Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Przejawy mineralizacji kruszcowej w skałach obszaru Strzelin-Głuchołazy

Markowiak Marek

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2024

|

T. 209

s. 2--24

PL

Na podstawie badań mikroskopowych i w mikro obszarze próbek skał z trzech rejonów morawsko-śląskiej strefy tektonicznej: Wzgórz Strzelińskich, okolic Paczkowa i Głuchołaz, dokonano charakterystyki przejawów mineralizacji kruszcowej tego obszaru. Stwierdzono obecność szerokiego zestawu minerałów kruszcowych, w tym wielu dotychczas na badanym obszarze nierozpoznanych, takich jak: piryt, pirotyn, chalkopiryt, sfaleryt, mielnikowit, mielnikowit-piryt, markasyt, kowelin, digenit, galena, greenockit, carrolit-fletscheryt, bravoit, Co-bravoit, molibdenit, scheelit, tennantyt, minerały z grupy euksenitu (EGM) zbliżone do yttrocrasite-(Y), elektrum, bizmut rodzimy, bismutynit, cosalit, joseit?, tsumoit?, gustavit?, stannin, argentyt, srebro rodzime, ilmenit, rutyl, tytanit, goethyt oraz szereg minerałów pierwiastków promieniotwórczych – uraninit, toryt, coffinit, a także minerałów zawierających pierwiastki promieniotwórcze (w tym wspomniane wyżej minerały grupy euksenitu): rabdofan, uranopolycrase i prawdopodobnie thorbastnäsyt współwystępujący z parisytem. Zespołem mineralnym najpowszechniej spotykanym w całym regionie jest zespół o składzie: piryt, pirotyn, chalkopiryt, sfaleryt, przy czym dwa ostatnie minerały występują podrzędnie. Przejawy mineralizacji pierwiastkami ziem rzadkich wymagają dalszych badań w pierwszej kolejności.

EN

Based on microscopic investigations and detailed electron microprobe studies of rock samples from three regions of the Moravian-Silesian tectonic zone: Wzgórza Strzelińskie, Paczków region, and Głuchołazy region, the characteristics of ore mineralization in the Strzelin–Głuchołazy area are presented. The presence of a wide range of ore minerals was found, including many previously unrec- ognized in the study area: pyrite, pyrrhotite, chalcopyrite, sphalerite, melnikovite, melnikovite-pyrite, marcasite, covellite, digenite, galena, greenockite, carrolite-fletscherite, bravoite, Co-bravoite, molybdenite, scheelite, tennantite, euxenite (EGM) similar to yttrocrasite-(Y), electrum, native bismuth, bismuthinite, cosalite, joseite, tsumoite, gustavite, stannite, argentite, native silver, ilmenite, rutile, titanite, goethite and a number of minerals of radioactive elements – uraninite, thorite, coffinite, as well as minerals containing radioactive elements (including the above-mentioned minerals of the euxenite group, rhabdophane, uranopolycrase and possibly thorbastnäsite co-occurring with parisite). The most common mineral assemblages are: pyrite, pyrrhotite, chalcopyrite and sphalerite, occurring both in granitoids and in all types of rocks of the metamorphic cover. Higher concentration of these minerals is extremely rare, and pyrite and pyrrhotite are dominant. The manifestations of mineralization with rare earth elements require further research.

