Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Promieniowrażliwość osobnicza – czy możliwe jest jej precyzyjne określenie?

Matyjanka Anna, Fornalski Krzysztof W.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2024

|

z. 2

2--17

PL

Międzynarodowa Komisja Ochrony Radiologicznej (ICRP) powołała do życia Grupę Roboczą (Task Group) nr 128 poświęconą możliwości indywidualizacji ochrony radiologicznej („Individualisation and Stratification in Radiological Protection: Implications and Areas of Application”). Przyczyną takiego działania jest między innymi fakt, iż wiele najnowszych badań naukowych potwierdziło, że każdy organizm w różny sposób reaguje na takie same dawki promieniowania jonizującego. Najwięcej danych na ten temat pochodzi od pacjentów onkologicznych, u których przed zastosowaniem radioterapii wykonywane są badania radiobiologiczne, mające na celu oszacowanie czy reakcja organizmu na promieniowanie nie będzie zbyt nasilona (tzw. promieniowrażliwość). W niniejszej pracy zaproponowano przykładową możliwość zindywidualizowania podejścia do ochrony radiologicznej, która z zasady nie uwzględnia takich czynników wpływających na odpowiedź na działanie promieniowania jonizującego, jak właśnie promieniowrażliwość. W artykule dokonano przeglądu metod radiobiologicznych, których potencjalne wykorzystanie do szacowania promieniowrażliwości zostało przetestowane w kilku wybranych pracach naukowych. Na tej podstawie zaproponowano własny uproszczony dwuparametryczny schemat badań, którego celem jest wyznaczenie poziomu promieniowrażliwości, mogący mieć potencjalne zastosowanie w ochronie radiologicznej pracowników narażonych na działanie promieniowania jonizującego.

EN

International Commission on Radiological Protection (ICRP) created a Task Group no. 128 on the possibility of individualization of radiation protection („Individualisation and Stratification in Radiological Protection: Implications and Areas of Application”). The reason for that is the fact, that many recent scientific studies showed, that each organism responses in different way for the same doses of ionizing radiation. Most of existing studies describe oncological patients which are radiobiologically tested before the radiotherapy, to assess their individual radiosensitivity (to prevent overreaction to radiation). In the presented paper we proposed exemplary approach to individualization of radiation protection, because today radiation protection does not implement the radiosensitivity phenomenon. This article contains the review of radiobiological methods from selected scientific studies which can be potentially used for radiosensitivity assessment. Based on that we proposed a simplified two parametric radiosensitivity test which can be potentially able to adapt for individual radiation protection of workers.

2

Geneza i konsekwencje stosowania hipotezy LNT w „ochronie” radiologicznej

Janiak Marek Krzysztof

Postępy Techniki Jądrowej

|

2024

|

z. 3

9--20

PL

Hipoteza linowej, bezprogowej (linear, no-threshold, LNT) zależności między pochłonięciem niskiej dawki promieniowania jonizującego a ryzykiem rozwoju nowotworu od końca lat 50-tych XX wieku stanowi podstawę regulacji w ochronie radiologicznej, a także utrwala powszechną radiofobię w społeczeństwie. Niniejsza praca dokumentuje, że zarówno geneza, jak i proces „stabilizacji” hipotezy (modelu) LNT, które miały miejsce w latach 1920-1990 w USA, wynikają z ignorowania i manipulacji wynikami badań, osobistych interesów i nieetycznego postępowania wielu uznanych naukowców, gremiów i czasopism naukowych (np. Narodowej Akademii Nauk USA i magazynu Science), a także instytucji odpowiedzialnych za tworzenie i wdrażanie przepisów ochrony przed promieniowaniem. Przedstawione są również konsekwencje praktyczne, w tym sytuacje absurdalne wynikające ze stosowania hipotezy LNT w „ochronie” radiologicznej. Wszystko to prowadzi do postulatu, aby jak najszybciej zastąpić nienaukowy model szacowania ryzyka oparty o hipotezę LNT przez mające oparcie w wynikach badań modele progowy i/lub hormetyczny.

EN

The hypothesis of the linear, no-threshold (LNT) relation between absorption of low doses of ionizing radiation and the risk of radiogenic cancer has since the late 1950s guided the rules of radiological protection and sustained radiophobia in the society. The present review documents that the birth and development of the LNT hypothesis have been associated with oversights, manipulations, and unethical conduct of a number of renowned scientists and scientific institutions and magazines which prompted regulations issued by agencies involved in or responsible for radiological protection. Also, described are the dire consequences and absurdities associated with the practical application of the LNT hypothesis to “protect” against any exposure to ionizing radiation. All this should urge us to immediately abandon the unreasonable LNT-based methodology of estimation of radiological health risks and replace it with the scientifically sound threshold or hormetic models.

3

Radionuklidy w wodzie i ochrona radiologiczna

Kruszelnicka Izabela, Ginter-Kramarczyk Dobrochna

Wodociągi - Kanalizacja

|

2022

|

nr 4

8--11

4

Przykład wykonania ściany chroniącej przed promieniowaniem rentgenowskim

Gacki Dawid

Materiały Budowlane

|

2022

|

nr 4

55--57

PL

Artykuł omawia metody wykonania budowlanych osłon przed promieniowaniem, które wykorzystuje się w budowie pomieszczeń diagnostycznych szpitali, przychodni, gabinetów interwencji radiologicznych, sal operacyjnych, placówek medycznych, pomieszczeń przemysłowych i laboratoriów pomiarowych. Zaprezentowane sposoby konstrukcyjnej izolacji przed rozchodzeniem się promieniowania do sąsiadujących pomieszczeń dają gwarancję efektywnej ochrony zdrowia ludzi pracujących lub przebywających w bliskim sąsiedztwie urządzeń, które emitują promieniowanie RTG.

EN

The article discusses methods of building radiation protection, which are used in the construction of diagnostic rooms in hospitals, clinics, radiological intervention rooms, operating theaters, medical facilities, industrial rooms and measurement laboratories. The presented methods of constructional insulation against radiation propagation to neighboring rooms are a guarantee of health protection of people working or staying in close vicinity of devices that emit X-ray radiation.

5

ALARA, czyli optymalizacja w ochronie radiologicznej – analiza dla Polski

Bugała Ernest, Fornalski Krzysztof W.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2021

|

z. 4

22--34

PL

W niniejszym artykule skupiono się na ilościowym podejściu do opisanej w ustawie Prawo atomowe zasady optymalizacji, która jest implementacją międzynarodowej zasady ALARA, czyli redukcji narażenia na promieniowanie jonizujące do poziomu tak niskiego, jak jest to rozsądnie możliwe. W oparciu o praktyki międzynarodowe opisano kwestię wyznaczania parametru α (alfa) w ochronie radiologicznej dla Polski, który opisuje materialny koszt skutków napromienienia pojedynczej osoby dawką skuteczną jednego siwerta. Obliczenia zostały przeprowadzone dla trzech sposobów wyznaczania parametru α: metody PKB, metody bazującej na państwowo regulowanych odszkodowaniach oraz metody skłonności. Ostatecznie oszacowany dla Polski parametr alfa wynosi około 100 000 zł/Sv, co jest zgodne z praktykami międzynarodowymi. Obliczenia te przeprowadzono także dla różnych wariantów modelu ryzyka radiacyjnego: modelu liniowego (LNT), progowego oraz hormetycznego.

