Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zastosowanie elektronicznych pomiarów odkształceń górotworu na przykładzie wyrobiska KS Bochnia

Szczerbowski Zbigniew, Niedbalski Zbigniew, Jóźwik Mieczysław, Migdas Tomasz, Kawalec Andrzej, Orzeł Karol

Przegląd Górniczy

|

2020

|

T. 76, nr 1

19--26

PL

Badania deformacji górotworu w rejonie zabytkowej Kaplicy św. Kingi Kopalni Soli „Bochnia” z zastosowaniem elektromagnetycznej sondy ekstensometrycznej dają nową jakość w analizie charakterystyki tego procesu. Pomiary przemieszczeń reperów stanowiących punkty osnowy kopalnianej z zastosowaniem klasycznych przyrządów i instrumentów geodezyjnych pozwalają jedynie na określenie geometrycznych zmian konturu wyrobisk, często wysoko dokładnych. Na bazie wyników klasycznych pomiarów mierniczych niemożliwe jest określanie sposobu propagacji deformacji wewnątrz górotworu. Wykonane badania z zastosowaniem sond ekstensometrycznych umożliwiły opracowanie charakterystyki odkształceń calizny górotworu solnego w KS Bochnia oraz powiązanie tych wyników z wieloletnimi pomiarami geodezyjnymi. Jak dotąd nie ma opracowań, które w wiarygodny sposób przedstawiają sposób rozchodzenia się deformacji w caliźnie górotworu otaczającej wyrobiska. Jak się podejrzewa, jest on poddany dodatkowo naciskom wciąż aktywnych tektonicznie Karpat sąsiadujących ze złożem. Poza aspektem naukowym przybliżenia opisu zjawisk zachodzących wokół wyrobisk podziemnych w KS Bochnia, istotny jest również aspekt praktyczny, który dotyczy sposobu prowadzenia ewentualnych zabezpieczeń zabytkowych wyrobisk.

EN

Measurements of rock mass deformation with application of electromagnetic extensometer in the Saint Kinga Chapel of The Bochnia Salt Mine provided a new quality of in studies of the process’s performance. Measurements of displacements of control points which are consisted of in the mine’s geodetic network with the use of classical device devices and instruments enable to determine of changes of cavities’ contours only, however with high accuracy. The carried out measurements with the use of electromagnetic extensometer supported elaboration of deformation of undisturbed rock mass surrounding the cavity in The Bochnia Salt Mine that could be combined the results with long standing geodetic observations. As far there is no studies which present reliably propagation of deformation within rock salt mass surrounding underground excavations. As suspected, the rock mass is subjected to additional stress of the Carpathians orogeny, neighboring the salt deposit and which is still tectonically active. Apart from the scientific aspect which brings closer the problem depicting propagation of phenomena ongoing around underground cavity in The Bochnia Salt Mine, there is a practical aspect pertaining to of eventual support methods being constructed in the historical excavations.

2

Irregularity of post mining deformations as indicator revealing effects of processes of unknown origin in area of Bochnia

Szczerbowski Zbigniew

Geoinformatica Polonica

|

2020

|

T. 19

81--93

EN

The presented work deals with the problem of terrain surface and rock mass deformation in the area of the Bochnia Salt Mine. The deformations are related to natural causes (mainly the tectonic stress of the Carpathian orogen) as well as anthropogenic ones related to the past mining activity conducted directly under the buildings of the town of Bochnia. The discussed characteristics of land surface deformation are important from the point of view of threats to surface features and contribute to spatial development. Particularly anomalous zones of observed subsidence basins are examined as places of second order deformation effects. The author presents a method of determinations of these anomalous areas and he discusses their origins.

PL

Przestawiona praca dotyczy problematyki deformacji powierzchni i górotworu w rejonie Kopalni Soli Bochnia. Deformacje te związane są zarówno z przyczynami naturalnymi (głównie nacisk tektoniczny orogenu karpackiego), jak i antropogenicznymi związanymi z minioną aktywnością górniczą prowadzoną bezpośrednio pod zabudową miejską Bochni. Omówione charakterystyki deformacji powierzchni terenu są istotne z punktu widzenia zagrożeń dla obiektów powierzchni oraz są elementem planowania przestrzennego. Szczególnie przeanalizowane zostały strefy anomalne niecki obniżeniowej jako efekty drugiego rzędu deformacji. Autor przedstawił sposób ich wyznaczania oraz omówił genezę ich powstania.

