Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Statistical assessment of rainfall variability and trends in northeastern Algeria

Merniz Noureddine, Tahar Ali, Benmehaia Amine M.

Journal of Water and Land Development

|

2019

|

no. 40

87--96

EN

In the present study, time series for annual, monthly rainfall and number of rainy days per year were analysed to quantify spatial variability and temporal trends for 22 rainfall stations distributed in northeastern Algeria for the period 1978– 2010. The Mann–Kendall test and the Sen’s slope estimator were applied to assess the significance and magnitude of the trend. The results showed that precipitation decreases spatially from North to South and from East to West. The application of the Mann–Kendall test (for 0.05% threshold) to the time series data showed that for annual precipitation, no station showed statistically significant trends, unlike the number of rainy days, where there was a significant negative trend in four stations (Jijel, Constantine, Oum El Bouaghi and Tébessa). For the monthly time series, significant positive trends were observed during the months of September in the coastal stations and July for the plateaus and southern Saharan Atlas stations, while significant negative trends were recorded during the months of February and March for the stations of the extreme East in the study area. These results revealed that for the period analysed, there was no significant climate change in northeastern Algeria but there is a seasonal delay having important agroecological implications.

PL

W przedstawionych badaniach analizowano serie rocznych i miesięcznych opadów oraz liczbę dni z deszczem w ciągu roku celem ustalenia przestrzennej zmienności i czasowych trendów w latach 1978–2010 dla 22 stacji pomiarowych rozmieszczonych w północnowschodniej Algierii. Wykorzystano test Manna–Kendalla i estymator Sena do oceny istotności i rozmiaru trendu. Wyniki dowodzą, że opady malały z północy na południe i ze wschodu na zachód. Zastosowanie testu Manna–Kendalla (p < 0,05) do serii danych pomiarowych nie wykazały w żadnej stacji statystycznie istotnych trendów dla rocznych opadów w przeciwieństwie do liczby dni z opadem, które cechował istotny negatywny trend w czterech stacjach pomiarowych (Jijel, Constantine, Oum El Bouaghi i Tébessa). Analiza serii miesięcznych opadów dowiodła występowania dodatniego trendu w odniesieniu do sierpnia w stacjach na wybrzeżu i w odniesieniu do lipca w stacjach na płaskowyżach i w południowym Atlasie Saharyjskim. Istotny trend ujemny uzyskano w przypadku lutego i marca w stacjach na wschodzie badanego obszaru. Wyniki dowodzą, że w analizowanym okresie nie stwierdzono istotnych zmian klimatu w północnowschodniej Algierii, z wyjątkiem sezonowych opóźnień, które wywołują ważne skutki agro-ekologiczne.

2

Nowa metoda zabezpieczenia przyczołowej części wyrobiska ścianowego w rejonie obwału

Brudny G.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

T. 74, nr 7

13--19

PL

W artykule przedstawiono sposób zabezpieczenia przyczołowej części wyrobiska ścianowego, który pozwala na likwidację obwału, jak również wzmacnia wyprzedzająco warstwy stropowe. Sposób polega na zabudowie w warstwie stropowej wyrobiska ścianowego kotwy, do której zamocowany jest kształtownik V. Nowa metoda została wypracowana na podstawie analizy dotychczas stosowanych metod, jako odpowiedź na ich mankamenty. W oparciu o opisane w artykule przyczyny powstawania obwałów i ich dotychczasowe sposoby usuwania, przedstawiono algorytm będący nową propozycją poprawy bezpieczeństwa w wyrobiskach ścianowych.

EN

This paper presents the method of protection of the longwall working part, allowing the liquidation of the cave-roof rock as well as pre-reinforcing the mining roof. The method consists in the installation of a longwall working, in the roof, to which the V-section is attached. The new method has been developed based on the analysis of the methods used so far, as a response to their defects and drawbacks. Based on the causes of the formation of the cave-roof rocks which are described in the paper and their previous methods of removal are presented in the algorithm, as a proposed procedure leading to the improvement of infarct safety in longwall workings.

3

Precipitation estimation and nowcasting at IMGW-PIB (SEiNO system)

Szturc J., Jurczyk A., Ośródka K., Wyszogrodzki A., Giszterowicz M.

Meteorology Hydrology and Water Management. Research and Operational Applications

|

2018

|

Vol. 6, Iss. 1

1--12

EN

A System for the Estimation and Nowcasting of Precipitation (SEiNO) is being developed at the Institute of Meteorology and Water Management – National Research Institute. Its aim is to provide the national meteorological and hydrological service with comprehensive operational tools for real-time high-resolution analyses and forecasts of precipitation fields. The system consists of numerical models for: (i) precipitation field analysis (estimation), (ii) precipitation nowcasting, i.e., extrapolation forecasting for short lead times, (iii) generation of probabilistic nowcasts. The precipitation estimation is performed by the conditional merging of information from telemetric rain gauges, the weather radar network, and the Meteosat satellite, employing quantitative quality information (quality index). Nowcasts are generated by three numerical models, employing various approaches to take account of different aspects of convective phenomena. Probabilistic forecasts are computed based on the investigation of deterministic forecast reliability determined in real time. Some elements of the SEiNO system are still under development and the system will be modernized continuously to reflect the progress in measurement techniques and advanced methods of meteorological data processing.

4

Drought and water mobilization in semi-arid zone: The example of Hammam Boughrara dam (North-West of Algeria)

Adjim H., Djedid A.

