Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Późnoordowickie zlodowacenie Gondwany : zapis zmian środowiskowych w sukcesji osadowej obniżenia bałtyckiego

Podhalańska T.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 193

1--132

PL

Przeprowadzono badania litofacjalne, paleontologiczne i geochemiczne osadów ordowiku górnego i niższego landoweru, pochodzących ze wszystkich stref facjalnych polskiej części paleobasenu bałtyckiego. Strefy te, od skańskiej na zachodzie poprzez centralnobałtoskańską, do litewskiej na wschodzie, reprezentują przekrój środowisk sedymentacji od górnego skłonu i szelfu zewnętrznego do środowisk płytkonerytycznych szelfu wewnętrznego. Stwierdzono znaczące zmiany w środowisku abiotycznym i biotycznym związane z globalnymi zmianami paleośrodowiskowymi, wywołanymi ochłodzeniem klimatycznym i zlodowaceniem Gondwany w późnym ordowiku. Po globalnej destabilizacji ekosystemów nastąpiło ocieplenie klimatyczne, szybka transgresja i postępująca anoksja. Badania litofacjalne potwierdziły regresywny charakter osadowej sukcesji od katu do niższego hirnantu. Maksimum regresji określono na wyższą część starszego hirnantu. Początek transgresji miał miejsce w późnym hirnancie. Stwierdzono spójność zmian litofacjalnych oraz krzywych względnego poziomu morza badanego obszaru z innymi obszarami Bałtoskandii. Spójność ta implikuje, podobnie jak to jest w innych obszarach tego rejonu, że zmiany poziomu morza w późnym ordowiku mają w dużej mierze charakter zmian eustatycznych. Analiza paleontologiczna potwierdziła wpływ globalnych zmian klimatycznych i eustatycznych na przebudowę zespołów biotycznych w późnym ordowiku i wczesnym landowerze. Obecność fauny Hirnantia dokumentuje, podobnie jak w wielu innych rejonach świata, okres ochłodzenia klimatycznego i regresji; jednocześnie datując go na wczesny hirnant. Na podstawie zapisu kopalnego stwierdzono kryzys faunistyczny w późnym ordowiku oraz wyróżniono fazy ewolucyjne graptolitów, związane z późnoordowicko-wczesnosylurską przebudową zespołów. Udokumentowano współwystępowanie graptolitów i skamieniałości śladowych w strefie pogranicza ordowiku i syluru, wskazujące na stopniowo postępującą anoksję środowisk sedymentacji w okresie ocieplenia klimatycznego i transgresji w późnym hirnancie i najwcześniejszym rhuddanie. Badania geochemiczne pozwoliły na określenie zmienności składu mineralnego i chemicznego (w zakresie składników głównych i śladowych) utworów wszystkich stref facjalnych na tle abiotycznych i biotycznych zmian środowiskowych. Do analizy paleośrodowiskowej wykorzystano geochemiczne wskaźniki produktywności, ilości i pochodzenia materiału detrytycznego oraz warunków redoks. Badania te pozwoliły na rekonstrukcje warunków środowiskowych i ich zmian w czasie i przestrzeni. Przeanalizowano skład izotopowy węgla i tlenu w węglanach. Wyniki tych badań oraz porównania z obszarami sąsiednimi wykazały zgodne odchylenia wartości δ13C oraz przeważnie δ18O w kierunku wyższych wartości. Tym samym, potwierdzone zostały zmiany oceanograficzne i ekologiczne w hirnancie wiązane z okresem chłodnym i zlodowaceniem Gondwany. Wykazano, że analogiczny trend zmian izotopowych występuje na całym obszarze basenu bałtyckiego, w zgodności z danymi biostratygraficznymi, co potwierdza chronostratygraficzny potencjał uzyskanych profili izotopowych. Skorelowano wahania poziomu morza, krzywe składu izotopowego węgla i tlenu w węglanach oraz wydarzenia biotyczne w basenie bałtyckim z globalnymi zmianami środowiskowymi późnego ordowiku i wczesnego syluru. Przebudowa zespołów biotycznych i zjawiska abiotyczne zarejestrowane w osadach obniżenia bałtyckiego umożliwiają korelację z innymi obszarami Bałtyki i innych paleokontynentów. Zmiany litofacjalne, paleontologiczne i geochemiczne (w tym izotopowe), obserwowane w osadach z rozległego i zróżnicowanego facjalnie basenu bałtyckiego, stanowią ważne uzupełnienie zapisu zdarzeń późnego ordowiku i wczesnego landoweru. Przeprowadzone badania potwierdzają dużą skalę zmian środowiskowych na Bałtyce, które dobrze wiążą się z globalnymi wydarzeniami klimatycznymi, eustatycznymi i ekologicznymi.

