W trzyczęściowym artykule omówiono istotne zagadnienia związane z migracją i ekshalacją gazu w nawiązaniu do zjawisk często występujących na obszarze Karpat Zewnętrznych i Zapadliska Przedkarpackiego w szczególności z utworów Fliszu Karpackiego i Miocenu Autochtonicznego. W artykule dokonano przeglądu publikacji i innych opracowań związanych z tym zjawiskiem zwracając uwagę na niekorzystny wpływ na środowisko, a jednocześnie uzasadniając uwarunkowania powstawania i wywołania zjawiska migracji i ekshalacji gazu jako czynników obiektywnych niezależnych od czynników operacyjnych czy też od innych czynników czyli barier fizycznych. W artykule poddano ocenie i omówiono w szerszym aspekcie czynniki geologiczno- tektoniczne obszaru Karpat Zewnętrznych i Zapadliska Przedkarpackiego, w tym litologię formacji geologicznych Fliszu Karpackiego i Miocenu Autochtonicznego oraz parametry fizyczne tych formacji czyli gradienty ciśnień porowych i szczelinowania jako podstawowych czynników wpływających w sposób naturalny na wywołanie zjawiska migracji i ekshalacji gazu. W artykule opisano grupę innych czynników określonych jako bariery fizyczne i operacyjne w tym kwestie właściwości płuczek wiertniczych oraz zaczynów cementowych jak również technologii i techniki wiercenia. Całość artykułu jest opracowana z powołaniem bogatych materiałów źródłowych jak również ilustracji mających na celu pokazanie przyczyn powstawania migracji i ekshalacji gazu oraz mechanizmów wywołania tego zjawiska. W artykule podano statystyki światowe i krajowe występowania zjawiska migracji i ekshalacji gazu z omówieniem również norm prawnych tak wg API jak i przepisów „pgg” w aspekcie objętości wypływającego gazu jak również uwarunkowań środowiskowych, w tym bezpieczeństwa publicznego. Artykuł został podsumowany swoistym Dekalogiem Postępowania, którego zastosowanie i przestrzeganie pozwoli na zminimalizowanie lub nawet wyeliminowanie zjawiska migracji i ekshalacji gazu z jednoczesnym stwierdzeniem, że nie ma fizycznej możliwości określenia jakiegokolwiek modelu opisującego to zjawisko, a więc w niektórych przypadkach należy przyjąć, że wyłącznie kontrola i zabezpieczenie wypływu gazu do atmosfery stanowi jedyne rozwiązanie problemu.
EN
The article discusses important issues related to the migration and exhalation of gas in relation to phenomena often occurring in the area of the Outer Carpathians and the Carpathian Foredeep, in particular from the formations of the Carpathian Flysch and the Autochthonous Miocene. The article reviews publications and other studies related to this phenomenon, paying attention to the unfavorable impact on the environment and at the same time justifying the conditions for the formation and triggering of the phenomenon of gas migration and exhalation as objective factors independent of operational factors or other factors, i.e. physical barriers. The article assessed and discussed in a broader aspect the geological and tectonic factors of the Outer Carpathians and the Carpathian Foredeep, including the lithology of the geological formations of the Carpathian Flysch and Autochthonous Miocene as well as the physical parameters of these formations, i.e. pore pressure gradients and fracturing as the basic factors naturally influencing causing the phenomenon of gas migration and exhalation. The article describes a group of other factors defined as physical and operational barriers, including the properties of drilling muds and cement slurries as well as drilling technology and techniques. The entire article is prepared with reference to many publications as well as illustrations aimed at showing the causes of gas migration and exhalation as well as the mechanisms causing this phenomenon. The article provides global and national statistics on the occurrence of the phenomenon of gas migration and exhalation, with a discussion of legal standards both according to API and “PGG” regulations in terms of the volume of outflowing gas as well as environmental conditions, including public safety. The article is summarized with a kind of Decalogue of Recommendations, the application and observance of which will allow to minimize or even eliminate the phenomenon of gas migration and exhalation, while stating that it is not physically possible to determine any model describing this phenomenon, so in some cases it should be assumed that only controlling and securing the flow of gas into the atmosphere is the only solution to the problem.