2

Zmienność dolnocechsztyńskiej mineralizacji kruszcowej w sąsiedztwie stref uskokowych w złożu miedziowo-srebrowym Radwanice–Gaworzyce

Chmielewski Andrzej, Głuszyński Andrzej, Oszczepalski Sławomir, Kuczak Artur

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 3

147--153

EN

The characteristic of ore mineralization in the immediate vicinity of fault zones in the Lower Zechstein deposits is shown. All presented outcomes are on the basis of rock material taken from mining profiles in the Radwanice-Gaworzyce deposit area. During conducted studies ore minerals and oxide minerals were identified under optical microscope in reflected light and photographic documentation of the examined samples was undertaken. In addition, microprobe examination was carried out for selected samples from the studied profiles along with calculations of the chemical composition of individual ore minerals. In all analyzed profiles, Rote Fäule oxidized zone (enriched with hematite) was found, which occurs at various levels of the Kupferschiefer series and the reduced zone (enriched with ore minerals) over the oxidized series. The redox front cuts across the boundaries oflithostratigraphic units, moving from the Weis- liegend to the higher parts of the Zechstein Limestone. The primary ore mineralization in the examined profiles is the chalcocite-digenite association with subordinate bornite and covelitte recorded in the reduced series. Furthermore, the secondary sulphide mineralization in the direct vicinity of tectonic deformation and faults superimposed on primary ore mineralization and hematite enrichments is observed and it is represented by chalcopyrite, bornite, tennantite, tetrahedrite and pyrite, both within reduced and oxidized zones.

3

Geochemiczno-mineralogiczne badania koncentracji pierwiastków rzadkich i towarzyszących w obrębie mineralizacji kasyterytowo-siarczkowej w paśmie łupkowym Starej Kamienicy w Sudetach Zachodnich – wyniki wstępne

Małek Rafał, Mikulski Stanisław, Z.

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 3

179--182

EN

Abstract. The main task of research was to quantitatively and qualitatively identify rare and associated elements that occur within a cassiterite-sulphide mineralization zone hosted Precambrian - Lower Paleozoic metamorphic rochi in the Stara Kamienica schist belt making up the part of the Izera-Karhonosze Massif. Over 70 samples from archive boreholes and abandoned Sn-ore mines were examined using modern methods like portable pXRF, geochemical analysis (ICP-MS, WD-XRF, GF-AAS), polarizing microscopy, electron microprobe analysis (EMPA) and scaning electron microscopy with EDS system (SEM-EDS). Preliminary results show interesting concentrations of associated elements such as Zn (max 0.56%), Pb (max 0.7%), Cu (max 0.33%), As (max 0.55%), and some rare elements like In, Re, Nb, Co, Bi, Pt, V, La and Ce.

4

Mineralizacja kruszcowa Cu-Mo typu porfirowego w rejonie Doliny Będkowskiej na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

Małek R.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 4

252--258

EN

Signs of mineralization were found in historical boreholes of the Będkowska Valley region within granodiorites, porphyry dykes and mostly in country rocks, which are represented chiefly by Ediacaran meta-mudstones and meta-claystones. Sulphide mineralization of epigenetic character and hydrothermal origin is represented mainly by pyrite, chalcopyrite, molybdenite, sphalerite and galena, which appear as both impregnations and quartz, quartz-feldspar, quartz-carbonate and quartz-chlorite veinlets. Both clastic and magmatic rocks are marked by numerous metasomatic alterations like sericitization, biotitization, feldspatization, pyritization and chloritization.

5

Współwystępowanie mineralizacji kruszcowej i węglowodorów : przykład dolomitów dewońskich w Józefce w Górach Świętokrzyskich

Pawlikowski M., Nieć M.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2018

|

nr 25

101--115

PL

Rozpoznano mineralizacje występująca w ciemnych dewońskich wapieniach w kamieniołomie Józefka w miejscowości Górno, koło Kielc. Stwierdzono, że mineralizacja zarówno kruszcowa jak i niekruszcową obecna jest m.in. w systemach spękań wypełnionych węglowodorami. Węglowodory występują w dolomitach także jako substancje rozproszone nadając wapieniom ciemny kolor. W tych wapieniach występują w formie rozproszonej podwyższone ilości m.in. ziem rzadkich. Sposób występowania węglowodorów (forma rozproszona i żyłkowa) oraz wstępne analizy ich składu może sugerować, że mogą to być zarówno węglowodory (pierwotne, rozproszone) jak i wtórne (występujące w formach żyłkowych).