EN

The following paper focuses on a quantitative approach to the described in the polish Atomic law optimization principle that is an implementation of an international ALARA principle which requires reducing exposition to ionizing radiation to levels that are as low as reasonably achievable. Basing on international practice, an issue of calculating the (alpha) parameter in radiation protection for Poland is raised, which describes material cost of exposing a single person to an effective dose of one sievert. The calculations are conducted for three methods of calculating the α parameter are presented: GDP method, method based on nationally regulated compensation and the willingness method. Estimated value of α parameter for Poland is about 100 000 PLN / Sv and corresponds with international practice. The calculations were conducted for different radiation risk models: linear non-threshold (LNT), threshold and hormetic.

6

Czy małe dawki promieniowania jonizującego są szkodliwe?

Janiak Marek Krzysztof

Postępy Fizyki

|

2021

|

T. 72, z. 4

18--22

PL

Hipoteza liniowej, bezprogowej zależności (ang. linear, no-threshold, LNT) między dawką promieniowania jonizującego (p.j.) a wywołanym przez nią skutkiem zakłada, że każda, nawet najmniejsza dawka pochłoniętego przez organizm człowieka p.j. może prowadzić do rozwoju nowotworu ciągle stanowi podstawę regulacji w ochronie radiologicznej. W pracy, po krótkiej rekapitulacji genezy hipotezy LNT, podano przykłady wyników analiz epidemiologicznych i badań prowadzonych na zwierzętach doświadczalnych świadczących, że hipoteza ta nie ma podstaw naukowych i że jej stosowanie utrudnia lub uniemożliwia wykorzystanie ekspozycji w niskich dawkach p.j. w diagnostyce i terapii chorób. Pora więc najwyższa aby porzucić fałszywą i szkodliwą hipotezę LNT na rzecz modelu progowego lub hormetycznego opartego na współczesnej wiedzy o działaniu niskich dawek p.j.

EN

The linear, no threshold (LNT) hypothesis assuming that all ionizing radiation is harmful and that even the smallest absorbed dose of radiation may be carcinogenic constitutes the basis of radiation protection regulations. He present review briefly recapitulates the genesis of the LNT dogma and provides examples of results of both epidemiological and experimental studies indicating that the dogma is false and unscientific and, when applied in practice, begets more harm than good. Hence, the time is ripe, if not long overdue, to place cancer risk assessment on the biologically based and fully transparent foundations.

7

Nuclear safety and radiological protection in Poland

Kleszcz Sławomir

Przegląd Nauk o Obronności

|

2020

|

R. 5, Nr 9

116--135

EN

Purpose: This paper aims to present the nuclear security and radiological protection system in Poland. Method: The scientific methods used in this paper include critical analysis of literature as well as analysis and logical construction method. The research was conducted based on data relating to the Polish Armed Forces. Results: The article presents selected issues related to radiation security in the state defence system. It explains the essence of this problem. It presents entities responsible for the implementation of tasks related to nuclear safety and radiological protection in Poland, as well as legal acts that regulate these aspects of state security. Conclusions: The issue in questions has huge implications for both the natural and medical sciences, as well as for the psychological aspects. Compliance with strict safety requirements and work regulations is crucial for protecting workers’ health and life and, in particular, the security of millions of citizens, as one of the biggest radiation disasters in the world history, the Chernobyl disaster in 1986, may prove. Rising some kind of public awareness and education in the area of radiation security is also extremely important. The society needs to understand the problem and then accept it as an inevitable process in building a new national power industry.

8

Analiza wielkości pól radiogramów z kolimacją przed- i poekspozycyjną

Nowak Piotr, Pasieka Ewa

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2020

|

Vol. 9, nr 2

89--97

PL

Kolimacja jest to ograniczanie wiązki promieniowania rentgenowskiego do obszaru badanej części ciała, pozwalające ochronić pozostałe tkanki przed zbędnym narażeniem. Definicja ta dotyczy kolimacji przedekspozycyjnej, czyli przed wykonaniem emisji promieniowania, z wykorzystaniem symulacji świetlnej. Cel: Celem badania była analiza pól radiogramów z kolimacją przed- i poekspozycyjną oraz porównanie otrzymanych wyników z radiogramami grupy kontrolnej i wartościami referencyjnymi. Materiały i metody: Analizie retrospektywnej poddano 200 radiogramów wykonanych w Zakładzie Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku. Połowę stanowiły zdjęcia rentgenowskie z postprocessingową zmianą wielkości pól kolimacji. Grupę kontrolną utworzono z losowo wybranych radiogramów z kolimacją przedekspozycyjną. W analizie uwzględniono wiek i płeć pacjentów oraz rodzaj projekcji i zakresy badań. Przeprowadzono pomiar długości i szerokości radiogramów z wykorzystaniem stacji roboczej z oprogramowaniem syngo 2 007 S iemens o raz w yliczono p ola p owierzchni. Zebrane dane poddano analizie statystycznej przy użyciu programu Statistica 13.3. Wyniki: Większą część radiogramów (126; 63,00%) wykonano kobietom. Przeciętny wiek badanych wyniósł 56,00 lat i mieścił się w przedziale od 12-94 lat. Najczęściej obrazowanym obszarem była klatka piersiowa (50; 25,00%). Zdjęcie transtorakalne kości ramiennej było radiogramem najczęściej poddawanym poekspozycyjnej zmiennie wielkości pola. Przeciętna wielkość wyjściowa radiogramu z grupy zdjęć poddanych poekspozycyjnej zmianie wielkości pola kolimacji wyniosła 1020,78 cm2, natomiast po obróbce 545,22 cm2. W analizowanym materiale przeciętnie wielkości pól kolimacji radiogramów po obróbce były o 313,39 cm2 m niejsze. W ymiary radiogramów i pola powierzchni różniły się od siebie w sposób istotny statystycznie przed i po wykonaniu obróbki postprocessingowej (we wszystkich przypadkach p < 0,001). Pola kolimacji i wymiary radiogramów, z grupy zdjęć poddanych obróbce postprocessingowej, wykonane kobietom i mężczyznom różniły się od siebie w sposób istotny statystycznie (p < 0,05 we wszystkich przypadkach poza długością) i przyjmowały przeciętnie wyższe wartości dla kobiet. W grupie zdjęć, które zostały opracowane po ekspozycji, liczba zdjęć o polu powierzchni większym niż wartość referencyjna wyniosła 55 (55,00%), natomiast po zastawaniu obróbki 33 (33,00%). Wnioski: W przeprowadzonym badaniu radiografia transtorakalna bliższego końca kości ramiennej była zdjęciem rentgenowskim, które najczęściej poddawano poekspozycyjnej zmianie wielkości pola. Najliczniejszą grupę zdjęć, gdzie odnotowano przekroczenia wielkości referencyjnej w zakresie pola obrazu stanowiły radiogramy transtorakalne kości ramiennych i skośne stawów krzyżowo-biodrowych. Największe przekroczenia wielkości pól kolimacji od wartości wzorcowych zarejestrowano w przypadku diagnostyki stawu łokciowego w obu projekcjach. Istnieje potrzeba ciągłego doskonalenia w technice wykonywania radiografii w oparciu o wnioski z analiz zdjęć odrzuconych.

