Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ sposobu udostępniania złoża i wybranych parametrów petrofizycznych na eksploatację niekonwencjonalnych zbitych (tight) złóż gazu

Klimkowski Ł., Nagy S.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 6

883--887

PL

Opracowano modele symulacyjne procesu eksploatacji zbitych piaskowcowych złóż niekonwencjonalnych typu tight obejmujące swoim zasięgiem strefę oddziaływania odwiertu SRV (stimulated reservoir volume) zarówno dla odwiertów horyzontalnych, jak i dla odwiertów pionowych. Do parametryzacji modeli wykorzystano geologiczne modele statyczne z rejonu złoża gazu Siedleczka. Lokalne modele statyczne uzupełniono o model PVT oraz zależności przepuszczalności względnej od nasycenia. Przeprowadzono analizę symulacyjną wpływu wybranych parametrów złożowych i technologicznych na przebieg eksploatacji złoża gazu w zbitych piaskowcach o niskiej przepuszczalności w złożu gazu ziemnego Siedleczka. Dokonano porównania eksploatacji układu jednootworowego w wariantach udostępnienia wynikających z przyjętej technologii wiercenia i szczelinowania strefy drenażu złoża typu tight.

EN

Single-well simulation models were developed covering the stimulated reservoir vol. for both horizontal and vertical wells. Simplified geol. static models from the Siedleczka gas field area were used for the parameterization of the models. Local static numerical models were supplemented with the PVT model and relative permeabilities curves. The simulation anal. of the impact of selected parameters on the operation of the gas reservoirs in tight sandstones was carried out. The operations of a single-well system in the variants of completion resulting from the adopted technol. of drilling (vertical vs. horizontal) and fracturing the tight reservoir drainage zone (single vertical vs. multiple vertical fractures) were compared.

2

Research Project: “Design, environmental impact and performance of energized fluids for fracturing oil and gas reservoir rocks of Central Europe” (ENFLUID) – assumptions, evolution and results

Lutyńska S., Turek M., Hamouda A. A., Cicha-Szot R., Leśniak G., Kasza P., Wilk K.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 6

479--483

EN

The main goal of the project, realized by the Silesian University of Technology (as the Project Promotor), Oil and Gas Institute – National Research Institute and University of Stavanger, was the development of energized fracturing fluids for use in oil and gas reservoir formations in Central Europe. Transferring the American or foreign experience was not the solution, and already known methods may require modification or development. This has become important in the case of European gas shales, reservoir potential of which were the subject of intensive diagnosis when the project was launched. Within the framework of the project, composition of energized fracturing fluid for work in different formations of Central Europe was designed, mutual interactions between the fluids and the fractured rock were defined, the effects of energized fluids application on the geochemistry of the formation in the short and in the long-term were determined and the methods of treatment and recycling of flowback water were proposed. The project was focused on innovative technology, allowing for an efficient development of conventional and unconventional gas reservoirs, combined with maximum reduction of the negative impact of this process on the natural environment. The project also facilitated the strengthening and sharing of knowledge based on the fields of research and technological topics and issues of unconventional shale reservoirs.

PL

Głównym celem projektu „ENFLUID”, realizowanego przez Politechnikę Śląską (w roli Koordynatora), Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy oraz Uniwersytet Stavanger, było opracowanie optymalnego składu energetyzowanych cieczy szczelinujących, przydatnych do zastosowania w złożowych formacjach ropy i gazu Europy Środkowej. W tych specyficznych warunkach bezpośrednia adaptacja technologii i doświadczeń zagranicznych nie jest właściwym rozwiązaniem, a znane metody szczelinowania mogą wymagać modyfikacji lub rozwinięcia. Ma to szczególne znaczenie w przypadku łupków gazonośnych, których potencjał złożowy jest przedmiotem intensywnego rozpoznania. W ramach projektu opracowano skład energetyzowanych cieczy szczelinujących odpowiednich do zastosowania w różnych formacjach złożowych, zdefiniowano wzajemne interakcje pomiędzy cieczami a skałą poddawaną szczelinowaniu, określono jakie są skutki stosowania energetyzowanych cieczy szczelinujących na środowisko geochemiczne formacji w krótkim i długim okresie czasu oraz zaproponowano metody neutralizacji oraz recyklingu płynów zwrotnych ze szczelinowania. Realizacja projektu pozwoliła na stworzenie innowacyjnej technologii, ukierunkowanej na efektywne wykorzystanie konwencjonalnych i niekonwencjonalnych złóż gazu i ropy zamkniętych w formacjach złożowych Europy Środkowej, przy równoczesnej minimalizacji negatywnego wpływu tego procesu na środowisko naturalne.

3

Zrównoważone zarządzanie zasobami wodnymi na Ukrainie w obwodach Charkowskim i Donieckim w kontekście rozwoju przemysłu naftowego i gazowniczego regionu do 2040 r.

