Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 9

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  odporność na zacieranie
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
Artykuł przedstawia przegląd współczesnej wiedzy dotyczącej mechanizmów inicjujących zacieranie i ocenę stopnia jej wykorzystania w prognozowaniu tego procesu. Wyróżniono pięć podstawowych parametrów/właściwości, które mogą determinować odporność warstwy wierzchniej na ten typ katastroficznego zużywania. Analiza zebranych informacji pozwoliła na stwierdzenie, że w zależności od indywidualnych cech tribosystemu (materiały pary trącej, rodzaj środka smarowego i reżim, w jakim pracuje, środowisko) modele przewidujące początek zacierania mogą bazować na innych przesłankach. Opierając się na takim podejściu do zagadnienia, zaproponowano topologiczną koncepcję kształtowania warstwy wierzchniej o podwyższonej odporności na zacieranie.
EN
The article presents a review of modern knowledge concerning mechanisms of scuffing activation and the evaluation of the level of its application in the prediction of this process. Five basic groups (temperature, debris, energetic, structural and boundary layer durability) of parameters/features were selected that can determine the resistance of the surface layer to this type of catastrophic wear. The analysis of acquired data indicated that models representing the interdependence of individual features of the tribosystem (friction pair materials, the type of the lubricating medium and the regime of its operation, and the environment), which are used to predict the onset of scuffing, can be based on different premises. A topological concept of the surface layer with increased scuffing performance was proposed using this approach. Additionally, a brief terminological analysis of the scuffing definitions was carried out. Some inaccuracies appearing in the scientific works in the context of determining scuffing were indicated.
PL
Zacieranie należy do tribologicznych procesów niszczących, które są niedopuszczalne. W pracy przeanalizowano wybrane modele zacierania adhezyjnego (Kosteckiego, Bloka i kinetyczny) w aspekcie sformułowania na ich podstawie przesłanek dotyczących kształtowania odporności na ten rodzaj uszkodzenia. Stwierdzono, że na podstawie modelu Kosteckiego można zdefiniować odporność na zacieranie (zimne i gorące). Model Bloka dotyczy zacierania gorącego i stwarza takie przesłanki projektowania skojarzeń, aby bilansowało się w nich ciepło generowane z ciepłem dyssypowanym. Zacieranie traktowane jest najczęściej jako zachodzące nagle, co utrudnia określenie postulatów dotyczących przeciwdziałania. W modelu kinetycznym założono, że do zacierania nie dochodzi nagle, ale w kilku etapach, co umożliwia sformułowanie takich postulatów. Wychodząc z tego założenia, przeanalizowano efektywność przeciwzatarciową obróbek: zwiększających pojemność olejową powierzchni i spełniających postulat przerywania styku tarciowego, wytwarzających warstwę wierzchnią o dodatnim gradiencie wytrzymałości na ścinanie oraz kształtujących twardość warstwy wierzchniej (bez zmiany składu chemicznego).
EN
Seizing is a tribological destructive process that is inadmissible. This work analyses selected adhesive seizing models (of Kostecki, Blok and kinetic) in the aspect of formulating the premises concerning the forming on their base the resistance to this kind of damage. It was found that, based on Kostecki’s model, the resistance to (cold and hot) seizing can be defined. Blok’s model refers to hot seizing and creates premises for planning associations causing the balance of generated and dissipated heat. Seizing is usually treated as occurring suddenly, which makes determining the demands concerning the counteraction difficult. In case of the kinetic model, it was assumed that seizing is not sudden but occurring in stages, enabling the determination of such demands. Based on this assumption, the anti-seizing effectiveness of machining was analysed: increasing the oil surface capacity and meeting the demand of stopping the frictional contact, producing a surface layer of a positive resistance gradient to cutting, and forming the hardness of the surface layer (without the change of the chemical composition).
