Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Sezonowa struktura odpływu rzeki Wisły do Morza Bałtyckiego

Bajkiewicz-Grabowska Elżbieta, Zalewski Mariusz, Kobusińska Marta E., Niemirycz Elżbieta

Technologia Wody

|

2019

|

Nr 6 (68)

8--15

PL

Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej objęło całościowo zarządzanie gospodarką morską, gospodarką wodną, rybołówstwem i żeglugą śródlądową obszaru Polski od 5 grudnia 2015 roku. Ten układ jest bardzo korzystny dla rozwoju polskich obszarów morskich, a dla obszaru Dolnej Wisły jest to początek nowego spojrzenia na badania naukowe, które powinny nadążać za zachodzącymi zmianami. Na Politechnice Gdańskiej i Uniwersytecie Gdańskim powstały ostatnio monografie i publikacje podejmujące zagadnienia rozwoju gospodarczego w aspekcie jego oddziaływania na jakość wrażliwego środowiska nadmorskiego ujścia Wisły [Maciak, Niemirycz 2016; Szymkiewicz 2017; Wojewódzka-Król, Rolbiecki 2017; Niemirycz, Gromiec 2018]. Aktualnie planowane zmiany zagospodarowania Wisły, powrót do koncepcji kaskadowej zabudowy rzeki w dolnym jej biegu, wymagają rzetelnej wiedzy o strukturze odpływu (udziale odpływu powierzchniowego i podziemnego) i odpowiadającej jej jakości wód największej polskiej rzeki. Doniesienia literatury polskiej i światowej wskazują, że od struktury odpływu rzeki i jej sezonowych zmian zależy czasowa i przestrzenna zmienność odpływu zanieczyszczeń do morza [Niemirycz 2006; Bogdanowicz 2004; Best i in. 1997]. Artykuł przedstawia analizę dominujących form odpływu rzeki Wisły w przekroju przyujściowym, ich wielkość i zmienność w różnych pod względem wodności latach hydrologicznych wielolecia 1974–2015.

EN

The Ministry of Maritime Economy and Inland Navigation covered the entire maritime governance, water, fisheries and inland navigation management in Poland since 5th of December 2015. This arrangement is very beneficial for the development of Polish sea areas, and for the Lower Vistula region it is the beginning of a new approach to scientific research that should keep up with the ongoing changes. At the Gdansk University of Technology and the University of Gdańsk, monographs and papers focused on economic development have been published in the aspect of its impact on the quality of the sensitive coastal environment of the Vistula estuary (Maciak and Niemirycz 2016, Szymkiewicz 2017, Wojewódzka-Król and Rolbiecki 2017, Niemirycz and Gromiec 2018). The currently planned changes in the development of the Vistula River, namely the return to the concept of developing locks in the downstream stretch of the river, require a reliable knowledge of the structure of discharge (relative contribution of surface and underground runoff) and water quality in Poland’s largest river. Reports published in Polish and global literature suggest that the structure of river discharge and its seasonal changes determine the temporal and spatial variability in the discharge of pollutants into the sea (Niemirycz 2006, Bogdanowicz 2004, Best i in. 1997). This paper discusses the dominant sources of discharge in the Vistula River near its mouth, providing the historical quantitative data and describing discharge variability in specific hydrological years and seasons of the multi-year period from 1974 to 2014 that differed in terms of the total amount of water resources.

2

Przestrzenne zróżnicowanie odnawialności zasobów wód podziemnych zlewni Biebrzy w świetle ich oceny metodami deterministyczną i losową

Śmietański Lech, Filar Sławomir, Przytuła Elżbieta, Starościak Aneta, Szydło Magdalena

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 476, Hydrogeologia z. 17

123--131

PL

Autorzy przeanalizowali zagadnienie wpływu niepewności danych na wynik obliczeń przestrzennego zróżnicowania odnawialności zasobów wód podziemnych zlewni Biebrzy. Do przeprowadzenia obliczeń zastosowano formułę przekształcenia stałoobjętościowego. Danymi wejściowymi były wartości odpływu podziemnego i czynników wagowych w postaci litologii utworów powierzchniowych i średniego rocznego opadu. Obliczenia wykonano w wersji deterministycznej bez elementu niepewności danych i w wersji losowej z uwzględnieniem niepewności. Wynik obliczeń wskazuje na wyraźny wpływ niepewności danych na obliczone przestrzenne zróżnicowanie odnawialności zasobów wód podziemnych w granicach poszczególnych wydzieleń geologicznych w zlewni Biebrzy.