Sheptak K., Karpenko I., Seredynskyy D.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 11

925--928

PL

Intensyfikacja produkcji gazu jest jednym z najważniejszych wyzwań, jakie stoją przed przemysłem naftowym. Zasoby niektórych złóż gazu są niewielkie, ale w sumie dają potężna ilość i będą wymagać specjalnych technologii wydobywczych. Wielkoskalowa przemysłowa produkcja gazu jest prowadzona z użyciem szczelinowania hydraulicznego. Praca prezentuje wyniki projektu badawczego dotyczącego optymalizacji zarządzania zasobami wodnymi w kontekście rozwoju przemysłu naftowego i gazowniczego w obwodach Charkowskim i Donieckim na Ukrainie oraz minimalizacji zagrożeń wobec środowiska naturalnego. Głównymi rozpatrywanymi w badaniach zagadnieniami było rozpoznanie, analiza i systematyzowanie faktów na temat obszarów perspektywicznych, w celu dalszych interpretacji w odniesieniu do warunków hydrogeologicznych i potencjału zasobów wodnych, w związku z prognozowaną wielkością wydobycia z odwiertów w obwodach Charkowskim i Donieckim. Szczególną wagę przywiązywano do obliczeń zasobów wodnych niezbędnych dla szczelinowania hydraulicznego, z uwzględnieniem wszystkich możliwych kosztów. Jako wynik tego projektu, zaproponowano wybór źródeł zasobów wodnych do ewentualnego zabezpieczenia koniecznych ilości wód dla prac wiertniczych i realizacji szczelinowania hydraulicznego.

EN

Intensification ofgas production is one of the most important challenges of oil and gas industry. Reserves ofsome gas collectors are small, but they are huge in the aggregate and will require special production technologies. Large-scale industrial gas production is performed using the technology of hydraulic fracturing. The study showed the results of research project as concerns the optimization of water management in the context of development of oil and gas industry in the Kharkiv and Donetsk regions of Ukraine and minimization of environmental risks. The research inclides the study, analysis and systematization of evidence of prospective areas forfurther interpretation in relation to the hydrogeological conditions and potential of water resources in connection with the forecast volumes of the output of exploration and production wells in the Kharkiv and Donetsk regions. The special attention was spared to the calculations of necessary water resources for hydraulic fracturing including all possible charges. Accompanying with this, as a result of this project, a choice has been done about water resources for the possibility ofproviding necessary water volumes for projected drilling works and implementation of "fracking” operations.

4

Main stratigraphic levels of carbonate rocks and their connection with the possibilities of unconventional hydrocarbons deposits development in the Paleozoic sedimentary basins in Ukraine

Vakarchuk S.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 8

597--602

EN

The paper deals with the unconventional petroleum potential of the Paleozoic carbonate sedimentary rocks in the petroleum basins of Ukraine. The study is based on tectonic-structural, petrophysical, geochemical and production data analysis for the carbonate and calcareous shale Paleozoic rocks. Such parameters as lithological composition, TOC values, type of dispersed organic matter and its thermal maturity, porosity and permeability, as well as thickness and depth to prospective intervals or units were analyzed. Based on this study several prospective lithostratigraphic units to search for such unconventional hydrocarbon accumulations in the Paleozoic formations of the Dnieper-Donets intracratonic, Volyn-Podillya pericratonic, and Dobrogea foredeep basins were identified.

PL

W artykule omówiono perspektywy występowania niekonwencjonalnych nagromadzeń węglowodorów w skałach węglanowych i ilasto-węglanowych w obrębie paleozoicznych basenów naftowych Ukrainy. Studium oparte jest na wynikach analiz strukturalno-tektonicznych, petrofizycznych oraz geochemicznych badaniach formacji węglanowych i ilastowęglanowych. Analizowane były takie parametry jak: wykształcenie litologiczne, zawartość TOC, typ rozproszonej materii organicznej i stopień jej dojrzałości termicznej, porowatość, przepuszczalność, miąższości i głębokości zalegania obiecujących horyzontów. Na podstawie przeprowadzonych badań zidentyfikowano kluczowe poziomy stratygraficzne oraz rozprzestrzenienie skał węglanowych perspektywicznych dla poszukiwań niekonwencjonalnych złóż węglowodorów w paleozoicznych basenach Dnieprowsko-Donieckim, Wołyńsko-Podolskim i Zapadlisku Przeddobrudzkim.

5

Eksploatacja gazu ziemnego z formacji łupkowych w Polsce – nadzieje i fakty (komunikat)

Król K., Dynowski A.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2015

|

nr 10

33--38

PL

Komunikat zawiera podstawowe informacje dotyczące robót geologicznych prowadzonych w poszukiwaniu niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego z formacji łupkowych (typu shale gas) na terenie Polski oraz ich podsumowanie w okresie od 2010 r. do końca I półrocza 2015 r.

EN

Size of natural gas resources in slate formation in Poland, estimated by Energy Information Administration USA, triggered interest in search of this gas both among domestic and international companies. After the period of increased interest between 2010 and 2013 many companies withdrew from prospecting activities. The results obtained showed that with the employed technologies for first working and mining probability of obtaining industrial flow of gas from slate formations in Poland is minute.

6

Analiza wpływu zastosowania różnych technologii udostępniania złóż niekonwencjonalnych na opłacalność ich eksploatacji

Filar B.