Journal of Water and Land Development

|

2018

|

no. 37

3--10

EN

The dam of Hammam Boughrara is an embankment dam built in a transboundary basin, between Algeria and Morocco; it was type-approved and delivered in 1998. This dam was supposed to solve the lack of drinking water in Oran (Algeria's second largest city) and enhance the agricultural perimeter of the area. It should regulate an annual water volume of 59 million m3. However, the northwest Algeria has experienced a fairly severe drought since the 80s. This article aims to show the impact of this drought on the amount of surface water that can be mobilized by this dam. The rainfall series recorded at four stations, located within the basin of the dam, were examined using the proportional deviation from the average, the running average, the frequency analysis, the Pita’s index and the standardized precipitation index. These methods have shown a significant decrease of rain, starting from the hydrological year 1975/1976. These same approaches were also used to analyse series of flows spread over a longer period. This fact revealed three periods of drought which are 1940–1945, 1955–1967 and the most recent one highlighted by the rainfall series, starts at the year 1975/1976. The regularized water volume of the dam, calculated from the series of flow rates, is around 37 million m3. This value reflects a deficit of 40% of the regularized volume predicted by the designers of the dam.

PL

Zaporę Hammam Boughrara zbudowano na granicy Algierii i Maroka i uruchomiono w 1998 r. Zapora miała na celu rozwiązać problem braku wody pitnej w Oranie (drugim co do wielkości mieście Algierii) i zwiększyć zasięg rolnictwa w regionie. Miała regulować rocznie zasoby wody o objętości 59 milionów m3. Północnozachodnie regiony Algierii doświadczają jednak silnej suszy od lat osiemdziesiątych XX wieku. Artykuł ma wykazać wpływ tej suszy na ilość wody, którą może gromadzić zbiornik. Serie opadowe notowane w czterech stacjach zlokalizowanych w zlewni zbiornika analizowano z wykorzystaniem proporcjonalnego odchylenia od średniej, ruchomej średniej, analizy częstości, wskaźnika Pity i wskaźnika standaryzowanego opadu. Stosowane metody wykazały istotne zmniejszenie ilości opadu począwszy od roku hydrologicznego 1975/1976. Takie samo podejście zastosowano do analizy serii szybkości przepływu, które obejmują dłuższy okres. Analiza ujawniła trzy okresy suszy, które przypadały na lata 1940–1945, 1955–1967 i ostatni wykazany przez serie opadów, który rozpoczął się w roku 1975/1976. Zasoby wody regulowane rocznie obliczone z serii przepływów wynoszą ok. 37 milionów m3. Ta ilość w istocie odzwierciedla deficyt gromadzonej wody, gdyż jest o 40% mniejsza niż objętość przewidywana przez projektantów zapory.

5

Analysis of trend rainfall: Case of North-Eastern Algeria

Mrad D., Djebbar Y., Hammar Y.

Journal of Water and Land Development

|

2018

|

no. 36

105--115

EN

The climatic change is a reality largely recognized today in the scientific community. Nevertheless, its impact on precipitation, especially on annual, monthly and seasonally rainfall in arid and semi-arid regions is not yet certain. Indeed, very few studies have dealt with this matter in Algeria. In this context to examine spatial distribution of annual and seasonal rainfall an attempt has been made using the inverse distance weighting (IDW) method. Trends and magnitude estimate of change in rainfall series were detected by Mann–Kendall tests and Sen's test slope, has been applied to the data registered of 35 stations in the watershed Constantinois Seybouse Mellegue (CSM) North-Eastern Algeria over a period of 43 years (1969–2012). Results from spatial plot of annual rainfall showed that the rainfall increases with altitude, but is higher for the stations exposed to moist winds. It also increases from east to west and conversely decreases as one moves away from the coast to the south. From statistical method showed that there are increase trends at 95% confidence at annual scale in some rainfall stations with high altitude and coastal stations during winter season.

PL

Zmiana klimatu jest faktem powszechnie uznawanym obecnie przez społeczność naukową. Mimo to jej wpływ na opady, szczególnie na roczny, miesięczny i sezonowy opad na obszarach klimatu suchego i półsuchego, nie jest jeszcze dobrze rozpoznany. Do tej pory tylko kilka badań w Algierii dotyczyło tej kwestii. W związku z tym podjęto próbę zbadania przestrzennego rozmieszczenia rocznych i sezonowych opadów za pomocą metody odwrotnej odległości (IDW – ang. inverse distance weighting). Trendy i wielkość oszacowanych zmian w seriach opadów analizowano testem Manna–Kendalla, a test nachylenia Sena użyto do danych zgromadzonych w 35 posterunkach opadowych w zlewni Constantinois Seybouse Mellegue (CSM) w północno- -wschodniej Algierii w ciągu 43 lat (1969–2012). Wyniki analiz przestrzennego rozkładu rocznych opadów wykazały, że opad rośnie wraz z wysokością nad poziomem morza i jest większy w stanowiskach eksponowanych na wilgotne wiatry. Opad rośnie ze wschodu na zachód, a maleje od wybrzeża w kierunku południowym. Metody statystyczne ujawniły rosnący (przedział ufności 95%) trend opadów w niektórych posterunkach na dużych wysokościach i w posterunkach przybrzeżnych w okresie zimy.

6

Impact of urbanization on the sediment yield in tropical watershed using temporal land-use changes and a GIS-based model

Bello A.-A. D., Hashim N. B., Haniffah R. M.

