Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 11

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  obszary pogórnicze
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
EN
The study presents a management model for post-mining areas, which includes the process of reclamation and management in the context of the socio-ecological system. This means that it is necessary to include the relations in the management system that occur between the main stakeholders (internal relations) and the ecological, economic and socio-cultural conditions of the environment (external relations). Verification of the recommended model was carried out on the basis of the analysis of environmental, economic and socio-cultural processes currently observed in the Adamów Brown Coal Basin, which is in the phase of liquidation. The conclusion presents constraints in the legal system that are not propitious for comprehensive solutions in the field of revitalization.
PL
W opracowaniu przedstawiono model zarządzania obszarami pogórniczymi, który ujmuje proces rekultywacji i zagospodarowania w kontekście systemu społeczno-ekologicznego. Oznacza to konieczność uwzględniania w systemie zarządzania relacji jakie zachodzą pomiędzy głównymi interesariuszami - zarządem kopalni, administracją lokalną i społecznością lokalną (relacje wewnętrzne) oraz uwarunkowań ekologicznych, ekonomicznych i społeczno-kulturowych otoczenia, w którym te obszary występują (relacje zewnętrzne). Podejście, uwzględniające oba typy relacji, powinno stanowić przesłankę do podejmowania decyzji o kierunkach rekultywacji terenów pogórniczych, aby nadać im nową jakość. Weryfikację rekomendowanego modelu przeprowadzono na podstawie analizy procesów środowiskowych, gospodarczych i społeczno-kulturowych obserwowanych obecnie się w Adamowskim Zagłębiu Węgla Brunatnego, które jest w fazie likwidacji. W konkluzji przedstawiono ograniczenia w systemie prawnym, które nie sprzyjają kompleksowym rozwiązaniom w zakresie rewitalizacji terenów pogórniczych.
EN
The post-mining areas due to the difficulties of those, often associated with expensive activities, usually take the form of wasteland. In contrast, unavailable, unused and alien areas the mentality of residents, are identified with empty space. The purpose of the authors was to answer the question: Are post-mining areas becoming empty spaces? Her research basis was changes in the functioning of post-mining areas and empty spaces in Katowice – a city with a long-standing mining tradition. Using GIS tools, a spatial analysis was carried out to determine the empty spaces functions and the perceiving of the post-mining areas by residents or users of a given district nearby.
PL
O ile parametry złożowe, historia oraz techniki eksploatacji cechsztyńskich złóż rud miedzi w synklinorium północnosudeckim były przedmiotem licznych opracowań, zagadnieniu przekształceń rzeźby terenu na obszarze tzw. Starego Zagłębia Miedziowego nie poświęcono jak dotąd szczególnej uwagi. Niniejsza praca ma na celu uzupełnienie tej luki. W artykule opisano morfologię i przeprowadzono szczegółowe analizy geomorfometryczne form pogórniczych związanych bezpośrednio z eksploatacją rud miedzi i składowaniem odpadów poeksploatacyjnych na obszarze Zagłębia. W analizie i opisie form powierzchni wykorzystano dane archiwalne, ale przede wszystkim nowe metody i możliwości związane z przetwarzaniem wysokorozdzielczych numerycznych modeli terenu (NMT LiDAR – ang. Light Detection and Ranging), które są uznawane obecnie za najwierniejsze i najdokładniejsze odwzorowanie powierzchni ziemi dostępne w formie numerycznej. Na obszarze badań wyróżniono i opisano następujące antropogeniczne formy rzeźby: wielkoskalowe deformacje powierzchni terenu (niecki osiadań i zapadliska), małoskalowe deformacje powierzchni terenu (pingi), kamieniołomy oraz formy związane ze składowaniem produktów ubocznych wydobycia i przeróbki rud miedzi – zbiorniki odpadów poflotacyjnych i hałdy. Wieloaspektowe podejście badawcze pozwoliło m.in. na zobrazowanie rozkładu przestrzennego form, oszacowanie parametrów wolumetrycznych, a także wytypowanie perspektyw rekultywacji i ochrony niektórych obiektów.
EN
While the history, techniques of exploitation and deposit parameters of the copper ores in the North-Sudetic Synclinorium have been the subject of numerous investigations, the transformations of the terrain in the so-called “Old Copper Basin” (Lower Silesia, SW Poland) have not been analysed in detail before. This paper is intended to complement this gap. The authors present the results of the detailed geomorphometric analysis of the post-mining forms related directly to the copper mining. The LiDAR-based, high-resolution Digital Terrain Models (DTMs), which have been used in the analysis and description of the landforms, are currently considered as the most accurate and precise 3D-spatial data available in the numerical form. The following anthropogenic forms are distinguished in the study area: large- and small-scale ground deformations (depressions and small sinkholes), abandoned quarries, and forms associated with the exploitation and storage of the flotation wastes – post-flotation tailings and dumps. Our investigations have allowed visualization of the spatial distribution of the forms, estimation of their total volume as well as perspectives of their reclamation and protection.