Nafta-Gaz

|

2014

|

R. 70, nr 3

143--150

PL

Głównym celem pracy było wykazanie wpływu konstrukcji odwiertu na opłacalność eksploatacji niekonwencjonalnego złoża gazu ziemnego. Analiza została wykonana na podstawie symulacji przeprowadzonych z wykorzystaniem oprogramowania firmy Computer Modelling Group (IMEX, Builder, Results). Przestrzenną budowę modelu symulacyjnego oparto na parametrach przykładowego złoża gazu ziemnego zlokalizowanego w warstwach łupkowo-mułowcowych. Symulacje wykonano dla trzech wariantów udostępnienia złoża: • odwiertem pionowym, udostępniającym całą miąższość (300 m), • odwiertem horyzontalnym o długości odcinka „poziomego” 1100 m, udostępniającym całą miąższość horyzontu, od stropu do spągu, • odwiertem horyzontalnym o długości odcinka „poziomego” 1100 m z sześcioma sekcjami szczelin. W artykule przedstawiono również szacunkową analizę finansową wykonaną dla każdego rodzaju udostępnienia złoża. Wszystkie koszty zostały wyliczone na bazie dostępnych danych.

EN

The main objective of this study was to determine the impact of gas well completion technologies on the profitability of unconventional gas reserves production. The analysis was performed based on simulations using the Computer Modelling Group software (IMEX, Builder, Results). The spatial structure of the simulation model was based on parameters of sample gas deposits located in shale-mudstones layers. Simulations were performed for three types of well completions: • vertical well, drilled through the entire horizon thickness (300 m), • horizontal well with 1100 m of horizontal section, providing the entire thickness of the horizon, from the ceiling to the floor, • horizontal well with 1100 m of horizontal sections and six fracture stages. The paper also presents an estimate of the financial analysis performed for each type of well completion. All costs were estimated based on available data.

7

Działania organów Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie kontroli działalności związanej z poszukiwaniami gazu z łupków

Skąpska A.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 6

343--344

EN

In Poland, the activity of entities using the environment, including entities conducting shale gas exploration, is subject to the control of the Inspection of Environmental Protection. The Inspection bodies ensure supervision over the geological operations and their impact on the environment already at an early stage, when the first preparatory and organisational work is executed. In order to harmonise control principles, the Chief Inspectorate for Environmental Protection has developed "Guidelines for control of concession holders conducting activities consisting in shale gas exploration and extraction by the Inspection of Environmental Protection". The former experience from the control within this scope show proper preparation of the concession holders to the process of exploration and examination in line with the conditions set out in the concessions. Moreover, no cases of serious damage have been found, and no offences against the environment related directly to the exploration process have been identified.

8

Natural gas economy in the United States and European markets

Szurlej A., Janusz P.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2013

|

T. 29, z. 4

77--94

PL

W latach 2001–2012 międzynarodowy obrót gazem ziemnym zwiększył się o 86,4%, przy czym zauważalny jest stopniowy wzrost znaczenia technologii LNG. W 2005 r. udział przypadający na LNG w całkowitym obrocie stanowił 26%, a w 2012 r. – 32%. Światowe zużycie gazu ziemnego w 2012 r. w porównaniu do roku poprzedniego zwiększyło się o około 2% i osiągnęło 3,3 bln m3. W Ameryce Północnej odnotowano znaczący wzrost zużycia – 27,5%, natomiast w przypadku krajów UE zauważalny jest spadek konsumpcji tego paliwa – 2,3%. Autorzy przedstawili zmianę udziału gazu ziemnego w strukturze zużycia energii pierwotnej na rynku europejskim oraz amerykańskim, zauważalne jest umocnienie się roli tego surowca energetycznego w przypadku rynku amerykańskiego (2011 r. – 28,3%; 2012 r. – 30,0%) oraz lekki spadek w Europie (2011 r. – 24,2%; 2012 r. – 23,9%). Artykuł przedstawia ponadto zmiany jakie nastąpiły w obszarze uzależnienia od importu gazu na rynku amerykańskim (spadek importu gazu ziemnego dzięki zagospodarowaniu niekonwencjonalnych złóż gazu) oraz europejskim (spadek pozyskania gazu ze z własnych złóż, wzrost znaczenia importu gazu, w tym LNG). Ponadto przedstawiono zmiany cen gazu ziemnego na rynku europejskim, amerykańskim oraz ceny LNG dostarczanego do Japonii, a także zaprezentowano i skomentowano tendencje zmian cen gazu ziemnego dla odbiorców przemysłowych i gospodarstw domowych w USA, Kanadzie (znaczący wpływ na spadek cen miała „rewolucja łupkowa”) i wybranych państwach UE. Zaprezentowano i omówiono wpływ zmian na globalnym rynku gazu ziemnego na sektor gazowy w Polsce w ciągu ostatnich lat. Przybliżono także podejmowane działania w zakresie stworzenia konkurencyjnego rynku gazu ziemnego w Polsce.