EN

Collimation is reduction of X-ray beam to area of the body that being study. The aim of using collimation is protection other tissue of minimize their unnecessary exposing. This definition is refers to pre-processing collimation which is perform before radiation emission, with using light simulation. Aim: The aim of the research was analysis radiograms field size before and after post-processing changing and compare them with radiograms from the control group and the referential value. Material and methods: Retrospective analysis was performed on 200 radiograms. All of them was taking in Department of Radiology University Hospital in Bialystok. The half of analysed radiograms was radiograms who been changing in post-processing way. Control group was randomly select radiogram with pre-processing collimation. The analysis included, age and sex of the patient, view of the radiograms and part of body. A measurement of the length and width of the radiographs was made and the collimation field was calculated on the obtained data. The measurements were perform on work station with syngo 2007 Siemens. Collected data was analysed with using Statitica 13.3. Results: The most frequently radiographs (126; 63,00%) was taken for women. The age of patients ranged from 12 to 94 years with typical value of 56,00 years. The most common X-ray was chest radiograph (50; 25,00%). The transthoracic humerus X-rays was the radiograms witch were most frequency changing collimation field in post-processing way. The typical output size of radiogram, from the group of radiogram for witch used post-processing changing of size, was 1020,78 cm2 while after making change typical collimation size was 545,22 cm2. In the analysing data typical radiogram size, after making post-processing was smaller about 313,93 cm2 than before doing edition. The collimation field and size of radiograms was statistical significant different in the group of radiograms before and after making post-processing changing (in all causes p < 0,001). The collimation field and sizes of radiogram, in the group of radiograms witch were used post-processing, were a statistical significant different for women and men (in all causes without length p < 0,05). The collimation field and sizes of radiograms was statistical lower value for men than for women. In the group of X-rays which were changing in post-processing way, before making the change 55 (55,00%) radiograms were collimation field greater that referential value and after making the change only 33 (33,00%) X-rays. Conclusion: In the research the transthoracic lateral projection of humerus X-rays was the radiographs which were most frequency changing collimation field in post-processing way. The transthoracic lateral projection of humerus radiogram and sacroiliac joint oblique view were the roentgenograms witch collimation size was most frequency greater than referential value. Most commonly excessive collimation size in reference to referential value was showed on elbow X-rays in both views. There is necessary constantly perfecting in the technique of making radiogram. The perfecting will be perform based on conclusion resulting from analysis of rejected radiograms.

9

Metrologia neutronów (cz. III)

Modzelewski Łukasz, Baranowska Zuzanna, Wołoszczuk Katarzyna, Krajewski Paweł, Jednoróg Sławomir, Łaszyńska Ewa, Szewczak Kamil

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2019

|

nr 18

14--22

PL

Metrologia neutronów to dziedzina nauki, która zajmuje się wykonywaniem pomiarów natężenia pól neutronowych w zakresach energii obejmujących kilkanaście rzędów wielkości i intensywnościach obejmujących do dwudziestu rzędów wielkości. Istotą metrologii neutronów jest oszacowanie ilości neutronów wyemitowanych ze źródła i przechodzących przez pewną określoną powierzchnię (fluencja). W celu zapewnienia zgodności ze standardami (normami) stosowanymi przez różnych użytkowników, wielkości te podlegają pomiarowi, a następnie walidacji. To wszystko służy poznaniu charakterystyki pola neutronów, a co za tym idzie wymaga również znajomości widma energetycznego neutronów. Szeroki zakres energii, dla którego konieczne jest zdefiniowanie standardów fluencji neutronów i równoważników dawek, można podzielić na następujące obszary: termiczny, 1/E, neutronów prędkich i wysokich energii. Problematyka związana z metrologią neutronów łączy w sobie: wielkości podlegające mierzeniu i ich związki, jednostki do ich pomiaru, techniki wytwarzania i pomiaru standardowych pól neutronowych oraz niepewność pomiarów. Poza artykułami i publikacjami zajmującymi się problematyką metrologii neutronów, ważną rolę odgrywają normy międzynarodowe, które opisują wytwarzanie pól neutronów służących kalibracji oraz testowaniu przyrządów pomiarowych. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) wdrożyła standardy opisujące, jak należy wytwarzać pola neutronowe, jak należy te pola standaryzować i używać do celów kalibracji. Normy te były kilkakrotnie aktualizowane i rozszerzane. Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (IEC) określiła normatywy opisujące metody testowania urządzeń związanych z ochroną radiologiczną dotyczące urządzeń pomiarowych i dozymetrów osobistych. Normatywy te obejmują metody standaryzacji i kalibracji. W niniejszym artykule przedstawiono przyrządy i opisano metody służące do pomiarów neutronów z podziałem na metody spektrometryczne oraz metody służące do pomiaru fluencji neutronów i metody pasywne. Do celów kalibracji przyrządów potrzebne są standardowe pola neutronów umożliwiające dokonywanie pomiarów przy wszystkich energiach. Sposób, w jaki neutrony oddziałują z materią, zależy od ich energii. Wychwyt neutronów (n,γ) zachodzi głównie przy niskich energiach, podczas gdy cały szereg reakcji jądrowych obejmujący (n, p), (n, α) i reakcje spalacyjne (p, n,n,n,…) występuje przy wyższych energiach. Rozpraszanie neutronów (n, n’) występuje przy wszystkich energiach. Ta różnorodność reakcji powoduje, że wraz ze zmianą energii neutronów i materiałów, z którymi one oddziałują, stosować należy inny element czuły detektora. Metrologia neutronów obejmuje zatem szeroki zakres stosowanych przyrządów pomiarowych. Niekiedy posługujemy się metodami pasywnymi, w których nie wytwarzany jest sygnał elektryczny. Pomiary rozkładu neutronów zarówno względem ich energii, jak i kierunku, są zadaniem niezwykle trudnym i do chwili obecnej nie znaleziono jeszcze satysfakcjonujących metod ich realizacji. Metrologia neutronów wykorzystywana jest w różnych dziedzinach: ochronie radiologicznej, dozymetrii stanów krytycznych, sterowaniu reaktorami jądrowymi oraz dostarczaniu danych wejściowych do projektowania. Jedną z najważniejszych innowacji w metrologii neutronów w ostatnich latach było wykorzystanie kodów transportu neutronów. Obliczenia transportu promieniowania mają długą historię i istotne znaczenie w zrozumieniu stanów obejmujących stosowanie wszystkich rodzajów promieniowania. Ostatnie najistotniejsze zmiany są związane z powszechną dostępnością kodów, łatwością w użyciu i swobodnym dostępem. Zazwyczaj są to kody oparte o metodę Monte Carlo, takie jak MCNP (ang.: Monte Carlo N-particles). Pojawiły się także trójwymiarowe, dyskretne kody deterministyczne jak Attila.