Journal of Water and Land Development

|

2017

|

no. 34

33--45

EN

Abundant rainfall areas promote sediment yield at both sub-watershed and watershed scale due to soil erosion and increase siltation of river channel, but it can be curtailed through planned urbanization. The urbanization of Skudai watershed is analysed from historical and future perspective. A GIS-based model (Hydrological Simulation Programme-FORTRAN-HSPF) is used to modelled sediment flow using basin-wide simulation, and the output result is utilized in evaluating sediment yield reduction due to increased urbanization by swapping multiple temporal land-use of decadent time-steps. The analysis indicates that sediment yield reduces with increase urban built-up and decrease forest and agricultural land. An estimated 12 400 tons of sediment will be reduced for every 27% increase in built-up areas under high rainfall condition and 1 490 tons at low rainfall. The sensitivity analysis of land-use classes shows that built-up, forest and barren are more sensitive to sediment yield reduction compared to wetland and agricultural land at both high and low rainfall. The result of the study suggests that increased urbanization reduced sediment yield in proportion to the rainfall condition and can be used as an alternative approach for soil conservation at watershed scale independent of climate condition.

PL

Duże opady atmosferyczne sprzyjają przemieszczaniu się osadów w skali zlewni w wyniku erozji gleby, powodując zamulanie koryta rzecznego. Procesy te można ograniczyć przez planową urbanizację. Urbanizację zlewni Skudai analizowano w perspektywie historycznej (przedziały 10-letnie) i w kontekście przyszłych zmian. Do modelowania przepływu osadu użyto programu symulacji hydrologicznej Fortran (HSPF), a wyniki modelowania wykorzystano do oceny zmniejszenia ilości osadu związanej z urbanizacją. Analiza wskazuje, że ładunek osadów maleje ze zwiększeniem udziału zabudowy miejskiej oraz z ograniczeniem powierzchni lasów i gruntów rolniczych. W warunkach intensywnych opadów ładunek osadu może zmaleć o 12 400 t, gdy udział terenów zabudowanych zwiększy się o 27%. W warunkach małych opadów ładunek zmniejszy się o 1 490 t. Analiza wrażliwości klas użytkowania ziemi wykazała, że obszary zabudowane, lasy i ugory są bardziej wrażliwe na zmniejszenie ładunku osadu niż obszary podmokłe i grunty rolnicze, zarówno w warunkach dużego jak i małego natężenia opadów. Wyniki badań sugerują, że zwiększony udział terenów zabudowanych ogranicza ładunek osadów proporcjonalnie do ilości opadów, w związku z czym planowa urbanizacja może być wykorzystana jako alternatywne podejście do ochrony gleb w skali zlewni, niezależnie od warunków klimatycznych.

7

Application of the Kineros model for predicting the effect of land use on the surface run-off Case study in Brantas sub-watershed, Klojen District, Malang City, East Java Province of Indonesia

Bisri M., Limantara L. M., Prasetyorini L., Chasanawati D.

Journal of Water and Land Development

|

2017

|

no. 35

3--9

EN

This study intended to illustrate the distribution of surface run-off. The methodology was by using Kineros model (kinetic run-off and erosion model). This model is a part of AGWA program which is as the development of ESRI ArcView SIG software that is as a tool for analysing hydrological phenomena in research about watershed simulating the process of infiltration, run-off depth, and erosion in a watershed of small scale such as ≤100 km2. The procedures are as follow: to analyse the run-off depth in Brantas sub-watershed, Klojen District by using Kineros model based on the land use change due to the rainfall simulation with the return period of 2 years, 5 years, 10 years, and 25 years. Results show that the difference of land use affect the surface run-off or there is the correlation between land use and surface run-off depth. The maximum surface run-off depth in the year 2000 was 134.26 mm; in 2005 it was 139.36 mm; and in 2010 it was 142.76 mm. There was no significant difference between Kineros model and observation in field, the relative error was only 9.09%.

PL

Celem badań było przedstawienie rozkładu spływu powierzchniowego za pomocą modelu Kineros (model kinetyki spływu i erozji). Model jest częścią programu AGWA, który stanowi rozwinięcie programu ESRI ArcView SIG, czyli narzędzia do analizowania zjawisk hydrologicznych w badaniach zlewni symulujących procesy infiltracji, spływu powierzchniowego i erozji w małych zlewniach o powierzchni mniejszej niż 100 km2. Procedura obejmowała analizę głębokości spływu w zlewni cząstkowej Brantas, w Dystrykcie Klojen za pomocą modelu Kineros na podstawie zmiany użytkowania ziemi i symulacji opadów z okresem powtarzalności 2, 5, 10 i 25 lat. Wyniki wskazują, że różnice w użytkowaniu ziemi wpływają na spływ powierzchniowy i że istnieje korelacja między użytkowaniem ziemi i głębokością spływu powierzchniowego. Maksymalna głębokość spływu wynosiła 134,26 mm w roku 2000, 139,36 mm w roku 2005 i 142,76 mm w roku 2010.

8

Kontrola parametrów jakościowych węgla uzupełniona wynikami profilowań geologicznych i modelowania złoża w LW „Bogdanka” SA

Dyczko A., Kowalczyk I., Mól D.