EN

The paper deals with lithofacies, palaeontological and geochemical investigations of Upper Ordovician and lowermost Silurian deposits of all facies zones from the Polish sector of the Baltic Palaeobasin. The zones, from Scanian in the west through Central Baltoscandian to Lithuanian in the cast, represent an array of sedimentary environments from the continental slope and outer shelf to shallow-neritic environments of the inner shelf. The integrated lithofacics, palaeontological and geochemical studies supported the occurrence of changes in abiotic and biotic environments of the Upper Ordovician and lower Llandovery with regard to palacoenvironmcntal changes related to a global climatic cooling and the Gondwanan glaciation, which was followed by a warming and fast marine transgression accompanied by progressing anoxia conditions. Lithofacies studies confirmed the regressive character of the Katian and lower Hirnantian dcpositional succession. The peak regression occurred in the late early Hirnantian. The marine transgression commenced in the late Hirnantian, followed by deposition of deeper marine sediments. The uppermost Hirnantian and Rhuddanian deposits represent a new transgressive-regressive cycle. There is a coherency in the lithofacies changes between the study area and other regions of Baltoscandia. Local relative sea-level curves, constructed for Upper Ordovician and lowermost Silurian sections of the Polish part of the Baltic Depression, well correspond to the sea-level curve proposed for Baltoscandia, thus confirming the trend of relative sea-level changes throughout the Baltic Basin. Therefore, the Late Ordovician-early Llandovery relative sea-level changes in the Polish part of the Baltic Depression can be considered, like in the other regions of Baltoscandia, to have been induced largely by glacioeustatic changes. Sedimentary continuity and gradual facies and ecological changes at the Ordovician/Silurian boundary were proved in some sections in the western part of the Baltic Depression. Palaeontological analysis confirmed the influence of global climatic and custatic changes on the restructuring of biotic assemblages in Late Ordovician to early Silurian times. A faunal crisis is recorded to have occurred in Late Ordovician times. The occurrence of the Hirnantia fauna in borehole sections of both the western and eastern parts of the Baltic Depression reflects, like elsewhere in the world, a glaciocustatic sea-level drop in the early Hirnantian. The research results confirm the presence of evolutionary phases related to the Late Ordovician-early Llandovery restructuring of graptolite assemblages. Chemical composition (TOC, main and trace components) of the deposits and values of geochemical proxies show that geochemistry of the deposits from the western part of the Baltic Basin is more variable as compared to the eastern part of the study area. The docunented variations in redox conditions of the Baltic Basin well correlate with the end-Ordovician global events: better oceanic circulation and bottom water oxygenation in the early Hirnantian, and progressing transgression/anoxia accompanied by a climatic warming in the late Hirnantian and early Rhuddanian. The results of carbon and oxygen isotopic composition analysis in carbonates show a shift in δl3C and most of δ18O values towards higher values. It was proved that a similar trend of C and O isotopic composition changes occurs in| the whole Baltic Depression and, moreover, it is in conformity with biostratigraphic data. This conformity confirms that the isotopic profiles have chronostratigraphic significance. It well corresponds to the oceanographic and ecological changes observed in the Hirnantian, linked with a cool period and the Gondwanan glaciation. The results of research on carbon and oxygen isotopic composition of deposits from the Scanian facies zone arc the first results obtained from deposits of the distal shelf of Baltica. The research results were the basis for correlations of the relative sea-level changes, carbon and oxygen isotopic composition curves in carbonates, and biotic events in the Baltic Basin with global environmental changes of Late Ordovician and early Llandovery times. Thus, the results proved the influence of Late Ordovician climatic fluctuation (climatic cooling and Gondwanan glaciation followed by a climate warming), and related eustatic and ecological changes on the facies, palaeontological and geochemical record of environmental changes in the deposits of the Polish part of the Baltic Depression.