EN

Neutron metrology is a field of science that deals with the measurements of neutron fields intensity in energy ranges covering several ranks of quantities and intensities up to twenty ranks of quantities. The essence of neutron metrology is to estimate the number of neutrons emitted from the source and passing through a certain surface (fluence). In order to ensure compliance with the regulations (standards) used by different users, these quantities are measured, and then validated. This all is done to understand the characteristics of the neutron field, and hence it requires knowledge of the neutron energy spectrum. A wide range of energy, for which it is necessary to define neutron fluency standards and dose equivalents, can be divided into the following areas: thermal, 1/E, fast neutrons and high energies. The issues related to the neutrons metrology combine: measured quantities and their relationships, units for their measurement, techniques of forming and measuring standard neutron fields, and measurement uncertainty. In addition to articles and publications dealing with the issues of neutron metrology, an important role is played by international standards that describe the formation of neutron fields that are used to calibrate and test the measuring instruments. The International Organization for Standardization (ISO) has implemented standards describing how to generate neutron fields, how these fields should be standardized and used for calibration purposes. These standards have been updated and expanded several times. The International Electrotechnical Commission (IEC) has defined the norms describing testing methods of devices related to radiological protection for measuring devices and personal dosimeters. These regulations include standardization and calibration methods. This article presents instruments and description of the methods for neutron measuring with the division into spectrometric methods, methods for measuring neutron fluency and passive methods. Standard neutron fields that enable measurements at all energies are needed in order to calibrate instruments. The way in which neutrons interact with matter depends on their energy. The neutron uptake (n, γ) occurs mainly at low energies, while a whole range of nuclear reactions including (n, p), (n, α) and combustion reactions (p, n, n, n, ...) occur at higher energies. Neutron scattering (n, n ') occurs at all energies. This diversity of reactions causes that along with the change in the energy of neutrons and the materials with which they interact, a different element of the sensitive detector should be used. Thus, neutron metrology covers a wide range of applied measuring instruments. Sometimes we use passive methods in which no electrical signal is produced. Measurements of neutron degradation (disintegration) both in relation to their energy and direction are an extremely difficult task and to this date satisfactory methods of their implementation have not yet been found. Neutron metrology is used in various way, including radiological protection, dosimetry of critical states, control of nuclear reactors and provision of input data for design. One of the most important innovations in neutron metrology in recent years has been the usage of neutron transport codes. Radiation transport calculations have a long history and are important in understanding states involving the use of all types of radiation. The last most important changes are related to the universal accessibility of codes, ease of their use and free access. Typically, these are codes based on the Monte Carlo method, such as the MCNP (Monte Carlo N-particles). There are also three-dimensional, discrete, deterministic codes such as Attila.

10

Metrologia neutronów (cz. II)

Modzelewski Łukasz, Baranowska Zuzanna, Wołoszczuk Katarzyna, Krajewski Paweł, Jednoróg Sławomir, Łaszyńska Ewa, Szewczak Kamil

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2019

|

nr 16-17

18--23

PL

Metrologia neutronów to dziedzina nauki, która zajmuje się wykonywaniem pomiarów natężenia pól neutronowych w zakresach energii obejmujących kilkanaście rzędów wielkości i intensywnościach obejmujących do dwudziestu rzędów wielkości. Istotą metrologii neutronów jest oszacowanie ilości neutronów wyemitowanych ze źródła i przechodzących przez pewną określoną powierzchnię (fluencja). W celu zapewnienia zgodności ze standardami (normami) stosowanymi przez różnych użytkowników, wielkości te podlegają pomiarowi, a następnie walidacji. To wszystko służy poznaniu charakterystyki pola neutronów, a co za tym idzie wymaga również znajomości widma energetycznego neutronów. Szeroki zakres energii, dla którego konieczne jest zdefiniowanie standardów fluencji neutronów i równoważników dawek, można podzielić na następujące obszary: termiczny, 1/E, neutronów prędkich i wysokich energii. Problematyka związana z metrologią neutronów łączy w sobie: wielkości podlegające mierzeniu i ich związki, jednostki do ich pomiaru, techniki wytwarzania i pomiaru standardowych pól neutronowych oraz niepewność pomiarów. Poza artykułami i publikacjami zajmującymi się problematyką metrologii neutronów, ważną rolę odgrywają normy międzynarodowe, które opisują wytwarzanie pól neutronów służących kalibracji oraz testowaniu przyrządów pomiarowych. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) wdrożyła standardy opisujące, jak należy wytwarzać pola neutronowe, jak należy te pola standaryzować i używać do celów kalibracji. Normy te były kilkakrotnie aktualizowane i rozszerzane. Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (IEC) określiła normatywy opisujące metody testowania urządzeń związanych z ochroną radiologiczną dotyczące urządzeń pomiarowych i dozymetrów osobistych. Normatywy te obejmują metody standaryzacji i kalibracji. W niniejszym artykule przedstawiono przyrządy i opisano metody służące do pomiarów neutronów z podziałem na metody spektrometryczne oraz metody służące do pomiaru fluencji neutronów i metody pasywne. Do celów kalibracji przyrządów potrzebne są standardowe pola neutronów umożliwiające dokonywanie pomiarów przy wszystkich energiach. Sposób, w jaki neutrony oddziałują z materią, zależy od ich energii. Wychwyt neutronów (n,γ) zachodzi głównie przy niskich energiach, podczas gdy cały szereg reakcji jądrowych obejmujący (n, p), (n, α) i reakcje spalacyjne (p, n,n,n,…) występuje przy wyższych energiach. Rozpraszanie neutronów (n, n’) występuje przy wszystkich energiach. Ta różnorodność reakcji powoduje, że wraz ze zmianą energii neutronów i materiałów, z którymi one oddziałują, stosować należy inny element czuły detektora. Metrologia neutronów obejmuje zatem szeroki zakres stosowanych przyrządów pomiarowych. Niekiedy posługujemy się metodami pasywnymi, w których nie wytwarzany jest sygnał elektryczny. Pomiary rozkładu neutronów zarówno względem ich energii, jak i kierunku, są zadaniem niezwykle trudnym i do chwili obecnej nie znaleziono jeszcze satysfakcjonujących metod ich realizacji. Metrologia neutronów wykorzystywana jest w różnych dziedzinach: ochronie radiologicznej, dozymetrii stanów krytycznych, sterowaniu reaktorami jądrowymi oraz dostarczaniu danych wejściowych do projektowania. Jedną z najważniejszych innowacji w metrologii neutronów w ostatnich latach było wykorzystanie kodów transportu neutronów. Obliczenia transportu promieniowania mają długą historię i istotne znaczenie w zrozumieniu stanów obejmujących stosowanie wszystkich rodzajów promieniowania. Ostatnie najistotniejsze zmiany są związane z powszechną dostępnością kodów, łatwością w użyciu i swobodnym dostępem. Zazwyczaj są to kody oparte o metodę Monte Carlo, takie jak MCNP (ang.: Monte Carlo N-particles). Pojawiły się także trójwymiarowe, dyskretne kody deterministyczne jak Attila.