Zaostrzenie w ostatnich latach wymogów ochrony środowiska powoduje potrzebę działań zmierzających do minimalizacji niekorzystnego wpływu zjawisk towarzyszących pozyskiwaniu węglowodorów. Jednym z takich zjawisk są ekshalacje gazu ziemnego, które mogą zachodzić zarówno naturalnie, jak i być skutkiem antropopresji wynikającej z eksploatacji węglowodorów. W artykule zaprezentowano badania składu gleby oraz powietrza glebowego z obszarów prowadzenia działalności wydobycia węglowodorów. Na obszarach tych wytypowano lokalizacje, w których zamontowano sondy do poboru powietrza glebowego celem prowadzenia badań monitoringowych jego składu. Podczas montażu sond pobrano próbki gleby z różnych interwałów głębokościowych. Glebę analizowano pod kątem zawartości substancji określonych w obowiązujących przepisach prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1395). Ponadto, dla pełnego obrazu wpływu na środowisko gruntowo-wodne, w okolicach złóż węglowodorów przeprowadzono badania toksykologiczne. Do testów toksykologicznych gleb wytypowano organizmy żyjące w środowisku gruntowo-wodnym i wodach słodkich, a kryterium wyboru było ich zróżnicowanie wobec zależności troficznych poszczególnych poziomów – producentów, konsumentów i reducentów. Wybrane do badań toksykologicznych bioindykatory wykorzystane są w komercyjnie dostępnych mikrobiotestach typu ToxKit: Ostracodtoxkit F (konsumenci), Phytotoxkit (producenci) oraz Solid Phase Microtox®SPT (reducenci). Dla właściwej interpretacji uzyskanych wyników równolegle z prowadzonymi badaniami na obszarze potencjalnie zagrożonym wyciekiem gazu wykonywano tożsame badania okolicznego terenu (bez wpływu wydobycia) w celu ustalenia lokalnego tła geochemicznego. Wieloaspektowy monitoring, tj. badanie składu powietrza glebowego, parametrów fizycznych i chemicznych gleby oraz jej oddziaływania na organizmy żywe (bioindykatory) w okolicach potencjalnych źródeł migrującego gazu w odniesieniu do wyników lokalnego tła, umożliwia rejestrację mikrowycieków gazu. Uzyskane rezultaty badań w połączeniu z rozpoznaniem skali ekshalacji gazu ziemnego przyczynią się do podejmowania skutecznych działań na rzecz ograniczenia tego zjawiska do dopuszczalnych standardów stężeń emitowanych zanieczyszczeń.
EN
The tightening of environmental protection requirements in recent years has necessitated actions aimed at minimizing the adverse impacts of phenomena associated with the extraction of hydrocarbons. One such phenomenon is the exhalation of natural gas, which may occur both naturally and as a result of anthropopressure resulting from the exploitation of hydrocarbon deposits. The article presents research on the composition of soil and soil gas from hydrocarbon extraction areas. In these areas, locations were selected where soil air sampling probes were installed in order to conduct monitoring studies of its composition. During the installation of the probes, soil samples were taken from various depth intervals. The soil was analysed for the content of substances specified in applicable legal regulations (Polish Journal of Laws 2016, item 1395). Moreover, toxicological tests were carried out to provide a complete picture of the impact on the soil and water environment near hydrocarbon deposits. Organisms living in the soil-water environment and freshwater were selected to carry out soil toxicological tests, and the selection criterion was their diversity in relation to the trophic relationships of individual levels – producers, consumers, and decomposers. Bioassays were performed using commercially available microbiotests such as ToxKit Ostracodtoxkit F (consumers), Phytotoxkit (producers) and Solid Phase Microtox®SPT (reducers). For the proper interpretation of the obtained results, in parallel with the research carried out in the area potentially at risk of gas seepage, identical research was carried out on the surrounding area to determine the regional geochemical background. Multi-aspect monitoring, i.e., examination of the composition of soil air, physical and chemical parameters of soil, and soil impact on living organisms (bioindicators) in the vicinity of potential migrating gas outlets to the local background enables the identification of gas microseepage. The connection of the obtained research results with the recognition of the scale of natural gas exhalation will contribute to the implementation of effective actions aimed at limiting this phenomenon to permissible standards of concentrations of emitted pollutants.
Zjawisko ekshalacji gazu ziemnego na terenie miasta Przeworsk, z uwagi na bezpośrednie sąsiedztwo zabudowań, stanowi wyjątkowe zagrożenie – nie tylko dla środowiska, ale również dla zdrowia i życia ludzi. W artykule zawarto analizę wyników badań monitoringowych przeprowadzonych w latach 2007–2008 w ramach projektu NEB/PL/PDK/2.1/06/45 „Ekshalacje gazu ziemnego – polsko-ukraiński problem przedgórza Karpat” oraz monitoringu prowadzonego od roku 1979 przez PGNiG S.A. w Warszawie Oddział Sanok. Pozwoliło to na zweryfikowanie planów mających na celu minimalizowanie negatywnych skutków ekshalacji oraz przedstawienie propozycji działań umożliwiających zwiększenie efektywności prowadzonego monitoringu, a także odgazowania zagrożonego terenu.
EN
Due to proximity of buildings, the phenomenon of natural gas exhalation in Przeworsk city poses a hazard not only to the environment, but also to health and safety of residents. The article includes an analysis of research conducted in 2007 and 2008 as a part of the “Natural gas exhalations – Polish-Ukrainian problem in the Carpathian Foreland” project (no NEB/PL/PDK/2.1/06/45), as well as results of monitoring held since 1979 by PGNiG S.A. in Warsaw Division Sanok. This allowed verifying the actions aiming for minimization of negative impacts of the exhalations and preparation of an action plan proposal to increase the efficiency of monitoring and degasification of the endangered area.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.