Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

Znaleziono wyników: 1

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: neolithic Kadero site north of Khartoum (Central Sudan)

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Budowa geologiczna i zapis neolitycznej aktywności człowieka na obszarze wokół zbiegu Nilu Białego i Nilu Błękitnego (Środkowy Sudan)

Stankowski Wojciech

Geologos

2003

Vol. 6

133--150

Głównym elementem budowy geologicznej analizowanego obszaru są piaskowce nubijskie wieku późnomezozoicznego. Niezgodnie kątowo przykrywają one zmetamorfizowane skały proterozoiczne oraz przebijające się przez te ostatnie, nieorogeniczne granity i granitoidy wieku jurajskiego. Piaskowce uległy silnym procesom denudacyjnym podczas trzeciorzędu i wczesnego czwartorzędu. Pozostałością są ostańce („Jebels”) i różnej grubości pokrywy zwietrzelin. W niektórych miejscach piaskowce zostały całkowicie usunięte odsłaniając skały starszego podłoża. Jedną z ekstensywnych powierzchni zrównań omawianego obszaru jest Równina Butana („Butana Plain”), na której spotyka się neolityczne stanowiska archeologiczne, w tym stanowisko Kadero. Powierzchniową część pedymentu budują osady procesów grawitacyjnych, piaski i pyły z wkładkami żwirów oraz nieregularnymi gniazdami piasków soliflukcyjnych. Na głębokości 3-5 m występuje warstwa osadów „lessopodobnych”, której można przypisać rangę cezury litologiczno-środowiskowej. Długotrwałe, sięgające paleogenu procesy denudacyjne, jakie doprowadziły do uformowania zasadniczych zrębów rzeźby, podlegały w czwartorzędzie silnym przekształceniom pod wpływem wahań klimatu. Skutkowało to wytworzeniem pokrywy osadowej zbudowanej ze skał różnych środowisk sedymentacyjnych. Ową pokrywę tworzą „tranzytowe” materiały pochodzące z nieodległych denudowanych ostańców, wzbogacane detrytusem pochodzącym z odległych obszarów, w tym także dalekiego transportu fluwialnego. W obrębie omawianych osadów znajdują się linijnie ułożone strefy piasków, stanowiące wypełnienia kopalnych dolinek, o nie rozpoznanym dokładnie układzie. Uzyskane daty OSL powierzchniowych osadów równiny Butana wskazują na wiek przewyższający 11 000 lat BP, sięgający ponad 25 500 lat BP. W świetle badań minerałów ciężkich, pokrywę osadową analizowanego fragmentu powierzchni (pedymentu) stanowi mieszanina skał pochodzących z wietrzejących piaskowców nubijskich i osadów nilowych - głównie Nilu Błękitnego. Pedyment uległ silnemu erozyjnemu rozcięciu na przełomie plejstocenu i holocenu, kiedy to ukształtował się obecny odpływ Nilu na północ. We wcięciu, przynajmniej w dwóch cyklach erozyjno-akumulacyjnych, osadzone zostały tzw. młode namuły nilowe („recent alluvium"). Neolityczne stanowisko archeologiczne Kadero funkcjonowało z dala od rzeki głównej, mając w sąsiedztwie dolinki będące dopływami Nilu. Sezonowe powodzie Nilu nie sięgały w głąb pedymentu (nigdzie w obrębie powierzchniowej budowy analizowanego obszaru nie natrafiono na typowe młode osady nilowe), a mogły jedynie podpiętrzać wody w ujściowych częściach dolinek, tzn. w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki.

The „Nubian Sandstone Formation” of late Mesozoic time is the main geological rock strata of studied area. The „Nubian Sandstones Fm.” cover discordantly „Undifferented Proterozoic metamorphic rocks” and in some places the „Anorogenic granitic rocks of Jurassic age” (see figs. 1 and 2). The Sandstones were extensively denuded in Tertiary as well as Early Quaternary time. In some places the denudation was total and old rocks are exposed in the recent relief. The Sandstone restlings („Jebels”) are common in the landscape. At their foot there are well developed stony and grevly waste covers. These coarse materials obtain out of Jebels the increasing layers of fine materials, almost flat on surface. One from the extensive pediment type surface is the Butana Plain. It is build of sediments developed by the gravitational processes. The non stratified sands, silts with lenses and discontinuous layers of gravels dominate there (see. tab. 1). On the depth of 3 to 5 m the layer of loesslike deposits exist in the studied Butana Plain cross section (see fig. 2). The OSL dating (see fig. 2) documented relatively old sedimentary processes, older than 11000 years BP, reaching 22,500 years BP. The heavy minerals study of anaysed sediments documented influence both of Nubian Sandstone Formation and Nile sediments - first of all Blue Nile (see tabs. 2 to 5). The developed pediment was erosively cut on the Pleistocene-Holocene boundary, when the recent Nile outflow to north was originated (see fig. 2). The Holocene Nile silts were filled the cut in two Holocene cycles. Many neolithic sites were recognised in the Nile valley. On the surface of pediment similar sites occured too. One of them is the Kadero site. This archeologie point was found far from the Nile river in the environment of small creeks, tributary of main river. The seasonal Nile floods were not reaching the pediment surface, except the very narrow near river zone. These floods could darned for some time the mouths of tributaries only. On the surface of pediment the Nile silts were not found nowhere. The neolithic societies were settled not only the main river banks, but also the areas situated far from the Nile.