EN

Neutron metrology is a field of science that deals with the measurements of neutron fields intensity in energy ranges covering several ranks of quantities and intensities up to twenty ranks of quantities. The essence of neutron metrology is to estimate the number of neutrons emitted from the source and passing through a certain surface (fluence). In order to ensure compliance with the regulations (standards) used by different users, these quantities are measured, and then validated. This all is done to understand the characteristics of the neutron field, and hence it requires knowledge of the neutron energy spectrum. A wide range of energy, for which it is necessary to define neutron fluency standards and dose equivalents, can be divided into the following areas: thermal, 1/E, fast neutrons and high energies. The issues related to the neutrons metrology combine: measured quantities and their relationships, units for their measurement, techniques of forming and measuring standard neutron fields, and measurement uncertainty. In addition to articles and publications dealing with the issues of neutron metrology, an important role is played by international standards that describe the formation of neutron fields that are used to calibrate and test the measuring instruments. The International Organization for Standardization (ISO) has implemented standards describing how to generate neutron fields, how these fields should be standardized and used for calibration purposes. These standards have been updated and expanded several times. The International Electrotechnical Commission (IEC) has defined the norms describing testing methods of devices related to radiological protection for measuring devices and personal dosimeters. These regulations include standardization and calibration methods. This article presents instruments and description of the methods for neutron measuring with the division into spectrometric methods, methods for measuring neutron fluency and passive methods. Standard neutron fields that enable measurements at all energies are needed in order to calibrate instruments. The way in which neutrons interact with matter depends on their energy. The neutron uptake (n, γ) occurs mainly at low energies, while a whole range of nuclear reactions including (n, p), (n, α) and combustion reactions (p, n, n, n, ...) occur at higher energies. Neutron scattering (n, n ') occurs at all energies. This diversity of reactions causes that along with the change in the energy of neutrons and the materials with which they interact, a different element of the sensitive detector should be used. Thus, neutron metrology covers a wide range of applied measuring instruments. Sometimes we use passive methods in which no electrical signal is produced. Measurements of neutron degradation (disintegration) both in relation to their energy and direction are an extremely difficult task and to this date satisfactory methods of their implementation have not yet been found. Neutron metrology is used in various way, including radiological protection, dosimetry of critical states, control of nuclear reactors and provision of input data for design. One of the most important innovations in neutron metrology in recent years has been the usage of neutron transport codes. Radiation transport calculations have a long history and are important in understanding states involving the use of all types of radiation. The last most important changes are related to the universal accessibility of codes, ease of their use and free access. Typically, these are codes based on the Monte Carlo method, such as the MCNP (Monte Carlo N-particles). There are also three-dimensional, discrete, deterministic codes such as Attila.

11

Metrologia neutronów (cz. I)

Modzelewski Łukasz, Baranowska Zuzanna, Wołoszczuk Katarzyna, Krajewski Paweł, Jednoróg Sławomir, Łaszyńska Ewa, Szewczak Kamil

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2019

|

nr 14-15

29--33

PL

Metrologia neutronów to dziedzina nauki, która zajmuje się wykonywaniem pomiarów natężenia pól neutronowych w zakresach energii obejmujących kilkanaście rzędów wielkości i intensywnościach obejmujących do dwudziestu rzędów wielkości. Istotą metrologii neutronów jest oszacowanie ilości neutronów wyemitowanych ze źródła i przechodzących przez pewną określoną powierzchnię (fluencja). W celu zapewnienia zgodności ze standardami (normami) stosowanymi przez różnych użytkowników, wielkości te podlegają pomiarowi, a następnie walidacji. To wszystko służy poznaniu charakterystyki pola neutronów, a co za tym idzie wymaga również znajomości widma energetycznego neutronów. Szeroki zakres energii, dla którego konieczne jest zdefiniowanie standardów fluencji neutronów i równoważników dawek, można podzielić na następujące obszary: termiczny, 1/E, neutronów prędkich i wysokich energii. Problematyka związana z metrologią neutronów łączy w sobie: wielkości podlegające mierzeniu i ich związki, jednostki do ich pomiaru, techniki wytwarzania i pomiaru standardowych pól neutronowych oraz niepewność pomiarów. Poza artykułami i publikacjami zajmującymi się problematyką metrologii neutronów, ważną rolę odgrywają normy międzynarodowe, które opisują wytwarzanie pól neutronów służących kalibracji oraz testowaniu przyrządów pomiarowych. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) wdrożyła standardy opisujące, jak należy wytwarzać pola neutronowe, jak należy te pola standaryzować i używać do celów kalibracji. Normy te były kilkakrotnie aktualizowane i rozszerzane. Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (IEC) określiła normatywy opisujące metody testowania urządzeń związanych z ochroną radiologiczną dotyczące urządzeń pomiarowych i dozymetrów osobistych. Normatywy te obejmują metody standaryzacji i kalibracji. W niniejszym artykule przedstawiono przyrządy i opisano metody służące do pomiarów neutronów z podziałem na metody spektrometryczne oraz metody służące do pomiaru fluencji neutronów i metody pasywne. Do celów kalibracji przyrządów potrzebne są standardowe pola neutronów umożliwiające dokonywanie pomiarów przy wszystkich energiach. Sposób, w jaki neutrony oddziałują z materią, zależy od ich energii. Wychwyt neutronów (n,γ) zachodzi głównie przy niskich energiach, podczas gdy cały szereg reakcji jądrowych obejmujący (n, p), (n, α) i reakcje spalacyjne (p, n,n,n,…) występuje przy wyższych energiach. Rozpraszanie neutronów (n, n’) występuje przy wszystkich energiach. Ta różnorodność reakcji powoduje, że wraz ze zmianą energii neutronów i materiałów, z którymi one oddziałują, stosować należy inny element czuły detektora. Metrologia neutronów obejmuje zatem szeroki zakres stosowanych przyrządów pomiarowych. Niekiedy posługujemy się metodami pasywnymi, w których nie wytwarzany jest sygnał elektryczny. Pomiary rozkładu neutronów zarówno względem ich energii, jak i kierunku, są zadaniem niezwykle trudnym i do chwili obecnej nie znaleziono jeszcze satysfakcjonujących metod ich realizacji. Metrologia neutronów wykorzystywana jest w różnych dziedzinach: ochronie radiologicznej, dozymetrii stanów krytycznych, sterowaniu reaktorami jądrowymi oraz dostarczaniu danych wejściowych do projektowania. Jedną z najważniejszych innowacji w metrologii neutronów w ostatnich latach było wykorzystanie kodów transportu neutronów. Obliczenia transportu promieniowania mają długą historię i istotne znaczenie w zrozumieniu stanów obejmujących stosowanie wszystkich rodzajów promieniowania. Ostatnie najistotniejsze zmiany są związane z powszechną dostępnością kodów, łatwością w użyciu i swobodnym dostępem. Zazwyczaj są to kody oparte o metodę Monte Carlo, takie jak MCNP (ang.: Monte Carlo N-particles). Pojawiły się także trójwymiarowe, dyskretne kody deterministyczne jak Attila.

