Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kompatybilność tynków renowacyjnych do renowacji murów opactwa Cystersów w Lądzie

Brachaczek Wacław, Chleboś Adam, Kusy Krzysztof

Przegląd Budowlany

|

2019

|

R. 90, nr 10

90--94

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań konserwatorskich zawierających analizę materiałów, technik oraz technologii, przy użyciu których wykonano mury historycznego opactwa Cystersów w Lądzie. Badania wykonano w lipcu 2019 roku. Obejmowały zewnętrzną elewację budynku klauzury. Bezpośrednią motywacją badań były konieczne do przeprowadzenia prace remontowe. Przedstawione zostały wyniki badań stopnia zawilgocenia oraz zasolenia murów. Uzyskane wyniki badań są podstawą do doboru technologii oraz materiałów naprawczych (tynków, zapraw, powłok malarskich). Za kryterium doboru materiału naprawczego przyjęto kompatybilność z materiałem konstrukcji naprawianej, aktywność naprawy oraz trwałość naprawy w czasie. Na przykładzie prac remontowych klauzury będącej częścią opactwa cysterskiego omówiono wybrane zagadnienia, dotyczące diagnostyki, projektowania i naprawy zabytkowej elewacji.

2

Problems with the restoration of monastic garden complexes on the example of Cistercian heritage

Milecka M.

Architektura Krajobrazu

|

2017

|

nr 4

70--85

EN

Monasteries, together with their entire accompanying landscape context, have their cultural roots in the Middle Ages. In Poland they performed a very important cultureforming function throughout its history. For centuries, European monastic gardens have constituted unique spatial arrangements. These complexes, depending on their location and the fate of particular congregations, have gradually undergone transformations, finally achieving their contemporary form. Their remains are to a greater or lesser extent still present in landscape and require adequate protection. Nowadays, due to the changes in the way monastic and post-monastic complexes are used, they have adopted new functions and forms, not uncommonly conveying a different meaning. Frequently, it leads to the loss of their timeless value. The article presents the main problems with the conservation of the unique and culturally uniform group of post-Cistercian complexes and presents some of the best contemporary examples of the restoration of foreign complexes (Fontenay, Maulbronn, Poblet, Alcobaça), deemed particularly valuable and inscribed on the UNESCO World Heritage List, as well as Polish complexes that were awarded the Monument of History title (in the order they were awarded the title: Krzeszów, Ląd, Sulejów, Pelplin, Kołbacz, Trzebnica, Wąchock). The article also reflects on the following ideas: 1. Is a garden a testament of the past, with mostly historical and research value, as Ruskin or Riegl felt, 2. Or is a garden a piece of art of aesthetic and utilitarian value, which should be beautiful and pleasant, and which should - as Viollet-le-Duc wanted – constitute a complete and stylistically uniform whole? It seems that finding an answer to this question, or at least becoming aware of the problem, is particularly important in the context of restoring complexes whose traditions date back to the origins of our culture.