EN

Authors are considering the issue of data uncertainty effect on the outcome of calculations of the spatial diversity of groundwater renewability in the Biebrza river catchment. The constant volume transformation algorithm was used for the calculations. The input data were the values of underground runoff and the weight factors: surface lithology and mean annual precipitation. The calculations were deterministic without data uncertainty and probabilistic with data uncertainty. The results show significant influence of data uncertainty on the image of groundwater renewability in surface geological units of the Biebrza River catchment.

3

Odpływ podziemny w Sudetach na podstawie rozdziału hydrogramu przy użyciu filtrów cyfrowych

Tarka Robert, Olichwer Tomasz

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 475, Hydrogeologia z. 16

213--220

PL

W artykule przedstawiono i przetestowano dla obszaru Sudetów najczęściej stosowane filtry cyfrowe (Chapmana, Eckhardta, Lyneʼa i Hollicka, Chapmana i Maxwella oraz Fureyʼa-Gupty) pozwalające wydzielić odpływ podziemny z hydrogramu. Badania przeprowadzono w 11 zlewniach, które w przeważającej części położone są na obszarach zbudowanych ze skał krystalicznych. Na podstawie analizy w zlewni eksperymentalnej rzeki Kamiennej skalibrowano parametry filtrów i ustalono, że dwa z nich: Lyneʼa i Hollicka oraz Fureyʼa i Gupty, najlepiej odzwierciadlają na badanym terenie zmiany odpływu rzecznego w okresach niżówkowych. W kolejnej fazie pracy wykorzystano dwa wybrane w ten sposób filtry, z ustalonymi parametrami wejściowymi, do wyznaczenia odpływ podziemny dla pozostałych rzek uwzględnionych w badaniach. Obliczony procentowy udział odpływ podziemny w odpływie całkowitym w poszczególnych zlewniach stanowi od 48,8 do 68,3% przy wykorzystaniu filtru Lyneʼa-Hollicka i od 54,4 do 72,5% dla filtru Fureyʼa-Gupty. Przeciętne wartości współczynnika odpływu podziemnego wynoszą odpowiednio 60,1 i 65,1%. Otrzymane wartości współczynnika odpływu podziemnego przy wykorzystaniu do wyznaczenia średniego rocznego odpływu podziemnego filtrów cyfrowych są o kilkanaście procent wyższe w stosunku do wartości uzyskanych metodą Wundta. Średnia wartość współczynnika odpływu podziemnego z użyciem metody Wundta wynosi 48,3%.

EN

The article presents testing of the most commonly used digital filters (Chapman, Eckhardt, Lyne and Hollick, Chapman and Maxwell, and Furey-Gupta) that allow separating groundwater runoff from a hydrograph. The research was carried out in 11 river catchments representing the area of crystalline rocks of the Sudetes. Based on the analysis in the experimental basin of the Kamienna River, the parameters of the filters were calibrated, and it was established that two of them: Lyne-Hollick and Furey-Gupta, best reflect changes in the river runoff in low river-flow periods in the study area. In the next step, based on the calibrated parameters for two selected filters, groundwater runoff was determined for the remaining rivers included in the research. The groundwater runoff calculated using digital filters is from 48.8 to 68.3% (Lyne-Hollick filter) and from 54.4 to 72.5% (Furey-Gupta filter) of total runoff. The average values of the baseflow index equal 60.1 and 65.1%, respectively. The values of groundwater runoff and baseflow index, obtained with the use of digital filters, are over a dozen percent higher in relation to the values obtained by the Wundt method. The average value of the baseflow index using the Wundt method is 48.3%.