3

High-energy seismic events in Legnica-Głogów Copper District in light of ASG-EUPOS data

Szczerbowski Zbigniew

Reports on Geodesy and Geoinformatics

|

2019

|

Vol. 107

25--40

EN

Seismic events in the area of Poland are related mostly to copper and coal mining, and they are regarded as the most dangerous natural hazard. Although development of geomechanical modelling as the development of geophysical methods determining seismic hazard are evident, low predictability of the time-effect relationship still remains. Geomechanical models as geophysical data analysis highlight the interaction between parts of rock mass or allow to reconstruct the way of rock mass destruction and to understand the processes that take place in the high-energy tremors. However, the association of larger mining tremors with pre-existing geological features has been reported by many investigators; in geomechanical practice, investigations of rock mass condition concentrate on this problem in the local scale. Therefore, the problem of relations between high-energy seismic events in Legnica–Głogów Copper District (LGCD) and regional scale deformations of terrain surface resulting from possible tectonic activity is discussed in this paper. The GNSS data evaluated from the observations of ASG-EUPOS (Active Geodetic Network – EUPOS) stations in the area of LGCD and in the adjacent areas is analysed in this study. Temporal variation of distances between the stations and evaluated on that base so called apparent strain was combined with the occurrence of high-energy tremors. Consequently, after the examination and analysis of occurrences of mining tremors, it is found that high-energy seismic events and periods of strain accumulation evaluated from GPS/GNSS data have temporal relations. Although the seismic events were triggered by mining, nearly all the events with energy E > 108 J occurred in the periods when the analysed stations’ positions demonstrated a decrease in the baseline length.

4

Przestrzenne związki pomiędzy rozmieszczeniem najwydajniejszych źródeł a neotektoniką w zlewni Białej Łady na Roztoczu Gorajskim (środkowo-wschodnia Polska)

Chabudziński Ł., Brzezińska-Wójcik T.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1184--1188

EN

Considerations of the relationships between the groundwater systems and neotectonics in the Roztocze region have been first undertaken by J. Malinowski in the 1970s. Until now, no research results have supported or challenged the hypothesis proposed by this author. Therefore, this paper is an attempt to present the results of a detailed analysis of the relationships between the distribution of springs characterised by the highest discharge rates and neotectonics. The study area covered the Roztocze part of the Biała Łada catchment, which has been subjected to detailed hydrogeological and hydrological investigations since the 1960s. The study was based on spatial data concerning the distribution of springs and information about the discharge rates of the largest springs. The data were juxtaposed with the relatively active tectonic zones distinguished in the catchment based on the relative tectonic activity index (Iat). The index was calculated using ArcGIS software, based on DEM, and with the use of the ArcNEO tool. The investigations indicated that springs with the highest discharge rates are located in the intersection zone of the main Biała Łada dislocation with accompanying faults. Additionally, the springs are located in the mouth sections of dry, asymmetric valleys and at the foot of their steep slopes following isostatically elevated hanging walls. The results support the hypothesis put forward by J. Malinowski (1993), who suggested that the distribution of springs with the highest discharge rates is determined by tectonics of the rock massif, in particular the distribution of the main dislocations and the accompanying subordinate discontinuous tectonic structures.

5

Tectonic geomorphology and neotectonic setting of the seismically active South Wagad Fault (SWF), Western India, using field and GPR data

Maurya D. C., Chowksey V., Tiwari P., Chamyal L. S.

Acta Geophysica

|

2017

|

Vol. 65, no. 6

1167--1184

EN

The South Wagad Fault (SWF) is an E–W trending fault that delimits the Wagad uplift comprising Mesozoic rocks in its northern upthrown block and Neogene–Quaternary sediments in the southern downthrown block. Detailed GPR investigations were carried out at seven sites selected after field studies. All profiles clearly showed the lithological contrast across the fault. The sharp amplitude contrast of the radar waves along a vertical to sub-vertical line is interpreted as the near surface trace of the SWF. As the Quaternary sediments are not displaced, we infer that no large magnitude earthquake has occurred along the SWF in late Quaternary. We attribute the low magnitude of neotectonic activity along the SWF to gentle warping of the Tertiary rocks in the southern downthrown block and greater accumulation of compressive stresses along the nearby KMF with an opposite structural setting. This is consistent with the observed variable levels of ongoing seismicity in the region around the SWF.

6

Earthquake hazard assessment in the zagros orogenic belt of Iran using a fuzzy rule-based model

Farahi Ghasre Aboonasr S., Zamani A., Razavipour F., Boostani R.

Acta Geophysica

|

2017

|

Vol. 65, no. 4

589--605

EN

Producing accurate seismic hazard map and predicting hazardous areas is necessary for risk mitigation strategies. In this paper, a fuzzy logic inference system is utilized to estimate the earthquake potential and seismic zoning of Zagros Orogenic Belt. In addition to the interpretability, fuzzy predictors can capture both nonlinearity and chaotic behavior of data, where the number of data is limited. In this paper, earthquake pattern in the Zagros has been assessed for the intervals of 10 and 50 years using fuzzy rule-based model. The Molchan statistical procedure has been used to show that our forecasting model is reliable. The earthquake hazard maps for this area reveal some remarkable features that cannot be observed on the conventional maps. Regarding our achievements, some areas in the southern (Bandar Abbas), southwestern (Bandar Kangan) and western (Kermanshah) parts of Iran display high earthquake severity even though they are geographically far apart.