EN

From 2001–2012, international trade in natural gas increased by 86.4%, with LNG technology visibly growing in importance. In 2005, the share of LNG in the total turnover accounted for 26%, while in 2012 for 32%. In 2012, global natural gas consumption, compared to the previous year, increased by 2%, reaching 3,3 bcm. North America recorded a significant increase of 27.5% in the consumption of gas, whereas in EU countries the consumption of this fuel decreased by 2.3%. This paper examines how the share of natural gas in primary energy consumption has changed in the European and American markets; the role of this energy source has been strengthening in the US market (28.3% in 2011; 30.0% in 2012) while showing a slight decline in Europe (24.2% in 2011; 23.9% in 2012). The analysis also presents the changes that occurred in terms of dependency on gas imports in the US market, with natural gas imports decreasing due to the development of unconventional gas deposits. In comparison, in the European market lower gas recovery from domestic reserves has meant increased importance of gas imports, including LNG. The paper presents changes in natural gas prices in the European and American markets, along with the prices of LNG delivered to Japan. In addition, it reviews trends in natural gas prices for industrial consumers and households in Canada and the United States (where the ‘shale revolution’ has significantly affected a drop in prices), as well as in selected EU countries. Finally, the impact in recent years of the global natural gas market on the gas sector in Poland is examined. Highlighted are the actions undertaken to establish a competitive gas market.

9

The state policy for natural gas sector

Szurlej A.

Archives of Mining Sciences

|

2013

|

Vol. 58, no. 3

925--940

EN

This article reviews the state policy for natural gas sector. A particular attention has been given to how the assumptions of gas demand, import volumes and gas production from domestic reserves have developed in strategic documents. The restructuring of natural gas sector has been brought closer on the example of PGNiG S.A. (Polish Oil and Gas Company), and changes in the domestic gas market resulting from the implementation of EU law have been discussed as well. Major changes in the domestic gas market in the period of 1990-2011 have been presented along with the cooperation between Poland and Russia regarding the natural gas supply for the Polish market.

PL

W artykule dokonano przeglądu polityki państwa wobec sektora gazu ziemnego. W sposób szczególny przeanalizowano jak kształtowały się w dokumentach strategicznych prognozy w zakresie zapotrzebowania na gaz, wielkości importu i wydobycia gazu ze złóż krajowych. Przybliżono także restrukturyzację sektora gazu ziemnego na przykładzie PGNiG oraz zmiany na krajowym rynku gazu wynikające z implementacji prawa UE. Wskazano najważniejsze zmiany na krajowym rynku gazu ziemnego w latach 1990-2011 oraz scharakteryzowano współpracę polsko - rosyjską w zakresie dostaw gazu do Polski.

10

Perspektywy gazu z łupków w Polsce

Kryzia D., Gawlik L.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2012

|

nr 82

5-20

PL

Polska jest obecnie postrzegana jako jeden z czołowych potentatów obszarów występowania niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego, w tym zwłaszcza gazu w łupkach (ang. shale gas). Według oszacowań amerykańskiej agencji EIA (U.S. Energy Information Administration) zasoby tego gazu stawiają Polskę na jedenastym miejscu światowego rankingu. Opublikowany w marcu 2012 r. raport Państwowego Instytutu Geologicznego (PIG) nie jest tak optymistyczny, niemniej jednak w Polsce kontynuowane są prace poszukiwawczo-rozpoznawcze, które mają doprowadzić do udokumentowania faktycznych zasobów gazu ziemnego w tego typu formacjach. Artykuł ma charakter przeglądowy i kompiluje najistotniejsze doniesienia naukowe mające istotny wpływ na perspektywy rozwoju gazu z łupków w Polsce. Zwrócono uwagę na dynamiczny rozwój techniki i technologii eksploatacji, jaki obserwuje się w Ameryce Północnej, co już obecnie zmienia światowy rynek gazu. Omówiono szanse, jakie może dać przemysłowa eksploatacja tego surowca dla rozwoju gospodarki Polski. Wskazano, że wydobycie gazu z łupków może zmienić strukturę wytwarzania energii elektrycznej, a także podnieść bezpieczeństwo energetyczne kraju. Scharakteryzowano bariery utrudniające szybką realizację prac poszukiwawczych niezbędnych dla udokumentowania zasobów. Wysokie koszty wierceń - zarówno na etapie poszukiwania i rozpoznawania, jak również wfazie eksploatacji - stanowią jeden z najistotniejszych problemów rozwoju wydobycia gazu z łupków. Rozważono kwestie dotyczące ekonomiki wydobycia gazu ziemnego z łupków. Przedyskutowano kierunki zagospodarowania możliwych do wydobycia ilości gazu, analizując m.in. możliwości jego eksportu. Poruszono problem braku odpowiedniej infrastruktury gazowej. Omówiono najczęściej padające argumenty ze strony przeciwników eksploatacji gazu ziemnego ze złóż łupkowych: o charakterze ekologicznym, ekonomicznym, społecznym i prawym, odnosząc się do niektórych z nich. W podsumowaniu podkreślono, że chociaż przyszły rozwój wydobycia gazu z łupków w Polsce stanowi szansę dla rozwoju kraju, to wciąż jego eksploatacja pozostaje niepewna i do momentu potwierdzenia faktycznych zasobów tego surowca - stanowi znak zapytania.