EN
This paper is the continuation of previous research and reflects the results of sulphur and phosphorus containing tribological compounds considered as potential anti-wear additives for heavy-loaded a-C:H:W coated machine parts. In Part I [L. 1] the results focused on CHO and CHNO model compounds were presented. In the present work four kinds of organic sulphur compounds and two kinds of organic phosphorus compounds were investigated. The compounds were added at 0.1% wt. and 1% wt. concentration in PAO-8 base oil. The a-C:H:W coating was deposited on bearing steel (100Cr6) balls using PVD reactive sputtering. The load-carrying capacity was measured as scuffing load using the T-02 four-ball apparatus. Similarly as in [L. 1], both uncoated steel balls and the steel a-C:H:W coated balls were investigated, and the method with continuously increasing load was applied. For a-C:H:W coated balls using 0.1% wt. and 1% wt. concentration of organic sulphur compounds, in the base oil, only 1-adamantanethiol showed a slight increase in the scuffing load value. The increase in concentration of benzyl disulphide (BDS) up to 1% wt. increased the scuffing load values for the uncoated steel tribosystem, but the increase in concentration of this compound is harmful for coated balls. Also the both organic phosphorus compounds at the treat rate of 0.1% and 1% wt. in the base oil did not show any improvement in scuffing load values for the coated balls. On the other hand, the increasing concentration of these phosphorus containing compounds in the base oil, improved the load-carrying capacity of the steel tribosystem. Thus, this work also aims at accounting for the action mechanism difference of BDS interaction with steel and the coating. The same is due to the tested phosphorus containing model compounds. This paper contributes to better understanding the interaction of sulphur and phosphorus containing compounds and shows that such kind of compounds are not effective for increasing the load-carrying capacity of a-C:H:W coated machine parts. Presently the research is being continued with focus on commercial additives and new materials.
PL
Artykuł jest kontynuacją wcześniejszych prac i zawiera wyniki badań organicznych związków siarki i fosforu jako potencjalnych dodatków przeciwzużyciowych dla wysokoobciążonych węzłów tarcia z elementami pokrytymi powłoką a-C:H:W. W części pierwszej [L. 1] przedstawione zostały wyniki badań dla związków typu CHO i CHNO. W bieżącym artykule zaprezentowano wyniki uzyskane dla czterech rodzajów organicznych związków siarki i dwóch rodzajów organicznych związków fosforu. Związki te dodawano w stężeniu 0,1% w/w i 1% w/w do polialfaolefinowego oleju bazowego (PAO-8). Powłokę a-C:H:W osadzono na kulkach wykonanych ze stali łożyskowej (100Cr6) wykorzystując metodę reaktywnego rozpylania PVD. Nośność warstwy smarowej mierzono jako obciążenie zacierające z wykorzystaniem aparatu czterokulowego T-02. Stosowano metodę z ciągłym narastaniem obciążenia. Podobnie jak w części I pracy [L. 1] badania wykonano dla elementów bez powłoki oraz dla wszystkich elementów z powłoką a-C:H:W. Dla skojarzeń z elementami pokrytymi powłoką a-C:H:W smarowanych olejem z dodatkiem organicznych związków siarki w stężeniu 0,1% w/w i 1% w/w w oleju bazowym, tylko dla 1-adamantanetiolu odnotowano nieznaczny wzrost obciążenia zacierającego. Wzrost stężenia disiarczku benzylu (BDS) do 1% w/w spowodował wzrost odporności na zacieranie skojarzenia stalowego (bez powłoki), jednocześnie okazało to się szkodliwe dla skojarzeń z elementami pokrytymi powłoką. Również dla obu badanych organicznych związków fosforu w stężeniu 0,1% w/w i 1% w/w w oleju bazowym nie odnotowano wzrostu odporności na zacieranie skojarzeń z elementami pokrytymi powłoką. Przy czym zwiększenie stężenia organicznych związków fosforu skutkowało wzrostem wartości obciążenia zacierającego skojarzeń elementów bez powłoki. W pracy wzięto również pod uwagę różnicę w mechanizmie działania dodatku BDS w skojarzeniu elementów stalowych bez powłoki i z powłoką. Dokonano również analizy mechanizmu działania tychże dodatków dla przypadku stosowania organicznych związków fosforu. Praca jest przyczynkiem do lepszego zrozumienia współdziałania związków zawierających siarkę i fosfor. Dowiedziono, że ten rodzaj związków nie jest efektywnym dodatkiem dla zwiększania nośności warstwy smarowej skojarzeń z elementami pokrytymi powłoką a-C:H:W. Prace będą kontynuowane z uwzględnieniem dodatków handlowych i nowych materiałów.
