Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Susza: przyczyny, propagacja i konsekwencje. Cz. 1

Tokarczyk Tamara, Szalińska Wiwiana, Walczykiewicz Tomasz, Adynkiewicz-Piragas Mariusz

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 4

6--14

PL

Susza jest najdroższym zagrożeniem naturalnym na świecie. Wystąpieniu suszy nie można zapobiec, ale dzięki zrozumieniu mechanizmów jej powstawania oraz określeniu warunków sprzyjających jej rozprzestrzenianiu się można wpływać na zmniejszanie lub ograniczanie jej skutków. Obserwowana zmiana klimatu i świadomość konsekwencji, w tym wzrostu częstotliwości występowania zjawisk ekstremalnych, stwarza potrzebę wdrażania działań adaptacyjnych. Działania te pozwolą na dostosowanie się do zachodzących zmian w środowisku naturalnym oraz ograniczenie konsekwencji związanych z występowaniem suszy.

EN

Drought is the most expensive natural hazard in the world. Drought cannot be prevented but, understanding the mechanisms of its occurrence and determining the conditions contributing to its propagation, we can limit or mitigate its effects. The observed climate change and awareness of the consequences, including an increase in the frequency of extreme phenomena, creates the need to implement adaptation measures. They will allow for an adaptation to changes occurring in the natural environment and reduction of drought consequences.

2

Wpływ zbiornika Nielisz na wyrównywanie przepływów niskich Wieprza

Raczyński K.

Gospodarka Wodna

|

2018

|

Nr 7

197--200

PL

Celem artykułu jest ocena wpływu sztucznego zbiornika retencyjnego Nielisz na wyrównanie przepływów niskich rzeki Wieprz. Zbiornik jest położony we wschodniej Polsce w zlewni górnego Wieprza. Materiał wejściowy stanowił zbiór dobowych wielkości przepływu za lata hydrologiczne 1976-2014 w czterech przekrojach wodowskazowych. Przeprowadzona analiza wykazała, że realizacja inwestycji pozytywnie wpłynęła na wyrównanie przepływów niskich Wieprza. Przepływy niżówkowe poniżej zapory uległy całkowitemu zanikowi, a przepływ nienaruszalny zapewniano praktycznie nieprzerwanie od 2009 r. Podniesienie poziomu wód podziemnych w okolicy zbiornika wpłynęło na poprawę warunków krążenia wód w zlewniach przyległych. Zasięg oddziaływania zbiornika pozwala również na stabilizację przepływów poniżej ujęcia wód do kanału Wieprz-Krzna, najdłuższego kanału w Polsce.

EN

The aim of this article is to assess the impact of the Nielisz artificial retention reservoir on Iow flows of the Wieprz River. The reservoir is located in the Eastern Poland, in the upper Wieprz River catchment area. The input material were daily flow data series collected for the hydrological years 1976-2014 at four gauging stations. The performed analysis confirmed the positive impact of the investment on reduction of the occurrence of the Wieprz River Iow flows. The streamflow droughts downstream of the dam were eliminated and the environmental flow has been maintained almost uninterruptedly since 2009. An increase of the ground waters level in the area of the reservoir contributed to an improvement of the water circulation conditions in the adjacent catchment areas. The range of the reservoir's impact allows also for stabilisation of flows downstream the water intake point for the Wieprz-Krzna canal, the longest canal in Poland.

3

Dynamika występowania niżówek w rzekach górskich i wyżynnych na przykładzie Wisłoki i górnego Wieprza. Cz. 2. Zmienność wieloletnia

Baran-Gurgul K., Raczyński K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2017

|

T. 17, z. 1

5--17

PL

Celem niniejszej pracy jest ocena częstości występowania niżówek w rzekach położonych w otoczeniu środowiska przyrodniczego o różnym charakterze – w rzece górskiej, tj. Wisłoce i jej dopływach, i w rzece wyżynnej, tj. górnym Wieprzu wraz z dopływami. Analizę dynamiki pojawiania się przepływów niżówkowych wykonano na podstawie zmienności podstawowych charakterystyk niżówek (tj. czasu trwania i objętości niżówki) w wieloleciu 1983–2013. W rozpatrywanym okresie zaobserwowano więcej niżówek w rzekach górskich niż wyżynnych, lecz były one krótsze. W rzekach wyżynnych stwierdzono więcej lat „bezniżówkowych”. Badanie stacjonarności rocznych szeregów charakterystyk niżówek wykonano z użyciem testu Shapiro–Wilka, Ljunga–Boxa i Manna–Kendalla z poprawką na autokorelację. Około połowy analizowanych szeregów nie spełniało warunku normalności. Do badania trendu wykorzystano test Manna–Kendalla. Test ten wykazał trend malejący badanych ciągów w prawie wszystkich przekrojach w rzekach wyżynnych i tylko w jednym – w rzekach górskich. W około połowie ciągów stwierdzono istotną, potwierdzoną testem Ljunga–Boxa, autokorelację rzędu pierwszego – zarówno w szeregach czasów trwania, jak i objętości niżówek. Stwierdzono, że w badanych ciągach występują dwa typy funkcji autokorelacji. Pierwszy typ funkcji, występujący głównie w rzekach wyżynnych, cechuje się dłuższą pamięcią, okresy podobne trwają około 10–11 lat. W pozostałych przypadkach ACF wskazują na pamięć krótszą i odnoszą się do rzek o większej dynamice przepływów.