Wiadomości Górnicze

|

2016

|

R. 67, nr 7-8

475--483

PL

W kopalniach podziemnych węgla kamiennego jednym z podstawowych źródeł występowania skały płonnej w urobku jest zjawisko opadu stropu. Dokładniejsze rozpoznanie przyczyn zwiększonego zanieczyszczenia urobku skałą płonną oraz prognozowanie jego wielkości na etapie planowania eksploatacji może pozwolić na zastosowanie właściwych środków zaradczych, często jeszcze przed uruchomieniem eksploatacji. W artykule przedstawiano sposoby modelowania opadu skał stropowych opracowany przez Zespół Pracowni Pozyskiwania Surowców Mineralnych PAN i LW „Bogdanka” SA.

EN

underground coal mines one of the main sources of occurrence of barren rock in the run-of-mine is the phenomenon of falling of roof rocks. More accurate exploration of the causes of increased impurification of the gotten with barren rock and forecasting of its volume at the stage of exploitation planning may allow applying appropriate counter measures, often still before starting the exploitation. The article presented ways of modeling of roof rocks falling developed by a team of the Laboratory of Mineral Resources Winning of the Polish Academy of Sciences and Lublin Coal „Bogdanka" mine SA.

9

Wskaźniki opadu atmosferycznego w rejonie Puczniewa

Baryła A, Hewelke E., Stańczyk T., Ptach W.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2016

|

Vol. 25, No. 2

156--166

PL

Susze są jednymi z groźniejszych zjawisk atmosferycznych powodujących szczególnie duże straty w plonach roślin uprawnych. W artykule dokonano oceny intensywności oraz wieloletniej zmienności suszy w okresie wegetacyjnym (IV-IX) na terenie Puczniewa, wyznaczonej na podstawie względnego wskaźnika opadu (RPI) oraz wskaźnika standaryzowanego opadu (SPI). Analizie poddano dobowe sumy opadów z okresu 1953-2002. Większą częstość występowania okresów wegetacyjnych z silną suszą wykazał wskaźnik RPI, niż wskaźnik SPI.

EN

Droughts are one of the more dangerous atmospheric phenomena causing especially large losses in yield crops. The article assesses the intensity and long-term variability of drought during the growing season (April-September) in Puczniew, determined on the basis of the relative precipitation index (RPI) and the standardized precipitation index (SPI). Analysed daily precipitation from the period 1953 to 2002. A higher frequency of vegetation periods of drought showed a strong index RPI than the index SPI.

10

Performance of GEM-LAM dichotomous forecast for selected weather phenomena

Zdunek M., Kłeczek M.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2016

|

Vol. 25, No. 4

483--496

EN

In this study the performance of GEM-LAM numerical weather forecast focused on phenomena relevant to planning on-farm activities (i.e. frost and precipitation), is presented. Values from forecast were compared with observations gathered at 15 meteorological stations from Poland, for 1-year period. Based on data collected in contingency table, six verification scores were calculated. The results show that considerable bias exists – the model forecasts frost occurrence too rarely while precipitation events too frequently. However nearly half of frost cases and 2/3 of precipitation incidents were correctly predicted. As for success ratio SR score the frost forecast was more frequently correct (75% or 64%, depending on frost type) than forecast of precipitation (47%). The skill of negative forecast is high, especially for precipitation, where less than 5% of forecasts were erroneous. Analysis of verification scores calculated separately for each station shows, that regarding the forecast of frost, substantial differences in performance between particular locations exist. The worst results were obtained for stations located near the seaside which indicates that in the analyzed model the impact of water reservoir on frost formation is not correctly taken into account (at horizontal grid resolution of 5 km).

PL

W pracy przedstawiono analizę sprawdzalności prognozy numerycznej modelu GEM-LAM, dotyczącej wystąpienia dwóch zjawisk meteorologicznych ważnych z punktu widzenia potrzeb rolnictwa: przymrozku oraz opadu. Wartości prognozowane porównano z obserwacjami pochodzącymi z 15 stacji meteorologicznych z obszaru Polski, z okresu jednego roku. W oparciu o elementy tablicy dwudzielczej wyliczono wartości dla sześciu wskaźników sprawdzalności. Wyniki badań wskazują na istnienie znacznych błędów systematycznych – wystąpienie przymrozka prognozowane jest przez model zbyt rzadko, zaś opadu zbyt często. Tym niemniej blisko połowa przypadków wystąpienia przymrozka oraz 2/3 zaobserwowanych w ciągu roku zdarzeń opadu została poprawnie przez model przewidziana. Z kolei wartości wskaźnika sukcesu SR wskazują na częstsze sprawdzanie się prognozy przymrozka (75% lub 64% w zależności od rodzaju przymrozka) niż prognozy opadu (47%). Dla prognozy negatywnej sprawdzalność jest wysoka, zwłaszcza dla opadu gdzie mniej niż 5% prognoz było błędnych. Analiza w podziale na stacje wykazała znaczne zróżnicowanie wartości wskaźników dla poszczególnych lokalizacji w odniesieniu do prognozy przymrozków. Najgorsze wyniki otrzymano dla stacji zlokalizowanych w pobliżu morza, co wskazuje na trudności z prawidłowym uwzględnieniem w modelu (w przyjętej rozdzielczości siatki obliczeniowej 5km) wpływu zbiornika wodnego na zjawisko powstawania przymrozka.