EN

Ore and non – ore mineralization in cracks filled with hydrocarbons in the dark grey Upper-Devonian limestone has been conformed in the Jozefka quarry of Devonian limestones and dolomite in the town Góra near Kielce. Hydrocarbons in dolomite are scattered , giving the limestone a dark colour. The coexistence of ore and hydrocarbon mineralization suggest their common origin.

6

Mineralizacja kruszcowa w odkrywczym otworze Sieroszowice S-1 w świetle nowych badań

Oszczepalski S., Chmielewski A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 5

321--338

EN

Sieroszowice S-1 borehole was drilled by the Geological Institute under the drilling program conducted by Jan Wyżykowski in the previously unexplored central part of the Fore-Sudetic Monocline, contributing to the discovery of the largest European copper ore deposit. The Zechstein copper-bearing series was reached on 23 March 1957, with the ore mineralization interval at a depth of 656.30-658.26 m. Detailed results of chemical analyses and petrographic investigation were included in the ore deposit geological documentation compiled in 1959, but new research methods currently applicable enable the complementary studies to acquire new results. New findings are based on compilation of reflected-light microscopy, CAMECA SX100 electron microprobe studies and LEO scanning electron microscope observations. As a result of the supplementary research, the qualitative and quantitative composition of ore minerals along with the indication of their chemical composition in microprobe studies as well as their distribution in the ore-mineralized interval are presented in detail in this paper. Ore mineralization occurs in the shale-carbonate series and it is generally represented by sulphides of Cu-Fe-S system (chalcopyrite, bornite), accompanied by digenite and covellite, occasionally geerite and spionkopite, but one of the ore intervals is dominated by chalcocite associated with bornite. Pyrite, galena and sphalerite commonly accompany copper sulphides, especially in the uppermost part of the copper-bearing series. A few previously unidentified minerals, such as native silver, silver amalgams, and clausthalite have also been identified. The Weissliegend is characterized by oxidative alteration, typical for the Rote Fäule pattern, and contains only relict sulphide mineralization represented by minor chalcopyrite and pyrite locally corroded by hematite. It displays an elevated concentration of gold as well.

7

Zmienność mineralizacji kruszcowej w rejonie północno-zachodniego przedłużenia złoża Lubin–Sieroszowice

Oszczepalski S., Chmielewski A., Speczik S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

109--141

PL

Państwowy Instytut Geologiczny – PIB prowadzi poszukiwania stratyfikowanych złóż rud miedzi w obrębie spągowych utworów cechsztynu od połowy lat 50. XX w., kiedy odkryto złoże Lubin–Sieroszowice. Do 1991 r. zrealizował szereg programów wiertniczych, natomiast w okresie późniejszym prowadził badania próbek skał z rdzeni pozyskiwanych w trakcie poszukiwań złóż węglowodorów przez przemysł naftowy. W rezultacie tych prac poszukiwawczo-badawczych w północno-zachodnim otoczeniu złoża Lubin–Sieroszowice wyznaczono obszary perspektywiczne. Obszary te są usytuowane pomiędzy udokumentowanym złożem Bytom Odrzański i wschodnią granicą zielonogórskiego obszaru, w którym znajdują się utwory wtórnie utlenione. W rejonie Kożuchowa, dolne partie cechsztyńskiej serii miedzionośnej zawierają jedynie siarczkową mineralizację reliktową z towarzyszącymi tlenkami żelaza, a utwory o cechach redukcyjnych z siarczkami metali występują w górnych partiach wapienia cechsztyńskiego lub w spągu anhydrytu dolnego. W rejonie Grochowic, w którym jest obecna strefa redukcyjna, w najbliższym sąsiedztwie obszaru z utworami wtórnie utlenionymi występuje bogata mineralizacja miedziowo-srebrowa reprezentowana przez siarczki typu Cu-S (chalkozyn, digenit, kowelin), przechodząca w kierunku wschodnim w mineralizację zdominowaną siarczkami systemu Cu-Fe-S (bornit, chalkopiryt) ze znacznym udziałem galeny i sfalerytu. Przestrzenna zmienność mineralizacji siarczkowej względem utworów utlenionych wskazuje, że złoże Bytom Odrzański przedłuża się w kierunku północno-zachodnim, kontynuując się w formie pasa miedzionośnego wzdłuż wschodniej granicy obszaru ze skałami utlenionymi. Prowadzona obecnie eksploracja wiertnicza w obrębie przewidywanego pasa miedzionośnego stwarza przesłanki do możliwości udokumentowania i zagospodarowania głębokich złóż rud miedzi.