EN

Neutron metrology is a field of science that deals with the measurements of neutron fields intensity in energy ranges covering several ranks of quantities and intensities up to twenty ranks of quantities. The essence of neutron metrology is to estimate the number of neutrons emitted from the source and passing through a certain surface (fluence). In order to ensure compliance with the regulations (standards) used by different users, these quantities are measured, and then validated. This all is done to understand the characteristics of the neutron field, and hence it requires knowledge of the neutron energy spectrum. A wide range of energy, for which it is necessary to define neutron fluency standards and dose equivalents, can be divided into the following areas: thermal, 1/E, fast neutrons and high energies. The issues related to the neutrons metrology combine: measured quantities and their relationships, units for their measurement, techniques of forming and measuring standard neutron fields, and measurement uncertainty. In addition to articles and publications dealing with the issues of neutron metrology, an important role is played by international standards that describe the formation of neutron fields that are used to calibrate and test the measuring instruments. The International Organization for Standardization (ISO) has implemented standards describing how to generate neutron fields, how these fields should be standardized and used for calibration purposes. These standards have been updated and expanded several times. The International Electrotechnical Commission (IEC) has defined the norms describing testing methods of devices related to radiological protection for measuring devices and personal dosimeters. These regulations include standardization and calibration methods. This article presents instruments and description of the methods for neutron measuring with the division into spectrometric methods, methods for measuring neutron fluency and passive methods. Standard neutron fields that enable measurements at all energies are needed in order to calibrate instruments. The way in which neutrons interact with matter depends on their energy. The neutron uptake (n, γ) occurs mainly at low energies, while a whole range of nuclear reactions including (n, p), (n, α) and combustion reactions (p, n, n, n, ...) occur at higher energies. Neutron scattering (n, n ') occurs at all energies. This diversity of reactions causes that along with the change in the energy of neutrons and the materials with which they interact, a different element of the sensitive detector should be used. Thus, neutron metrology covers a wide range of applied measuring instruments. Sometimes we use passive methods in which no electrical signal is produced. Measurements of neutron degradation (disintegration) both in relation to their energy and direction are an extremely difficult task and to this date satisfactory methods of their implementation have not yet been found. Neutron metrology is used in various way, including radiological protection, dosimetry of critical states, control of nuclear reactors and provision of input data for design. One of the most important innovations in neutron metrology in recent years has been the usage of neutron transport codes. Radiation transport calculations have a long history and are important in understanding states involving the use of all types of radiation. The last most important changes are related to the universal accessibility of codes, ease of their use and free access. Typically, these are codes based on the Monte Carlo method, such as the MCNP (Monte Carlo N-particles). There are also three-dimensional, discrete, deterministic codes such as Attila.

12

Radon – ochrona radiologiczna i wpływ na organizm człowieka

Sommer Sylwester, Włudecka Patrycja, Zielińska Urszula

Postępy Techniki Jądrowej

|

2019

|

z. 4

16--19

PL

Radon jest radioaktywnym gazem szlachetnym, obecnym w środowisku człowieka. Jest on drugim po paleniu papierosów czynnikiem odpowiedzialnym za powstawanie raka płuc. W 2019 r. do prawa polskiego została zaimplementowana Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 2013/59/EURATOM (tak zwana BSS) wymagająca czynnej ochrony przed stężeniami radonu powyżej 300 Bq/m3. Jednak problem jakie stężenia radonu zwiększają ryzyko powstawania nowotworów płuc jest tematem dyskusji naukowej i nie jest jednoznaczny. Cytogenetyczne efekty działania radonu można pokazać przy pomocy testu kometowego w limfocytach krwi obwodowej oraz przy pomocy analizy częstości mikrojąder w komórkach nabłonkowych pochodzących z worka policzkowego.

EN

Radon is a radioactive noble gas present in the human environment. It is the second factor behind lung cancer after smoking cigarettes. In 2019, the European Council Directive 2013/59/EURATOM (so-called BSS) was implemented into Polish law, requiring active protection against radon concentrations above 300 Bq/m3. However, the problem of what radon levels increase the risk of lung cancer is a topic of scientific discussion and is not clear. The cytogenetic effects of radon can be demonstrated using a comet assay in peripheral lymphocytes or the micronucleus frequency analysis in buccal epithelial cells.

13

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej dotyczące kontroli jakości w radioterapii śródoperacyjnej promieniowaniem elektronowym (IOERT) za pomocą mobilnych akceleratorów

Kruszyna-Mochalska Marta, Bijok Michał, Pawałowski Bartosz, Misiarz Agnieszka, Kosiński Konrad, Pracz Jacek, Malicki Julian, Kukołowicz Paweł Franciszek

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2019

|

Vol. 8, nr 1

7--25

PL

Planując i realizując leczenie z użyciem promieniowania jonizującego, należy zapewnić podanie zleconej przez lekarza dawki terapeutycznej, minimalizując równocześnie dawki podane poza objętością tarczową. Osiągnięcie tych dwóch celów w znacznym stopniu zależy od wielkości objętości tarczowej, jej położenia względem narządów krytycznych oraz rodzaju promieniowania użytego do terapii. Charakterystyki głębokościowe powszechnie stosowanych wiązek promieniowania stosowanych w radioterapii pokazują, że szczególnie narażone na pochłonięcie dawki wyższej są tkanki prawidłowe, które położone są na mniejszej głębokości niż tkanki objęte procesem nowotworowym. Dlatego jedną z podstawowych zasad przygotowania leczenia jest taki wybór kierunku napromieniania, aby objętość tarczowa znajdowała się jak najbliżej źródła promieniowania. Realizacja tego celu może zostać osiągnięta poprzez zastosowanie techniki napromieniania śródoperacyjnego, której istotą jest odsunięcie metodami chirurgicznymi tkanek otaczających objętość tarczową od strony wlotowej poza obszar eksponowany na promieniowanie pierwotne i ewentualnie ochrona tkanek znajdujących się dystalnie względem objętości tarczowej. Taka technika określana terminem „radioterapia śródoperacyjna” ma długą historię, ale dopiero w XXI wieku znalazła szersze zastosowanie. Umożliwił to rozwój technologiczny mobilnych urządzeń terapeutycznych oraz zgromadzona wiedza z zakresu radioterapii i radiobiologii. Radioterapia śródoperacyjna znajduje coraz szersze zastosowanie w radioterapii nowotworów głowy i szyi, mięsaków, nowotworów jelita grubego i trzustki [36]. Szczególne znaczenie, głównie z powodów epidemiologicznych, ma radioterapia śródoperacyjna w leczeniu pacjentek z nowotworem piersi [25, 27, 28].