PL

Klasztory wraz z towarzyszącym im kontekstem krajobrazowym swymi kulturowymi korzeniami sięgają średniowiecza i są obecne w Polsce w ciągu całej jej historii, pełniąc przez ten czas ważne funkcje kulturotwórcze. Ogrody towarzyszące klasztorom od wieków stanowiły specyficzny model przestrzenny w Europie. Założenia te w zależności od ulokowania i losów dziejowych poszczególnych zgromadzeń z czasem ulegały przekształceniom, osiągając współczesne formy, a ich relikty w różnym stopniu nadal są czytelne w krajobrazie i wymagają właściwej ochrony. Współcześnie w związku z zaistniałymi zmianami w użytkowaniu zespołów klasztornych i poklasztornych przyjmują bowiem odmienne od tradycyjnych funkcje i formy, często też mają różny przekaz znaczeniowy. Nierzadko powoduje to zatracanie ich ponadczasowych wartości. W artykule przestawiono główne problemy konserwacji unikatowej i spójnej kulturowo grupy założeń pocysterskich wraz z ukazaniem współczesnych modelowych przykładów zagospodarowania obiektów zagranicznych (Fontenay, Maulbronn, Poblet, Alcobaça) uznanych za najbardziej wartościowe poprzez wpis na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO oraz zespołów polskich, uznanych za Pomniki Historii (w kolejności wpisów: Krzeszów, Ląd, Sulejów, Pelplin, Kołbacz, Trzebnica, Wąchock). Prezentacji tej towarzyszy refleksja: 1. Czy ogród jest dokumentem przeszłości o wartości nade wszystko historycznej i naukowej, jak czuli to Ruskin czy Riegl; 2. Czy też ogród jest dziełem sztuki o wartości estetycznej i użytkowej, w którym ma być pięknie i przyjemnie i które - jak chciał Viollet-le-Duc - ma prezentować kompletną jednolitą stylowo całość? Znalezienie odpowiedzi na to pytanie, lub choćby uświadomienie problemu, jest szczególnie ważne w kontekście rewaloryzacji zespołów, o tradycji sięgającej korzeni naszej kultury.

3

The Cistercians large-scale water systems

Milecka M.

Architectus

|

2012

|

Nr 1(31)

13--20

EN

The Cistercian Order having in its rule soil cultivation as one of the main activities, developed in its congregation certain permanent principles regarding a choice of the monastery location and a manner in which it was arranged. Water constituted an inherent attribute of their layouts and it was used for economic and industrial purposes in a very skilful way. Throughout centuries, Cistercian streams and rivers, whose waters were captured in the form of canals, millstreams and ponds, constituted a source of water necessary to irrigate farmlands and gardens, to the proper work of ‘water crafts’ of mills, forges, breweries and fulleries. The article presents water systems in the territories administered by two abbeys, i.e. Cîteaux and Mogiła in order to show solutions in the range of large scale water management used by Cistercians. Transformations of the landscape which were made in the presented areas and their contemporary results should constitute the basis for further research on the influence of man’s activities on the natural environment, whereas historical systems and water devices should be researched at length and protected as cultural heritage of the white monks.

PL

Zakon cystersów, mający w swojej regule uprawę roli jako jedno z głównych zajęć, wyrobił w swoim zgromadzeniu pewne stałe zasady dotyczące wyboru terenu pod lokalizację klasztoru i sposobu jego rozplanowania. Nieodłącznym atrybutem ich założeń była woda, w niezwykle sprawny sposób wykorzystywana do celów gospodarczych i przemysłowych. Cysterskie strumienie i rzeki, których wody ujęto w kanały, młynówki i stawy, przez całe wieki były źródłem wody koniecznej do nawadniania użytków rolnych i ogrodów, do pracy „kunsztów wodnych” młynów, kuźni, browarów i foluszy. Artykuł prezentuje układy wodne na terenach administrowanych przez dwa opactwa: Cîteaux i Mogiłę, w celu ukazania stosowanych przez cystersów rozwiązań w zakresie wielkoprzestrzennej gospodarki wodnej. Przekształcenia krajobrazu, jakich dokonano na prezentowanych obszarach, i ich współczesne skutki winny stanowić podstawę dalszych badań nad wpływem działalności człowieka na środowisko przyrodnicze, historyczne układy i urządzenia wodne powinny zaś być szczegółowo zbadane i objęte ochroną jako dziedzictwo kulturowe białych mnichów.