PL
Opracowanie odnosi się do przestrzeni objętej zasięgiem obszaru górniczego „Adamów” i przedstawia problematykę jakości rekultywacji gruntów pogórniczych. W części wstępnej scharakteryzowano zmiany struktury użytkowania terenu przed eksploatacją i po eksploatacji, będące efektem wielokierunkowej rekultywacji. Funkcjonowanie w krajobrazie gleb i siedlisk leśnych wykształconych z gruntów pogórniczych, których struktura i właściwości fizyczno-chemiczne kształtowane są pod wpływem procesów przyrodniczych od ponad 40 lat dało podstawę do oceny jakości rekultywacji rolnej i leśnej. Obejmuje ona diagnozę właściwości gruntów pogórniczych oraz rozpoznanie wartości wykształconych na nich gleb i siedlisk leśnych. Analiza map ewidencyjnych przedstawiających przydatność rolniczą gleb przed i po eksploatacji wskazuje, że największy areał odtworzonych gleb sklasyfikowano w V klasie bonitacyjnej, mniejsze powierzchnie w klasie IVA i IVB, uzyskując wzrost przydatności rolniczej gleb o 1 do 2 klas, w stosunku do gleb pierwotnych. Wykształcone na gruntach pogórniczych siedliska lasu mieszanego świeżego cechuje, porównywalna do lasów porastających grunty porolne, wartość gospodarcza i struktura drzewostanu (dominujące gatunki, zagęszczenie, zwarcie drzewostanu), co potwierdza prawidłowość i dobrą jakość przeprowadzonych prac rekultywacyjnych.
EN
This study refers to the area covered by the mining area “Adamów” and shows the issue of the quality of post-mining land reclamation. The introductory part presents the characteristics of changes in the structure of land use before and after the exploitation, which is a result of multi-directional reclamation. The presence in the landscape of soils and forest habitats created out of post-mining land, whose structure and physical-chemical properties have been shaped under the influence of natural processes for more than 40 years, gave rise to assessing the quality of agricultural and forestry reclamation. It includes a diagnosis of post-mining land properties as well as the identification of the value of soils and forest habitats created in this area. The analysis of cadastral maps depicting agricultural suitability of soils before and after the exploitation indicates that the largest acreage of reconstituted soils was classified in the fifth class of valuation, smaller areas in the class IVA and IVB, yielding an increase in agricultural suitability of soils for 1 to 2 classes in relation to the original soil. Created in the post-mining areas, fresh mixed forest habitat features comparable to the forests growing on former farmland, the economic value and structure of the stand (the dominant species, density, short stand), which confirms the correctness and high quality of the reclamation work can be characterized.
PL
W artykule przedstawiono zmiany struktury przestrzennej i funkcjonowania systemu krajobrazowego terenu górniczego Władysławów związane z kolejnymi etapami odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego. Analizie poddano powierzchniową budowę geologiczną, ukształtowanie terenu oraz jego pokrycie (płaty gruntów ornych, lasów, łąk, zbiorników wodnych naturalnych i antropogenicznych, obszary antropogeniczne), a zmiany tych elementów scharakteryzowano w ujęciu ilościowym i jakościowym. Funkcjonowanie krajobrazu określono na podstawie analizy wielkości i natężenia głównych strumieni materialno-energetycznych w geosystemie górniczym (energia elektryczna, węgiel brunatny, nadkład, wody).
EN
This paper presents changes in the spatial structure and functioning of the landscape system of the mining area Władysławów related to the successive stages of opencast lignite exploitation. The surface geological structure, terrain, and its cover (patches of arable land, forests, meadows, natural and anthropogenic water reservoirs, anthropogenic areas) were analyzed, and changes in these components in terms of quantity and quality characterized. The functioning of the landscape was determined on the basis of the size and intensity of the main material and energy streams of mining geosystems (electricity, lignite, overburden, water).