14

Ocena wiedzy pacjentek w wieku rozrodczym na temat narażenia radiacyjnego płodu w rentgenodiagnostyce klasycznej

Pasieka Ewa

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2019

|

Vol. 8, nr 1

43--49

PL

Dzieci, kobiety w wieku rozrodczym i ciężarne to trzy grupy pacjentów, które wymagają specjalnej uwagi w czasie diagnostyki rentgenowskiej. W pojęciu bezpieczeństwa radiacyjnego u kobiet w wieku rozrodczym uwzględnia się wykluczenie ciąży, ograniczenie ekspozycji na gonady oraz wykonywanie badań planowych w zakresie jamy brzusznej i miednicy w pierwszych dniach cyklu miesiączkowego. Celem pracy jest ocena wiedzy pacjentek w wieku rozrodczym na temat wybranych aspektów narażenia płodu podczas rentgenodiagnostyki klasycznej.

EN

Children, women of childbearing age, and pregnant women are three groups of patients that require special attention during X-ray diagnosis. The concept of radiation safety in women of childbearing age includes the reduction doses of ovaries, the exclusion of pregnancy as well as performing the planned examinations in the abdominal cavity and pelvis in the first days of the menstrual cycle. The aim of the study was to assess the knowledge of female patients of childbearing age about the topic of radiation exposure of the fetus in plane radiography.

15

Promieniotwórczość wód i osadów oraz usuwanie radu z wód dołowych kopalń w zakresie właściwości miejscowej OUG w Katowicach

Machnicka Agnieszka

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2019

|

nr 6

16--23

PL

W artykule, na tle przeglądu stężeń substancji promieniotwórczych w wodach i osadach dołowych zakładów górniczych położonych w zakresie właściwości miejscowej OUG w Katowicach, omówiono realizację i efekty programu oczyszczania wód podziemnych z nuklidów promieniotwórczych przez PGG S.A. Oddział KWK „Piast-Ziemowit” w Bieruniu. Przedstawiono także innowacyjną metodę oczyszczania wód z nuklidów promieniotwórczych za pomocą materiałów zeolitowych.

EN

The radiation hazard in underground mines is mainly caused by the presence of radioactive radium isotopes in underground waters and sediments. Mines under the territorial jurisdiction of the District Mining Office in Katowice are characterised by small concentrations of natural radioactive isotopes Ra-226 and Ra-228 in underground sediments and waters flowing to excavations. The only exception is the Piast–Ziemowit Hard Coal Mine under PGG S.A., which features underground waters with a high radium content. To reduce radiation hazard in the work environment and to reduce its impact on the environment, a system for removal of radionuclides using barium chloride – the sorbent – from underground waters has been in operation in both parts of the mine for many years. In the Ziemowit part of the mine, the efficiency of the system varied depending on various operation phases: from 80% during commissioning (in 2006) to 36% at present. In the Piast part, however, the system enabled the average content of radium to be reduced from underground waters pumped to the ground by approx. 45%. The efficiency of approx. 45% was also achieved in the Ziemowit part when testing a pilot system for the removal of radionuclides from underground waters using zeolites.

16

Ocena możliwości zagospodarowania odpadów stałych powstałych podczas poszukiwania gazu ziemnego z formacji łupkowych na terenie Polski jako materiałów budowlanych w aspekcie ochrony radiologicznej

Nowak J., Macuda J., Łukańko Ł.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 9

1535--1537

PL

Dokonano oceny możliwości zagospodarowania odpadów stałych powstających w trakcie poszukiwań gazu ziemnego z formacji łupkowych na terenie północno-wschodniej Polski jako surowca do produkcji materiałów budowlanych z punktu widzenia zagrożenia radiologicznego. Analizie poddano odpady stałe wytworzone w trakcie prac wiertniczych, takich jak zwierciny i próbki fazy stałej zużytych płuczek wiertniczych oraz proppant „zwrotny”, który podczas testów złożowych został odseparowany z powracającego na powierzchnię płynu pozabiegowego. Na podstawie wskaźników aktywności f1 i f2 stwierdzono, że odpady stałe powstające w trakcie prac wiertniczych mogą być wykorzystane jako materiał budowlany do budynków przeznaczonych do pobytu ludzi lub inwentarza żywego. Proppant „zwrotny” używany podczas hydraulicznego szczelinowania, z uwagi na duże wartości wskaźników f1 i f2 powinien być zdeponowany na składowisku odpadów.

EN

Literature data on concns. of natural ⁴⁰40K, ²²⁶226Ra and ²²⁸228Th radionuclides in 20 samples of waste materials, which included (i) drill cuttings, (ii) solid phase of waste drilling muds and (iii) waste proppants were used to est. activity coeffs. in order to compare them with national regulations. Only materials (iii) could be deposited in a landfill. In addn., the annual effective irradn. dose resulting from use of the wastes as construction materials for houses and roads building was estd.

17

Zasady tworzenia sieci monitoringu wokół obiektu jądrowego (cz.III) Czułość sieci monitoringu

Krajewski P.

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2018

|

nr 2-3

28--35

PL

Sieci monitoringu radiologicznego działają w większości krajów na świcie, szczególnie w krajach posiadających energetykę jądrową, chociaż systemy te różnią się znacząco pod względem gęstości placówek, poziomem technologicznym aparatury pomiarowej czy organizacją i liczebnością obsługi. Kraje o rozwiniętej energetyce jądrowej jak USA, Francja, Anglia czy Niemcy, madają obecnie bardzo rozbudowane systemy składające się z tysięcy stacji i dostarczające kilkaset tysięcy danych rocznie. Systemy te rozwijały się stopniowo i są nadal rozbudowywane i wzmacniane. Wobec bliskiej perspektywy budowy w Polsce pierwszej elektrowni jądrowej, autor niniejszego artykułu stara się przybliżyć polskiemu czytelnikowi podstawowe zasady tworzenia sieci monitoringu wokół obiektu jądrowego, zgodnych z ostatnimi Dyrektywami Komisji Unii Europejskiej i rekomendacjami Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. W artykule poruszono również zagadnienia dotyczące wyznaczania częstości poboru oraz optymalizacji liczby próbek oraz przedstawiono przegląd metod wyznaczania lokalizacji punktów pomiarowych.