EN
The study was intended to investigate the effectiveness of various model compounds as potential anti-wear additives for heavy-loaded a-C:H:W coated steel machine parts. The a-C:H:W coating was deposited on steel (100Cr6) balls. The load-carrying capacity was measured as scuffing load using the T-02 four-ball apparatus developed in the Radom Institute for Sustainable Technology, Poland. The method with continuously increasing load was applied. Both uncoated steel balls and the steel a-C:H:W coated balls were investigated. The major aim of Part I was to investigate the effect of Carbon, Hydrogen, Oxygen, (CHO) and/or Nitrogen (CHNO) model compounds on the load-carrying capacity (scuffing resistance) of a-C:H:W coated steel balls in comparison to their effect on uncoated balls. Five CHO compounds containing alkyl saturated or unsaturated hydrocarbon chain with 18 carbon atoms and two CHNO compounds containing amide group (–CO-NH– –) were tested. The compounds were added at 0.1% wt. and 1% wt. concentration in a poly-alpha-olefin base oil (PAO-8). Test results performed for pure PAO-8 base oil allowed to demonstrate that the load-carrying capacity of a-C:H:W coated steel is roughly four times higher than for uncoated steel balls. Results of tribological experiments for the base oil with the model CHO compounds at the treat rate of 0.1% wt. clearly show that these additives do not improve the scuffing load values both for coated and uncoated balls. Slight improvement in scuffing load values for coated balls was observed at 1% wt. concentration of oleic acid and methyl stearate. For coated balls using 0.1% wt. concentration of CHNO compounds it was found that scuffing load value of 4-(t-butyl)caprolactam is slightly higher than for [epsilon]-caprolactam. Earlier research on tribochemistry of different CHO compounds (alcohols, acids, ether, esters) tested using a pin-on-disk tester, e.g., T-11 tester or the HFRR apparatus, clearly demonstrated a variety of reaction products. To get information on CHO compound reaction products generated under conditions of T-02 four-ball apparatus, the wear scar surfaces before scuffing initiation were analyzed by SEM/EDS and AFM. The changes in wear scar surface topography and roughness in dependent on used additives, were also observed. Based on the obtained detailed analytical data and known references concerning tribochemistry of CHO additives, differences in action mechanisms of CHO compounds controlled by operating conditions and the investigated a-C:H:W coating are discussed. This work contributes to better understanding interaction of CHO/CHNO compounds with steel tribological elements and shows that these compounds are not effective for increasing the load-carrying capacity of a-C:H:W coated machine parts. The research is being continued (see Part II of this paper).
PL
W pracy zaprezentowano wyniki badań efektywności działania różnych modelowych związków jako potencjalnych przeciwzużyciowych dodatków dla wysokoobciążonych skojarzeń ciernych z elementami pokrytymi powłoką a-C:H:W. Powłokę a-C:H:W osadzono na kulkach wykonanych ze stali łożyskowej (100Cr6). Nośność warstwy smarowej była mierzona jako obciążenie zacierające z wykorzystaniem aparatu czterokulowego T-02, opracowanego w Instytucie Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu. Zastosowano metodę z ciągłym narastaniem obciążenia węzła tarcia. Przeprowadzono badania dla wszystkich elementów węzła tarcia pokrytych powłoką oraz dla odniesienia dla elementów bez powłoki. Głównym celem Części I pracy było zbadanie obciążenia zacierającego skojarzenia czterokulowego smarowanego olejem polialfaolefinowym z dodatkiem związków, zawierających jedynie węgiel, wodór i tlen (CHO) oraz węgiel, wodór azot i tlen (CHNO). Zaprezentowano wyniki dla 5 związków typu CHO z nasyconym i nienasyconym alkilowym łańcuchem 18 atomów węgla, oraz dwa związki zawierające grupę aminową (–CO-NH– –). Związki te były dodawane w stężeniu 0,1 i 1% ww. do oleju polialfaolefinowego (PAO-8). W wyniku zastosowania powłoki a-C:H:W na elementy trące, nawet przy stosowaniu jedynie oleju bazowego PAO-8 bez dodatków, odporność na zacieranie wzrasta około czterokrotnie w stosunku do wartości uzyskiwanych dla elementów stalowych bez powłoki. Wyniki badań tribologicznych wskazały, że wybrane dodatki CHO w stężeniu 0,1 ww. nie poprawiają odporności na zacieranie skojarzeń ciernych tak z powłoką a-C:H:W, jak też bez powłoki. Niewielki wzrost odporności na zacieranie skojarzeń z powłoką a-C:H:W został odnotowany dla 1% w/w dodatku kwasu oleinowego i stearynianu metylowego. Dla skojarzeń z elementami pokrytymi powłoką zaobserwowano, że obciążenie zacierające jest wyższe przy zastosowaniu 4-(t-butyl)kaprolaktamu niż [epsilon]-kaprolaktamu. Wyniki wcześniejszych badań nad przemianami tribochemicznymi różnych związków CHO (alkoholi, kwasów, eterów, estrów) z wykorzystaniem skojarzenia kula-tarcza, np. tester T-11 lub HFRR, wyraźnie wskazały na możliwość powstania wielu produktów reakcji tribochemicznych. By uzyskać informacje o produktach reakcji związków CHO w warunkach badania w skojarzeniu czterokulowym aparatu T-02, wykonano analizy śladów zużycia otrzymanych przed wystąpieniem zacierania. Do analiz wykorzystano techniki SEM/EDS i AFM. Obserwowano również zmiany w topografii powierzchni oraz chropowatości w zależności od stosowanych dodatków. Bazując na uzyskanych wynikach oraz znanych różnicach w mechanizmach działania dodatków CHO, skomentowano różnice w mechanizmie działania związków CHO w badanych warunkach w skojarzeniu ciernym z elementami pokrytymi powłoką a-C:H:W. Praca jest przyczynkiem do lepszego zrozumienia współdziałania związków CHO/CHNO ze stalowymi elementami i wykazuje, że ten rodzaj związków jest nieefektywny do zwiększania odporności na zacieranie elementów z powłoką a-C:H:W. Badania są kontynuowane (patrz Część II).
5
Content available remote Wpływ nagniatania naporowego na odporność na zacieranie
PL
W referacie przedstawiono wyniki badań wpływu nagniatania na odporność na zacieranie adhezyjne zimne. Badania przeprowadzono na maszynie tarciowej Amsler A135, dla skojarzeń materiałowych: stal 45-stal 45 i stal 45-żeliwo Zl 300. Skojarzenia smarowano jedną kroplą oleju parafinowego lub oleju Tranself EP. Stwierdzono spadek odporności na zacieranie skojarzenia stalowego smarowanego olejem parafinowym, w którym próbka była nagniatana siłą o znacznej wartości. W przypadku smarowania olejem z dodatkami EP tego samego skojarzenia następował wzrost odporności na zacieranie. Dla skojarzenia stalowo-żeliwnego nagniatanie prowadziło do wzrostu odporności na zacieranie, niezależnie od rodzaju substancji smarującej.
EN
Results of research concerning the influence of pressure burnishing on the cold adhesive scuffing were presented in this paper. Research was carried out on the Amsler A135 friction machine, for material associations of 45 steel-45 steel and 45 steel-Zl 300 cast iron. Associations were lubricated by a one drop of paraffin oil and Tranself EP oil. There was affirmed that for the steel association lubricated by paraffin oil, burnishing with high values of pressure force causes decrease of scuffing resistance. The increase of scuffing resistance for this association was observed in the case of lubrication by oil with EP additives. For the steel-cast iron association, burnishing caused increase of scuffing resistance, regardless on a lubricating medium type.