EN

The Polish Geological Institute – NRI has conducted investigations of the Kupferschiefer series since 1957, when the giant sediment-hosted stratiform Cu-Ag ore deposit was discovered in the central part of the Fore-Sudetic Monocline. Until 1991, a number of drilling programs were completed by PGI-NRI and later research has been focusing mainly on cooperation with oil and gas industry and their core material. Over the last few years, thanks to systematic examination of the drill holes located in the north-western extension, many prospective areas have been recognized and delineated. These prospects are located between Lubin-Sieroszowice deposit and the eastern part of the Zielona Góra oxidized field. In the Kożuchów area, the lower part of Zechstein copper-bearing series contain only relict sulphide mineralization accompanied by iron oxides while reduced rocks with metal sulphides occur in the uppermost part of Zechstein Limestone or at the base of Lower Anhydrite. Grochowice area, where reduced facies prevail in copper-bearing series, is characterized by the predomination of rich Cu-Ag mineralization proximaly to oxidized area. The western part of studied area is dominated by Cu-S type sulphides (chalcocite, digenite, covellite) whereas the eastern part is represented by Cu-Fe-S type minerals (bornite, chalcopyrite) with high galena and sphalerite concentrations. The spatial variability of sulphide mineralization with respect to the oxidized rocks indicates that Bytom Odrzański deposit extends in the north-west direction, continuing in the form of a copper belt along the eastern border of the oxidized area. An extensive deep exploration drilling program is implemented to verify the resource potential within predicted copper belt.

8

Złoże Cu-Mo Sierra Gorda, północne Chile

Pieczonka J., Piestrzyński A., Zygo W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 469

229--249

PL

W pracy wykorzystano próbki geologiczne przywiezione w ramach programu KGHM Go Global Internship. Na ich podstawie opracowano model okruszcowania wszystkich stref charakterystycznych dla złoża porfirowego. Z obserwacji mikroskopowych oraz badań ilościowych wynika, że złoże charakteryzuje się dużą zmiennością wszystkich parametrów. Najczęściej występującym minerałem w strefie złoża utlenionego jest atacamit, ponadto zidentyfikowano malachit, brochantyt, chryzokolę, sampleit, paratacamit, brushyt, antleryt, aubertyt, montmoryllonit i kaolin. Głównymi minerałami kruszcowymi w strefie siarczkowej są chalkopiryt, kowelin molibdenit i piryt. Ponadto stwierdzono obecność, bornitu, arsenopirytu, pirotynu, sfalerytu i galeny. Podstawienia Cu w minerałach skałotwórczych, jak również wrostki siarczków Cu i Mo, mogą mieć wpływ na uzysk tych metali.

EN

Samples collected during the KGHM Polska Miedź S.A. program Go Global Internship were used in these work to develop a mineralogical model of all zones in the Sierra Gorda deposit. Reflected light microscope observation and quantitative microchemical analyses show that thedeposit is characterized by high variability of all parameters. The major mineral within the oxides zone is atacamite. The following other minerals have been identified: malachite, brochantite, chryzocolla, sampleite, paratacamite, brushite, antlerite, aubertite, montmorillonite and kaolinite. The major minerals in the sulphide zone are chalcopyrite, covellite, molybdenite and pyrite. The minor and accessory minerals are bornite, arsenopyrite, pyrrhotite, sphalerite and galena. Substitution of Cu in rock-forming minerals as well as inclusions of Cu and Mo sulphides within silicates will play an important role in the recovery of both metals.