2

Zapis litologiczny i mikrofacjalny osadów euksynicznych kambru górnego i tremadoku obniżenia bałtyckiego (północna Polska)

Szymański B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 430

113-113

PL

W sekwencji litologicznej kambru górnego i tremadoku polskiego fragmentu obniżenia bałtyckiego wyróżniono - opierając się na makro- i mikroskopowej zmienności cech sedymentacyjnych i petrograficznych osadów - dwie jakościowo odmienne grupy mikrofacji hydrogenicznych - grupę mikrofacji terygenicznych (silikoklastycznych) i grupę mikrofacji węglanowych. Grupę wyróżnionych mikrofacji terrygenicznych tworzą: zlepieńce piaszczyste i piaszczysto-glaukonitowe (COsa-COsa-gl), piaskowce kwarcowe (arenity) (SAqw) oraz czarne iłowce i mułowce bitumiczne (CLbi-SLbi). Grupę mikrofacji węglanowych tworzą: greistony (GRbc), greistony/pakstony bio-klastyczne (GRbc/PAbc), pakstony/wakstony bioklastyczne (PKbc/WKbc) oraz sparyty i mikrosparyty (LMre). Zasięg stratygraficzny mikrofacji grupy węglanowej jest zróżnicowany przestrzennie i przyporządkowany kolejno: w profilach części zachodniej obniżenia bałtyckiego - interwałowi poziomów Agnostus pisiformis-Acerocare kambru górnego (formacja z Piaśnicy), a w profilach części środkowej - przedziałowi poziomów Olenus i Agnostus (Homagnostus) obesus-Parabolina spinulosa włącznie (formacja z Młynar). Sumaryczna miąższość sekwencji osadów silikoklastyczno-węglanowych kambru górnego i tremadoku waha się od 34,5 m w zachodniej i północno-zachodniej części obniżenia bałtyckiego (otwór wiertniczy A21-1/95) do 0,05 m w skrajnie wschodniej jego części (otwór wiertniczy Jezioro Okrągłe IG 2).

EN

The paper presents microfacies characteristics of Upper Cambrian and Tremadocian siliciclastic and carbonate rocks from the Polish part of the Baltic Depression (Northern Poland). Whitin the Upper Cambrian and Tremadocian sequence two different groups of hydrogenic microfacies can be distinguished: terrigenous (siliciclastic) and carbonate microfacies. The terrigenous (siliciclastic) group consists of three microfacies types: sandy conglomerates and sandy-glauconitic conglomerates (COsa-COsa-gl); quartz sandstones (arenites) (SAqw), black bituminous claystones (shales) and black bituminous siltstones (SLbi-CLbi). The carbonate group consists of four microfacies types: bioclastic grainstones (GRbc), bioclastic grainstones/packestones (GRbc/PAbc); bioclastic packstones/wackestones (PKbc/WKbc) and sparites and microsparites (LMre). Stratigraphic range of the carbonate mocrofacies is spatially variable and assigned respectively to the Upper Cambrian Agnostus pisiformis-Acerocare zones in the sections from the western part of the Baltic Depression, and to the Olenus and Agnostus {Homagnostus) obesus-Parabolina spinulosa zones (Młynary Formation) in the sections from the central part. The total thickness of the Upper Cambrian-Tremadocian siliciclastic-carbonate sequence varies from 34.5 m in the western and north-western part of the Baltic Depression (21-1/95 borehole) to 0.05 m in its easternmost area (Jezioro Okrągłe IG 2 borehole).