11

Badania modelowe spływu z utwardzonych powierzchni przepuszczalnych

Mrowiec M., Suchanek E.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2015

|

Nr 1

15--18

EN

The article presents research on the model of storm water runoff from surfaces made from paving blocks. Due to their capacity to drain water to the ground, the surfaces are characterized by a strong variability of the runoff factor value. The runoff simulation uses the SWMM (Storm Water Management Model) which was developed by the United States Environmental Protection Agency. The aim of the simulation tests was to determine the reduction degree of momentary maximum rate (dm3/s) and also reduction of the surface runoff (m3) for particular precipitation cases. The test results presented in this article allow more accurate hydraulic calculations to be done for the storm water drainage of urban areas.

PL

W artykule przedstawiono badania nad modelem spływu wód opadowych z powierzchni wykonanych z kostki brukowej. Ze względu na zdolności do odprowadzania wód do gruntu powierzchnie te cechuje silna zmienność wartości współczynnika spływu. Do modelowania spływu wykorzystano model SWMM (Storm Water Managament Model) opracowany przez Agencję Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych. Wynikiem przeprowadzonych badań symulacyjnych było określenie stopnia redukcji chwilowych natężeń maksymalnych (dm3/s) a także redukcji objętości spływu powierzchniowego (m3) dla poszczególnych zdarzeń opadowych. Przedstawione w artykule rezultaty badań dają możliwość wykonywania bardziej precyzyjnych obliczeń hydraulicznych dla systemów odwadniania obszarów zurbanizowanych.

12

Klasyfikacja obwałów skał stropowych w ścianach zawałowych

Prusek S.

Wiadomości Górnicze

|

2014

|

R. 65, nr 6

325--334

PL

W artykule przedstawiono definicje pojęć: opad, obwał oraz zawał skał stropowych w ścianie eksploatacyjnej. Scharakteryzowano wybrane badania stateczności stropu w ścianach eksploatacyjnych, prowadzone w Polsce oraz za granicą. Opisano wyniki badań ankietowych w zakresie oceny parametrów geometrycznych obwałów w ścianach zawałowych. Na podstawie wyników tych badań przedstawiono propozycję klasyfikacji obwałów w ścianach z uwagi na ich parametry geometryczne oraz czas usuwania ich skutków.

EN

The article presents definitions of terms: rock breaking down, rock collapse and roof rock falls in the longwall being mined. Selected tests, carried out in Poland and abroad, on roof stability in the active longwalls were discussed. The survey results with regard to the evaluation of geometrical parameters of rock falls in the longwalls run with cave-in were described. On the basis of these results the proposal of classification of rock falls in the longwalls was presented, bearing in mind their geometric parameters and the time of removal of their effects.

13

Czynniki wpływające na powstawanie obwałów skał w ścianach prowadzonych z zawałem skał stropowych

Prusek S.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 3

71--78

PL

Występujące w ścianach utrudnienia w utrzymaniu stropu, takie jak opady czy też obwały, negatywnie wpływają na wyniki ekonomiczne kopalń oraz pogarszają bezpieczeństwo pracy załogi górniczej. W artykule przedstawiono wybrane wyniki dotychczas prowadzonych badań w zakresie opadów i obwałów, występujących w ścianach prowadzonych z zawałem stropu w kopalniach polskich i zagranicznych. Podano wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w polskich kopalniach węgla kamiennego, a dotyczących określenia przyczyn powstawania pogorszonych warunków utrzymania stropu w ścianach zawałowych. Badania ankietowe pozwoliły na określenie głównych czynników geologicznych, górniczych oraz technicznych, decydujących o stateczności skał stropowych w ścianach.

EN

Roof instabilities occurring in the longwalls, such as roof falls, have a negative effect on the economic performance of mines and deteriorate significantly the safety of miners. This paper presents the selected results of studies on roof falls, occurring in the longwalls with natural roof caving in Polish and foreign mines. The results of a survey on the causes of worse roof conditions occurring in the longwalls, conducted in Polish coal mines were presented. The survey allowed to determine the main geological, mining and technical factors which influence the stability of the roof in longwalls.

14

Wpływ parametrów fizyczno-geograficznych zlewni i charakterystyk opadu na czas koncentracji odpływu

Wałęga A., Cupak A., Michalec B., Wachulec K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2013

|

z. 60, nr 3

143--160

PL

Celem artykułu jest ocena wpływu parametrów fizyczno – geograficznych zlewni i charakterystyk opadów na czas koncentracji odpływu ze zlewni o różnym użytkowaniu. Analizy przeprowadzono dla zlewni rzeki Sidzinki i potoku Łęgówka, położonych na terenie miasta Krakowa oraz potoku Rozrywka (Sudół Dominikański), którego zlewnia leży na obszarze gminy Zielonki i gminy Kraków. W zlewni rzeki Sidzinki dominuje użytkowanie w postaci gruntów ornych, w zlewni potoku Łegówka i Sudoł Dominikański – tereny zabudowane. Czas koncentracji obliczono metodami: a) segmentowymi: Kerby-Kirpich, NRCS, wg procedury TR55, Kerby-NRCS i b) metodami „lag”: Haktanir-Sezen, Simas-Hawking i NRCS-Lag. Podstawą przeprowadzonych obliczeń były pomiary terenowe geometrii koryt cieków, mapy topograficzne i ortofotomapy oraz natężenie opadów o różnym czasie trwania i prawdopodobieństwie przewyższenia wg, które zostały obliczone ze wzoru Bogdanowicz-Stachy. Przeprowadzone obliczenia wykazały, że wartość czasu koncentracji jest charakterystyczna dla danej zlewni i zależna od zastosowanej metody obliczeniowej. Największe wartości czasu koncentracji otrzymano dla metod Kerby – Kirpich’a i NRCS Lag, które uwzględniają wyłącznie charakterystykę drogi spływu. Wykazano ponadto, że charakterystyka opadu ma znaczący wpływ na wielkość czasu koncentracji - wzrost prawdopodobieństwa przewyższenia deszczu prowadzi do zmniejszenia jego natężenia, co w efekcie zwiększa wartość czasu koncentracji. Istotnym czynnikiem wpływającym na wielkość czasu koncentracji jest rozmieszczenie terenów uszczelnionych w zlewni. Wzrastający udział powierzchni uszczelnionej w obszarze źródłowym i środkowym zlewni odpowiada za krótszy czas spływu, a przez to mniejsze przepływy w kulminacji.