4

Clairvaux - macierzyste opactwo św. Bernarda

Milecka M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2010

|

R. 107, z. 5-A

103-111

PL

Clairvaux obok Citeaux uznawane jest jako wzorcowe opactwo cysterskie. To tutaj przybył Bernard z Fontaine, aby zagospodarować Vallis Absinthialis, nazwanej tak w odniesieniu do goryczy życia, którą spodziewał się znaleźć w tym miejscu - mniej niż czterdzieści lat później zostawił ją jako jaśniejącą Clara vallis. W ciągu dwudziestu pięciu lat Bernard z Clairvaux zbudował polityczną i religijną stolicę, jednak po jego śmierci opactwo nigdy już nie odzyskało dawnego wpływu. Clairvaux przetrwało rewolucję francuską bez większych zniszczeń. W 1808 r. przekształcono go w więzienie, które istnieje w części klasztoru aż po dzień dzisiejszy. Poznanie Clairvaux - dla nieprzygotowanych do tego osób może być wstrząsające. Czynne więzienie, a w wyłączonych z jego przestrzeni, udostępnionych dla zwiedzających wnętrzach klasztornych, wystawione oryginalne klatki dla ludzi jako przykład "humanitarnych" warunków tworzonych dla więźniów w XIX w., wreszcie zniszczenia tego miejsca determinują jego odbiór, będąc jednocześnie wielką lekcją historii dla odwiedzajacych to miejsce osób.

EN

Clairvaux as is Citeaux is considered one of the model cistercian abbeys. Bernard came there from Fontaine in order to settle in the Valley Absinthialis, the name came from the bitterness of life that Bernard supposed to find in that place - less than fourty years later he left leaving it as bright Clara vallis. After twenty five years Bernard of Clairvaux built considerable political and religious capital, after his death the order never regained its former influence. The French Revolution did not cause any major destructions. In 1808 the monastery was transformed into a prison that still functions in part of the complex. Experiencing Clairvaux for unprepared visitors may be shocking. Active gaol, in visitors-available monastery interiors original human cages are exhibited as an example of "humanitarian" conditions for nineteen century prisoners, finally destruction of the place determine its reception being simultaneously an important history lesson for visitors.

5

Opactwo cysterskie w Lądzie nad Wartą. Wstępne, sondażowe badania wykopaliskowe w 2006 r.

Wyrwa A. M.

Architectus

|

2008

|

Nr 1(23)

41--53

PL

Klasztor pocysterski w Lądzie nad Wartą od bardzo wielu lat stanowi przedmiot studiów historyków, historyków sztuki i architektury. Nie miał on jednak szczęścia do kompleksowych badań, które pozwoliłyby wyjaśnić hipotezy stawiane w dotychczasowej historiografii, a tych - zarówno odnośnie do fundacji, dziejów średniowiecznych, jak i przemian budowlanych oraz założeń architektonicznych - pojawiło się sporo (literatura dotycząca omawianych zagadnień w: [1], [40], [41], [42], [44]). Niekiedy bardzo daleko odbiegają one jednak od wiarygodnych, obecnie rozpoznanych i naukowo potwierdzonych źródeł historycznych, architektonicznych i archeologicznych. Wiele poglądów stanowi nadinterpretację wątłych podstaw źródłowych ? i historycznych, i architektonicznych (m.in. [11], [17], [18], [19], [30]). Do ich sprawdzenia, odrzucenia jednych lub uwiarygodnienia drugich, potrzebne są gruntowne, kompleksowe studia, które pozwolą wyjaśnić nagromadzone w dotychczasowej historiografii wątpliwości. Dzięki takim badaniom jeden z najstarszych klasztorów cysterskich w Polsce mógłby poznać wreszcie swoją "prawdziwą historię". Możliwości takich badań pojawiły się w 2006 r., kiedy obecni właściciele zespołu pocysterskiego w Lądzie, tzn. salezjanie, podjęli działania zmierzające do renowacji i konserwacji kościoła i klasztoru. Za zgodą Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu i salezjanów lądzkich przygotowano program takich prac. Przewidziane są one na wiele lat. W niniejszym opracowaniu w bardzo syntetyczny sposób ukazano wybrane zagadnienia związane ze znanymi obecnie faktami odnoszącymi się do historii budowlanej opactwa lądzkiego.