3

Stratygrafia osadów pogranicza ordowiku i syluru północno-wschodniej Polski i ich korelacja ze stratotypowymi profilami Estonii

Modliński Z., Nolvak J., Szymański B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2007

|

nr 427

61-78

PL

Seria osadów pogranicza ordowiku i syluru w profilach otworów wiertniczych Widowo IG 1 (głęb. 700,0-730,0 m) i Prabuty IG 1 (głęb. 3348,0-3372,0 m) zawiera urozmaicony taksonomicznie i bogaty ilościowo zespół Chitinozoa. Zidentyfikowano okazy 57 taksonów, w tym 48 w randze gatunku i podgatunku, dokumentujących odpowiedniki 6 standardowych poziomów i dwóch podpoziomów regionalnej skali bałtoskańskiej. Są to następujące poziomy i podpoziomy (od najstarszego): w ordowiku -(fungiformis) = spinifera z podpoziomami angusta i reticulifera, bergstroemi; w sylurze - longicollis, margaritana, proboscifera oraz mamilla. Znaczny stopień kondensacji osadów i niedostatecznie urozmaicony skład taksonomiczny zespołów Chitinozoa w interwale 706,0-708,3 m profilu Widowo IG 1 uniemożliwia wyróżnienie odpowiedników poziomów acuminata i banwyensis, a tym samym niemożliwe jest rozgraniczenie poziomów proboscifera i margiritana. Identyfikacja odpowiedników standardowych poziomów i podpoziomów Chitinozoa regionalnego podziału bałtoskańskiego pozwala na jednoznaczne i precyzyjne korelacje sekwencji węglanowo-klastycznej z pogranicza ordowiku i syluru profilów Widowo IG 1 i Prabuty IG 1 z równowiekowymi sekwencjami obszarów sąsiednich: Polski (otw.: Kętrzyn IG 1, Proniewicze IG 1, Klewno 1), Estonii (otw.: Rapla 1, Tartu (453), Taga-Roostoja (25A), Ruhnu, Mehikoorma (421), Viljandi) oraz zachodniego WołynianaUkrainie (otw. Kowel 1 - nr 5415).

EN

The carbonate-silicoclastic sequence at the Ordovician and Silurian boundary in the Widowo IG 1 (depth 700.0-730.0 m) and Prabuty IG 1 (depth 3348.0-3372.0 m) boreholes contains a diversified and abundant Chitinozoa assemblage. A total of 57 taxa were identified (48 of them to the species and subspecies rank) which document 6 standard zones of the regional Baltoscandian scale. These are the following zones and subzones: in the Ordovician -(fungiformis) = spinifera Zone, including angusta and reticulifera subzones, bergstroemi; in the Silurian - longicollis, margaritana, proboscifera and mamilla zones. The chitinozoan zones of margaritana and proboscifera from the Widowo IG 1 borehole (depth 706.0-708.3 m) could not be identified. It was also impossible to distinguish the acuminata and banwyensis zones due to very strong condensation of the succession. The determination of extent and boundaries as well as the position of the zones and subzones within the section enables precise correlation of the Ordovician and Silurian carbonate-silicoclastic sequence from the Widowo IG 1 and Prabuty IG 1 boreholes with the isochronous sections in the adjacent areas of Poland (Kętrzyn IG 1, Proniewicze IG 1, and Klewno 1 boreholes), Estonia (Rapla 1, Tartu (453), Taga-Roostoja (25A), Ruhnu, Mehikoorma (42I) and Viljandi boreholes) and western Volhynia of Ukraine (Kowel 1 borehole - no 5415).

4

Stratygrafia i rozwój facjalny osadów dewonu i karbonu w basenie pomorskim i w zachodniej części basenu bałtyckiego a paleogeografia północnej części TESZ w późnym paleozoiku