EN

Poland is now seen as one of the most promising areas where unconventional gas deposits occur, particularly shale gas. According to the U.S. agency EIA, the reserves of that gas rank Poland at eleventh place in the world. Recent Polish estimates are not as optimistic, but Poland has undertaken intensive geological and exploratory surveys that will lead to geological documentation of resources and reserves of this fuel. This article presents a review of the situation and compiles the most relevant scientific reports with a significant impact on the prospects for shale gas development in Poland. It has been noted that the dramatic development of exploitation technology observed recently in the U.S. has already changed the world gas market. The opportunities which the industrial exploitation of shale gas may bring to the Polish economy are discussed. The article states that shale gas exploitation may change the structure of electricity production and increase the energy security of the country. The authors characterize the barriers that hinder the rapid completion of exploration necessary to document the resources. The high cost of drilling at the stage of exploration and during the operational phase is one of the most important challenges of developing gas production from shale. The article considers issues relating to the economics of natural gas from shale deposits. It shows the possible consumption channels of the exploited gas volumes, analyzing, among other things, the possibility of shale gas exports. The research also highlights the lack of proper infrastructure. The arguments most frequently raised by the opponents of shale gas exploitation from the ecological, economic, social, and legal perspectives are cited with commentary. The summary points out that while the future development of shale gas production in Poland is promising, it remains uncertain.

11

Wybrane problemy wydobycia gazu łupkowego

Michałowski M., Tora B., Čablík V., Černotová L

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2012

|

Tom 14

866--874

PL

Gaz ziemny uznawany za najbardziej ekologiczny z nośników energii jest coraz szerzej wykorzystywany w sektorach energetycznym oraz przemysłowych całego świata w tym Polski. Prognozy mówią, że wprzeciągu kilku dekad jego zasoby zostaną wyczerpane. Gaz łupkowy zaliczany jest do złóż niekonwencjonalnych, zalegających w trudno dostępnych (na głębokości od 0,5 do 4 km) basenach sedymentacyjnych w zamkniętych skałach. Dostęp do nich był utrudniony z uwagi na ograniczenia techniczne i wysokie koszty eksploatacji. Obecnie w obliczu wzrostu cen gazu konwencjonalnego i wzrostu popytu na gaz, rośnie zainteresowanie państw i koncernów paliwowych eksploracją tych złóż. W Polsce - według szacunków Państwowego Instytutu Geologicznego -może występować ok 38,1 mld m3 gazu łupkowego [14, 16]. Gdyby te informacje się potwierdziły Polska ma szansę stać się ważnym producentem gazu ziemnego, zmieniając swoją dotychczasową pozycję na rynku i strukturę wykorzystania surowców energetycznych.

EN

Natural gas is considered to be the one of the most ecological sources of energy. Natural gas is more and more often used in energy and industrial sectors around the world, including Poland. Forecasts suggest that within a few decades of natural gas resources will be exhausted. Shale gas is considered to be an unconventional resource. It is deposited in hard to access sedimentary basins (at a depth of 0.5 to 4 km). Access to shale gas was difficult due to technical limitations and high costs. Conventional gas price increases and gas demand is growing so there is more interest by the state and fuel companies in the shale gas exploitation. In Poland according to estimates by consulting companies resources of shale gas could be from 1.5 to even 3 trillion m3. If this is confirmed Poland has a chance to become one of the largest exploiters and exporters of natural gas, changing its current market position and pattern of energy resources use.

12

Monitoring powietrza glebowego na obszarze objętym poszukiwaniem i wydobyciem niekonwencjonalnych złóż ropy i gazu

Dudek J., Klimek P., Kołodziejak G., Matyasik I.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2012

|

nr 182 wyd. konferencyjne

217--222

PL

W artykule opisano prace badawcze wykonane po zabiegu szczelinowania hydraulicznego, przeprowadzonego w otworze poszukiwawczym LE-2H przez spółkę Lane Energy Poland na terenie Zakładu Górniczego Łebień, zlokalizowanego w Rekowie w gminie Nowa Wieś Lęborska. Przedstawiono wyniki badań składu powietrza glebowego oraz gazu złożowego według wcześniej ustalonej metodyki pomiarowej. Zarówno w próbkach powietrza glebowego, jak i gazu złożowego analizowano skład molekularny i izotopowy.

EN

Presented are post-fracturing research works carried out by Lane Energy Poland in LE-2H exploration well localized at Reków, district Nowa Wieś Lęborska. The chemical, molecular and isotopic composition of landfill and reservoir gas was analyzed using standard measuring procedures.

13

Geochemia naftowa. Kluczowe zadania geochemii naftowej w szacowaniu ryzyka poszukiwawczego