PL
W części I artykułu zaprezentowano nową metodę doboru cienkich, twardych powłok przeciwzużyciowych dla zwiększenia trwałości wysoko obciążonych kół zębatych. Metoda polega na przeprowadzeniu szeregu analiz i badań właściwości fizykomechanicznych powłok, zakończonych badaniami tribologicznymi odporności na zacieranie i powierzchniowej trwałości zmęczeniowej w modelowym skojarzeniu ciernym. Pozwoliła ona na wyselekcjonowanie dwóch powłok nowej generacji do potencjalnego zastosowania na koła zębate. Są to: powłoka a-C:H:W - wielowarstwowa, nanostrukturalna powłoka DLC domieszkowana wolframem o handlowej nazwie WC/C oraz powłoka MoS2/Ti - niskocierna powłoka kompozytowa o handlowej nazwie MoST. W niniejszym artykule (cz. II) omówiono wyniki badań weryfikacyjnych wyselekcjonowanych powłok z użyciem testowej przekładni zębatej (typu FZG). Powłoki naniesiono na zęby testowych kół zębatych. Celem badań było sprawdzenie, czy wysoko obciążone koła zębate po naniesieniu powłoki wykażą wyższą trwałość i lepsze parametry użytkowe (np. temperatura oleju, opory ruchu, drgania) niż koła stalowe, przy zastosowaniu tego samego środka smarowego, którym jest samochodowy olej przekładniowy wysokiej klasy jakościowej (API GL-5). Stwierdzono, że obie badane powłoki pozwalają zachować bardzo wysoką odporność na zacieranie i dodatkowo zredukować opory ruchu oraz obniżyć temperaturę oleju. Towarzyszy temu jednak znaczny spadek wskaźnika lepkości oleju. Co gorsza, powłoki powodują znaczące pogorszenie powierzchniowej trwałości zmęczeniowej i zwiększają poziom drgań. Zatem niecelowym jest stosowanie cienkich, twardych powłok do zwiększania trwałości wysoko obciążonych przekładni zębatych w przypadku zastosowania do ich smarowania olejów przekładniowych przeznaczonych do smarowania wysoko obciążonych kół stalowych. Wciąż otwartą pozostaje tutaj kwestia właściwego doboru oleju do smarowania materiału powłokowego w celu poprawy trwałości i parametrów użytkowych przekładni z naniesioną powłoką w porównaniu z przekładnią bez powłoki.
EN
In the Part I of this paper a method for selection of wear resistant, hard, thin coatings to increase life of heavy loaded gears has been described. The method includes a number of analyses of physico--mechanical properties of coatings finished with tribological testing of scuffing resistance and surface fatigue life performed in model tribosystems. The research enabled to select the two new-generation coatings. They were: a-C:H:W coating - multilayer, nanostructural DLC coating doped with tungsten, having the trademark WC/C, and MoS2/Ti coating - low friction, composite coating having the trademark MoST. Part II of the paper presents the tribological component tests of the both coatings using the back-to-back gear test rig that meets the domestic and international standard specifications. The tested coatings were deposited on the flanks of the test gears. The aim of the experiment was to determine experimentally the lifetime and operating features (e.g. oil temperature, friction, vibrations) of coated gears compared to such features of uncoated gears. For lubrication an automotive gear oil of high performance level was used (API GL-5). It has been shown that the both coatings make it possible to keep very high scuffing resistance of the gears, reduce friction and oil temperature. Unfortunately, it is accompanied by a significant drop in the viscosity index of the oil. Additionally, the presence of coatings significantly reduces the surface fatigue life and increases the level of vibrations. So, this is not appropriate to apply hard, thin coatings in highly loaded gears in case of lubrication with an oil intended for highly loaded steel gears. An unresolved matter remains a correct selection of the lubricating oil to improve surface fatigue life and operating features of coated gears, compared to uncoated ones.