9

Przejawy mineralizacji kruszcowej w skałach nawierconych otworami Trojanowice 2 i Cianowice 2

Markowiak M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 459

83--91

PL

Okruszcowanie w skałach ediakaru w otworze wiertniczym Cianowice 2 jest bardzo ubogie. Dość bogaty jest jednak zespół mineralny reprezentowany przez: chalkopiryt, piryt, piryt framboidalny, bornit, minerały szeregu galena–clausthalit, minerały szeregu tennantyt– tetraedryt, kowelin, chalkozyn, wittichenit, markasyt, sfaleryt, anglezyt oraz minerały ziem rzadkich (calcioancylite-(Ce), bastnäsyt). Stwierdzona mineralizacja ma wyraźnie charakter hydrotermalny, niskotemperaturowy, a w okruszcowaniu znaczącą rolę odgrywa piryt framboidalny. Natomiast w utworach kambru w otworze Trojanowice 2 występuje okruszcowanie o charakterze śladowym. Stwierdzono tu ubogi zespół minerałów kruszcowych reprezentowany przez piryt (głównie framboidalny) i chalkopiryt. To okruszcowanie jest prawdopodobnie również w znacznej części epigenetyczne. W młodszych utworach obydwu otworów wiertniczych (dewon dolny i środkowy, jura dolna i środkowa) dominują siarczki żelaza – piryt i markasyt, lokalnie występuje wtórny getyt i limonit. We wszystkich osadach klastycznych powszechnie występują tlenki tytanu i tytanit. W otworze Trojanowice 2 w skałach węglanowych jury górnej zaobserwowano niewielkiej miąższości brekcje tektoniczne z pirytem i markasytem w spoiwie oraz z impregnacjami skały otaczającej drobnokrystalicznym pirytem.

EN

Ore mineralization in Ediacaran rocks from the Cianowice 2 borehole is very poor, but despite that, the mineral association is quite variable and represented by framboidal pyrite, chalcopyrite, pyrite, bornite, galena-clausthalite, tennantite-tetrahedrite, covellite, chalcocite, wittichenite, marcasite, sphalerite, anglesite and two rare earth elements minerals (calcioancylite-(Ce), bastnäsite). The mineralization is of low temperature and hydrothermal nature. Cambrian sediments in the Trojanowice 2 borehole contain only traces of mineralization. The poor assemblage of ore minerals is represented by pyrite (mainly framboids) and chalcopyrite. Most of this mineralization is probably epigenetic in origin. In the younger sediments drilled by both boreholes (Lower and Mid-Devonian, Lower and Mid-Jurassic) iron sulphides (pyrite and marcasite) predominate, and locally secondary goethite and limonite can be found. In all the clastic sediments titanium oxides and titanite are common. In the Trojanowice 2 borehole in the Upper Jurassic carbonates contain thin tectonic breccias with pyrite and marcasite in the cement as well as fine-grained pyrite impregnation in the hosting rocks.

10

Polymetallic mineralization in Ediacaran sediments in the Żarki-Kotowice area, Poland

Karwowski Ł., Markowiak M.