EN

The main goal of this study is to assess the long-term dynamics of low flows occurrence in catchments located in different environment conditions: mountain river: Wisłoka and its tributaries and upland river: Upper Wieprz with tributaries. Analysis of low flows occurrence was based on variability of basic low flow characteristics (duration time and volume of low flow episode) in period 1983–2013. In studied period, more low flows occurred in mountain rivers, however the time of duration was shorter than in upland area. On uplands, more years without low flow episodes were observed. For stationary of annual series analysis Shapiro–Wilk, Ljung–Box and Mann–Kendall tests with autocorrelation correction were used. About half of studied series does not complete the terms of normal distribution. For this reason, trend studies were performed by using nonparametric tests. Mann–Kendal test showed descending trends in almost all gauging sections located in upland region and only in one located in mountain rivers. In half of series there was a significant, confirmed by Ljung–Box test, first rank autocorrelation – in both duration time and volume series. It was found that in tested series, there were two types of autocorrelation function. First type of function, that occurred mainly in upland area, was characterized by long-term memory, where similar periods last for about 10–11 years. In other cases, ACF indicated a short memory of episodes and occurred in catchments with higher flow dynamics.

4

Dynamika występowania niżówek w rzekach górskich i wyżynnych na przykładzie Wisłoki i górnego Wieprza. Cz. 1. Sezonowość

Baran-Gurgul K., Raczyński K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 4

17--31

PL

Celem niniejszej pracy jest charakterystyka sezonowości niżówek występujących w rzekach mających zlewnie o różnych warunkach obiegu wody oraz wskazanie okresów o najwyższym stopniu zagrożenia wystąpieniem niżówki. W pracy wykorzystano wartości dobowe przepływów z okresu 01.11.1983–31.10.2013, udostępnione przez IMGW dla 7 przekrojów wodowskazowych umieszczonych na rzekach o charakterze górskim – Wisłoka i jej dopływy oraz 6 przekrojów położonych na rzekach o charakterze wyżynnym w zlewni górnego Wieprza. Do identyfikacji okresów niżówkowych wykorzystano metodę PUT (ang. Peak Under Threshold) z przepływem granicznym wynoszącym Q70%. W celu przedstawienia dynamiki sezonowej zastosowano miary sezonowości Markhama oraz analizę współczynników autokorelacji ACF z przesunięciem od 1 do 24 miesięcy. Na podstawie analizy stwierdzono przewagę niżówek w sezonie letnim. Rozkład zjawiska w ciągu roku był zorientowany sezonowo w rzekach górskich, gdzie niżówki kumulowały się głównie w drugiej połowie sezonu letniego. W rzekach wyżynnych rozkład objętości niżówek w ciągu roku był nieco bardziej wyrównany. Zarówno w przypadku rzek górskich, jak i wyżynnych zaobserwowano występowanie dwóch okresów z mniejszą liczbą niżówek (okres wiosenny – przełom marca i kwietnia oraz jesienny – październik–listopad). Zaobserwowano również większą liczbę niżówek w sezonie zimowym na obszarze wyżynnym w rzekach mających zlewnie o większej lesistości, jak też w rzekach górskich mających zlewnie o mniejszej lesistości. Analiza autokorelacji świadczy o występowaniu wyraźnych cyklów półrocznych i rocznych w kształtowania się niżówek.

EN

The main goal of this study was to characterize seasonal occurrence of low flows during a year period, in catchments of different character and indication of periods with the highest risk of low flows occurrence. The study was based on the daily flows data series from period 01.11.1983– 31.10.2013, provided by IMGW for 7 gauging sections located on rivers with mountain character – in catchment of Wisłoka River and 6 sections located in upper Wieprz catchment on Lublin Upland. To identify periods of low flows PUT (Peak Under Threshold) method was used with threshold at Q70%. To present seasonal dynamics Markham seasonality index and analysis of autocorrelation coefficient ACF (with displacement from 1 to 24 months) were used. The analysis showed superiority of low flows that are occurring in summer season in both areas. More season-focused distribution of phenomenon were observed in mountain catchments, where low flows were accumulating mainly in the second part of summer season. In the upland catchments distribution of low flows volumes was more balanced over the year. In both areas two periods with reduced prevalence of low flows were observed: first at spring (March/April) and second at autumn (October/November). There was also an increase in the share winter season low flows in upland catchments with greater forest cover and in mountain catchment with the lowest afforestation. Autocorrelation analysis showed a distinct semiannual and annual cycles in low flows occurrence.