7

Investigation on reflection of tectonic pattern in ASG EUPOS data in the Sudetes and adjacent areas

Szczerbowski Z.

Reports on Geodesy and Geoinformatics

|

2016

|

Vol. 102

32--51

EN

The GNSS data evaluated from on observation of ASG EUPOS stations in the Sudety Mts. and in adjacent areas is analyzed by the author in the scope of disturbances in daily solutions that can be induced by tectonics stress. The daily position changes derived from GNSS data demonstrate the long or short term trends, which are affected by offsets of different nature. Author presents an analysis based on frequency of parameter – displacement vector azimuth. The aim of the analysis is to show statistical significance of observed small values of temporal displacements, which values are not normally distributed. There are “outliers” of the normal distribution of displacement azimuths, which values show a certain reproducibility, which corresponds to orientations of tectonic lines. That suggests small, short time movements along boundaries of horsts and grabens – a crustal-extension structure of the area. However derived results (values of displacements) are less than a limitation error, temporal distributions of coordinates are not random as usually data errors. So in author’s opinion the spatial-temporal evolution of horizontal displacements of ASG EUPOS stations in the Sudety Mts. and in adjacent areas are determined by expressions of underlying geological structures.

8

Zjawiska krasowe w skałach metamorficznych w Masywie Śnieżnika (Sudety Wschodnie ): aktualny stan badań oraz znaczenie dla poznania ewolucji Sudetów w późnym kenozoiku

Sobczyk A., Kasprzak M., Marciszak A., Stefaniak K.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 9

710--718

EN

The paper reviews the recent state ofstudies for karst phenomena on northern slopes of the Śnieżnik Massif, Krowiarki range and Zlote Mts in East Sudetes with particular reference to Biała Lądecka basin. Conflned spatial character of the d/ainagf basinand cave sites within allow a better understanding of landscape response to climate and tectonic proxies controlling landscape evolution at least since the end ofMiocene (Messinian). New karst passages discoveries from Niedźwiedzia Cave resulted in the recognition of several sites of allochthonous sediments deposited at different cave morphological levels up to 50 metres above Kleśnica river floor. Furthermore, a new model ofpolygenetic origin for some karst chambers in Niedźwiedzia Cave originating from karstification processes and mass-movements superimposed has been suggested. Presumably, it may be linked with neotectonic processes and/or climatic changes affecting East Sudetes during the Late Cenozoic.

9

Budowa geologiczna i morfogeneza Wzniesienia Elbląskiego w świetle zróżnicowanej dynamiki lądolodu zlodowacenia wisły

Pikies R.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 467

41--61

PL

Wśród głównych czynników wpływających na budowę geologiczną Wzniesienia Elbląskiego należy wymienić glacitektonikę oraz neotektonikę, które niewątpliwie są ze sobą przyczynowo-skutkowo powiązane. Intensywność i skalę procesów glacitektonicznych rozpatrzono po raz pierwszy z perspektywy dynamiki transgresji lądolodów zlodowacenia wisły z obszaru Morza Bałtyckiego. Budowa geologiczna, morfologia i batymetria południowo-wschodniej części dna Bałtyku Centralnego wskazują, że na tym obszarze kształtowały się ważne elementy dynamiki transgresji lądolodu stadiału górnego zlodowacenia wisły, w południowym sektorze jego oddziaływania. Rezultatem zróżnicowanej dynamiki były strumienie lodowe (strumienie lodowe wg Punkariego, 1997), wyprowadzające główną część masy lodowej z czaszy lądolodu, co powodowało, że napływ mas lodowych na obszar Niżu Polski nie był równoczesny i odbywał się z różną siłą. Tym regułom podlegał również obszar Wzniesienia Elbląskiego, gdyż w pierwszej kolejności znajdował się w polu zróżnicowanego oddziaływania strumienia B3, nasuwającego się na obszar Niżu Polski z rejonu subpołudnikowej megadepresji Głębi Gotlandzkiej i Głębi Gdańskiej. W stosunku do obszaru Wzniesienia Elbląskiego dokonano w ujęciu czasowym oceny skali oddziaływania i intensywności procesów glacitektonicznych. Szczególnie silne odkształcenia glacitektoniczne zachodniego skłonu tego wzniesienia powiązano z obecnością północnego odcinka dużego subpołudnikowego uskoku Iława–Elblag, pokrywającego się z zachodnią granicą Wzniesienia Elblaskiego. Prawdopodobną przyczyną rozwoju procesów glacitektoncznych w środkowej i górnej części zlodowacenia wisły mogła być zmiana reżimu pola naprężeń neotektonicznych w szerokiej aureoli wału kujawsko-pomorskiego, do której doszło prawdopodobnie u schyłku interglacjału eemskiego.