4

Ocena wpływu niezgodności położenia działów wód podziemnych i powierzchniowych na wielkość obliczonych zasobów odnawialnych na przykładzie obszaru bilansowego P-IX w regionie wodnym Warty

Wieteska Z., Dobkowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 471, Hydrogeologia, z. 15

185--191

PL

W artykule przedstawiono rezultaty badań odnawialności wód podziemnych systemu wodonośnego, który charakteryzuje znaczna niezgodność położenia wododziałów wód powierzchniowych i podziemnych. Rozpoznanie warunków hydrogeologicznych i hydrologicznych oraz bilans zasobów wód podziemnych sporządzono dla fragmentu obszaru bilansowego P-IX (Warta od Prosny do Kanału Mosińskiego) usytuowanego na południe od rzeki Warty. Obliczenia bilansowe wykonano metodą modelowania matematycznego oraz hydrologiczną. Ponieważ w metodzie hydrologicznej stanowiącej powszechnie stosowaną metodę kontrolną w obliczeniach bilansowych zakłada się, że linie wododziałów wód powierzchniowych i podziemnych są tożsame, porównanie wyników obliczeń bilansowych uzyskanych obiema metodami wymagało przeprowadzenia oceny ich zgodności. Dokonano tego poprzez obliczenie różnicy między wielkościami zasobów odnawialnych wyznaczonych dwoma wariantami metody hydrologicznej. W pierwszym (standardowym) zasoby odnawialne określono na podstawie danych z profili wodowskazowych i hydrometrycznych zamykających zlewnie dopływów Warty drenujących analizowaną jednostkę bilansową. W drugim (rozszerzonym) obliczono na podstawie danych z posterunków kontrolujących zlewnię różnicową Warty. Powiększenie bilansowanej jednostki do granic zlewni różnicowej Warty było zgodne z zasadą, że wiarygodność obliczeń zasobów wód podziemnych rośnie proporcjonalnie do powierzchni bilansowanej zlewni oraz znaczenia jej strefy drenażu w krążeniu regionalnym (Toth, 1963). Wielkość zasobów odnawialnych określona standardowym i rozszerzonym wariantem metody hydrologicznej wyniosła odpowiednio: 107,1 tys. i 184,0 tys. m3/d. Różnica stanowi 72% wartości wyznaczonej metodą standardową. W artykule analizowano ponadto zmienny, w przestrzeni i czasie, charakter związku hydraulicznego wód powierzchniowych i podziemnych oraz wpływ tej zmienności na wiarygodność obliczeń bilansowych, bazujących na stacjonarnych obserwacjach przepływu wód powierzchniowych.

EN

The article presents the results of research on the renewal of a hydrogeological system that is characterized by a significant discrepancy of the location of groundwater and surface watersheds. The area of the hydrological and hydrogeological studies is part of the P-IX balance region (Warta River from the Prosna to the Mosiński Canal) located south of the Warta River. The evaluation of groundwater renewability has been made using a hydrological method and mathematical modelling. When using the hydrological method, which is a commonly used control method for water balance calculations, it is assumed that the surface and groundwater watersheds are identical. Comparison of the results of water balance calculations obtained with both methods required the assessment of the compatibility of the groundwater catchment and morphological boundaries. This was done by calculating the difference between the quantities of renewable resources determined by two variants of the hydrological method. In the first (standard) variant, renewable resources were determined based on data from water-gauge and hydrometric profiles closing the catchments of the Warta tributaries draining the analyzed water-management regions. In the second (extended) method, they were determined based on data from water gauges controlling the Warta sub-basin. Enlargement of the balanced unit as far as the boundaries of the Warta basin was consistent with the principle that the reliability of calculations of groundwater resources increases proportionally to the analyzed catchment area and the significance of its drainage zone in the regional groundwater circulation (Toth, 1963). The quantity of renewable resources determined by the standard and extended variants of the hydrological method amounted to 107,100 m3/day and 184,000 m3/day, respectively. The difference is 72% of the value determined using the standard method. The article also provides an analysis of the spatial and temporal variability of the nature of the hydraulic relationship between surface water and groundwater, and the influence of this variability on the reliability of water balance calculations, based on stationary observations of surface water flow.