EN

Chosen problems bound with facts, presently known to us, related to the history of building of St. Michael's Cistercian Abbey in Ląd, have been presented synthetically - this abbey, one of the oldest Cistercian abbeys in Poland, was founded in the second half of the 12th century. On the basis of written sources, also iconographic, architectonic cataloguing and not too frequent archaeological investigations, successive stages of building and development of the church as well as the monastery, have been shown. Results of initial archaeological sounding examinations carried out in the monastic cloister in 2006, under the guidance of Professor A.M. Wyrwa, during which the out ow canal of rain water was discovered, have been presented - object "A" , relics of a stone pavement which covered the cloister and a fragment of a stone construction - object "B", which most likely was a part of the buttress of the lavabo building, adjoining the north wall of the south monastic wing. During the present investigations (the area accessible to explorations is too small) it is possible to ascertain that object "A" probably came into being during the latest reconstruction (around 1780; generally in the first terce of the 18th century?). Object "B" most probably constitutes a fragment of the oldest architectonic constructions uncovered recently, most likely before the 16th century (?). The cavity with brick rubble is the youngest; it should be dated in the 20th century, around 1919 or even at the time of reconditioning of the object in the twenties of the 20th century (?). The youngest elements of porcelain and faience, with Russian marks, were found in the floor parts of the IV and III layers of the mentioned rubble heap. The mediaeval material in this area of investigations was very rare. On the basis of results obtained, a complex interdisciplinary programme of archaeological and architectonic examinations of this object will be prepared.

6

Opactwo cysterskie w Lądzie nad Wartą. Sprawozdanie z badań architektonicznych, sezon I-2007 r.

Łużniewska E.

Architectus

|

2008

|

Nr 1(23)

55--65

PL

Bezpośrednią przyczyną podjęcia badań architektonicznych dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie są planowane w przyszłości prace remontowe budynku klauzury, głównie jego elewacji (il. 1). Oprócz tego od dłuższego czasu istnieje przeświadczenie o konieczności podjęcia kompleksowych studiów architektury, ponieważ dotychczasowe analizy nie przyniosły odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące przemian budowli opactwa. Dlatego też w porozumieniu z Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Poznaniu opracowano ramowy, wieloletni program prac badawczych. Pierwsze badania architektoniczne odbyły się w lipcu 2007 r. Prace prowadzono dzięki życzliwości Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie. Istotną ich częścią była kwerenda archiwalna źródeł, zwłaszcza ikonograficznych. Prace terenowe miały charakter rozpoznawczy i brali w nich udział doktoranci oraz studenci Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej: mgr Barbara Pierścionek-Wolbach, Agnieszka Bus, Ewelina Kolasińska, Paulina Michniak, Paweł Sobański, Ewa Pankowska, Katarzyna Podrygajło, Izabela Przybylska. Pierwszym etapem badań była aktualizacja rzutów i elewacji budynku klauzury w skali 1:200. Następnie wykonano pomiary metryczne i stratygraficzne budulca w miejscach pozbawionych tynku. W dalszej kolejności przeprowadzono inwentaryzację wybranych detali architektonicznych.

EN

The direct cause of carrying out architectonic investigations in the former Cistercian abbey in Ląd are repair works of the enclosure building, mainly its elevations, planned in the future. Apart from this, for a long time there has existed the conviction of a need for such complex architecture investigations, because the hitherto existing analyses brought no answers to the basic questions related to building changes in the abbey.That is why a generally outlined multiyear interdisciplinary programme of the investigation procedure has been elaborated - the first season of architectonic investigations took place in July 2007. An important part of the research was the archival examination of sources, especially iconographic. Terrain works had a recognition character - in which post graduate students and students of the Department of Architecture of the Wrocław Technical University took part. The first stage of investigations was the bringing up to date of projections and elevations of the enclosure building in the scale of 1:200. The metric and stratigraphic examinations of the building material visible in places with no plaster, were carried out. A successive stage of works was the inventory of selected architectonic detail. The preliminary architectonic examinations of the enclosure allowed separating a part of the building with a different wall construction, and became the basis for elaborating a detailed programme of further works.

7

Badania architektury opactwa cysterskiego w Henrykowie prowadzone w latach 2003-2006

Łużyniecka E., Świecka E.