Mineralogia

|

2012

|

Vol. 43, iss. 3/4

199--212

EN

In one small mineral vein in core from borehole 144-Ż in the Żarki-Kotowice area, almost all of the ore minerals known from related deposits in the vicinity occur. Some of the minerals in the vein described in this paper, namely, nickeline, hessite, native silver and minerals of the cobaltite-gersdorffite group, have not previously been reported from elsewhere in the Kraków-Lubliniec tectonic zone. The identified minerals are chalcopyrite, pyrite, marcasite, sphalerite, Co-rich pyrite, tennantite, tetrahedrite, bornite, galena, magnetite, hematite, cassiterite, pyrrhotite, wolframite (ferberite), scheelite, molybdenite, nickeline, minerals of the cobaltitegersdorffite group, carrollite, hessite and native silver. Moreover, native bismuth, bismuthinite, a Cu- and Ag-rich sulfosalt of Bi (cuprobismutite) and Ni-rich pyrite also occur in the vein. We suggest that, the ore mineralization from the borehole probably reflects post-magmatic hydrothermal activity related to an unseen granitic intrusion located under the Mesozoic sediments in the Żarki-Pilica area.

11

Zmienność mineralizacji kruszcowej w spągowych utworach cechsztynu na granicy strefy utlenionej i redukcyjnej w zachodniej części złoża Polkowice

Chmielewski A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 444

33--53

PL

Przedmiotem niniejszej pracy jest zmienność mineralizacji kruszcowej na granicy strefy utlenionej i redukcyjnej w profilach cechsztyńskiej serii miedzionośnej z archiwalnych otworów wiertniczych, usytuowanych w zachodniej części złoża Polkowice, w najbliższym sąsiedztwie bloku przedsudeckiego. Zidentyfikowano następujące minerały kruszcowe: chalkozyn, kowelin, digenit, tennantyt, bornit, chalkopiryt, kobaltyn, skuterudyt, nikielin, rammelsbergit, piryt, galenę, sfaleryt i markasyt. Określono budowę wewnętrzną skał złożowych, relacje pomiędzy składnikami skał oraz opisano litologię tych utworów. Zmienność mineralizacji kruszcowej w profilach wiertniczych serii złożowej wskazuje na występowanie bogatej mineralizacji miedziowej ponad utworami utlenionymi (głównie w formie rozproszonej) oraz obecność złota w utworach utlenionych (złoto submikroskopowe).

EN

A full-scale investigation into variability of ore mineralization at the contact between oxidized and reduced zone in the copper-bearing Zechstein series was performed. Results of the studies were obtained on the basis of archival boreholes located in the western part of the Polkowice mining area, proximal to the Fore-Sudetic Block. Detailed microscopic observations enabled to identify the following ore minerals: chalcocite, covellite, digenite, tennantite, bornite, chalcopyrite, cobaltite, skutterudite, nickeline, rammelsbergite, pyrite, galena, sphalerite and marcasite. Microscopic observations allowed determining some features of host sediments (textures and structures) and establishing relations between constituents of rocks. Petrographic analysis of thin-sections also allowed describing the lithology of the rocks. The variability of ore mineralization in the boreholes indicates the occurrence of high-grade copper ores (mainly disseminated mineralization) above the oxidized zones, and the presence of submicroscopic gold in oxidized rocks.

12

Petrology of gabbroides and isotope signature of sulfide mineralization from Fedorov-Pansky layered mafic intrusion, Kola Peninsula, Russia

Huber M., Halas S., Piestrzyński A.

Geochronometria

|

2009

|

Vol. 33

19-22

EN

Samples from Fiodoro-Pansky massif were investigated by polarized light microscopy, EDS electron microscopy and isotope ratio mass spectrometry. We have observed four-stage ore mineralization: (1) magmatic Fe-Ti-oxides, (2) sulfide-ferrous oxide, (3) hydrothermal Cu-Ni-sulfide with haycokite, talnakhite and galena admixture, (4) tiosulfates formed from pyrrhotite. A few sulfide samples from generations (2) and (4) were investigated isotopically. The second generation is isotopically homogenous with δ34S close to zero, whilst the third generation shows significantly negative δ34S values.