EN

The aim of this paper is to estimate the influence of physical and geographical catchment parameters as well as precipitation characteristics of the runoff time of concentration for a different catchment use. The analyses were carried out in the catchment of Sidzinka River and Łęgówka Stream, located in Kraków and Rozrywka Stream (Sudół Dominikański), which catchment lies in the area of municipalities Zielonki and Kraków. In the Sidzinka catchment cultivated areas are main cover, in the Łęgówka and Sudoł Dominikański stream dominated urban areas. Time of concentration was calculated with use following methods: a) segments methods: Kerby-Kirpich, NRCS, TR55 procedure, Kerby-NRCS and b) “lag” methods: Haktanir-Sezen, Simas-Hawking and NRCS-Lag methods. Cross section measurements and analyze of topographic maps and ortho foto maps and precipitation intensity for different time duration and frequency was base for calculation of time of concentration. The calculations showed that concentration’s time value is specific for the given catchment and depends on calculation’s method. The highest concentration’s time values were obtained for Kerby – Kirpich’s and NRCS Lag methods, which take into consideration only characteristic of runoff’s road. It was also proved, that precipitation has a significant influence on the time of concentration value – an increase of probability of rain exceedance reduces its strength and increases the value of time of concentration. Distribution of sealed areas in catchment is important factor influencing on time of concentration. The increasing share of the sealed area in the source area and the central basin is responsible for the shorter runoff, and thus lower peak discharge.

15

Wpływ opadu i infiltracji na zasilanie paleogeńskich poziomów wodonośnych w skałach fliszowych Beskidu Sądeckiego

Buczyński S., Wcisło M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

57--62

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań wpływu opadów i infiltracji na zasilanie paleogeńskich poziomów wodonośnych w skałach fliszowych. Badania wskazują, że wielkość zasobów eksploatacyjnych w rejonie Tylicza wiąże się ściśle z reżimem zasilania, dlatego też w pracy określono terminy występowania stanów charakterystycznych zwierciadła wód podziemnych oraz amplitud wzniosu i spadku zwierciadła na tle wielkości opadów i infiltracji.

EN

The paper describes research on the effect of precipitation and infiltration on the groundwater recharge of the Palaeogene aquifer. Since the safe yield in the Tylicz region is closely linked to the recharge regime, the dates of occurrence of specific groundwater levels and amplitudes of water table increase and decrease have been characterised. These data have been discussed on the background of precipitation and infiltration rates.

16

Stan gruntu we Wrocławiu-Swojcu w latach 1881-2010

Bryś K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 4

77-95

PL

W pracy analizowano zmienność i uwarunkowania meteorologiczne stanu gruntu (w znaczeniu klimatologicznym), zaobserwowanego w latach 1961-2010 we Wrocławiu-Swojcu. Wyprowadzone dla 50-lecia silne związki statystyczne pomiędzy stanem gruntu i podstawowymi elementami meteorologicznymi są podstawą utworzenia optymalnych równań regresji wielokrotnej, niezbędnych do rekonstrukcji stanu gruntu we Wrocławiu-Swojcu od 1881 do 1960 r. Poddano analizie poziom otrzymanych błędów estymacji oraz współczynników determinacji. Oprócz analizy standardowej ANOVA równania regresji zweryfikowano za pomocą procedury cross-validation. W tak zrekonstruowanych 130-letnich (1881-2010) przebiegach średnich miesięcznych wartości stanu gruntu, największe różnice występują pomiędzy istotnymi statystycznie ujemnymi trendami półrocza hydrologicznego chłodnego (XI-IV) i nieistotnymi tendencjami półrocza ciepłego (V-X). W porównaniu z tym wieloleciem w okresie 1961-2010 obserwuje się silne wzmocnienie tego kontrastu pomiędzy tendencjami obu półroczy. Oprócz zmian ujemnych trendów zimowych ważne znaczenie mają zmiany istotnych statystycznie ujemnych trendów wiosennych (III-V). Zimą decydujące znaczenie dla stanu gruntu ma frekwencja dni z pokrywą śnieżną, natomiast latem częstość dni z opadem, parowanie oraz klimatyczny bilans wodny.