EN

Glaciotectonic and neotectonic processes are among the key factors influencing the geological structure of the Elbląg Elevation. The former is undoubtedly interrelated with the latter. Intensity and scale of glaciotectonic processes were for the first time examined from the point of view of transgression dynamics of the Vistulian continental glaciers, advancing from the Baltic Sea area. Geological structure, morphology and bathymetry of the eastern part of the Central Baltic Sea bottom show that main elements of the dynamics were shaped in this area. The diversified dynamics resulted in the formation of ice streams, carrying the major part of ice mass out of the ice sheet. It also caused that the advance of the ice sheet over the Polish Lowlands was not synchronous and occurred with various intensity. The Elbląg Elevation was subjected to these rules, because it was the first to be situated within the diverse force of interaction field with ice stream B3 (streams according to Punkari, 1997), advancing towards the Polish Lowlands from the area of a submeridional megadepression of the Gotland Deep and the Gdańsk Deep (south-eastern part of Central Baltic Sea). As regards the Elbląg Elevation area, an evaluation of the scale and intensity of glaciotectonic processes in time has been performed. Especially strong glaciotectonic disturbances, appearing on the western slope of this elevation, have been related to the presence of the distinct, submeridionally oriented fault zone Iława–Elbląg (its northern part), which coincides with the western boundary of this elevation. The likely reason for the development of glaciotectonic deformation during the middle and upper parts of the Vistula Glaciation might habve been the change of the regime of neotectonic stress field, operating within the broad foreland of the Kuyavian-Pomeranian Swell, which probably took place at the end of the Eemian Interglacial.

10

Magnetic and Electromagnetic Signatures around Polile Tshisa Hot Spring in the Northern Neotectonic Belt in the Eastern Cape Province, South Africa

Madi K., Nyabeze P. K., Gwavava O., Sekiba M., Zhao B.

Acta Geophysica

|

2016

|

Vol. 64, no. 4

943--962

EN

Finding productive boreholes in the Karoo fractured aquifers has never been an easy task. Fractured Karoo aquifers in the neotectonic zones in the Eastern Cape Province can be targeted for groundwater exploration. The Polile Tshisa hot spring is located in a seismo-tectonic region beset by neotectonics. Hot springs are indicative of circulation of groundwater at great depths along fault zones, and accordingly of neotectonics. The characterisation of hot springs by means of magnetic and electromagnetic methods can help infer the occurrence of structures which are favourable for groundwater potential. The Polile Tshisa hot spring is characterised by faults, fractures, and dolerite dykes. All these structures make the hot spring a good case study for groundwater exploration.

11

Strukturalne uwarunkowania rzeźby Wyżyny Lubelskiej i Roztocza

Dobrowolski R., Harasimiuk M., Brzezińska-Wójcik T.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

Vol. 62, nr 1

51–-56

EN

The main relief features of the Lublin Upland (sensu Jahn, 1956) and Roztocze were formed during the early and middle Cenozoic stages of the Meta-Carpathian Ridge morphogenesis. They are clearly conditioned by the structure of the Upper Cretaceous-Palaeogene complex of the marginal part of the East European Craton. The following factors were of fundamental significance for the relief development in the study area: 1) Alpine and modern tectonic activity, which conditioned the horst nature of some morphostructures and the type of fissuring of rock massif, and 2) lithological diversity of the Upper Cretaceous-Palaeogene complex as well as the Miocene and Pliocene deposits, which influenced its strength features.

12

Zastosowanie ArcNEO do oceny przejawów neotektoniki na przykładzie zlewni górnego Wieprza (Roztocze, środkowo-wschodnia Polska)

Chabudziński Ł., Brzezińska-Wójcik T.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 24

11--22

PL

W opracowaniu zaprezentowano schemat działania narzędzia ArcNEO, zwiększającego funkcjonalność programu ArcGIS 10.1 i pozwalającego na typowanie obszarów względnie mobilnych tektonicznie. Narzędzie ArcNEO działa w oparciu o dane wektorowe (granice zlewni poszczególnych rzędów, wybrane profile poprzeczne zlewni, dla których wyznacza się wartości wskaźnika Vf, szerokość dna doliny) oraz cyfrowy model wysokościowy (CMW). Generuje ono parametry zlewni oraz trzy grupy wskaźników: dwie (wysokościowe i powierzchniowe) opisujące parametry zlewni oraz jedną (liniową) – opisującą cechy form rzeźby w zlewniach. Wielkości wskaźników są podstawą do oszacowania młodej mobilności tektonicznej. Działanie narzędzia ArcNEO przedstawiono na przykładzie zlewni górnego Wieprza, położonej na lubelskim obszarze wyżynnym. Opracowana aplikacja może być stosowana do wskazywania obszarów względnie aktywnych/nieaktywnych tektonicznie w innych regionach o stosunkowo jednorodnej budowie geologicznej, a także do określania charakterystyk fizjograficznych zlewni.