5

Niżówki w zlewniach górskich i wyżynnych na przykładzie Wisłoki i Wieprza

Baran-Gurgul K., Raczyński K.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2016

|

Vol. 25, No. 4

397--409

PL

Celem niniejszej pracy było porównanie charakterystyk niżówek występujących w zlewni górskiej Wisłoki oraz wyżynnej górnego Wieprza. Analizę przeprowadzono na podstawie przepływów dobowych za lata 1983-2013. Niżówki określono metodą PUT, dla dwóch wartości przepływu granicznego: Q70% i Q90%, przy założeniu minimalnego czasu trwania 7 dni, oraz 3 dniowym kryterium łączenia w zdarzenia zależne. W górskiej zlewni Wisłoki zaobserwowano większą liczbę niżówek, o krótszym czasie trwania i większych objętościach. Pomimo tego korelacje czasów trwania i objętości niżówek były zbliżone w obu obszarach i wynosiły około 0,9. Związek ten malał w zlewniach południowych o najwyższych rzędnych terenu, gdzie obserwowano również wydłużenie czasów trwania i objętości epizodów.

EN

The main goal of this research was to compare characteristics of low flows that occur in mountain catchment of Wisłoka river and upland catchment of upper Wieprz river. The analysis was conducted on daily flow data for hydrological years 1983-2013. Low flows were determined by PUT method, with two threshold levels: Q70% and Q90%, with 7 day minimal duration time criterion and 3 day pooling method. In mountain Wisłoka river greater number of episodes, with shorter duration time and higher volume of deficits was observed. Correlations between duration time and deficit volume were similar in both areas: around 0,9. This relation was decreasing in the southern catchments, with highest elevations, where also prolongation of low flows duration and higher deficits were observed.

6

Bezpieczeństwo i niezawodność systemów hydrologicznych

Ozga-Zieliński B.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska

|

2015

|

z. 69

3--126

PL

W niniejszej pracy podjęto próbę zastosowania teorii niezawodności, a w zasadzie wykorzystania jej praktycznego aspektu, jakim jest inżynieria niezawodności i jej narzędzia opisu matematycznego obiektów i systemów technicznych w pełni zaprojektowanych i zbudowanych przez człowieka, do opisu struktury niezawodnociowej systemu quasi-naturalnego - systemu hydrologicznego, jego bezpieczeństwa oraz występujących w nim zagrożeń wynikających z pojawiania się meteorologicznych i hydrologicznych zdarzeń ekstremalnych, traktowanych, jako zdarzenia niepożšdane powodujące ryzyko wystąpienia strat zarówno finansowych jak i ludzkich. Dotychczas takie podejście do problemów bezpieczeństwa i niezawodności funkcjonowania systemów hydrologicznych w tym ochrony przed ekstremalnymi zjawiskami hydrologicznymi, do których należą duże wezbrania powodujące powodzie, nie było w hydrologii polskiej stosowane. Proponowane w pracy metody szacowania zagrożeń, ryzyka i strat związanych z występowaniem ekstremalnych zdarzeń hydrologiczno-meteorologicznych mają na celu zwiększenie możliwości obronnych przed tymi zdarzeniami i poprawienie zarządzania ryzykiem ich pojawiania się oraz wzmocnienie aktualnie stosowanych metod ochrony przed powodziami zgodnymi z wytycznymi europejskiej Dyrektywy powodziowej.