Matyja H.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 186

79--122

PL

Porównanie wykształcenia facjalnego osadów dewonu i karbonu basenów Pomorza Zachodniego i bałtyckiego oraz Pomorza Przedniego (NE Niemcy) jest próbą dokonania oceny, na ile jest spójny rysujący się obraz rozwoju facjalnego obszarów położonych w południowo-zachodnim skraju kratonu wschodnioeuropejskiego i w jego najbliższym sąsiedztwie, w tzw. strefie szwu transeuropejskiego TESZ. Historia rozwoju facjalnego basenów bałtyckiego i pomorskiego wydaje się wskazywać, że przez znaczną część dewonu i na początku karbonu funkcjonowały one jako oddzielne, chociaż być może blisko siebie położone, zbiorniki sedymentacyjne. Basen bałtycki był w tym czasie typowym epikratonicznym, częściowo izolowanym zbiornikiem, charakteryzującym się dość znacznym zasoleniem. Przez większą część dewonu i we wczesnym karbonie rozwijały się w nim głównie osady silikoklastyczno-ewaporatowe, a dominującymi środowiskami sedymentacji były środowiska lądowe i marginalnomorskie, w tym przybrzeżnych lagun, tylko okresowo osadzały się w nim otwartomorskie węglany. Do ewentualnej komunikacji między basenem pomorskim a basenem bałtyckim mogło dojść w ciągu wczesnego i środkowego famenu, kiedy to basen bałtycki miał się przekształcić ze zbiornika izolowanego w zbiornik otwarty na południowy zachód. Uderzająca jest zbieżność czasowa między wczesnokarbońskimi ruchami dźwigającymi kraton wschodnioeuropejski, prowadzącymi do zakończenia istnienia basenu bałtyckiego oraz wywołanymi przez to zjawisko procesami towarzyszącymi, a pojawieniem się w środkowym turneju nowego obszaru alimentacyjnego dla basenu pomorskiego, mającego związek z wulkanizmem wewnątrzpłytowym. Obszar ten był związany, jak się wydaje, z rejonem masywu Tajno na kratonie wschodnioeuropejskim. Stał się on źródłem materiału wulkanoklastycznego, zasilającego zbiornik pomorski w ciągu środkowego i przez znaczną część późnego turneju. W tym czasie dotychczasowy obszar alimentacyjny, będący źródłem dojrzałego, drobnoziarnistego materiału detrytycznego dostarczanego do zbiornika pomorskiego głównie ?pod koniec wczesnego i w ciągu środkowego dewonu oraz późnego famenu, odgrywał podrzędną rolę. Obszar Pomorza Zachodniego wraz z jego częścią znajdującą się obecnie w podłożu Bałtyku oraz położona w najbliższym sąsiedztwie wyspa Uznam (NE Niemcy), biorąc pod uwagę pewne elementy wspólne w ich rozwoju facjalnym, mogły być usytuowane w obrębie tego samego basenu sedymentacyjnego. Jest wielce prawdopodobne, że w dewonie i wczesnym karbonie był on zlokalizowany blisko kratonu wschodnioeuropejskiego, chociaż niekoniecznie dokładnie w obecnym położeniu. Między wspomnianymi obszarami a położonymi od nich obecnie na północny zachód wyspami Rugia i Hiddensee rysują się natomiast wyraźne różnice facjalne w ciągu dewonu i missisipu, charakteryzuje je też różny wiek i natężenie procesów związanych z wczesnokarbońską działalnością wulkaniczną. Z drugiej strony niemal identyczny zakres czasowy śródkarbońskiej luki erozyjnej przypadającej na późny wizen, namur i wczesny westfal, a także podobne wykształcenie osadów pensylwanu na obszarze Pomorza oraz Rugii pozwalają brać pod uwagę hipotezę, że obszary te w ciągu dewonu i wczesnego karbonu mogły być oddalone od siebie bardziej niż obecnie, a swoją ostateczną wzajemną pozycję w obrębie TESZ zajęły, być może, u schyłku wczesnego lub na początku późnego karbonu.