EN

The current study presents the function of the ArcNEO tool, which increases the functionality of the ArcGIS 10.1 software and facilitates identification of relatively mobile tectonic areas. The ArcNEO tool works on vector layers (boundaries between catchments of different orders, selected transverse catchment profiles with their calculated Vf index values, the width of the valley floor) and the digital elevation model (DEM). The tool generates catchment parameters and three groups of indices: two (elevation and surface) describe catchment parameters and one (linear) describes the characteristics of catchment relief. The values of the indices are used in estimation of new tectonic mobility. The function of the ArcNEO tool is presented on the example of the upper Wieprz catchment located in the Lublin Upland area. The application developed can be used to identify relatively active/inactive tectonic areas in other regions characterised by a relatively homogeneous geological structure and to provide physiographic features of catchments.

13

Pierwsze stanowisko holoceńskich uskoków w polskich Karpatach zewnętrznych

Zuchiewicz W., Tokarski A. K., Świerczewska A., Zasadni J., Siemińska A.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 8

566-575

EN

The paper presents the first example of Holocene faults in the OuterWestern Carpathians in Poland. Small-scale normal faults at Koninki, Gorce Mts., cut both Palaeocene strata of the Ropianka Formation of the Magura Nappe and overlying coarse-clastic bedload facies of Holocene alluvium that builds a 5-5.5-high terrace step of a small valley. These NE-trending faults are accompanied by reorientation of clast a-b planes subparallel to fault planes and by clast fracturing. Such deformations must have been induced by relatively strong earthquakes, unknown from historical record of the Outer Carpathian seismicity. Fault attitude points to NW-oriented axis of the minimum principal stress, which is compatible with parameters of the present-day stress field in the Outer Western Carpathians of Poland.

14

Geneza i aktywność neotektoniczna lokalnego rowu andyjskiego w świetle analiz deformacji osadów jeziornych w dolinie Rio Colca (Peru)

Kukulak J., Kalicki T.

Landform Analysis

|

2010

|

Vol. 13

47-59

PL

Na obwodzie doliny Rio Colca (uformowanej w osadach jeziornych) w Andach Środkowych (Peru) znajdują się uskoki, których bieg jest zgodny z kształtem tej doliny. Zbadano je w miejscowościach Madrigal, Coporaque, Chivay i Maca, gdzie mają cechy uskoków zrzutowych, zarówno normalnych, jak i odwróconych. Ich geometryczne parametry wskazują, że dolina jest tektonicznym zapadliskiem, a uskoki są jego brzegiem. Porównano ich układ z teoretycznymi modelami geotektonicznymi (ryc. 10A-C). Widoczna krzywizna i nachylenie powierzchni uskoków są obecnie tylko fragmentami pełnego kształtu uskoków, co nie pozwala jednoznacznie ustalić jaką formę ma całe zapadlisko i który z modeli jest właściwy. Stwierdzono natomiast, że są to uskoki młode, ponieważ deformują osady czwartorzędowe. Ich powstanie jest związane z intensywnym wypiętrzaniem Andów. Jest możliwe, że nawiązują do układu uskoków starszych i są ich przedłużeniem w młodszym piętrze strukturalnym.

EN

Tectonic faults run along the margins of the Río Colca valley (incised in lacustrine sediments) in the Central Andes of Peru. The faults were studied at localities Madrigal, Coporaque, Chivay and Maca, where they have characteristics of normal and reverse dip-slip faults. Their geometrical parameters indicate that the valley is a graben bounded by the studied faults. The fault pattern has been compared with theoretical geotectonic models (Fig. 10A- C). As the visible curvatures and slopes of the fault surfaces are representative only for their exposed fragments, they are not sufficient for unanimous recognition of the graben form and for the selection of the proper model. It has been ascertained that the faults are young, because they deform Quaternary sediments. It is possible that they are linked to the older faults and are their continuation in the younger structural stage.

15

Geodynamika centralnej części Górnego Śląska w świetle badań GPS

Jochymczyk K., Zuberek W. M.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2009

|

R. 33, z. 1

253-261

PL

Badania sejsmologiczne silnych wstrząsów, prowadzone na terenie GZW, wskazują na ich ścisły związek z budową geologiczną tego obszaru. Występujące na tym terenie deformacje powierzchni terenu są wynikiem prowadzenia podziemnej eksploatacji górniczej. Jednak na te deformacje mogą nakładać się wpływy naprężeń tektonicznych. Potwierdzeniem tej tezy może być wykonanie długoterminowych badań geodynamicznych. Interpretacja takich badań w rejonach prowadzenia intensywnej eksploatacji górniczej jest bardzo trudna ze względu na występowanie dużych przemieszczeń, wywołanych przez szkody górnicze. Z tego powodu badania geodynamiczne prowadzone techniką GPS w rejonach górniczych powinny zostać rozszerzone dodatkowo o szczegółowe badania geologiczne oraz sejsmologiczne. W pracy przedstawiono wstępne wyniki pomiarów GPS na 8 punktach położonych południkowo w północnej i centralnej części GZW, pomiędzy Świerklańcem oraz Mikołowem.

