Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The Starunia palaeontological site and idea of the Ukrainian-Polish trans-border geotourist trail "Traces of large extinct mammals, earth wax, oil and salt: from Starunia to Kraków"

Kotarba M. J.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 3

5-20

EN

The discovery of large Pleistocene mammals at the Starunia ozokerite (named also earth wax) mine (the Ukrainian Carpathians) was a spectacular scientific event on a world scale. The initial discovery was made in I907 when relics of party preserved mammoth and woolly rhinoceros were excavated. Later, in 1929, the Polish Academy of Arts and Sciences organized a scientific expedition to that site, which resulted in discovery of unique, nearly completely preserved woolly rhinoceros carcass embedded in Pleistocene sediments. A specific combination of brine, oil and clays into which the animal had sunk, is responsible for almost perfect preservation of this animal. The specimens found in 1907 are exhibited at the Natural History Museum in Lviv, Ukraine, whereas the unique specimen excavated in 1929 is displayed at the Natural History Museum in Kraków, Poland. The three sites: Starunia, a small Ukrainian village in which the geoparkwith the museum and the tourist centre are planned to be developed and two historical towns: Lviv and Kraków, closely connected with the discoveries of extinct large mammals, will be the key sites at the planned, Ukrainian-Polish trans-border geotourist trail "Traces of large extinct mammals, earth wax, oil and salt: from Starunia to Kraków": The trail will also include the sites where occurrences of ozokerite, salt, brine and oil are known, i.e., the substances which preserved the animal carcasses. These are: the historical rock-salt mines in Wieliczka and Bochnia (Poland), Kalush and Stebnik (Ukraine), the Polish resorts-Iwonicz-Zdrój and Rymanów-Zdrój and the most famous Ukrainian resort - Truskavets; one of the oldest oilfields in the world - Bóbrka, where the Ignacy Łukasiewicz Memorial Open-Space Museum of Oil and Gas Industry is located and Boryslav oil and ozokerite field - the largest deposit in the Ukrainian Carpathians. The idea of Ukrainian-Polish trans-border tourist trail is strongly supported by geological, natural and cultural values of the Polish and the Ukrainian Carpathians.

PL

Odkrycia wielkich ssaków plejstoceńskich w kopalni ozokerytu w Staruni (region karpacki, Ukraina) były spektakularnym wydarzeniem naukowym w skali światowej. W 1907 r. znaleziono szczątki mamuta i nosorożca włochatego. Później, w roku 1929, Polska Akademia Umiejętności zorganizowała ekspedycję, podczas której w osadach plejstoceńskich znaleziono prawie całkowicie zakonserwowany okaz nosorożca włochatego. Za jego doskonałe zachowanie jest odpowiedzialna specyficzna mieszanina solanki, ropy naftowej i iłów, w której utonął olbrzymi ssak. Okazy odkryte w 1907 r. znajdują się w Muzeum Przyrodniczym we Lwowie, a unikatowy egzemplarz znaleziony w 1929 r. w Muzeum Przyrodniczym w Krakowie. Te trzy miejscowości: Starunia, niewielka wioska ukraińska, w której planuje się utworzenie geoparku i centrum muzealniczo-turystycznego oraz dwa historyczne miasta Lwów i Kraków, ściśle związane z tymi znaleziskami, będą stanowić główne, węzłowe miejsca planowanej ukraińsko polskiej trasy geoturystycznej "Śladami olbrzymich wymarłych ssaków, (wosku ziemnego ropy naftowej i soli od Staruni do Krakowa". Do trasy zostaną też włączone miejsca związane z występowaniem, ozokerytu, soli, solanki i ropy naftowej, a więc czynnikami, które spowodowały zakonserwowanie tych zwierząt: historyczne kopalnie - Wieliczka i Bochnia oraz Kałusz i Stebnik, polskie uzdrowiska - Iwonicz-Zdrój i Rymanów-Zdrój oraz znane uzdrowisko ukraińskie - Truskawiec; złoże ropy naftowej w Bóbrce - jedno z najdawniej eksploatowanych złóż na świecie, w której znajduje się Skansen - Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza oraz złoże ropy naftowej i ozokerytu Borysław- największe w Karpatach ukraińskich. Za realizacją projektu utworzenia ukraińsko polskiej trasy geoturystycznej przemawiają walory geologiczne, przyrodnicze i kulturowe Karpat polskich i ukraińskich.

2

The Starunia collections in the Natural History Museum of the National Academy of Sciences of Ukraine in Lviv

Chornobay Y. M., Drygant D. M.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 3

45-50

EN

In the Natural History Museum of the National Academy of Sciences of Ukraine in Lviv there is a collection of a famous Pleistocene mammoth and a woolly rhinoceros, the so-called "first rhinoceros" from Starunia. The mammoth and the first rhinoceros were found 102 years ago, on 5th October and 6th November, 1907, respectively, in a shaft of an ozokerite (earth wax) mine near Starunia village (the Eastern Carpathians). The discovery of large Pleistocene mammals in Starunia was a spectacular, world-famous scientific event. Beside the mammoth and the rhinoceros, many specimens of Pleistocene flora and fauna from Starunia and other places of the Fore-Carpathian region are exhibited in the Lviv Natural History Museum.