EN

In the paper have been done an analysis of variability and meteorological conditions of the state of ground (in the climatologic meaning) observed from the years 1961-2010 in Wrocław-Swojec. The work is mostly based on average monthly values of state of ground which have been calculated from their daily values (noted in the three time-limits: 6 UTC, 12 UTC, 18 UTC or 20 UTC). The strong statistical relationships between state of ground and essential meteorological elements have been educed from the 50-year series of the data. They have been a base for optimal multiply regression equations used to a reconstruction of the state of ground in Wrocław-Swojec from 1881 to 1960. The level of obtained errors of estimation and determination coefficients have been analysed. Apart from the ANOVA standard analysis the equations of regression have been verified by help of the crossvalidation procedure. The reconstructed and observed values, which formed the 130-year (1881-2010) series of monthly values of the one, have given possibility to educe their trends. The big gest differences appear among the strong negative trend in the cold hydrological half-year (Nov.-Apr.) and statistical indistinct positive trend in the warm hydrological half-year (May-Oct.). The contrast in 1961-2010 is bigger than in the investigated 130-year. The similar differences of tendencies are visible also between particular months of winter and summer. The crucial factors for state of ground in the summer are climatic water balance, evaporation and frequency of days with precipitation, Chile frequency of days with snow cover is most important in the winter time.

17

Określenie wpływu warunków opadowych na plonowanie ziemniaka bardzo wczesnego i wczesnego w południowej Polsce

Dzieżyc H., Chmura K., Dmowski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 2

133-141

PL

W pracy wykorzystano dane ze stacji doświadczalnych oceny odmian, położonych w południowej Polsce (Węgrzce i Nowy Lubliniec). Ziemniaki odmian bardzo wczesnych i wczesnych były uprawiane na glebach kompleksu pszennego bardzo dobrego, dobrego oraz żytniego bardzo dobrego, dobrego i słabego w latach 1986-2005. Stosując model regresji, zbadano zmienność plonu bulw pod wpływem opadu w okresie kwiecień-maj i czerwiec-lipiec, osobno dla grupy kompleksów pszennych i żytnich, uwzględniając trend czasowy. Optymalny do uzyskania największych plonów bulw na glebach pszennych okazał się układ - opad kwiecień-maj 105 mm i opad czerwiec-lipiec - 205 mm. Najmniej korzystny był układ, w którym opady były najwyższe zarówno w okresie kwiecień-maj (160 mm), jak i w okresie czerwiec-lipiec (255 mm). Różnica plonu bulw w tych dwóch przypadkach wynosiła 8,14 Mg·ha-¹. Znacznie większe różnice w plonach ziemniaków bardzo wczesnych i wczesnych opad powodował na glebach żytnich. Optymalny okazał się układ, gdy opady były wysokie tak w okresie kwiecień- maj (156 mm), jak i czerwiec-lipiec (255 mm). Najmniejszy plon uzyskano, gdy opady w obu okresach miały wartości najniższe z badanych, tj. odpowiednio 90 i 105 mm. Różnica w plonach bulw w warunkach optymalnych i najmniej korzystnych wynosiła aż 16,6 Mg·ha-¹. W optymalnych warunkach opadowych plony bulw ziemniaka bardzo wczesnego i wczesnego, uprawianego na kompleksach pszennych, wynosiły 49,71 Mg·ha-¹, a na kompleksach żytnich - 46,74 Mg·ha-¹.

EN

The data were taken from SDOO located in southern Poland (Węgrzce and Nowy Lubliniec). Very early and early varieties of potatoes were grown on very good and good wheat soil complexes and on very good, good and poor rye soil complexes in the years 1986-2005. The effect of rainfall during April-May and June-July on the variability of tuber yield was examined using the regression model, separately for wheat or rye groups of soil complexes, taking into account time trend. The set of factors: April-May rainfall - 105 mm and June-July rainfall - 205 mm proved to be optimum for high tuber yields on wheat soils. The least favourable situation was when the highest rainfall in April-May (160 mm) was followed by the highest rainfall in June-July (255 mm). The difference of tuber yield between the two extreme cases was 8.14 Mg·ha-1. Much greater differences in yield of very early and early potatoes were caused by rainfall on rye soils. The optimum set of factors was that which included high rainfall in both April-May (156 mm) and June-July period (255 mm). The lowest yield was obtained when the precipitation in both periods were the lowest - 90 and 105 mm, respectively. The difference in tuber yields between optimum and the least favourable conditions amounted 16.6 Mg·ha-¹. Under optimum precipitation conditions, tuber yields of very early and early potato grown in the wheat soil complexes were 49.71 Mg·ha-¹ and in the rye soil complexes - 46.74 Mg·ha-¹.

18

Ocena struktury czasowo-przestrzennej opadów z wkorzystaniem wybranych wskaźników do identyfikacji zdarzeń ekstremalnych

Szalińska W., Otop I.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 2

269-282

PL

Intensywne opady mogą powodować zagrożenie oraz poważne skutki hydrologiczne (powodzie, wezbrania), zarówno lokalnie, jak i w skali regionalnej. Stopień zagrożenia powodowanego opadami zależy od wielu czynników, m.in. od wysokości opadów, czasu trwania, zasięgu przestrzennego oraz sposobu zagospodarowania danego obszaru. Celem badań było opracowanie zbioru wartości wskaźnikowych dobowych sum opadów, umożliwiających ocenę struktury czasowo-przestrzennej opadów pod kątem identyfikacji zdarzeń ekstremalnych, wpływających na zagrożenie hydrologiczne. Opracowany zbiór wskaźników obejmował wskaźniki aprioryczne i statystyczne. Wartości progowe wskaźników statystycznych wyznaczono na podstawie wieloletnich danych obserwacyjnych, analizując sumy, czas trwania i rozkład przestrzenny opadów. Wybrany zbiór wskaźników wykorzystano do oceny struktury czasowo-przestrzennej opadów w dorzeczu górnej i środkowej Odry w okresie czerwiec-lipiec 2009 oraz maj-czerwiec 2010 r. Wyznaczone wskaźniki mogą być wykorzystane w bieżącej ocenie warunków opadowych, a wraz z uwzględnieniem morfologii terenu i zagospodarowania danego obszaru - do oceny stopnia zagrożenia hydrometeorologicznego.