5

Wpływ urbanizacji na stany charakterystyczne zwierciadła wód podziemnych – analiza wyników badań prowadzonych na stacji naukowo-badawczej Wydziału Geologii UW w Warszawie

Małecki J. J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

377--383

PL

Charakterystyka reżimu wahań zwierciadła pierwszego poziomu wodonośnego na obszarach dużych aglomeracji miejskich zależy przede wszystkim od stanu infrastruktury technicznej gospodarki wodnej oraz lokalnie od intensywności drenażu wód ujęciami. Przebieg stanów płytkich poziomów wód podziemnych jest warunkowany przede wszystkim czynnikami antropogenicznymi, które skutecznie maskują czynniki przyrodnicze.

EN

In order to assess the changes in the precipitation recharge due to natural and anthropogenic factors, and to determine the regime of fluctuations of the groundwater table of the shallow aquifer in urban areas, a detailed assessment of the results of long-term observations was made. The observations were carried out in the research station of the Faculty of Geology of the University of Warsaw. The research has shown that the regime of fluctuations of the groundwater table of the shallow aquifer in areas of large agglomerations is controlled mainly by anthropogenic factors that effectively mask natural factors.

6

Rozdział hydrogramu odpływu w małej zlewni rzecznej na podstawie badań znacznikowych

Furmankowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

145--151

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań znacznikowych, przeprowadzonych w typowej zlewni wschodniego Mazowsza. Badania wykonano w celu wydzielenia z całkowitego odpływu rzecznego składowej pochodzenia podziemnego oraz identyfikacji odpowiednich parametrów fizycznych wody, substancji chemicznych oraz izotopów, które w warunkach wybranej zlewni być mogą uznane za znaczniki środowiskowe.

XX

The paper presents research results of a tracer experiment led in a typical catchment of eastern Mazovia. The experiment was conducted to separate a groundwater component from total river runoff, and to identify the proper physical parameters of water, chemical ions and stable isotopes, which can be used as tracers in the Trytwa River catchment.

7

Zastosowanie przekształcenia stałoobjętościowego do oceny odnawialności zasobów wód podziemnych wschodniej części Pojezierza Pomorskiego

Śmietański L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 451 Hydrogeologia z. 13

227--234

PL

Artykuł przedstawia zastosowanie algorytmu przekształcenia stałoobjętościowego do obliczenia rozkładu średniej z wielolecia infiltracji efektywnej, generującej odpływ podziemny do rzek o znanej średniej z wielolecia wartości. U podstawy tego sposobu liczenia leży założenie równości pomiędzy tak rozumianą infiltracją a tym odpływem podziemnym dla danego obszaru bilansowego. W prezentowanym przykładzie dystrybucja infiltracji jest sterowana rozkładem litologii utworów powierzchniowych oraz średnim rocznym opadem, które mają w prezentowanej metodzie obliczeniowej sens funkcji wagowych. Przedstawiony wynik przykładowych obliczeń to rozkład infiltracji efektywnej we wschodniej części Pojezierza Pomorskiego. W granicach każdego z siedemnastu obszarów bilansowych w tym regionie całkowita wartość infiltracji efektywnej, o obliczonym rozkładzie, równa jest wartości oszacowanego uprzednio odpływu podziemnego do rzek.

EN

The paper presents the constant volume transformation algorithm allowing to calculate the distribution of the long term mean groundwater recharge which generates the groundwater runoff with the known long term mean value. The algorithm is based on the assumption of the equality between this recharge and this groundwater runoff for the given budget area. In this case study the recharge is governed by the distribution of the surface lithology and long term mean precipitation both having the status of weight functions. The outcome of the calculations is the distribution of the recharge in the eastern part of the Pomeranian Lake District in Poland. Within the boundaries of each of the 17 budget areas the total value of the recharge is equal to the groundwater runoff value assessed prior to the calculations.

