluvia basement in the river channel may be a factor increasing the probability of ice jam formation and ice jam floods. Those phenomena are causes of characteristic morphology of terrace surface — presence of erosional troughs of flood event flows. They also affect depositional processes. In the paper the morphologic characteristics of the Middle Vistula (braided lowland river) in the zones of various lithological types of alluvial basement culminations are presented, as well as characteristic structures of channel and flood deposits.

5

Osady pozakorytowe Odry powstałe w czasie powodzi w 1997 r.

Szponar A.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 2

176-181

PL

W czasie powodzi w 1997 r. na równi zalewowej, sztucznie uformowanej w czasie regulacji rzeki, powstały podczas przepływów pozakorytowych: wały brzegowe, glify, naspy i kanały krewasowe. Wysortowanie osadów piaszczystych jest bardzo dobre i dobre, a umiarkowanie dobre wysortowanie namułów. W osadach przewagę stanowią minerały z grupy piroksenów i amfiboli; brak minerałów charakterystycznych dla mady przemysłowej, m.in. pirytu, hematytu, magnetytu. Uziarnienie odrzańskich osadów ponadkorytowych jest zależne od miejsca i warunków depozycji. Przyrost pionowy osadu na równi zalewowej jest zróżnicowany. Zagadnienia granulometrii powstałych osadów i minerałów ciężkich rozpatruje się na przykładzie osadów powodziowych Nilu, Sekwany i innych rzek.

EN

During the flood in 1997 the natural levees, crevasse channels, crevasse-splays andcrevasse-splay cone depositse arose on the outer flood plain, artificially built during the Odra river regulation. The deposits were described according to grain-size distribution and heavy minerals composition. Good and very good sorting of sand deposits was noticed. The piroxenes and amphiboles dominate in the deposits. Grain-size distribution of overbank deposits of Odra depends on the site and deposition conditions. Thickness of deposits increases and varies over a flood plain.