Matyasik I., Janiga M.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2012

|

nr 183

89--112

PL

W rozdziale dotyczącym zadań geochemii w szacowaniu ryzyka poszukiwawczego opisano specyfikę niekonwencjonalnych złóż gazu, przedstawiono badania geochemiczne próbek rdzeniowych, badania gazów oraz wskaźniki geochemiczne obliczane ze składu biomarkerów. W publikacji zaprezentowane są również eksperymenty pirolizy dla symulacji gazu. Wobec wyczerpujących się w Polsce zapasów węglowodorów, jak i kurczących się możliwości wskazania nowych obszarów poszukiwawczych, coraz częściej zwraca się uwagę na potencjał częściowo znany i częściowo wykorzystany, w którym pozostały zasoby niewydobyte i nawet niezbyt dokładnie oszacowane. Nadal jednak, pomimo kolejnych raportów Agencji Informacji Energetycznej (EIA — Energy Information Administration) na temat zasobności basenów zawierających „gaz łupkowy" w Polsce, nie są to informacje oparte na wiarygodnych parametrach i obliczeniach, lecz szacunkach wykonanych na bazie archiwalnych danych [5, 16, 21, 35]. Według obliczeń EIA, wydobycie gazu z łupków do 2030 r. będzie wynosiło 7% światowej produkcji gazu ziemnego. Zgodnie z szacunkami Wood Mackenzie, w Polsce mogą istnieć zasoby wydobywalne gazu w łupkach sięgające 1,4 bln m3. Natomiast według przewidywań Advanced Resources International, zasoby te mogą wynosić nawet 5 bln m3 (doniesienia z dnia 8.04.2011 r. — World Shale Gas Resources: An Initial Assesment of 14 regions Outside the United States) [36]. Ostatni, traktowany jako bilans otwarcia, raport opublikowany w marcu 2012 r. przez Państwowy Instytut Geologiczny — Państwowy Instytut Badawczy (PIG—PIB), mówi o zasobach, oszacowanych na podstawie 39 otworów wykonanych w latach 1950-1990, w wysokości od 346,1 mld m3 do 767,9 mld m3 [39].

EN

For a reliable estimation of hydrocarbon resources associated with shale formations in Poland petroleum geochemistry research should be performed. These studies, in the first place, involve both fundamental analysis (determining the abundance of organic matter, its type, environment of sedimentation, degree of thermal maturity) and determining specific lithological-facies. The second type of studies should include molecular and isotopic composition of the gases from core desorption. Isotopic composition of gases is strictly related with maturity level of the shale (source organic matter). This chapter demonstrates integration of all geochemical results with geological information for assessment of exploration risk.

14

Ciecz szczelinująca (nie)bezpieczna dla środowiska? : możliwości i ograniczenia jej zagospodarowania

Wolicka D., Poszytek A.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2012

|

nr 182 wyd. konferencyjne

785--789

PL

Niekonwencjonalne złoża gazu ziemnego są obecnie w centrum zainteresowań nie tylko geologów, ale także zespołów zajmujących się ochroną środowiska. Z wydobyciem tego surowca związany jest, nierozwiązany do końca, wpływ cieczy używanej w procesie szczelinowania na środowisko. Istotny jest także problem poboru i dostępności wody do szczelinowania hydraulicznego, a następnie zagospodarowania płynów zwrotnych, odzysku wód oraz postępowania z odpadami. Celem pracy jest wskazanie możliwości i ograniczeń zagospodarowania cieczy po szczelinowaniu hydraulicznym w warunkach polskich.

EN

Unconventional natural gas deposits are currently the focus of interest not only to geologists, but also the teams in charge of environmental protection. The extraction of this material is related to, unresolved until the end, the effect of liquid used in the process of fracturing on the environment. Important is also the problem of collection and the availability of water for hydraulic fracturing and fluid management feedback, recycling water and waste disposal. The purpose of the presentation is to identify opportunities and constraints of hydraulic fracturing fluids utilisation in Polish conditions.

15

New steps in finding the potential prospects for unconventional gas reservoirs in Transylvanian Basin (Romania)

Stefanescu D. P., Piteiu M. A., Vlasin I.

AGH Drilling, Oil, Gas

|

2012

|

Vol. 29, no. 1

285-292

EN

The present paper is considered a result of the Romgaz managerial team preoccupation for identifying unconventional gas resources and reserves in Transylvanian Basin and is also designed as a continuation of our last year assessments, In this respect was initiated a complex project in which we were involved. Because the recent studies have proved an insufficient maturity degree of the organic matter in Transylvanian Basin, so in this stage we can not speak about "shale gas", only "tight gas" category has been approached. The methodology applied in our study preparation included more steps which are briefly presented in the paper. After the inventory of our whole data base, with all the productive fields and also the areas between them, we performed a filtering of the collected data and information, focusing mainly on the new zones, inside the known structures and also on the isolated wells, located between fields. The main selection criterions were the Badenian formations, with low permeability and porosity, based on the cores analyses, located deeper at more than 2000 m, and tested with low gas flow rates. gas shows or even no flow (dry tests). For each selected packages and the individual isolated wells, we estimated the petrophysical parameters (porosity, gas saturation), geometrical ones in terms of area and net pay and energetical (the volume factor), in order to go further to computing the initial geological resources by volumetric method. Due to the uncertainty of each parameters involved, beside the computation in deterministic way, was applied the statistical method by Monte Carlo simulation, taking into account the minimum and maximum values of the parameters. The conclusions derived from our estimations, allowed to define a play associated with the deep zone of Basin "Deep Basin Center" and to propose few prospects, based on the most attractive selection criterions, in terms of volumes, net pay, cores and logs, 3D seismic, etc. As a result of our assessment, we hope to be implemented in the near future a pilot project.