EN

A comparison of facies development during Devonian and Carboniferous times in the Pomeranian Basin (NW Poland), western part of the Baltic Basin (Lithuania, Latvia) and in Vorpommern area (NE Germany) is an attempt of assessment how coherent is the history of facies development of the sedimentary basins situated at the south-western margin of the East European Craton and in its immediate neighbourhood, i.e. along the so-called Trans-European Suture Zone (TESZ). The Pomeranian sedimentary basin was of a marine one through almost the whole Devonian and Early Carboniferous. Carbonate or mixed carbonate-clastic sediments were deposited within the basin and pure clastic sedimentation was rare. Detrital material was periodically supplied to the Pomeranian Basin from continental areas represented by elevated parts of the East European Craton: the Fennoscandian High in the north and the Mazury–Belarus High extending in the east. The Baltic Basin was at that time a typical epicratonic, periodically isolated, shallow sedimentary basin characterized by a fairly significant salinity. Mainly siliciclastic–evaporitic sedimentation took place through much of Devonian and Early Carboniferous times in the terrestrial to marginal depositional settings, most frequently in coastal lagoons. Open-marine carbonates were deposited only periodically. During much of Devonian and Early Tournaisian times the two basins were separated, although probably situated relatively close to each other. A possible communication between them might have existed during the Early and Middle Famennian when the Baltic Basin supposedly turned from an isolated into a marine one open to the south-west. It is worth noting that there was a temporal coincidence between the Early Carboniferous tectonic movements (which resulted in uplift of the East European Craton and, as a consequence, in the decline of the Baltic Basin in the Early Tournaisian) and the rise of a new source area, related to intraplate volcanism, supplying material to the Pomeranian Basin in the Middle and much of Late Tournaisian times. That area may have been associated with the East European Craton, however, it has not been identified and localized yet. During Devonian and Mississippian times Western Pomerania with its offshore prolongation into the Baltic Sea, and Usedom Island located to NW (north-eastern Germany) may have been situated within the same sedimentary basin. Between these areas and the area of Rügen and Hiddensee islands, located to the NW, distinct facies differences are observed in the same time. They are also manifested by different ages and intensity of processes related to Early Carboniferous volcanic activity. However, it is noteworthy that there are also some similarities in facies development of Pennsylvanian deposits between the Pomerania and Rügen areas. The time interval of the intra-Carboniferous erosional gap is also almost identical, spanning the Late Visean, Namurian and Early Westphalian. The differences between Western Pomerania and Rügen refer to the Devonian– Early Carboniferous period, the similarities are observed in the Late Carboniferous. A reasonable hypothesis seems to be the one assuming that the areas may have been situated at a greater distance apart during the Devonian and Early Carboniferous than they are today. They took their final mutual positions within the TESZ as late as the end of Early Carboniferous or early Late Carboniferous times.

5

Skały silikoklastyczne górnego arenigu (volkhov) z otworu wiertniczego B5–1/01 (N Polska)

Domżalski J., Modliński Z., Pokorski J., Szymański B.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 2

151-159

EN

Two silicoclastic beds separated by the 0.75 m thick bed of marly limestone were discovered inside the upper portion of the section of Pieszkowo Red Limestone Formation in the offshore B5–1/01 borehole (Fig. 1). The lower bed (0.2 m thick) consists of brownish-grey limy sandstones with intraclasts. The upper one (0.25 m thick) is represented by light grey quartz sandstones and limy quartz sandstones with glauconite. The beds under study belong to theMegistaspis limbata Trilobite Zone (Late Arenig) and can be the equivalent of quartz sandstones in the carbonate Kriukai Formation in western Latvia (Figs 2, 3). The Latvian sandstones are known as “Volkhov collector” and considered a potential hydrocarbon reservoir (Todorovskaya et al., 1976; Laškov & Vosilus, 1987).

6

Nowelizacja stratygrafii syluru w wybranych profilach wiertniczych obniżenia bałtyckiego (Polska północna)

Szymański B., Modliński Z.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2003

|

nr 405

109--138

PL

Zaprezentowano wyniki rewizji podziału graptolitowego serii sylurskiej w wybranych profilach wiertniczych polskiej części obniżenia bałtyckiego. Dotychczasowy podział był oparty na autorskim schemacie E. i H. Tomczyków (1962-1990), który zawiera szereg błędnych rozwiązań. Zakres proponowanych korekt obejmuje m.in.: ujednolicenie granic systemu, dolnej - ordowik/sylur i górnej - sylur/dewon, eliminację jednostek rangi oddziału określanych jako siedlce i podlasie, zdefiniowanie granic i zasięgów standardowych oddziałów systemu (landower, wenlok, ludlow, pridoli) oraz pięter (gorst i ludford), wreszcie rezygnację z szeregu wyróżnianych dotychczas regionalnych poziomów graptolitowych. Niektóre z nich nie mają wszystkich cech umożliwiających ich identyfikację na obszarze całego basenu. Dla innych niemożliwe jest udokumentowanie ich granic i zasięgów. Jeszcze inne są niedostatecznie udokumentowane, co uniemożliwia jednoznaczne korelacje ze standardowymi poziomami graptolitowymi skali globalnej. Zmodyfikowany schemat podziału serii sylurskiej ilustrują profile otworów wiertniczych: Słupsk IG 1, Lębork IG 1, Kościerzyna IG 1, Żarnowiec IG 1, Gdańsk IG 1, Hel IG 1, Pasłęk IG 1 i Bartoszyce IG 1.