EN

The seismological study carried out in the area of the Upper Silesia Coal Basin shows the close connection between strong tremors and geological structure. In this region tectonic stresses can be intensified by other stresses which have occurred owing to mining exploitation. To obtain the most valuable information on this relation leading to its plausible interpretation, it seems to be purposeful and advisable to apply geodynamical investigation. However, such a kind of investigation belongs to a long-term one, and its interpretation is relatively difficult owing to the fact that the area is under the intensive mining exploitation resulting in large dislocation and mining damage. That is why the geodynamical investigation in such troublesome region, despite the use of a high-tech GPS method, should be additionally developed by making detailed geological inspection and seismological research. Moreover, a geological survey should be done with great accuracy in the region of mining activity because it plays a key role in a complex interpretation based on obtained data. In the paper preliminary results of GPS measurements taken from 8 survey points are presented. The survey points were located meridionally in the north and central part of the USCB between Świerklaniec town and Mikołów town.

16

Neotectonics induced by ice-sheet advances in NE Poland

Morawski Wojciech

Geologos

|

2009

|

Vol. 15, No. 3-4

199--217

EN

Differences in the geological structure of the hard-rock substratum of the Warmia and Mazury regions (NE Poland) resulted during the Pleistocene in different reactions on the load exerted by the land-ice masses. In the (western) Warmia province, vertical glacio-isostatic movements caused cyclic erosional events affecting the relatively thick sedimentary cover, which became more compacted. In contrast, the thinner sedimentary cover of the rigid crystalline basement favoured quiet sedimentation in the (eastern) Mazury province. The zone in between these two areas runs NNE-SSW for some 80 km. It is several kilometres wide and is composed of landforms that owe their origin to the sedimentary infilling of crevasses. This intermediate zone formed an interlobe are between the two huge ice lobes that covered the Warmia and Mazury areas during the last ice age. The basement of the zone coincides with the crystalline craton slope, which is accompanied to the west by a parallel marginal trough. Cyclic advances and retreats of the Pleistocene ice sheet induced neotectonic mobility. Glacio-isostatic processes resulted in the intermediate zone in block movements (uplift and subsidence) that affected the whole Cenozoic succession, creating mainly vertical discontinuity zones. Glacio-isostasy also induced vertical tectonic movements within the older deposits, reaching down to the crystalline basement. A tectonic graben thus developed. It is bounded by flexures ac-companied on both sides by positive structures that may indicate transpressional movements with a strike-slip stress component.

17

Differences in the regional stratigraphy of NE Poland caused by vertical movements due to glacioisostasy

Morawski Wojciech

Geologos

|

2009

|

Vol. 15, No. 3-4

235--250

EN

Geological mapping in combination with geophysical investigations and borehole analyses show differences of the Pleistocene between the Warmia and Mazury palaeogeographic provinces in NE Poland. The (more western) Warmia province has a crystalline basement that is covered by a folded sedimentary succession of 2-4 km thick. The (more eastern) Mazury province (eastern) has a basement that forms part of the rigid East European crystalline craton, which is covered by a sedimentary cover of only 1-1.5 km thick. Cyclic loading by the Pleistocene ice sheets in this area induced glacioisostatic processes of different intensities, resulting in changing palaeogeographic conditions. The changes were increased by intense neotectonic activity that was induced by the ice sheets in the intermediate zone between the two provinces, stretching along the western slope of the crystalline craton. Significant part of intermediate zone forms a belt of crevasse-infill landforms deposited between the Warmia and Mazury lobes of the last glaciation. Studied deposits reveal a cyclic reactivation of the interlobe zone during the successive Pleistocene glaciations. Considerable variations of the relief of the top-Neogene, vertical discontinuities cutting the Pleistocene and Neogene, stratigraphic gaps within the Pleistocene succession, and thick glaciolacustrine successions result from the vertical neotectonic movements in the intermediate area between the two provinces.