PL
W opracowaniu zaprezentowano system zarządzania obszarami pogórniczymi w Polsce z uwzględnieniem wewnętrznych i zewnętrznych relacji warunkujących jego funkcjonowanie. Analizie poddano prawno-administracyjne, programowe i finansowe instrumenty rozstrzygające o rekultywacji i zagospodarowaniu, czyli głównych procesach kształtujących obszary pogórnicze (relacje wewnętrzne) oraz miejsce tych procesów w kształtowaniu środowiska przyrodniczego, społeczno-gospodarczego i kulturowego (relacje zewnętrzne). Analiza wykazała ograniczenia funkcjonowania systemu w obrębie podsystemu zarządzającego oraz wyraźne dysfunkcje w relacjach zewnętrznych. Budowanie relacji obszar pogórniczy – otoczenie winno być realizowana na dwóch płaszczyznach. Pierwsza wiąże się postrzeganiem tych obszarów jako szansy dla rozwoju lokalnego, druga z koniecznością uwzględniania w procesie rekultywacji i zagospodarowania uwarunkowań środowiskowych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych i lokalizacyjnych. Wskazane kierunki optymalizacji funkcjonowania systemu zarządzania krajobrazem pogórniczym umożliwią kompleksowe podejście do problemu przywracania wartości użytkowych terenom zdegradowanym czyli ich rewitalizację.
EN
This paper presents the management system of post-mining areas in Poland including internal and external relationships determining its functioning. The study concerns the legal-administrative and programmatic-financial instruments which are conclusive for reclamation and development as the major processes shaping the post-mining areas (internal relations) as well as the place of these processes in shaping the natural, socio-economic and cultural environment (external relations). The analysis showed limitations in functioning of the system within the management subsystem as well as major dysfunction in its external relationships. The process of building relationships between post-mining areas and the environment ought to be performed on two levels. The first level shall involve the perception of these areas as an opportunity for local development, while the second one - the necessity of including environmental, social, economic, cultural and location conditions in the process of reclamation and development. Such an optimization pattern of the functioning of post-mining landscape management system, allow to obtain a comprehensive approach to the problem of utility restoration of degraded areas, which is their revitalization.
PL
Artykuł porusza problem deformacji wtórnych obserwowanych na powierzchni terenu w rejonie starych, nieistniejących zakładów górniczych rudy miedzi i węgla kamiennego. Autorzy omawiają proces kształtowania się deformacji w końcowym okresie działania zakładu górniczego i po jego zatrzymaniu, oraz po zaprzestaniu wszelkich prac zabezpieczających powierzchnię terenu przed wpływami działalności górniczej. Omówiono obniżenia powierzchni na przykładzie dwóch nieczynnych zakładów górniczych: „Konrad” w Iwinach wydobywającego rudę miedzi i „Thorez” w Wałbrzychu, starą kopalnię węgla kamiennego. W pierwszej części referatu omówiono krótką historię powstania starego zagłębia miedziowego i dolnośląskiego zagłębia węgla kamiennego. Następnie omówiono procesy powstawania deformacji na terenach górniczych. Prowadzenie ciągłych pomiarów geodezyjnych pozwala na monitorowanie zmian ukształtowania powierzchni terenu, w referacie wskazuje się źródła powstawania przemieszczeń pionowych po zaprzestaniu eksploatacji, zamknięciu zakładu górniczego i zatrzymaniu wszelkich prac zabezpieczających. Na obszarze Dolnego Śląska istnieje bardzo wiele pozostałości po nieczynnych kopalniach, powierzchniowe pomiary geodezyjne wykazują stałą aktywność terenów pogórniczych i konieczność kontroli ukształtowania powierzchni terenu.
EN
The paper discuss the problem of secondary deformation observed on the surface of the land in the area of the old, non-existent copper and coal mines. The authors discuss the formation of the deformation in the final period of the mine, and after his arrest, after the close of any work of protecting the surface area of influence of mining activities. Discusses the reduction of the surface of the example of two disused mines: mining copper “Konrad” in Iwiny and “Thorez” in Walbrzych, an old coal mine. In the first part of the paper discusses a brief history of the creation of old copper basin and the Lower Silesian coal basin. It then discusses the formation of deformation processes in mining areas. Conducting continuous surveying allows you to monitor changes in the formation of land, in the paper indicate the source of the vertical displacements after ending of operation, the closure of the mine and stopped all work safety. In the area of Lower Silesia there are many remnants of disused mines, surface geodetic measurements show a constant activity in post-mining areas and the need to control the formation of the surface.