EN

This study revises the graptolite zonation of the Silurian System in selected boreholes from the Polish sector of the Baltic Depression. The previous zonation was based on the scheme by Tomczykowa & Tomczyk (1962-1990) and contained many errors. The revision resulted in, among others, unification of the basal and top boundaries of the Silurian System, elimination of the Siedlce series and Podlasie series, determination of limits and ranges of the standard Series (Llandovery, Wenlock, Ludlow and Pridoli) and Stages (Gorstian and Ludfordian), and relinquishment of several regional graptolite zones. Some of the zones do not posses enough attributes to allow their identification across the entire basin. For others it is impossible to dating their limits and ranges. Yet others are insufficiently documented, that makes them impossible to correlate with the standard graptolite zones. The modified stratigraphic scheme of the Silurian System is illustrated by borehole sections: Słupsk IG 1, Lębork IG 1, Kościerzyna IG 1, Żarnowiec IG 1, Gdańsk IG 1, Hel IG 1, Pasłęk IG 1 and Bartoszyce IG 1.

7

Petrografia skał węglanowych ordowiku Suwalszczyzny

Szymański B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2002

|

nr 402

133-172

PL

Człon węglanowy serii ordowickiej składa się z czterech podstawowych odmian teksturalnych skał, które różni zawartość i rodzaj składników ziarnowych, uziarnienie i stopnień ich wysortowania, wzajemne relacje ilościowe między nimi, wreszcie skład i charakter spoiwa. Są to: pakstony-wakstony bioklastyczne (trylobitowo-ramienionogowe), greinstony bioklastyczno-ooidowe oraz pakstony i wakstony bioklastyczne. Zespół skał pierwszych dwu wyróżnionych odmian przyporządkowany jest dolnej części sekwencji ordowickiej odpowiednio: pakstony-wakstony bioklastyczne (trylobitowo-ramienionogowe) - arenigowi (fm. czerwonych wapieni z Pieszkowa B1), a greinstony bioklastyczno-ooidowe i bioklastyczne - lanwirnowi (fm. pstrych wapieni z Kielna B2). Z pozostałych dwu odmian pakstony bioklastyczne budują górnolanwirński (uhaku) odcinek profilu, a pakstony i wakstony bioklastyczne z podrzędnym udziałem madstonów - karadocko-aszgilski. Skład granulometryczny i stopień wysortowania materiału ziarnowego większości badanych skał węglanowych odpowiada kalkarenitom w sensie Chilingara i in. (1967) - najczęściej średnio-, rzadziej drobnookruchowym. Skały grupy kalcysilitów reprezentowane są miąższościowo podrzędnie. Ich wystąpienia koncentrują się w dwu różnowiekowych segmentach profilu: dolnym - arenickim i górnym - karadocko-aszgilskim. Ziarnowymi komponentami analizowanych skał węglanowych są: bioklasty, ooidy, egzo- i intraklasty oraz peloidy. Ich wzajemne relacje ilościowe w poszczególnych typach badanych skał są zmienne, najczęściej dominują bioklasty (pakstony bioklastyczne, pakstony-wakstony bioklastyczne), podrzędnie - ooidy i bioklasty (greinstony bioklastyczno-ooidowe).