8

Odpływ podziemny w zlewni Bystrzycy (Góry Bystrzyckie)

Rysiukiewicz M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 440

127--134

PL

W artykule przedstawiono ocenę odpływu podziemnego w zlewni Bystrzycy w Górach Bystrzyckich w Sudetach Środkowych. Bazując na danych dotyczących natężenia przepływu rzeki z trzech okresów: 1973–1982, 2000–2001 i 2006–2008, określono odpływ podziemny, stosując różne metody hydrologiczne. Uzyskane wartości odpływu podziemnego zawierają się w przedziale od 0,55 m3/s (8,67 l/s•km2) (obliczone metodą Natermanna) dla dziesięciolecia 1973–1982 do 0,65 m3/s (10,25 l/s•km2) (obliczone metodą Wundta) dla lat 2000–2001. Wyniki kartowania hydrogeologicznego źródeł oraz analiza budowy geologicznej zlewni były podstawą do wykonania mapy zmienności modułu odpływu podziemnego w zlewni i określenia ilości wody pochodzącej z drenażu skał kredowych i podłoża krystalicznego.

EN

The paper presents the results of groundwater runoff evaluation in the Bystrzyca River catchment located in the Bystrzyckie Mts. (Middle Sudetes). Based on river discharge data collected during three periods of time (1973–1982, 2000–2001 and 2006–2008), groundwater runoff was estimated using different hydrological methods. The estimated values of groundwater runoff range from 0.55 m3/s (8.67 l/s•km2) for the period of 1973–1982 using Natermann’s method to 0.65 m3/s (10.25 l/s•km2) for the period of 2000–2001 using Wundt’s method. The results of hydrogeological mapping of springs and analysis of the geological structure of the catchment were taken into account to produce the map of spatial distribution of specific groundwater runoff and to estimate the amount of water discharged from the Cretaceous cover and crystalline basement.

9

Wpływ budowy geologicznej zlewni Grzmiącej na odpływ podziemny z czwartorzędowych poziomów wodonośnych

Walisch M.

Przegląd Geologiczny

|

2007

|

Vol. 55, nr 3

236-236

EN

The author concentrated on characteristic elements of the Grzmiąca basin geology determining its groundwater outflow. The study area is a small part of the Bzura drainage basin located NE of Łódź, in the northern margin of the Łódź Heights, which were formed during theWartanian glaciation. Large thickness [50–110 m] of the fluvioglacially originated Pleistocene sands and gravels is the most important feature of this basin.. They are surrounded from N,W, and S with clays of the Odranian andWartanian glaciations origin. The clays form a ring coinciding with the watershed zone of the basin. This structure is responsible for the high underground water capacity indicated by the analysis of the groundwater outflow changeability. Below the Pleistocene sediments the basin is sealed by Pliocene silts and clays, in practice precluding percolation of groundwaters below the drainage level. It was confirmed by the equalized water balance for 1996–1997 derived from field studies. High permeability of the surface sedimentsn facilitates rainwater infiltration. It also concerns thawing waters, as shown by a comparing the river groundwater supply after and before thawing [March 1996]. Fluctuations of the groundwater outflow are considerable but at the same time they show a very high runoff trend stability. The Grzmiąca catchment fills up with water for a long time and then is slowly drained. The other feature of the studied basin is its high spring yield which together with intensive linear drainage along the rivers results in a very high percentage of groundwater outflow in the total runoff [88.5%]. This is due to the fact that the springs area and along the main river course there is a thick water-bearing horizon consisting of sands of the Odranian and Wartanian age which are continuous, not separated with clays.

10

Odpływy podziemne i niskie w potokach górskich

Kostuch M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2003

|

T. 3, z. 1

193-203

PL

W pracy dokonano analizy danych hydrologicznych z lat 1970/1971-2000/2001 dotyczących odpływów dobowych pochodzących ze zlewni dwóch potoków w źródłowej części zlewni Grajcarka, prawostronnego dopływu Dunajca. Pozwoliło to na określenie średniego podziemnego odpływu jednostkowego, częstości występowania odpływów dobowych oraz rozkładu i czasu trwania niskich odpływów jednostkowych ze zlewni obu potoków. Analiza wykazała, że jedna ze zlewni, tj. Czarna Woda, ma większe zasoby wodne oraz korzystniejszy stosunek zasilania podziemnego do zasilania powierzchniowego. Sytuacja taka może wynikać z faktu korzystnego oddziaływania obszarów leśnych w półroczu letnim, kiedy to występuje o około 23% mniej dni z niskimi odpływami jednostkowymi niż w sąsiadującej, słabiej zalesionej zlewni Białej Wody. Zestawienie czasu trwania niskich odpływów jednostkowych w poszczególnych latach pozwoliło stwierdzić, że w ostatnim dziesięcioleciu hydrologicznym 1991/1992-2000/2001 nastąpiło zwiększenie czasu trwania niskich odpływów jednostkowych. Konsekwencją tego jest zmniejszanie się odnawialnych zasobów wodnych, co niekorzystnie wpływa na środowisko.