EN
The article presents the issues of shaping the water conditions in the mining areas given the example of Brown Coal Mine "Adamów". At the stage of the exploitation of deposit by opencast mining, the water conditions in the mining areas are transformed, which is associated with the need to adapt their functions to the needs of the mining and energy sectors. These changes relate to the deep dehydration of aquifer horizons, transformation of hydrographic network (removal of watercourses, reconstruction of the riverbeds, construction of drainage canals) and, consequently, changes in the water cycle. After the exploitation, the reconstruction of water resources becomes an essential condition to achieving the equilibrium of these areas. The concept of formation of water conditions in the post-mining areas of KWB (Brown Coal Mine) "Adamów" presented in the study, takes into account the environmental aspect of the functioning of the water management (shaping of landscape water retention through the construction of water reservoirs, limitation of water discharges from the drainage to the network of surface water and retention within the catchment area) as well as its social dimension (development of recreational-holiday functions).
PL
Wody powierzchniowe i podziemne terenów górniczych tworzą skomplikowany wielofunkcyjny system, który wymaga zintegrowanego sposobu gospodarowania uwzględniającego aspekt wody jako zagrożenia dla eksploatacji złóż, wody jako surowca dla przemysłu energetycznego, a przede wszystkim, wody jako czynnika niezbędnego do prawidłowego i trwałego funkcjonowania środowiska przyrodniczego. W opracowaniu przedstawiono problematykę kształtowania stosunków wodnych w obszarach górniczych na przykładzie Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów”. Na etapie eksploatacji złóż metodą odkrywkową stosunki wodne w obszarach górniczych ulegają przekształceniom związanym z koniecznością dostosowania ich funkcji do potrzeb górnictwa i energetyki. Zmiany te dotyczą głębokiego odwodnienia horyzontów wodonośnych, przekształceń sieci hydrograficznej (likwidacja cieków, przebudowa koryt, budowa kanałów odwadniających), przekształceń rzeźby terenu i szaty roślinnej, czyli podstawowych komponentów, które warunkują kształtowanie się stosunków wodnych krajobrazu. Po zakończeniu eksploatacji działania w zakresie gospodarki wodnej powinny prowadzić do zwiększenia ilości wody w krajobrazie, zwiększenia intensywności jej obiegu, a tym samym do wytworzenia nowej równowagi w antropogenicznych systemach wodnych. Koncepcja racjonalnego i kompleksowego kształtowania stosunków wodnych przedstawiona w opracowaniu, uwzględnia aspekt środowiskowy funkcjonowania gospodarki wodnej (kształtowanie retencji wodnej krajobrazu przez budowę zbiorników wodnych, ograniczenia zrzutów wód z odwodnienia do sieci wód powierzchniowych i zatrzymanie ich w obrębie zlewni) oraz jej wymiar społeczny (rozwój funkcji turystyczno- rekreacyjnych, wypoczynkowych związanych z wodą).
PL
Wydobycie kopaliny zakończone. Pozostaje kwestia przywrócenia terenowi dawnego wyrobiska wartości użytkowej. Legalizacja owej rekultywacji wymaga stosowania szerokiego zakresu przepisów - artykuł omawia najbardziej aktualne zasady legalizacji prac rekultywacyjnych obszarów po eksploatacji kopalin pospolitych, w tym kruszyw.
PL
W artykule przedstawiono klasyfikację kierunków rekultywacji i zagospodarowania opartą o wcześniejsze klasyfikacje, lecz uzupełnioną o nowe kierunki. Opisano i zobrazowano przykładami kierunki dotychczas nie klasyfikowane i rzadziej stosowane jak np. kierunek kulturowy, o funkcjach kontemplacyjnych wcześniej nie definiowany, ale realizowany na terenach pogórniczych związanych z martyrologią II wojny światowej. Do każdego kierunku ogólnego przypisano kierunki szczegółowe - funkcje jakie może pełnić zrekultywowany obiekt zwracając uwagę, że nie jest możliwe stworzenie zamkniętej klasyfikacji, gdyż te same funkcje można przypisać kilku kierunkom. Przedstawiono sposób wyboru optymalnego kierunku rekultywacji i zagospodarowania oparty o wcześniejszą charakterystykę i analizę czynników opisujących zarówno obszar wymagający działań naprawczych jak również jego otoczenie. Podkreślono, że powszechnie stosowane kierunki leśny i rolny niekiedy mogą być przekreśleniem innych możliwości wynikających ze specyfiki obiektów oraz potrzeb społecznych czy gospodarczych.
EN
The classification of the modes of reclamation and redevelopment based on the previous classifications, but supplemented by new modes are presented in this article. Previously unclassified and rare use modes of reclamation are described and illustrated by examples, e.g. cultural modes, with contemplation function carried out on the post-mining areas which are martyrdom places connected with World War II. Specific ones - functions, which can reclaimed areas can fulfill have been ascribed to each general mode. Attention is paid on the fact, that there is not possible to create a closed classification, since the same functions can be ascribed to some others modes of reclamation. The manner of choosing the optimal modes of reclamation and redevelopment based on a previous characteristic and analysis of the factors (environmental, spatial, technical, cultural, social, economic), which describe post-mining areas and its surroundings are presented. It has been emphasized that the commonly used forest and agricultural modes of reclamation can sometimes squander other possibilities resulting from the characteristic of the objects, which need to be reclaimed as well as social or economic needs.