18

Monitoring geodynamic processes using geodetic and gravimetric methods: an example from the Western Carpathians (South Poland)

Łój M., Madej J., Porzucek S., Zuchiewicz W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2

217-247

EN

Multidisciplinary studies conducted along two geodynamic test transects across the Polish segment of the Western Carpathians, crossing the Orava Basin in the west and the Pieniny Klippen Belt and Magura Nappe along the Dunajec River valley in the east, included gravity and geodetic surveys as well as geological investigations. Gravity and geodetic surveys were carried out annually in years 2004-2006. Their results appear to suggest recent subsidence of the Orava Basin, particularly intensive in a Quaternary graben in the northern part of the area, confirming conclusions derived from geomorphic analyses. Data obtained for the Dunajec River transect do not show any particular differentiation among individual benchmarks, what can point to either minor uplift of the entire area, minimal differences between successive slices of the Magura Nappe and the Pieniny Klippen Belt, or both. Horizontal displacements of benchmarks, different for the western and eastern transects, towards the west and SW as well east and SE, respectively, can result from general uplift of the area comprised between these transects. On the other hand, the N to NNE-oriented vectors of recent horizontal motions, observed for stations located south of the Pieniny Klippen Belt, point to the ongoing NNE-directed push of the ALCAPA block.

PL

Zintegrowane studia grawimetryczne, geodezyjne i geologiczno-geomorfologiczne przeprowadzono na dwóch profilach przecinających szereg jednostek środkowej części Karpat polskich, wykazujących zróżnicowane tendencje neotektoniczne: w poprzek Kotliny Orawskiej na zachodzie oraz wzdłuż beskidzkiego przełomu Dunajca na wschodzie. Pomiary grawimetryczne i geodezyjne wykonywano corocznie w okresie 2004--2006. Ich wyniki wskazują na współczesną subsydencję Kotliny Orawskiej, szczególnie intensywną w obrębie rowu Wróblówki. Dane uzyskane dla profilu Dunajca nie ujawniają większego zróżnicowania pomiędzy poszczególnymi punktami pomiarowymi, co może sugerować słabe wypiętrzanie całego obszaru i/lub minimalne różnice mobilności kolejnych łusek płaszczowiny magurskiej oraz pienińskiego pasa skałkowego. Przemieszczenia poziome reperów usytuowanych w obrębie Karpat zewnętrznych, a skierowane ku zachodowi i SW w profilu zachodnim oraz ku wschodowi i SE w profilu wschodnim, mogą odzwierciedlać wypiętrzanie obszaru ograniczonego profilami, tj. masywu Gorców. Natomiast skierowane ku północy i NNE wektory współczesnych ruchów poziomych dla stanowisk ulokowanych na południe od pienińskiego pasa skałkowego zdają się wskazywać na nadal aktywny nacisk bloku ALCAPA ku NNE.

19

Pleistocene neotectonics and Fe-mineralizations in the Ahnet-Mouydir area (northern margin of the Hoggar Massif, Algerian Sahara)

Wendt J., Neumann U., Schulz H.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 58, no. 1

13-26

EN

Strongly mineralized lithologies were found in 4 different depositional settings along the northern margin of the Hoggar Massif in southern Algeria: (1) Pleistocene fluvial terraces, (2) pebble-filled erosional furrows in marine Silurian and Upper Devonian shales, (3) sedimentary dykes in Givetian mud buildups and (4) tectonic fault fissures and cracks in Upper Devonian shales. In spite of the contrasting sedimentary environment, all these rocks display very similar properties and are considered as contemporaneous. They are characterized by high porosities, intense Fe-mineralization and a great variety of accompanying, secondary minerals formed in a subrecent continental regime under pluvial to arid conditions. The dykes, faults and cracks are direct evidence of tensional stress during the early and middle Pleistocene which has not been observed so far. The complex sedimentary and diagenetic history of conglomerates, breccias, sandstones, ferricretes, calcretes and claystones in these settings was analyzed using SEM, EDX-microprobe, XRD, transmitted and reflected light petrography and is documented in hitherto unknown details.

20

Uwagi o neotektonice Polski: wybrane przykłady

Zuchiewicz W., Badura J., Jarosiński M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2007