PL

W artykule przeanalizowano wyniki badań ekipy menedżerskiej Romgazu nad określeniem niekonwencjonalnych złóż i zasobów gazu ziemnego w Basenie Transylwanii. Jednocześnie jest to kontynuacja ubiegłorocznych obliczeń szacunkowych. W ten sposób też został zainicjowany złożony projekt nad którym obecnie pracują autorzy pracy. Dotychczasowe badania wykazały niewystarczający stopień dojrzałości materii organicznej na terenie Basenu Transylwanii, dlatego na tym etapie trudno mówić o "gazie łupkowym", można jedynie o gazie uwięzionym w skale. Metodologia zastosowana w pracy została powiększona o kolejne etapy, które opisano w artykule. Po przeanalizowaniu bazy danych, wszystkich produktywnych złóż i obszarów pomiędzy nimi, zgromadzone dane i informacje przefiltrowano koncentrując się jedynie na nowych strefach, wewnątrz znanych struktur oraz na pojedynczych otworach w strefie między złożami. Głównie, na podstawie analizy rdzeni pobranych z głębokości z ponad 2000 m oraz badań gazu o małych prędkościach lub praktycznie zerowych przepływach (suche testy) wybrano badeńskie formacje o niskiej przepuszczalności i porowatości. Dla wybranych pakietów i pojedynczych, wyizolowanych otworów oszacowano parametry petrofizyczne (porowatość, nasycenie gazem), geometryczne pod kątem powierzchni i wydajności oraz energetyczne (współczynnik objętości), w celu dalszego obliczenia zasobów początkowych z wykorzystaniem metody objętościowej. Ze względu na niepewny charakter każdego z parametrów, poza deterministycznymi obliczeniami komputerowymi zastosowano statystyczną metodę Monte Carlo, uwzględniającą wartości minimalne i maksymalne parametrów. Z przeprowadzonych badań wynika możliwość określenia gry związanej z głęboką strefą Basenu, tj. "Głębokie Centrum Basenu" i zaproponowania kilku potencjalnych rozwiązań na podstawie najbardziej korzystnych kryteriów, np. objętości, opłacalności, rdzeni i profili, seismiki 3D. Opierając się na przeprowadzonych szacunkach mamy nadzieję wdrożyć projekt pilotażowy w niedalekiej przyszłości.

16

Wpływ shale gas na rynek gazu ziemnego w Polsce

Siemek J., Kaliski M., Rychlicki S., Janusz P., Sikora S., Szurlej A.

Rynek Energii

|

2011

|

Nr 5

118-124

PL

W artykule przedstawiono doświadczenia Ameryki Północnej w zakresie poszukiwania, eksploatacji i wykorzystania niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego typu shale gas, na krajowy rynek gazu ziemnego. Zwrócono uwagę na dynamiczny wzrost pozyskania gazu ze złóż niekonwencjonalnych oraz jego wpływ na kształtowanie się ceny tego surowca w USA, a także implikacje tego projektu na trendy w obrocie gazem ziemnym w ujęciu globalnym. Przybliżono realizację projektu poszukiwań gazu w złożach niekonwencjonalnych w Polsce oraz przedstawiono wstępną ocenę możli-wych kierunków zagospodarowania tego surowca.

EN

The article deals with experiences of shale gas exploration, extraction and management in North America. The authors emphasized the dynamics development of gas production from shale gas deposits and an impact of shale gas on gas prices in USA, as well as the implications of US shale gas development project on a global basis. The authors describe the status of shale gas development in Poland, and present a preliminary assessment of the development directions.

17

Potencjalne możliwości składowania CO2 w łupkach gazonośnych w Polsce

Lutyński M.

Przegląd Górniczy

|

2011

|

T. 67, nr 7-8

239--241

PL

W artykule przedstawiono podział niekonwencjonalnych złóż gazu, tj. gazu, ziemnego zamkniętego (uwięzionego), gazułupkowego oraz metanu pokładów węgla, a także perspektywicznych źródeł gazu powstałych z konwersji lub przetwarzania z innej fazy. Podano podstawową charakterystykę złóż gazu łupkowego oraz przedstawiono pewną analogię do złóż metanu pokładu węgla. Dokonano krótkiego przeglądu literatury dotyczącej wydobycia gazu łupkowego oraz sorpcji CO2 na łupkach węglowych i postawiono tezę, że możliwe jest składowanie CO2, czyli gazu cieplarnianego w pokładach łupków gazonośnych

EN

The article presents the division of non-conventional gas deposits, i.e. confined natural gas, shale gas and coal-bed methane, as well as perspective gas sources arisen from conversion or processing from another phase. The basic characteristics of shale gas deposits was given and an analogy to coal-bed methane deposits was presented. A short literature review concerning the exploitation of shale gas and CO2 sorption on coal shales was carried out and the thesis was stated that possible is the storage of CO2 , i.e. a greenhouse gas, in gas-bearing shale seams.