13

Occurrence of sulphides in Sowia Dolina near Karpacz (SW Poland) - en example of ore mineralization in the contact aureole of the Karkonosze granite

Mochnacka Ksenia, Oberc-Dziedzic Teresa, Mayer Wojciech, Pieczka Adam, Góralski Michał

Mineralogia

|

2007

|

Vol. 38, iss. 2

185--207

EN

The authors studied the poorly-known, uneconomic sulphide mineralization site in Sowia Dolina near Karpacz. Host rocks are hornfelses of the Velká Úpa schist series, which belongs to the Izera-Kowary Unit. Ore minerals assemblage includes: pyrrhotite, pyrite, chalcopyrite, arsenopyrite, sphalerite, galena and marcasite, accompanied by ilmenite and rutile. The oldest sulphide is high-temperature pyrrhotite crystallized at about 600°C, which is in good agreement with the temperature range of contact metamorphic conditions, revealed by muscovitesillimanite transformation. Low-temperature pyrrhotite and other sulphides formed at about 390°C (arsenopyrite geothermometer) down to 265°C (pyrrhotite geothermometer), whereas fluid inclusions studies of vein quartz demonstrated the temperature range 380-150°C. Mineralization in Sowia Dolina is similar to other ore hydrothermal deposits known from the proximal or distal contact zone of the Karkonosze granite.

XX

Hornfelsy Sowiej Doliny należą do jednostki izersko-kowarskiej i są częścią serii łupkowej grupy Velkej Úpy, przeobrażonej na kontakcie z waryscyjskim granitem Karkonoszy. W Sowiej Dolinie istnieją ślady dawnych robót górniczych, wyloty sztolni i hałdy, na których znaleźć można okazy z mineralizacją siarczków. Okruszcowane hornfelsy odznaczają się dobrze zachowaną foliacją i lineacją. Przejawem metamorfizmu kontaktowego są poligonalne zarysy ziaren kwarcu oraz rozpad muskowitu na sillimanit, zgodnie z reakcją: muskowit + kwarc = Al2SiO5 + K-skaleń + H2O, która oznacza warunki metamorfizmu wysokiego stopnia i osiągnięcie temperatury powyżej 600°C, a także krystalizacja andaluzytu i kordierytu, całkowicie zamienionego w pinit. Efektem zmian kontaktowych jest również powstanie pseudomorfoz po granacie. Najbogatsze skupienia minerałów kruszcowych stwierdzone zostały w hornfelsach wzbogaconych w kwarc lub przecinanych żyłkami kwarcowo-skaleniowymi. Dominującym minerałem rudnym jest pirotyn, rzadziej pojawia się piryt. Minerały te tworzą masywne skupienia kilkucentymetrowej miąższości, niekiedy także żyłki lub struktury rozproszone. W mniejszych ilościach występują: chalkopiryt, galena, sfaleryt, arsenopiryt, bornit, markasyt oraz minerały Ti. Sukcesja minerałów kruszcowych została określona na podstawie przerostów mineralnych (tab. 2). Najstarsze minerały, ilmenit i rutyl, są związane przypuszczalnie z metamorfizmem regionalnym. Po minerałach Ti krystalizował pirotyn. Młodszy od niego jest chalkopiryt, którego starsza generacja tworzy zrosty z pirotynem, następna natomiast występuje jako odmieszania w sfalerycie. Po pirotynie i starszym chalkopirycie, w tym samym czasie powstawały sfaleryt, arsenopiryt i galena. Markasyt jest minerałem wtórnym, tworzącym się w początkowych stadiach procesu wietrzenia rud na hałdzie. Następstwo siarczków potwierdziła interpretacja geotermometryczna wyników analiz chemicznych w mikroobszarze. Wykazała ona, że temperatury powstawania pirotynu wahały się w zakresie temperatur 630–265°C, a arsenopiryt krystalizował w temperaturze około 390°C. Temperatury powstawania kwarcu żyłowego oznaczone za pomocą inkluzji ciekło- -gazowych mieszczą się w zakresie temperatur 380–150°C. Porównanie obserwacji mikroskopowych rud z danymi chemicznymi i petrologicznymi pozwala na sugestię, że procesy metamorfizmu kontaktowego w temperaturach około 600°C odpowiadają krystalizacji wysokotemperaturowego pirotynu, natomiast pozostałe siarczki i kwarc żyłowy tworzyły się w procesach hydrotermalnych niższych temperatur, aż do około 150°C.