PL

W Muzeum Przyrodniczym Narodowej Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie zgromadzono kolekcję szczątków związanych z odkryciem wspaniałych plejstoceńskich okazów mamuta oraz tak zwanego "pierwszego" nosorożca włochatego. Okazy te znaleziono 102 lata temu, odpowiednio 5 października i 6 listopada 1907 r., w szybie kopalni ozokerytu (wosku ziemnego) w miejscowości Starunia (Karpaty Wschodnie). Odkrycie olbrzymich ssaków plejstoceńskich w Staruni było sensacją naukową w skali światowej. Obok mamuta i nosorożca w Lwowskim Muzeum Przyrodniczym znajdują się liczne szczątki flory i fauny roślin i zwierząt doby plejstoceńskżej ze Staruni i innych miejscowości Podkarpacia.

3

The Starunia collections in the Institute of Systematics and Evolution of Animals, Polish Academy of Sciences in Kraków

Kubiak H.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 3

71-76

EN

In the Institute of Systematics and Evolution of Animals of the Polish Academy of Sciences in Kraków there is a collection of remains connected with the discovery of the famous Pleistocene rhinoceros Coelodonta antiquitatis (Blum.), the so-called "second rhinoceros" of Starunia which has been World's only nearly completely preserved fossil woolly rhinoceros so far. The carcass of that rhino was found in October 1929, i.e. 80 years ago in a shaft of an ozokerite mine near the village Starunia (the Eastern Carpathian Mts.) together with parts of skeletons of two other ("third" and "fourth") woolly rhinoceroses. Those finds were the results of an Expedition of the Polish Academy of Arts and Sciences. Beside the rhinoceroses abundant remains of flora and fauna, especially insects, were encountered in this locality.

PL

W Instytucie Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Krakowie znajdują się zbiory szczątków związanych ze słynnym plejstoceńskim nosorożcem włochatym Coelodonta antiquitatis (Blum.), zwanym "drugim" nosorożcem ze Staruni. Okaz ten jest jedynym na świecie - niemal kompletnie zachowanym - przedstawicielem wymarłego gatunku nosorożca włochatego. Ciało nosorożca znaleziono w październiku 1929 roku (równo 80 lat temu !) w szybie kopalni włosku ziemnego (ozokerytu) w Staruni (w Karpatach Wschodnich). Nieco powyżej "drugiego" nosorożca znaleziono szczątki szkieletów nosorożców: tzw. "trzeciego" i "czwartego" ze Staruni. Znaleziska te były wynikiem ekspedycji Polskiej Akademii Umiejętności. Wraz z nosorożcami odkryto w Staruni liczne szczątki kopalnych roślin i zwierząt - w szczególności owadów.

4

Skład i geneza węglowodorów nasycających szczątki nosorożca włochatego ze Staruni (Karpaty Ukraińskie)

Kotarba M. J.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 6

531-534

PL

Porównanie dystrybucji biomarkerów i składu trwałych izotopów węgla ropy naftowej z wycieku powierzchniowego z okolic Staruni (Karpaty Ukraińskie) i bituminów ekstrahowanych z fragmentu kręgu kręgosłupa nosorożca włochatego znalezionego w utworach dyluwialnych w tej miejscowości w 1929 r. wykazało ich bliskie powinowactwo genetyczne. Badana ropa i bituminy najprawdopodobniej pochodzą z lądowej (jeziornej) substancja algowej (kerogen typu III/II) i zostały z niej wytworzone w środkowej fazie niskotemperaturowych procesów termogenicznych na poziomie przeobrażenia ok. 0,7% w skali refleksyjności witrynitu. Ropa ta różni się genetycznie od typowej ropy wytworzonej z oligoceńskiej formacji menilitowej. Dominacja żywic i asfaltenów w składzie bituminów nasycających szkielet nosorożca włochatego świadczy o jego dużej mocy sorpcyjnej dla tych polarnych związków wielkocząsteczkowych. Nieco mniejsza zawartość tych związków w składzie ekstraktu z przemycia kręgów kręgosłupa nosorożca włochatego wskazuje, że bituminy nasycające tkanki miękkie są złożone głównie z węglowodorów nasyconych i aromatycznych, które ulegały sorpcji w znacznie mniejszym stopniu. Można więc stwierdzić, że ropa naftowa występująca w strefie przypowierzchniowej w okolicach Staruni, a głównie węglowodory nasycone i aromatyczne, stanowiła zasadniczą substancję konserwującą zwłoki tego zwierzęcia, które zaraz po śmierci musiały znaleźć się w środowisku ilastym (bagna, moczary) przesyconym ropą naftową i solanką.

EN

Comparison ofbiomarker distribution and stable carbon isotope composition of oil from surface seepage in the vicinity of Starunia (the Ukrainian Carpathians), and bitumens extracted from the vertebra of a woolly rhinoceros discovered in 1929 in Late Pleistocene sediments from Starunia demonstrated their close genetic link. The studied oil and bitumens originated presumably from the terrestrial (lacustrine), algal organic matter (oil-prone, mixed type III/II kerogen) and were generated in the middle phase of the low-temperature thermogenic processes, at a maturity level about 0.7% in vitrinite reflectance scale. The studied oil differs genetically from oils generated from the Oligocene Menilite formation. The predominance of resins and asphaltenes in the composition of extract derived from the bitumens saturating the skeleton of woolly rhinoceros indicates high sorption capacity of these polar, macromolecular components. The somewhat lower content of these compounds in extract obtained from eluation of the vertebrae of woolly rhinoceros indicates that bitumens saturating the soft tissue are composed mainly of saturated and aromatic hydrocarbons. It can be concluded that oil occurring in the near-surface zone of the Starunia area (mainly saturated and aromatic hydrocarbons) was a principal substance preserving the body of woolly rhinoceros. After the animal had died, its carcass had to be embedded immediately in swamp clayey sediments saturated with oil and brine.