18

Występowanie gazu ziemnego zamkniętego w piaskowcach czerwonego spągowca Polski

Kiersnowski H., Buniak A., Kuberska M., Srokowska-Okońska A.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 4

335-346

EN

The paper presents the first unconventional tight gas field discovered in tight low permeability (K > 0.1 mD) eolian sandstones in the Polish Upper Rotliegend Basin. The tight gas field has been found in area east of Poznań (Siekierki zone). In that area, reservoir eolian sandstones lost almost all permeability and partly porosity due to compaction and illitization processes. The origin of the gas trap was analyzed in many variants, from which one was selected as the most probable. It is assumed that main source for illite crystallization were Zechstein hypersaline brines rich in Ca, Na, K and SO4, which infiltrated the Rotliegend sandstones on tectonically uplifted block. The gas generation and migration were taking place at the same time as processes responsible for decrease in sandstone permeability have been ceasing. As a result, tight gas field from the Siekierki zone can be defined as an unconventional gas field occurring in conventional structural trap. It is expected that tight gas fields could also originate in deeper parts of the Polish Rotliegend Basin but under conditions of BCGS (Basin-Centered Gas System). Gas fields originating under this system are without classic seal and its capacity can be significantly bigger than those of conventional gas fields. The type of organic matter occurring in mature Carboniferous rocks was determining composition of gas formed at gas generation phase. It also affected the chemical content of infiltrating fluids and, in this way, had significant influence on the course of diagenetic processes. In the fault zones, diagenetic cements formed impermeable barriers which separate conventional and unconventional gas fields, as well as barriers separating individual parts of these fields. Such compartmentalization was surely important for origin of the tight gas reservoirs in the Polish Upper Rotliegend Basin.

19

Niekonwencjonalne złoża gazu – shale gas

Matyasik I., Słoczyński T.

Nafta-Gaz

|

2010

|

R. 66, nr 3

167-177

PL

W artykule przedstawiono ogólne zagadnienia dotyczące problematyki shale gazu, definicji, kryteriów jego występowania, a także metodyczne podstawy klasyfikacji osadów będących potencjalnymi dla poszukiwań tego typu złóż. Artykuł przybliża problematykę niekonwencjonalnych złóż gazu, które według wielu specjalistów branży energetycznej mają zabezpieczyć zapotrzebowanie na gaz przez najbliższe 30, a może i więcej lat. Jak ważki jest to obecnie temat świadczą liczne doniesienia z prasy światowej, na łamach której wypowiadają się eksperci; tak sektora energetycznego, poszukiwawczego, jak i technologii wierceń. Wykonano przegląd literatury dotyczącej działań prowadzonych w kierunku pozyskania shale gazu/tight gazu oraz gazu z odgazowania łupków węglowych. Jako wzorcowe dla shale gazu nadal traktowane są łupki należące do formacji Barnett Shale w Teksasie. Przy jakichkolwiek pracach rozpoznawczych, to one właśnie służą za wzorzec geochemiczny, litologiczny, facjalny i geologiczny. Jest to podyktowane sukcesem produkcji niekonwencjonalnego gazu z łupków Barnett, Fayetteville i Woodford w USA, gdzie same łupki Barnett Shale dostarczają 6% całkowitego wydobycia gazu naturalnego w 48 stanach. Według ostatnich doniesień literaturowych, w USA pojawiają się nowe rejony z szansą na shale gas: Apallachy, Płn. Luizjana i południowy Teksas. Przewidywania znawców branży energetycznej w USA są takie, że tight gas, shale gas i gaz z odgazowania węgla w 2020 roku będzie stanowić do 64% całkowitej produkcji. Stąd zainteresowanie przeniosło się także do krajów europejskich, gdzie podjęto już pierwsze działania dla rozeznania możliwości występowania tego typu złóż, a następnie wypracowania metod ich szacowania. W niniejszym artykule przedstawiono konieczne prace z zakresu geochemii naftowej, stratygrafii i sedymentologii, jakie powinny być wykonane dla oceny potencjalnych osadów, wartych zainteresowania z punktu widzenia poszukiwań niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego. Jest to przygotowanie do rozpoczęcia w Polsce badań łupków, określanych jako shale gas.

EN

This study presents the main thesis covering the problematic of shale gas, definitions, conditions of its occurrence and methodical basics of classification of residua, which are potential in searches in this type of field. The article brings closer look on unconventional beds of gas, which (according to many specialists from energetic branch) could satiate world requirement of gas within next 30 or even more years. The importance of this problem is emphasized by numerous articles in press from all over the world, which let experts concerning with power industry as well as those who deal with technology of drilling to comment on this topic. Review of literature (dealing with acquisition of tight gas and shale gas) shows, that binds from Barnett Shale formation (Texas) are still being considered to be a geochemical, lithological, facial, and geological model, which is because of a great success of unconventional gas’ production from Barnett, Fayetteville and Woodford (USA), where only Barnett Shale gives 6% of total gas output in 48 states. Moreover, according to the recent news, there are also new regions in the USA (Louisiana, Appalachian Mountains and northern Texas), where the possibility of unconventional beds’ presence is very realistic. The experts’ predictions say, that tight gas, shale gas and coal bed methane will give in 2020 up to 64% of total production. This is the reason why European countries are also very interested in those possibilities of gas’ output. This article presents the necessary activities in oil geochemistry, stratygraphy and sedimenthology, which has to be done in order to estimate potentially valuable of gas shale resources. This is also part of preparation before examining shale gas in Poland.