Problematyka zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ma coraz większe znaczenie we współczesnym świecie. Wśród dyscyplin naukowych wyodrębniła się nawet aerobiologia, która jest interdyscyplinarną nauką zajmującą się badaniem mikroorganizmów i materiałów biologicznych związanych z powietrzem atmosferycznym, w tym ich uwalnianiem do atmosfery, transportem, rozprzestrzenianiem, depozycją, a także wpływem na rośliny, zwierzęta i ludzi. Do najczęściej analizowanych cząstek biologicznych w powietrzu należą bakterie, grzyby, wirusy, pyłki roślin, toksyny i alergeny, gdyż stanowią one największą część bioaerozolu znajdującego się w powietrzu. Odgrywają one szczególną rolę w wyjaśnieniu etiologii, patogenezy i mechanizmów szerzenia się wielu epidemii, w których ważną rolę odgrywa powietrze, a szczególnie bioaerozol, mogący zawierać drobnoustroje chorobotwórcze lub substancje o działaniu alergicznym i toksycznym. Mając to na uwadze, w pracy omówiono powstawanie, przenoszenie oraz szkodliwość aerozoli biologicznych, które powstają w takich obiektach komunalnych, jak oczyszczalnie ścieków czy zakłady przetwarzania odpadów. W tej grupie wyróżnia się aerozole pierwotne i wtórne, natomiast ze względu na źródło emisji mogą być one pochodzenia naturalnego i antropogenicznego. Bioaerozole składają się głównie z cząstek o wielkości od około 0,001 µm do 250 µm. Ponieważ biorą one udział w rozprzestrzenianiu się patogenów i łatwo przenikają do układu oddechowego ludzi i zwierząt, dlatego w ostatnich latach zanotowano wzrost zainteresowania tymi cząstkami. W badaniach procesu powstawania aerozoli i bioaerozoli zwraca się uwagę na mechanizm pękania pęcherzyków powietrza przemieszczających się w cieczy i wynoszenia do atmosfery bioaerozolu znajdującego się w błonie pęcherzyka i na granicy faz ciecz-powietrze. Cząstki aerozolu wynoszone do atmosfery ulegają bezpośredniej sedymentacji lub utrzymują się w powietrzu i są przenoszone przy udziale wiatru nawet na znaczne odległości. Depozycja cząstek bioaerozolu może być sucha lub mokra i wzrasta wraz z ich wielkością. Ważną rolę w procesie unoszenia i transportu niektórych bioaerozoli odgrywa kształt i obecność komór powietrznych. Podkreśla się, że potencjalnym źródłem szkodliwych bioaerozoli w powietrzu są głównie oczyszczalnie ścieków i zakłady przeróbki odpadów, w których powstają aerozole zawierające patogenne bakterie, grzyby i toksyny, a skład i wielkość danego bioaerozolu ma znaczący wpływ na jakość powietrza w ich sąsiedztwie. Ponieważ bioaerozole mogą być emitowane do otaczającego powietrza na różnych etapach oczyszczania ścieków, są one najczęściej badaną grupą czynników szkodliwych i uciążliwych występujących w sąsiedztwie tych obiektów, niestety brakuje w Polsce znowelizowanych przepisów dotyczących mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza.
EN
Nowadays, problems of atmospheric air contamination become increasingly important. Aerobiology, an interdisciplinary science has even developed to study microorganisms and biological materials related to the atmospheric air, including their release to the atmosphere, transport, distribution, deposition as well as effects they have on plants, animals and humans. The biological molecules most often analyzed in the air include bacteria, fungi, viruses, plant pollens, toxins and allergens as they constitute the largest bioaerosol fraction in the air. They play a special role in explaining etiology, pathogenesis and spread mechanisms of many epidemics where the air and specifically bioaerosol play an important role as carrying pathogens, toxins or allergens. With this specifically in mind, the paper discusses the process of formation, transmission and harmfulness of bioaerosols originating from such municipal facilities as wastewater treatment plants or solid waste processing facilities. Primary and secondary bioaerosols may be distinguished in this group, whereas based on the emission source, they may be of natural and anthropogenic origin. The bioaerosol molecules range from 0,001 μm to 250 μm. Due to their role in the spread of pathogens and ease with which they enter the respiratory system of humans or animals, a notably increased interest in these molecules could be observed during recent years. In their research on aerosol and bioaerosol formation process, authors focus on the bursting mechanism of the air bubbles passing through a liquid and release of bioaerosols located in the membrane, and on the liquid-air interface, into the atmosphere. The aerosol particles released into the atmosphere undergo direct sedimentation or remain in the air, where they are transported by wind even over considerable distances. Deposition of aerosol particles may be dry or wet and increases with the particle size. Presence of aeration chambers and their shape play an important role in the release of some bioaerosol particles into the air and their transport. It is emphasized that potential sources of harmful bioaerosols in the air include mainly municipal objects (wastewater treatment and solid waste processing plants), where aerosols carrying pathogenic bacteria, fungi and toxins are generated, while composition and concentration of a given bioaerosol has a significant impact on air quality in the vicinity of such objects. As bioaerosols may be emitted to the surrounding air at different stages of the wastewater treatment, they are the most commonly studied group of hazardous and bothersome agents occurring in the vicinity of treatment plants. Unfortunately, there is a lack of revised regulations in place regarding the microbial air contamination in Poland.
Proces urbanizacji postępuje w sposób ciągły, kolejne obszary są zabudowywane, powstaje na tych terenach rozbudowana infrastruktura. Przybywa nowych mieszkańców, wzmaga się ruch. Te zjawiska nie pozostają bez wpływu na bakteriologiczne zanieczyszczenie powietrza, które może być całkiem znaczne. Jednocześnie mieszkańcy produkują ogromne ilości odpadów, z którymi coś należy zrobić, np. zdeponować na składowisku, oraz ścieki, które należy oczyścić. Celem niniejszych badań była weryfikacja stanu aerosanitarnego powietrza na terenie Krakowa oraz porównawczo na terenie 2 obiektów komunalnych - składowiska odpadów komunalnych oraz oczyszczalni ścieków. Badania były wykonywane w 4 porach roku na 5 stanowiskach pomiarowych rozmieszczonych w różnych miejscach Krakowa, 5 - na oczyszczalni ścieków oraz 5 - na składowisku odpadów. Próbki powietrza były pobierane za pomocą 6-stopniowego impaktora Graseby-Andersena. Jednocześnie prowadzono pomiary zapylenia oraz temperatury, siły wiatru oraz wilgotności względnej. Wyniki badań wskazują, że czasami zanieczyszczenie powietrza na obszarze Krakowa jest większe niż na obiektach komunalnych, szczególnie w zimie, w bezwietrzne dni.
EN
The process of urbanization is progressing continuously, further areas are covered with buildings and expanded infrastructure is developed in these regions. New residents arrive and traffic increases. These phenomena have their effect on microbiological contamination of air, which may be quite significant. At the same time, citizens produce huge amounts of waste and sewage, which need to be dealt with, i.e. waste needs to be deposited in landfills while sewage needs to be treated. The aim of this study was the verification of the aerosanitary state of air in Krakow and in 2 municipal objects - municipal landfill and sewage treatment plant. The studies were performed in 4 seasons, at 5 various measuring sites in Krakow, 5 - in the sewage treatment plant and 5 in a landfill. The air samples were collected using a 6-stage Graseby-Andersen impactor. At the same time, dust and microclimate parameter measurements were carried out. The results show that sometimes air pollution in the area of Krakow is greater than the one detected in municipal objects, particularly in the winter, in the windless days.