Architectus

|

2006

|

Nr 2(20)

21--32

PL

Opactwo cysterskie w Henrykowie, najbardziej znane z publikacji kroniki z pierwszym zdaniem w języku polskim Day ut ia pobrusa a ti poziwai [8], od dawna budzi zainteresowanie badaczy architektury, także średniowiecznej. Wiele dotychczasowych opracowań dotyczyło kościoła, budynek klauzury natomiast do tej pory był kojarzony prawie wyłącznie z budowlą barokową. Niemałym zaskoczeniem było dlatego odsłonięcie w 2003 r. przez ekipę remontową reliktów średniowiecznej zabudowy. Stało się to przyczyną rozpoczęcia badań architektonicznych, prezentowanych w tym artykule. Prace te prowadzono w dwóch etapach. W roku 2003 odsłonięto mury kościoła i skrzydła mnichów. Następnie, w roku 2006 przystąpiono do odsłaniania i analizy polichromii kapitularza. Badania zostały wykonane dzięki niezwykłej życzliwości i pomocy ks. Rektora, JanaAdamarczuka oraz uczniów Annus Propedeuticus Metropolitarnego Wyższego Seminarium Duchownego i Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego w Henrykowie, za co autorki składają serdeczne podziękowania. Do tej pory najobszerniejszą monografią historyczną opactwa henrykowskiego jest opracowanie Heinricha Griigera z 1978 r. [5]. Niektóre zawarte w nim daty zweryfikowano w pracy zbiorowej Monasticon Cisterciense Po-loniae z 1999 r. [14]. W pierwszym znaczącym opracowaniu architektury kościoła z początku XX w. Heinrich Lutsch przedstawił propozycje rekonstrukcji świątyni i datował ją na lata bezpośrednio po 1241 r. [10, s. 21-25]. W okresie międzywojennym Siegfried Bernhard odtworzył rzut prezbiterium z obejściem, ustalając czas budowy na lata 1260-1275 [1]. Mieczysław Gębarowicz [3, s. 1-84] od prezbiterium henrykowskiego wywodził rozplanowanie chóru katedry wrocławskiej. Dagobert Frey [2, s. 544-592] dostrzegał natomiast zależność tej budowli od kościoła opactwa w Citeaux, zapewne za pośrednictwem klasztorów niemieckich i - być może - macierzystego klasztoru w Lubiążu. Heinrich Tintelnot [18, s. 51-54] na podstawie analiz archiwalnych przedstawił po ostatniej wojnie propozycję rekonstrukcji prostokątnego prezbiterium kościoła, otoczonego obejściem z kaplicami. Nowe ustalenia przyniosły badania polskich historyków sztuki.

EN

Investigations of architecture in the Henryków monastery carried out in 2003-2006, first of all led to the localization of the mediaeval east wing of the enclosure. Relatively, most may be said about the cloister from the first terce of the 14lh century and the chapter house, most likely constructed at the same time. The flows of three vaults have been located on the wall between the cloister and the chapter house. A portal and two open-works at the sides were situated between them. The Henryków open-works may have resembled the Gothic solution in the magnificent chapter house of the German monastery in Maulbronn, from around 1320 - there the open-work is filled with tracery. Initial observations of the surviving polychromy fragments of two open-works in the chapter house of Henryków demonstrate the existence of several historical stratifications. Their range is delimited to five colours: white, black, greyish blue, yellow ochre and ferrous red. This layer is very thick and has the character of limestone whitewash. On both traceries the first historical coating is of a light red colouring, which evenly covers, with a thin layer, both the white joints and the brick surface. This layer which is especially visible where there are missing parts of later polychromy, covers fairly well aniWias a distinct thickness. The second red layer, visible locally is much darker, irregular, it is thin, as may be determined in small areas where the upper covering is missing. Other red layers may not be excluded. This may finally be determined in microscopic investigations. A successive yellow-red layer may be seen in many places.