Referat dotyczy modelowania i symulacyjnych badan dynamiki ruchu samochodu w obecności niewyważenia koła kierowanego. W modelu układu kierowniczego uwzgledniono tarcie suche (kinetyczne i statyczne) – przyczynę procesów stick-slip. Nieliniowe efekty pogłębione są przez fakt istnienia luzu kątowego w przekładni kierowniczej. W modelowaniu nieliniowości układu kierowniczego zastosowano przedziałami liniowe odwzorowania luz(…) i tar(…) oraz ich aparat matematyczny. Badania symulacyjne pokazały, że w wyniku shimmy z procesem stick slip pogłębionym efektami luzu pojawia sie dryfowanie samochodu. Zmiany położenia samochodu zależą w sposób nieregularny od zmian parametrów luzu i tarcia.
EN
The paper focuses on a modelling and simulation investigations of a car motion in a presence of a wheel unbalance. The model takes into consideration a dry friction (kinetic as well as static) action and stick-slip processes. Non-linear effects are increased because of a freeplay in a steering system. Modelling of the steering system is supported by special piecewise-linear luz(…) and tar(…) projections with their mathematical apparatus. The simulations shaw that as a result of shimmy with stick-sleep and freeplay effects a drift of a car is noticed. Location variations depend irregullary of variations of freeplay and friction parameters.
W artykule przedstawiono metody modelowania i symulacji procesów stick-slip w dyskretnych układach mechanicznych z tarciem. Cechą znamienną metody modelowania jest zastosowanie specjalnych przedziałami liniowych odwzorowań topologicznych luz(…) i tar(…) wraz z ich oryginalnym, dość prostym aparatem matematycznym. Tworzone modele są przejrzyste, łatwe do zastosowania w symulacyjnych programach komputerowych MBS (Multibody Systems) wykorzystujących standardowe procedury rozwiązywania równań różniczkowych zwyczajnych.
EN
Th e paper describes a method of modelling and simulation of stick-slip phenomena in multibody mechanical system with friction. The method bases on special piecewise-linear luz(…) and tar(…) projections and their original mathematical apparatus. The models are transparent, easy to use in MBS (Multibody Systems) soft ware with standard ODE (Ordinary Differential Equations) procedures.
Opóźnienia i przesunięcia fazowe stanowią nieodłączne atrybuty w transmisji sygnałów występujących w procesie kierowania samochodem. Opóźnienia w systemie dynamicznymKierowca - Samochód - Droga są szczególnie ważne dla procesu kierowania, gdyż mogą powodować oscylacje przebiegów, a w pewnych sytuacjach nawet ich niestabilność. Źródła opóźnień wynikają z ograniczonych zdolności przetwarzania sygnałów w układzie neurologicznym kierowcy - ale jak się okazuje - nie tylko. W artykule wykazuje się na drodze teoretycznej, co potwierdzają badania symulacyjne, iż przyczyna opóźnień tkwi także w nieliniowych charakterystykach z tzw. strefą martwą, jakie występują w systemie Kierowca - Samochód - Droga. Takie charakterystyki dotyczą opisu nieczułości percepcji informacji przez człowieka, a także funkcjonowania luzu w mechanizmach układu kierowniczego. W modelach badawczych wykorzystano odwzorowania przedziałami liniowe.
EN
Time-lags are typical attributes of a car-handling process signal transmission. Such delays are especially important for the Driver - Car - Road system because they can cause oscillations of the signals, even their instability. Sources of delays appear not only because of data processing in human mind. In the paper one derives that time-lags can be caused by non-linear characteristics with "dead-zone". Such characteristics are presented in the Driver - Car - Road system as descriptions of driver's insensibility as well as of steering mechanism backlash. The theory and calculations base on the piecewise linear approach.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono podstawy teoretyczne opracowanych przez autora odwzorowań luz(...) i tar(...). Te przedziały liniowe, wzajemnie odwrotne odwzorowania topologiczne dzięki wspólnemu aparatowi matematycznemu i zaskakująco prostym własnościom znakomicie ułatwiają modelowanie, symulację i analizę układów zawierających nieliniowości progowe, w tym zwłaszcza dyskretnych układów mechanicznych działających z luzem bądź tarciem.
EN
A theoretical background of the luz(...) and tar(...) projections have been shown in this paper. Thanks to its a common mathematical apparattus and simple properties of these piecewise-linear, reciprocally-inverse topological projections give facilities for a modelling and simulation of systems with sharp nonlinearities especially of mechanical systems with blacklashes of frictions. The paper makes a basic publication on a subject of the new method of modelling and study of nonlinear systems.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.