EN

The paper contains the analysis of hydrological data from the period of 1970/1971-2000/2001 on minimal daily flows in two streams in the catchment of the Grajcarek river, the tributary to the Dunajec river. The analyses allowed for estimating the average groundwater runoff, the frequency of occurrence of specific low discharges and their distribution for both streams. Applied methods of Wundt and Killi showed, that the average groundwater runoff in the Czarna Woda stream was about 60% higher than that in the Biała Woda stream. It seems that water resources in the catchment of the Czarna Woda stream are bigger and that more favourable ratio of ground water contributes to the surface water augmentation. The analysis of data from 1970/1971-2000/2001 confirms that in the winter time there were more days with low specific discharge in the catchment of the Czarna Woda stream than in that of the Biała Woda. In summer the situation was opposite. During the last decade 1991/1992-2000/2001 low specific discharges lasted longer than before. The consequence of it is the reduction of renewable water resources which inversely affects the environment.

11

Spływ powierzchniowy i dopływ wód podziemnych w kopalniach odkrywkowych. Uwagi metodyczne dotyczące ich wyznaczania

Sawicki J., Derkowska M.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2002

|

Vol. 102, nr 29

191-201

PL

W artykule omówiono sposoby prowadzenia pomiarów i rejestracji ilości wypompowywanej wody w górnictwie odkrywkowym. Przedstawiono niezbędne zalecenia, jak powinny być prowadzone pomiary, aby pozwoliły na wyodrębnienie z ogólnego dopływu spływów powierzchniowych i dopływów podziemnych. Przedstawiono metody wyznaczenia tych rodzajów dopływu w kopalniach odkrywkowych, gdzie prowadzone są pomiary z częstotliwością 8-godzinną i dobową oraz uproszczone metody wyznaczenia spływów powierzchniowych i dopływów podziemnych w sytuacji, gdy rejestracja ilości wypompowanej wody dotyczy przedziałów miesięcznych. Opisano również sposoby postępowania w przypadkach gdy kopalnia odwadniana jest grawitacyjnie, a pomiary w kanałach odpływowych wykonywane były w nieregularnych odstępach czasu.

EN

Methods for testing and recording of water amount pumped out in surface mining are presented in this article. Nessesary recommendations how to carry out measurements so that one could separate the surface runoff and ground inflow from the total inflow are described. Methods for evaluation of these kinds of inflow in open-pits when water amound testing is carried out every eight and every twenty-four hours as well as simple methods when only monthly recordings of water are available are also demonstrated. The autors also describe procedures for evaluating the water inflow when an open-pit is dewa-tered grawitationally and measurements in discharge channels are irregularly carried out.

12

Konwencjonalne a numeryczne metody oceny odpływu podziemnego rzek. Część I. Metody badań

Tarka R.

Gospodarka Wodna

|

2002

|

Nr 4

156-160

PL

Przedstawiono przegląd metod hydrologicznych, podziały hydrogramu przepływu na odpływ powierzchniowy i podziemny. Na podstawie danych z literatury zwrócono uwagę na różnice w ocenie odpływu podziemnego uzyskanego poszczególnymi metodami. Następnie przedstawiono najczęściej stosowane schematy numeryczne oceny odpływu podziemnego oraz szerzej omówiono metodę stałego przedziału.

EN

The paper presents a survey of hydrological methods, division of the flow hydrogram into the surface and underground run-off. On the basis of data from publications attention has been paid to differences in evaluation of the underground run-off calculated by various methods. There have been also presented the most frequently used numerical schemes of the underground runoff evaluation and at large has been discussed the method of the constant interval.