EN

Intensive rainfall events can cause severe hydrological threats and flooding. The scale of hydrological impact depends on the amount of precipitation, duration and spatial range. The aim of this work was to develop a set of indicators for the evaluation of daily sums of rainfall in order to identify extreme events triggering hydrological hazards. Indicator threshold values were assumed a priori or estimated from long-term observation dataset. A selected set of indicators was used to evaluate spatial and temporal structure of two precipitation events: June-July 2009 and May-June 2010. The obtained results showed the magnitude of extreme rainfall, frequency and duration as well as location of extreme events forming hydrological hazard in 2009 and 2010 in the upper and middle Odra River basin. Developed set of indicators can be used operationally to evaluate current rainfall situation and, in combination with the information on hydrological and catchment conditions, to assess hydrological risk.

19

Methods of estimating the elements of water balance in a forested catchment basin

Osuch B., Gądek W., Homa A., Cebulska M., Szczepanek R., Hebda-Małocha A.

Journal of Water and Land Development

|

2009

|

no. 13a

19-40

EN

The paper presents basic hydrological processes of rainfall-runoff transformation in experimental watershed of the Trzebuńka stream. Several field experiments were made to determine basic hydrological parameters, The influence of atmospheric circulation on spatial distribution of precipitation was investigated. Attempt was made to determine the influence of forest vegetation, undergrowth, forest litter retention and surface retention on water loss in the catchment. Water retention capacity of soil was also estimated. Developed mathematical model of rainfall-runoff transformation was used in several simulations. This allowed evaluating the effect of atmospheric circulation and spatial rainfall distribution on water balance, the influence of vegetation cover with forest litter on water runoff and the effect of forest litter alone in a hypothetical scenario of forest cutting.

PL

W pracy przedstawiono podstawowe procesy hydrologiczne, biorące udziałw transformacji opadu w odpływ w zlewni badawczej potoku Trzebuńka. W celu określenia podstawowych parametrów hydrologicznych na terenie zlewni tego potoku przeprowadzono badania terenowe. Między innymi podjęto próbę ustalenia wpływu cyrkulacji atmosfery na przestrzenny rozkład opadu, określono wpływ roślinności leśnej, upraw niskich oraz retencji ściółki i retencji powierzchni terenu na ilość strat wody w zlewni. Określone zostały również wielkości retencji wody w glebie. Opracowany matematyczny model transformacji opadu w odpływ o parametrach rozłożonych został wykorzystany do przeprowadzenia różnych symulacji. Między innymi posłużył do oceny wpływu: cyrkulacji atmosferycznej i przestrzennego rozkładu opadu na ogólny bilans zlewni; pokrywy roślinnej wraz z retencją ściółki leśnej na kształtowanie odpływu ze zlewni oraz retencji samej ściółki - scenariusz hipotetyczny, który może zaistnieć w przypadku wycięcia lasu.

20

Wpływ rolniczego użytkowania zlewni podgórskiej i opadów atmosferycznych na jakość wód odpływających z jej obszaru

Bogdał A., Ostrowski K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2a

59-69

PL

W pracy omówiono wyniki trzyletnich badań wpływu rolniczego użytkowania zlewni podgórskiej oraz opadów atmosferycznych na jakość wód odpływających z jej obszaru. W próbkach wody opadowej i powierzchniowej, pobieranych średnio dwa razy w miesiącu, oznaczano: zawiesinę ogólną, pH, amoniak, azotany, fosforany, przewodność elektryczną właściwą, substancje rozpuszczone, siarczany, chlorki, wapń, magnez, mangan i żelazo. Na podstawie analizy wyników stwierdzono, że - z wyjątkiem amoniaku - średnie wartości pozostałych wskaźników były statystycznie istotnie większe w wodach odpływających niż w opadowych. Średnie stężenie amoniaku okazało się natomiast istotnie większe w wodzie opadowej. Ocena jakości wody odpływającej z obszaru zlewni podgórskiej użytkowanej rolniczo wykazała, że wodę tę należy zakwalifikować do IV klasy czystości. O takiej ocenie przesądziły stężenie azotanów i zawartość zawiesiny ogólnej.

EN

The paper discusses results of a three-year study on the effect of precipitations and agricultural utilization of a submontane catchment on the quality of waters flowing away from catchment area. Total suspended solids, pH, ammonium, nitrates, phosphates, conductivity, dissolved solids, sulphates, chlorides, calcium, magnesium, manganese and iron were analysed in atmospheric precipitation and surface water samples collected twice a month. Analysis of the results revealed that except for ammonium, the mean values of other indices were significantly higher in the outflowing waters than in the precipitation waters. Mean concentration of ammonium was significantly higher in the precipitation water. Waters flowing out of the agriculturally used submontane catchment should be classified to the IV quality class. Concentrations of total suspended solids and nitrates were the reason of such evaluation.