EN

Four textural types were distinguished in the carbonate rocks of Ordovician sequence: 1 - bioclastic (trilobite-brachiopods) packstones-wackestones, 2 - bioclastic-ooids grindstones, 3 - bioclastic packstones, 4 - bioclastic wackestones. The type 1 is characteristic for the Passkey Red Limestone Formation B1 (Arenig); the type 2 is characteristic for Colnaghi Varicoloured Limestone Formation B2 (Llanvirn). Bioclastic packstones (type 3) build the Upper Llanvirn (Uhaku) part of Ordovician sequence. The Caradoc-Ashgill part of sequence consists of the bioclastic packstones and bioclastic wackestones with minor admixture of mudstones. The grain size and sorting of the majority of the carbonate rocks under study is characteristic for medium and fine grained calcarenites sense Chilingar et al. (1967). Calcisiltites are less common and occur in the lower and upper parts of Ordovician sequence (Arenig and Caradoc-Ashgill respectively). The grains of the examined carbonate rocks are represented by the bioclasts, ooids, peloids, egzo- and intraclasts occurring in various proportions. Most common are the bioclasts. The ooids are subordinate.

8

Stratygrafia i litologia ordowiku Suwalszczyzny (północno-wschodnia Polska)

Modliński Z., Szymański B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2001

|

nr 394

55-71

PL

Osady ordowickie na obszarze Suwalszczyzny napotkano w profilach czterech otworów wiertniczych: Jezioro Okrągłe IG 1, Jezioro Okrągłe IG 2, Łopuchowo IG 1 i Filipów IG 1. W otworze wiertniczym Jezioro Okrągłe IG 2 profil rozpoczyna się serią klastyków o niewielkiej miąższości, zaliczanych do tremadoku dolnego (pakerort). W pozostałych otworach wiertniczych brak jest osadów tremadoku, a na rozmytej powierzchni osadów klastycznych kambru środkowego (poz. Paradoxides paradoxissimus) spoczywają bezpośrednio osady arenigu dolnego (latorp). Zapis litologiczny serii tworzą głównie osady węglanowo-margliste - wapienie, wapienie margliste i margle. Podrzędnie występują utwory niewęglanowe: terygeniczne - piaskowce kwarcowe (tremadok dolny) i iłowce; chemogeniczne - glaukonityty (latorp) i piroklastyczne - bentonity i tufity. Skały członu węglanowego wykształcone są jako pakstony-wakstony trylobitowo-ramienionogowe (arenig), greinstony bioklastyczne i bioklastyczno-ooidowe (lanwirn) oraz pakstony i wakstony bioklastyczne (landeil-aszgil). Zespół skał węglanowych zawiera liczne skamieniałości, w tym trylobity i brachiopody dobrze dokumentujące obecność poszczególnych pięter systemu. Z uwagi na odmienne wykształcenie litologiczne profilu ordowiku Suwalszczyzny, w porównaniu z pozostałym obszarem polskiej części obniżenia bałtyckiego, dotychczas wypracowany schemat podziału litostratygraficznego systemu może być tu stosowany jedynie w ograniczonym zakresie.

EN

The Ordovician sediments in the Suwałki area have been penetrated in 4 boreholes: Jezioro Okrągłe IG 1, Jezioro Okrągłe IG 2, Łopuchowo IG 1 and Filipów IG 1. In the Jezioro Okrągłe IG 2 borehole the sequence begins from the very small thickness clastic sediments of Early Tremadoc (Pakerort) age. In the other section the Tremadoc sediments are absent and the Lower Arenig (Latorp) strata rest unconformably on the clastics of Middle Cambrian age (Paradoxides paradoxissimus Zone). The Ordovician sequence consists of mainly carbonate-marly sediments. Quartz sandstones (Lower Tremadoc) and claystones, as well as characteristic glaukonitite (Latorp) or pyroclastics (bentonites, tuffites) occur subordinately. Carbonate rocks are represented by the brachiopod-trilobitic packstones-wackestones (Arenig) or by the bioclastic and bioclastic-ooidal grainstones (Lanvirn) and by the bioclastic packstones and wackestones (Landeil-Ashgill). Carbonate rocks contain rich fossils. Abundant trilobites and brachiopods clearly prove the presence of separate stages of the system. The Ordovician lithologic section in the Suwałki area differs from other section of the Polish part of the Baltic Depression, thus the lithostratigraphical scheme proposed by Modliński and Szymański (1997) may be adapted only for the lower part of section (Tremadoc-Lowermost Caradoc).