PL
W artykule zaprezentowano nową metodę doboru cienkich, twardych powłok przeciwzużyciowych dla zwiększenia trwałości wysokoobciążonych kół zębatych. Metoda ujęta została w postaci szeregu kryteriów, będących "drogowskazem" doboru z szerokiej gamy dostępnych na rynku tych powłok, które mają potencjał zwiększenia trwałości kół zębatych. Kryteria te dotyczą: - technicznych aspektów osadzania powłok (możliwość powtarzalnego osadzania na kołach zębatych potwierdzona renomą producenta, jak najniższa temperatura osadzania), - aspektów ekonomicznych (niski koszt osadzania), - fizykomechanicznych właściwości powłok (wysoka adhezja do podłoża, wysoka twardość, brak defektów powierzchniowych, jak najniższa chropowatość, jak najniższy współczynnik tarcia), - właściwości tribologicznych ocenianych w skojarzeniu modelowym oraz w warunkach pracy testowej przekładni zębatej. W wyniku szeregu analiz wybrano grupę powłok spełniających trzy pierwsze grupy kryteriów. Następnie poddano je badaniom tribologicznym z zastosowaniem modelowych, smarowanych węzłów tarcia. Wyznaczono odporność na zacieranie skojarzenia czterokulowego, w którym badane powłoki osadzone były na wszystkich elementach testowych (kulkach łożyskowych). Wyznaczono także powierzchniową trwałość zmęczeniową skojarzenia stożek-kule, w którym badane powłoki osadzone były na stożkach. Jako środka smarowego użyto oleju mineralnego z 5% (wag.) zawartością dodatków smarnościowych typu EP (przeciwzatarciowych). W wyniku badań wyselekcjonowano dwie powłoki nowej generacji. Są to: powłoka a-C:H:W - wielowarstwowa, nanostrukturalna powłoka DLC domieszkowana wolframem o handlowej nazwie WC/C oraz powłoka MoS2/Ti - niskocierna powłoka kompozytowa o handlowej nazwie MoST. W celu stwierdzenia przydatności wytypowanych powłok do zwiększania trwałości wysokoobciążonych kół zębatych wymagane są jeszcze badania weryfikacyjne z użyciem testowej przekładni zębatej. Ich wyniki są przedmiotem cz. II artykułu.
EN
The paper describes a method for selection of wear resistant, hard, thin coatings to increase life of highly loaded gears. The method includes a number of criteria which make it possible to select from many existing coatings those which can improve the gear life. These criteria concern: - technical aspects of coating deposition (possibility of repeatable deposition on gears confirmed by coater's renown, low deposition temperature), - economic aspects (low cost of deposition), - physico-mechanical properties of coatings (good adhesion to the substrate, high hardness, lack of surface defects, low roughness, low friction coefficient), - tribological properties determined in a model tribosystem and component tests using a test gear. Through a series of analyses a limited number of coatings meeting the first three above groups of requirements was selected. Then, tribological tests in model, lubricated tribosystems were performed. Scuffing resistance of a four-ball tribosystem was assessed; the tested coatings had been deposited on all test balls. Surface fatigue life was determined using a cone-balls tribosystem; the coatings had been deposited on the cones. A mineral base oil blended with extreme-pressure (EP) additives at 5% wt. concentration was used for lubrication. The research made it possible to finally select two new-generation coatings. They are: a-C:H:W coating - multilayer, nanostructural DLC coating doped with tungsten, having the trademark WC/C, and MoS2/Ti coating - low friction, composite coating having the trademark MoST. To verify the applicability of the selected coatings to increase life of highly loaded gears, tribological component tests need to be performed yet using a test gear. The results of these tests are presented in the part II of the paper.
9
Content available remote Metoda nagniatania impulsowego powierzchni walcowych
PL
Poszukiwanie optymalnego kształtu i rozmieszczenia wgłębień (reliefu) na powierzchni pary trącej czop-panewka wymaga zastosowania urządzenia o jak największych możliwościach obróbkowych, to jest pozwalających na zmianę kształtu odcisków i ich wzajemnego układu na powierzchni obrabianej oraz zmianę energii impulsu elementu nagniatającego. W artykule przedstawiono nową, oryginalną metodę nagniatania impulsowego, pozwalającą na łatwe kształtowanie elementów roboczych maszyn o regularnych parametrach geometrycznych powierzchni.
EN
Search for optimum - shape and distributions of depressions (of relief) on surface of pair rubbing peg-pan will demand the uses of device about the greatest possibilities of processing i.e. permitting the chang of shape of the imprint, their mutual arrangement on the processed surface, as well as change of energy of impulse of the pressing element. In this work a new original method of impulsive pressing permitting on easy formation of surface for the elements working machines in a regular microgeometry.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.