EN

The radiological monitoring net-works are operating in majority of the countries over the word, particularly in the countries with nuclear power systems, although the net-works differ significantly from country to country with respect of posts density, used advanced techniques of measurements and organizational level or else number of staff engaged. There are expanded net-works in the countries with well-developed nuclear power as USA, France, UK or Germany with thousands of stations that provide hundreds of thousands data per year. These networks have been gradually developed and still are modernized and strengthened. In the context of the near approaching of construction of the first Nuclear Power Plant in Poland, the authors of this paper provide the Polish reader basic rules for designing monitoring system around nuclear facility according last Directives of European Commission and recommendations of International Atomic Energy Agency. The paper makes also preview of methods to determine sampling frequency and optimal number as well as special distribution of samples.

18

Antyradonowe polimery

Głuszewski W.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2018

|

z. 4

35--37

PL

Radon i promieniotwórcze produkty jego rozpadu występujące w powietrzu atmosferycznym są najważniejszym źródłem dawki, jaką otrzymuje człowiek z naturalnych źródeł promieniowania. W Polsce roczna skuteczna dawka od radonu zgromadzonego w budynkach szacowana jest na 1,36 mSv. Z najnowszych danych epidemiologicznych pochodzących z badań budynków mieszkalnych wynika, że występuje statystycznie istotny wzrost ryzyka zachorowania na nowotwór płuc w wyniku przedłużonego narażenia na radon wewnątrz pomieszczeń na poziomie rzędu 100 Bq/m3. W tym roku zaczyna obowiązywać w UE Dyrektywa BSS (Basic Safety Standards). Ważnym ze względów praktycznych jest ustalenie w nowych przepisach poziomu odniesienia dla średniorocznego stężenia radonu w powietrzu w miejscu pracy oraz w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi w wysokości 300 Bq/m3. Jednym ze sposobów zapobiegania gromadzeniu się radonu w pomieszczeniach jest uszczelnienie fundamentów budynków poprzez zastosowanie: folii, membrany i mas wykonanych z tworzyw polimerowych.

EN

Radon and radioactive products of its decay occurring in atmospheric air are the most important source of dose that a human being receives from natural radiation sources. In Poland, the annual effective dose from radon accumulated in buildings is estimated at 1.36 mSv. The latest epidemiological data from residential building research show that there is a statistically significant increase in the risk of lung cancer as a result of prolonged exposure to indoor radon at the order of 100 Bq/ m3. This year, the BSS (Basic Safety Standards) directive will apply in the EU. It is important for practical reasons to establish in the new regulations a reference level for the average annual concentration of radon in the air in the workplace and in rooms for human stay in the amount of 300 Bq/m3. One of the ways to prevent the accumulation of radon in the rooms is to seal the foundations of buildings through the use of foil, membrane and masses made of polymer materials.

19

Ocena wiedzy pielęgniarek bloku operacyjnego w zakresie ochrony radiologicznej : wyniki badań własnych w wybranej placówce

Antkowiak K., Kunecka D.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

2018

|

nr 11

10-14

PL

Praca pielęgniarek niesie ze sobą ryzyko narażenia zawodowego na czynniki szkodliwe. Każde miejsce pracy może mieć odrębna specyfikę, która wpływa na rodzaj ekspozycji zawodowej związanej wykonywanym zawodem. Blok operacyjny to miejsce pracy wysoko specjalistyczne, na którym jednym z zagrożeń jest napromieniowanie. Ponieważ w coraz większej liczbie zabiegów operacyjnych, wykorzystywane są kopie rentgenowskie, za cel pracy przyjęto ocenę poziomu wiedzy personelu pielęgniarskiego wybranego bloku operacyjnego na temat promieniowania jonizującego oraz zasad ochrony radiologicznej. Za metodę badawczą posłużył sondaż diagnostyczny, w którym wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety. W badaniu udział wzięło 45 pielęgniarek zatrudnionych w bloku operacyjnym. Uzyskane wyniki wskazują, iż personel pielęgniarski ma wiedzę na temat ochrony radiologicznej na poziomie Średnim. Zaobserwowano, iż wraz z długością stażu pracy na bloku operacyjnym wzrasta me tylko poziom wiedzy w zakresie ochrony radiologicznej, ale co ważniejsze-przekłada się ona w praktyce na przestrzeganie ogólnych wytycznych ochrony radiologicznej, a także stosowanie indywidualnych środków ochrony pracownika.

EN

A nursing job is closely associated with a risk of exposure to a number of harmful factors. Every workplace has its own distinctive features which may result in a specific kind of occupational exposure. An operating theatre is a highly technical place, where irradiation constitutes one of the risks. Fluoroscopy is often used in surgery, because of technological development, which brings not only benefits, but also an extraordinary risk of medical staff being exposed to radiation. Therefore, this study aimed to evaluate operating theatre nurses' knowledge on ionizing radiation and the principles of protection against radiation. A diagnostic survey was used as a method of analysis, in which an original questionnaire was applied as an expertise tool. The study involved 45 nurses employed in an operating theatre. The results indicate that the knowledge of the nurses on radiological protection is at a medium level. Moreover, it turned out that there is a trend indicating that with the length of service in the operating theatre not only does the level of knowledge in the field of radiological protection increase, but more importantly, it has impact on the nurses' experience at complying with common principles of protection against radiation and at using personal protective equipment.

20

Występowanie radonu w gazie ziemnym transportowanym gazociągiem na terenie Polski w aspekcie ochrony radiologicznej : badania wstępne

Nowak J., Macuda J., Jodłowski P., Liszka K.

Przemysł Chemiczny

|

2017

|

T. 96, nr 9

1942--1944

PL

Przedstawiono wyniki pomiarów stężenia radonu (²²²Rn) w próbkach gazu ziemnego pobranych z 8 wytypowanych lokalizacji w sieci przesyłowej gazu ziemnego oraz mocy dawki promieniowania gamma emitowanego przez wybrane elementy sieci przesyłowej. Dodatkowo dla 9 próbek pyłu (materiału stałego) pobranych ze stacji filtroseparatorów (6 próbek) lub bezpośrednio po procesie czyszczenia lub badania tłokiem (3 próbki) przeprowadzono analizę zawartości promieniotwórczego ołowiu (²¹⁰Pb), czyli długożyciowego produktu rozpadu ²²²Rn. Otrzymane wyniki posłużyły do wstępnej dyskusji i oceny zagrożenia radiologicznego wokół instalacji przesyłowej gazu ziemnego, będącego wynikiem występowania ²²²Rn w transportowanym gazie.

EN

Av. concns. of ²²²Rn in a flowing gas as well as dose rate of gamma radiation emitted by selected elements of pipeline and background in 8 transmission line locations were detd. Furthermore, av. concns. of ²¹⁰Pb were detd. in a dust from used filters. Av. concns. of ²²²Rn and ²¹⁰Pb changed in ranges 30-1400 Bq/m³ and 250–16700 Bq/kg, resp. Measured doses of gamma radiation emitted by selected elements of a gas pipeline.