14

New occurrence of clausthalite (PbSe) in the Sudetes (SW Poland)

Muszer Antoni, Szuszkiewicz Adam, Łobos Krzysztof

Mineralogia

|

2006

|

Vol. 37, iss. 2

123--132

EN

The presence of clausthalite in the area of old mining works near Dziećmorowice in the Sowie Mts (SW Poland) is reported here for the first time. The identification of the clausthalite is based on macro- and microscopic observations, reflectance measurements, chemical analyses and X-ray diffraction data. The clausthalite, together with uraninite, forms veinlets in a breccia comprising <50% calc-silicate rock fragments. Different polishing hardnesses suggest some variation in the mineral structure of individual clausthalite grains. Chemical spot analyses do not reveal elements other than Pb and Se though calculated unit-cell parameters may suggest minor substitution of S for Se.

PL

Polimetaliczna mineralizacja w rejonie Dziećmorowice (blok sowiogórski) obejmuje siarczki, arsenki i siarkosole Fe, Ni, Co, Bi, Cu, Pb, Zn. Minerały te występują w żyłach barytowo-fluorytowo-kwarcowych, kalcytowych, barytowych, kwarcowo-kalcytowych, które były eksploatowane już w XVI wieku i reprezentowały głównie źródło srebra i miedzi. Po II wojnie światowej stwierdzono także wystąpienia uraninitu oraz minerałów wtórnych (m.in. torbernit, autunit, annabergit i erytryn). Żyły są wieku waryscyjskiego i przecinają gnejsy i migmatyty oraz podrzędnie występujące amfibolity, skały wapienno-krzemianowe i granulity. W roku 1984, na starej hałdzie między Dzeźmorowicami i Starym Julianowem autorzy znaleźli fragmenty skały wapienno-krzemianowej (największy ok. 0,5 kg) z gęstą (do 50% obj.) siecią żyłek zbudowanych z clausthalitu. Jest to czwarte wystąpienie clausthalitu w Polsce, a pozostałe obejmują Kowary, Kletno oraz złoża rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Clausthalit z Dziećmorowic poddano badaniom mikroskopowym w świetle odbitym, punktowym analizom chemicznym na mikroskopie scanningowym i rentgenowskiej analizie dyfraktometrycznej. Ziarna izotropowego clausthalitu są ksenomorficzne i zawierają wrostki uraninitu oraz grafitu, mają refleksyjność wyższą od galeny i nie wykazują obecności trójkątnych wykruszeń, charakterystycznych dla tej ostatniej. Krzywe dyspersji refleksyjności są zbliżone do krzywych podawanych w literaturze, podobnie jak wartość parametru komórki elementarnej a = 6,108±0,001 (standardowo a = 6,124±0,001 ). Różnica ta może sugerować niewielkie podstawienie siarki za selen, aczkolwiek punktowe analizy chemiczne wykazały obecność tylko ołowiu – 73,38% wag. i selenu – 26,62% wag. Z uwagi na typ wystąpienia w formie luźnych bloczków i brak innych minerałów kruszcowych nie udało się ustalić pozycji clausthalitu w mineralizacji kruszcowej (Ni, Co, Pb, Zn i Cu) rejonu Dziećmorowic. Autorzy podejrzewają, że mimo pokaźnej koncentracji w znalezionych okazach clausthalit mógł uniknąć wcześniejszej identyfikacji z uwagi na makroskopowe podobieństwo do galeny.