EN

An attempt of application of the theory of reliability, in fact application of its practical aspect, i.e. reliability engineering and its tools of mathematical description of technical objects and systems, was undertaken in order to describe a reliable structure of a quasinatural system - hydrologic system, its safety as well as hazards in the river basin caused by extreme hydrological and meteorological events treated as undesired events causing risk of human lives and financial losses. Such approach to problems of safety and reliability in the functioning of hydrologic systems including protection against extreme hydrological events, e.g. huge floods causing flooding, has never been developed in Polish hydrology until now. The suggested methods of hazard, risk and losses assessment connected with occurrence of extreme hydrological and meteorological events are aimed at enhancing capabilities of protection against these events and improving management of flood risk, as well as at strengthening the cur- rently used methods of flood protection in accordance with the Flood Directive. The river basin is treated as a hydrologic system, where various hazards appear as a result of mutual relations between forces of Nature, Human, Technology (Engineering) and natural Environment, constituting the system of connection N-H-T-E, which has direct influence on the safety of people and economy. Extreme hydrological events in the form of huge floods causing floodings were treated as undesired events from the point of view of safety of life and health, and property of human beings, as well as a sign of failure of the hydrologic system to function efficiently (reliably). For such statement, first of all, it was necessary to identify the mechanism of occurrence of extreme hydrological hazards, as well as technical and nontechnical activities of protection typical for these hazards (Chapter 3). Then, it was necessary to define a reliable structure of a hydrologic system and describe it with a mathematical model; for that a fault tree is proposed, which enables probabilistic description of undesired events occurring in the hydrologic system (Chapter 4). Once the reliable model of the hydrologic system is known, the hazard and risk of extreme hydrological events can be assessed with the method of the event tree. The proposed reliability, hazard and risk measures can be used for quantitative assessment of risk and losses resulting from undesired events occurrence. When the risk of extreme hydrological events is identified, ensuring safety of people and the hydrologic system itself can be managed (Chapter 5). The process of risk management is a selection of effective means ensuring safety and protection against identified hazards, i.e. capability of prevention of losses, the so-called safety potential. The safety potential has to balance capabilities of the hydrologic system to losses causing, the so-called hazard potential. So, according to the ALARP principle, risk management should keep balance of both potentials in the zone of tolerated risk. The presented example (Chapter 6) employs only a fragment of possibilities of reliability engineering, hazard analysis and risk and safety of hydrologic systems associated with them. The obtained results encourage to carry on further research on development of the reliability and safety theory in hydrology.

7

Ocena wybranych charakterystyk ilościowych i jakościowych okresów bezwezbraniowych w rzece Zagożdzonce

Kaznowska E., Hejduk L.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2011

|

Vol. 20, No. 2

108--118

PL

Badaniem objęto małą rolniczą zlewnię rzeki Zagożdżonki, usytuowaną na Nizinie Mazowieckiej. Analizy ilościowe i jakościowe wykonano dla okresów bezwezbraniowych w rzece Zagożdżonce, które podzielono na dwa rodzaje: okresy niżówkowe oraz okresy o przepływach wyższych od poziomu granicznego niżówki, a niższych od przepływy równego podstawie fali wezbraniowej. Charakterystyki jakościowe dotyczyły wyników analiz chemicznych stężeń azotanów i fosforanów uzyskanych z próbek wody pobieranych raz w tygodniu, w okresie 2008-2009. Określone stężenia biogenów przeliczono na ładunki, na podstawie wyników pomiarów natężenia przepływu w profilu Czarna na rzece Zagożdżonce. Charakterystyki ilościowe okresów niżówkowych: średni czas trwania niżówek, średni deficyt niżówki, minimalny i średni przepływ niżówki, określono na podstawie dobowych hydrogramów przepływów z 1991- 2009, ze szczególnym uwzględnieniem ostatnich dwóch lat: 2008 i 2009.

EN

The paper presents the results of evaluation of quantitative and qualitative characteristics of periods without floods, separated on the daily flow data at the Czarna gauging station in agricultural the Zagożdżonka River catchment. Qualitative analysis concerned the value of phosphorus and nitrogen loads. During investigated period (1991–2009), streamflow droughts occurs only in summer time. The lowest concentration of nitrate has been notices during summer month and the lowest concentration of phosphate during winter months. The highest daily average loads of nitrates and phosphate has been noticed during winter time and the lowest for a low flow periods.

8

Niżówki na górnej i środkowej Wiśle

Fal B.

Gospodarka Wodna

|

2007

|

Nr 2

72-81

PL

Przedstawiono statystyczną analizę niżówek w górnej i środkowej Wiśle w drugiej połowie XX w. Dokonano oceny przeciętnych i ekstremalnych ich charakterystyk oraz zmian w profilu hydrologicznym rzeki. Scharakteryzowano sezonowość występowania niżówek. Zwrócono uwagę na grupowanie się lat z głębokimi niżówkami w cykle Kilkuletnie i zmniejszenie się częstotliwości i rozmiarów niżówek z upływem lat.

EN

In the paper has been presented an analyses of law water levels in the upper and middle Vistula in the second half of the XXc. An evaluation has been made of their average and extreme characterizations and changes in the hydroiogica! profile of the river. There has been also characterized the seasonality of occurrence of law water. Attention has been paid to the fact that years of deep law water are grouping into cycles of several years and to the decrease of frequency and size of law water occurrences as the years go by.

9

Rozkłady prawdopodobieństwa niżówek maksymalnych

Jakubowski W.

Przegląd Geofizyczny

|

2005

|

Z. 3-4

229-248

EN

The complete method, based on Zelenbasic and Salvai model, for estimating unknown distributions of low flow indices (drought amount and duration) is presented. Good fiting is shown on data taken from two different catchments: upper Nysa Kłodzka and Odra rivers.