|

nr 425

105-127

PL

Badania neotektoniczne w Polsce koncentrują się głównie na przejawach aktywności tektonicznej w późnym neogenie i czwartorzędzie, a także mierzonych geodezyjnie współczesnych ruchach pionowych i poziomych. Do zagadnień budzących największe zainteresowanie należą: periodyczność ruchów neotektonicznych (plioceńsko-czwartorzędowych), oszacowanie parametrów neotektonicznego pola naprężeń, amplituda i tempo ruchów czwartorzędowych i współczesnych, rozwój młodych uskoków, wzajemne zależności między rozmieszczeniem aktywnych uskoków, foto- i topolineamentów a współczesną sejsmicznością, a także rola człowieka w reaktywacji stref uskokowych. Rozmiary zrzutu czwartorzędowych uskoków normalnych zmieniały się od 40-50 m i >100 m w Sudetach i na Wyżynie Lubelskiej do kilku - kilkudziesięciu metrów w Karpatach. Średnie tempo uskokowania w czwartorzędzie wyniosło 0,02-0,05 mm/rok, pozwalając zaliczyć analizowane uskoki do nieaktywnych, względnie o słabej aktywności. Do podobnych wniosków skłaniają wyniki powtarzanych kampanii pomiarowych GPS. Niektóre młode uskoki wykazywały przemieszczenia przesuwcze, a pojedyncze uskoki w Polsce środkowej miały charakter czwartorzędowych nasunięć, o amplitudzie rzędu 40-50 m. Na uaktywnienie niektórych nasunięć zewnętrznokarpackich wskazują koncentracje stanowisk zawierających spękane klasty w plejstoceńskich i holoceńskich seriach rzecznych. Epizody wzmożonej aktywności uskokowania miały miejsce we wczesnym czwartorzędzie, w interglacjale mazowieckim oraz w trakcie lub wkrótce po zakończeniu zlodowacenia odry. Niektóre z uskoków przejawiały ponadto aktywność w holocenie. Współczesna aktywność sejsmiczna wiąże się z uskokami przesuwczymi EN-WSW i NE-SW w Karpatach, a poza Karpatami - ze strefami uskokowymi układającymi się równolegle do sudeckiego uskoku brzeżnego i strefy Teisseyre'a-Tornquista. Pomiary współczesnych naprężeń metodą analizy struktur breakouts oraz szczelinowania hydraulicznego wskazują na ruch Karpat ku NE i NNE. Nacisk ten jest przenoszony na odległość kilkuset kilometrów w obręb platformy wschodnioeuropejskiej, a jego akomodacja prowadzi do systematycznego ugięcia trajektorii naprężeń od NNE-SSW w południowej części kraju do NNW-SSE na obszarze bałtyckim, gdzie nacisk Karpat jest kompensowany przez nacisk grzbietu śródatlantyckiego. W strefie transeuropejskiego szwu tektonicznego (TESZ) częste rotacje osi maksymalnej kompresji od N-S do NW-SE na różnych głębokościach otworów wiertniczych oraz pomiędzy wierceniami zdają się wskazywać na przesuwczą akomodację nacisku generowanego przez Karpaty. Wyniki testów szczelinowania hydraulicznego sugerują przewagę reżimu przesuwczego w Polsce południowo-wschodniej, natomiast w części zachodniej dominuje reżim ekstensyjny z niewielkim udziałem składowej przesuwczej.

EN

Neotectonic studies in Poland concern mainly manifestations of those tectonic movements that have been active in Late Neogene and Quaternary times, as well as geodetically measured recent vertical and horizontal crustal motions. Among problems of particular interest, the following should be listed: periodicity of neotectonic (mostly Quaternary) activity, estimation of the parametres of the neotectonic stress field, amplitudes and rates of Quaternary and recent movements, development of neotectonic troughs and young faults, mutual relationships among photolineaments, geological structures and recent seismicity, as well as the role of tectonic reactivation of fault zones due to human activity. Neotectonic faults in Poland have developed in Neogene and Quaternary times due to reactivation of Laramide or older structures, or in the Quaternary due to reactivation of Neogene faults. The size of throw of Quaternary faults changes from 40-50 m and >100 m in the Sudetes and the Lublin Upland, to several - several tens of inetres in the Carpathians. The average rate of faulting during Quaternary times has been 0.02 to 0.05 mm/yr, what enables one to include these structures into the domains of inactive or low-activity faults. A similar conclusion can be drawn from the results of repeated precise levellings and GPS campaigns. Strike-slip displacements have been postulated for some of these faults. Isolated faults in Central Poland have shown middle Quaternary thrusting of the order of 40-50 m, and some of the Outer Carpathian overthrusts tend to reveal young Quaternary activity, as indicated, among others, by concentrations of fractured pebbles within the thrust zones. Episodes of increased intensity of faulting took place in the early Quaternary, in the Mazovian (Holsteinian) Interglacial, and during or shortly after the Odranian (Drenthe) glacial stage. Some of the faults have also been active in Holocene times. Recent seismic activity is often related to strike-slip faults, which in the Carpathians trend ENE-WSW and NE-SW, whereas outside the Carpathians they are oriented parallel to the margin of the East-European Platform and the Sudetic Marginal Fault. Recent stress measurements indicate that the Carpathians are being exposed to tectonic push from the hinterland, which generates NNE-oriented compression in the eastern part of the Outer Carpathian fold-and-thrust belt. This push is transmitted farther to the north along the marginal part of the East-European Platform. Successive accommodation of this push is evidenced by systematic distortion of tectonic compression from NNE-SSW in the southern segment to NNW-SSE in the Baltic portion of the East-European Platform, where the Carpathian push is balanced with the North Atlantic ridge push. Within the Trans-European Suture Zone, frequent stress rotations between N-S and NW-SE in vertical borehole sections and among boreholes suggest a discrete strike-slip accommodation of the Carpathian push. Dominance of strike-slip fault stress regime was constrained by hydraulic fracturing tests in boreholes located in SE Poland, while in western Poland extensional stress regime with some amount of strike-slip component prevails.