EN
The cost of establishing of new land-use forms depends on the selected development type and natural conditions found in the mining area, which is usually comparable with the profits from mining products. In the active mine, it is possible to shape final pits, overburden and waste heaps, and to plan infrastructure in such a way that redevelopment of the area can be cheap and possibly multifunctional. Still better results can be achieved, if at the stage of strategic planning influence of the geological environment, relief and landscape, water conditions, vegetation and nature protection on the future development is assessed and potential users of the post-mining area are identified. In Europe usually bio-reclamation has been preferred creating arable lands, forest grounds or water ponds. The natural conditions indispensable in obtaining success there are generally known. These conditions are presented in the main part of this paper. The pledge that the nature will be reintroduced helps in social acceptance of the environmental impact statements and further mining projects. In alternative revitalisation types, such as creation of industrial and/or housing programmes, service sector, waste disposal sites, and recreational-sport grounds, combined with land shaping, the reconstruction of productive soil is of minor importance. Moreover, new land-use forms should make possible future exploitation of mineral resources. However, these new functions are still environmentally constrained. General economic, social, cultural, juridical, and technological factors play also their roles there. Resulting from multitude of factors and criteria, two types of approaches are observed. There are attempts to rank the factors and determine the criteria for optimal type of redevelopment and establishment of standard procedures. On the other hand, an individual set of conditions for a mine site stimulates the designers creativity and leads to such projects which are functional and well composed within the local environment.
PL
Koszt wykorzystania terenów pogórniczych zależy od miejscowych warunków przyrodniczych oraz od wybranego kierunku przyszłego rozwoju tych terenów. Koszty te są zwykle porównywalne z zyskami ze sprzedaży produktów górniczych. Jednakże już w czynnych kopalniach można kształtować końcową odkrywkę oraz hałdy nadkładu i odpadów górniczych, a także zaprojektować infrastrukturę kopalnianą w taki sposób, aby dalszy rozwój obszaru pogórniczego był tani i możliwie wielofunkcyjny. Jeszcze lepsze wyniki można osiągnąć, jeśli na etapie strategicznego planowania zostanie przewidziany wpływ środowiska geologicznego, rzeźby terenu, krajobrazu, warunków wodnych, roślinności i ochrony przyrody na przyszły rozwój obszaru pogórniczego i jeśli zostaną określeni potencjalni jego użytkownicy. W Europie preferowana jest zwykle rekultywacja biologiczna obszarów pogórniczych, ukierunkowana na tworzenie gruntów ornych, terenów leśnych oraz zbiorników wodnych. Warunki przyrodnicze niezbędne do osiągnięcia tych celów są w ogólności rozpoznane. Przedstawione zostały one obszernie w niniejszym artykule. Z kolei wczesna informacja o tym, że kierunki przyrodnicze zostaną odbudowane po zakończeniu eksploatacji, bardzo pomaga w uzyskaniu społecznej akceptacji dla raportów wpływu górnictwa na środowisko oraz dla planów dalszego rozwoju górnictwa. Odtwarzanie ziem uprawnych jest nieistotne w przypadku alternatywnych, niebiologicznych typów rewitalizacji terenów pogórniczych, takich jak: budownictwo mieszkaniowe, rozwój przemysłu, usług, budowa terenów rekreacyjno-sportowych połączona z kształtowaniem nowej rzeźby terenu terenu, a nawet tworzenie składowisk odpadów. Ponadto nowe formy wykorzystania terenu powinny umożliwić przyszłą eksploatację kopalin. Każdy z tych kierunków posiada jednak swoje ograniczenia środowiskowe. Czynniki ekonomiczne, społeczne, kulturowe, prawne i technologiczne odgrywają tu także ważną rolę. Znane są dwa sposoby rozwiązania problemów wyboru, zależne od wielu czynników i stosowanych kryteriów. Dlatego też podejmowane są próby stworzenia standardowych procedur decyzyjnych, a także rankingowego uszeregowania tych czynników i określenia kryteriów optymalnego wyboru typu zagospodarowania obszarów pogórniczych. Z drugiej strony specyficzny zespół warunków każdego obszaru górniczego z osobna inspiruje projektantów do tworzenia projektów funkcjonalnych i dobrze wkomponowanych w lokalne środowisko.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.