13

Wybrane problemy hydrogeologii regionalnej Dolnego Śląska

Bocheńska T.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2002

|

nr 400

57-75

PL

Artykuł prezentuje trzy wybrane problemy hydrogeologii regionalnej specyficzne dla Dolnego Śląska: odpływ podziemny na obszarze Sudetów i ich przedpola, z akcentem na wodonośność i rolę środowiska wód podziemnych w kształtowaniu tego odpływu, wodonośność typowych dla regionu struktur hydrogeologicznych i prawidłowości w kształtowaniu się tej wodonośności, znaczenie kopalń jako poligonów regionalnych badań hydrogeologicznych. Odpływ podziemny na obszarze Sudetów i ich przedpola zależy od czynników geologiczno-strukturalnych, geomorfologicznych i klimatycznych, a także od zróżnicowania wodonośności środowiska skalnego. Moduł odpływu podziemnego kształtuje się od wartości niskich (1-2 l/s.km2) na przedpolu Gór Sowich oraz w otoczeniu masywu Ślęży do ekstremalnie wysokich (powyżej 10 l/s.km2) w szczytowych partiach Sudetów. W strukturach hydrogeologicznych typu zlewni górskich i wysokogórskich zbudowanych ze skał krystalicznych podstawowe znaczenie w akumulacji wód podziemnych ma przypowierzchniowa strefa spękań i zalegające na niej utwory pokrywowe wykształcone w postaci gliniastych aluwiów, rumoszy, zwietrzelin piaszczystych i aluwiów piaszczystych. W zlewniach wysokogórskich moduł odpływu źródlanego jest wyższy i wynosi około 1,5 l/s.km2, w zlewniach położonych w niższych partiach gór jest on niski i wynosi 0,03-0,2 l/s.km2. W obszarach działalności górniczej, licznych na Dolnym Śląsku, istnieje możliwość ustalenia przestrzennych prawidłowości formowania się wód podziemnych z punktu widzenia regionalnych systemów wodonośnych. Takim nadrzędnym systemem regionalnym jest system Sudety-rzeka Odra.

EN

The paper presents three selected typical for Lower Silesia problems concerning regional hydrogeology: groundwater runoff in the Sudety Mts. and Fore-Sudetic block, water-bearing of hydrogeological structures typical for presented region, significance of mining areas as a testing field for regional, hydrogeological researches. Groundwater runoff in the Sudety Mts. and Fore-Sudetic block depends on many geological, geomorphological and climatic factors and on diversity of water-bearing aquifers. Groundwater runoff presented in a modular from ranges from low values i.e. 1-2 l/s.km2 in the Sowie Mts. foreland and Ślęża Mt. area to extremely high, above 10 l/s.km2 in the highest part of Sudety Mts. In mountainous catchments built of crystalline rocks the most important water-bearing zone is the subsurface, fissured zone covered by weathering - clayey or sandy layers and alluvial deposits. The springs runoff varies from 1.5 l/s.km2 in the highest part of catchements to 0.03-0.2 l/s.km2 in lower ones. In the areas of mining activity, numerous in Lower Silesia, there is a possibility to determine a groundwater flow in the regional groundwater systems. Sudety Mts.-Odra River groundwater system is such a superior regional system.

14

Średni odpływ podziemny w Polsce w latach 1971-1990 w świetle wyników uzyskanych metodami: Wundta i Killego

Bartnik A., Jokiel P.

Gospodarka Wodna

|

2000

|

Nr 2

56-59

PL

W opracowaniu przedstawiono średni odpływ podziemny na obszarze Polski w dwudziestoleciu 1971-1990. Do jego szacowania wykorzystano metody oparte na przepływach charakterystycznych - Wundta i Killego. Mapy prezentują zmienność przestrzenną odpływu podziemnego oraz różnice wynikające z rodzaju zastosowanej metody. Autorzy zalecają ostrożność przy interpretowaniu i porównywaniu ocen odpływu podziemnego wykonywanych różnymi metodami.

EN

In the paper there is presented the mean underground run-off in the area of Poland in the period 1971-1990. Evaluation of the value of run-off was made using the methods based on characteristic flows - the methods of Wundt and Kille. The maps show the spatial variability of underground run-off and differences resulting from the kind of the used mathod. The Authors advise to be cautious in interpretation and comparison of results of underground run-off evaluations carried out on the basis of various methods.