Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Właściwości zbiornikowe utworów wapienia muszlowego na Niżu Polskim

Gancarz M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2015

|

T. 31, z. 1

65--79

PL

Utwory wapienia muszlowego (trias środkowy) zajmują ponad 70% obszaru Niżu Polskiego. Reprezentowane są przede wszystkim przez różne odmiany wapieni, dolomitów i margli. Stanowią jeden z mniej rozpoznanych poziomów wodonośnych formacji mezozoicznej na Niżu Polskim, dlatego wzbudzają duże zainteresowanie badawcze m.in. odnośnie do parametrów zbiornikowych. Jednoznaczną ocenę parametrów zbiornikowych, węglanowych utworów wapienia muszlowego, utrudnia obecność złożonej przestrzeni szczelinowej i porowej oraz brak wiedzy na temat szczelinowatości tych utworów. Niemniej jednak na podstawie analizy parametrów porowatości całkowitej i przepuszczalności wskazano rodzaj skały zbiornikowej oraz wytypowano obszar i ogniwo o najkorzystniejszym rozkładzie tych parametrów w utworach wapienia muszlowego. Zmiany własności petrofizycznych utworów wapienia muszlowego zależą przede wszystkim od rodzaju skały zbiornikowej oraz przebiegu stref dyslokacji. Analizując rozkład tych parametrów w obszarze całego zbiornika, widać ich wyraźną dwudzielność. Porowatością do 2% i przepuszczalnością poniżej 1 mD charakteryzują się głównie zbite niespękane wapienie oraz iłowce i margle. W obrębie całej formacji obserwuje się wartości przepuszczalności bliskie zera.Większość badanych prób zawiera się w przedziale przepuszczalności 0–0,1 mD. Najwyższe wartości parametrów petrofizycznych zaobserwowano przede wszystkim w wapieniach piankowych i wapieniach czystych, dolnego wapienia muszlowego, na głębokościach nieprzekraczających 2500 m p.p.t. Maksymalne wartości porowatości całkowitej wapieni wynoszą > 20% przy przepuszczalności dochodzącej do 340 mD. Obszar o najkorzystniejszych wartościach parametrów porowatości całkowitej i przepuszczalności rozciąga się na granicy monokliny przedsudeckiej i niecki łódzkiej, co zostało potwierdzone na podstawie porównania rozkładu parametru porowatości całkowitej z przebiegiem regionalnych stref tektonicznych.

EN

Muschelkalk (Middle Triassic) deposits occupy more than 70% of the Polish Lowlands and consist of mainly limestone, dolomite and marls, among which there could be several lithological types. The Middle Triassic formation is one of the less identified Mesozoic aquifers in the Polish Lowlands, which is why arouse more attention inter alia relating to reservoir parameters. Presence of fissure and pore space in the Muschelkalk deposits and lack of knowledge about their fissuring, makes it difficult to assessment the reservoir properties. However, on the basis of the parameters of the total porosity and permeability indicated the type of reservoir rock and were selected area and member with the best distribution of these parameters in the Muschelkalk formations in the Polish Lowland. Changes in petrophysical properties in the Muschelkalk deposits mainly depend on the type of reservoir rocks and the course of dislocation zones.The didtribution of porosity and permeability around the all reservoir area is clearly bipartition. The lowest porosity below 2% and permeability below 1 mD were observed mainly in compact and unfractured limestones, marls and claystones in all the members and every structural units. The permeability close to zero is observed in all formation. Most of the tested samples have a permeability in the range 0–0,1 mD. The highest values of petrophysical parameters were observed mainly in foam and pure limestone of Lower Muschelkalk in limestone foam series, at depths below 2500 m. The maximum values of the total porosity for limestone are greater than 20% and for permeability are more than 340 mD. The area of the most favorable values of the total porosity and permeability parameters extends to the border of Fore-Sudetic Monocline and Łódź Trough. This was confirmed by comparing the distribution of total porosity with the course of the regional tectonic zones on the Polish Lowlad.

2

A characterisation of the geothermal potential of the Muschelkalk deposits’ location, with the prospective of its utilization in balneology and recreation (southern Poland)

Gancarz M.

Geology, Geophysics and Environment

|

2015

|

Vol. 41, no. 4

333--342

EN

Analysis of the geothermal potential of the Muschelkalk deposits was carried out from the point of view of utilising hot groundwater in balneology and recreation. As a result of a number of analytical studies, the area situated in the southern part of the Polish Lowland was selected as one of the prospective areas for the location of geothermal intakes. This area encompasses the southern part of the Fore-Sudetic Monocline, the southern part of the Łódź Trough and a small section of the Miechowska Trough. The deposits are buried at depths of between 500 m b.s.l and 1500 m b.s.l. Their thickness varys from 100 m to 300 m. The temperature at the top in most cases is about 30 - 50 °C. TDS in most cases does not exceed 60 g/dm3 Mineralised water flood tide is from 0.4 m3/h to 13.8 m3/h Porosity is between 9% and 23%, and permeability is from 25 mD to 340 mD. As a result of the analyses, the most favourable conditions for development of balneotherapy and recreation in the Muschelkalk deposits in the three locations of the selected area were found to be where the boreholes Trzebnica IG-1 (first area), Wierzchlas 3, Rzeki IG-1 (second area) and Trzonów 2 (third area) were located.

3

Sedimentology of the “ore-bearing dolomite” of the Kraków-Silesia region (Middle Triassic, southern Poland)

Matysik M.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2014

|

Vol. 84, No. 2

81--112

EN

The depositional history and facies heterogeneity of the epigenetically dolomitized Middle Triassic carbonates of southern Poland are poorly recognized, and existing concepts of fluid circulation entirely overlook the primary lithology as a factor controlling fluid flow. This study reconstructs the consecutive phases of Kraków-Silesia Sub-basin history in the Anisian and highlights their influence on the development of the so-called “ore-bearing dolomite”. Extensive fieldwork and microfacies analyses were carried out in order to decipher the original depositional fabric of the ore-bearing dolomites. As a rule, epigenetic dolomitization affected a horizon of porous strata, 35 m thick and resting directly on impermeable, wavy-nodular clay-rich calcilutites of the Gogolin Formation, which represent the interval of deepest and fully marine (offshore) sedimentation. The sedimentary succession of the porous strata is bipartite. The lower part (Olkusz Beds) is composed of Balanoglossites and Thalassinoides micritic firmgrounds and peloidal packstones-grainstones, representing shoreface-foreshore facies assemblages, whereas the upper part (Diplopora Beds) consists of dolocretes, rhizolites, cryptalgal laminites, peloidal packstones-grainstones and bioturbated fine-grained dolostones, formed in a system of tidal flats and lagoons. These two parts are separated by a subaerial disconformity, which marks a sequence boundary. During emersion, the underlying deposits were subjected to meteoric diagenesis, which led to the development of moldic porosity. This combination of depositional history and diagenetic alteration determined the routes of initial migration of dolomitizing solutions on the one hand, and the location of cavern formation on the other. Owing to progressive dissolution, small caverns were changed into large karstic forms, in which the ore minerals precipitated ultimately. These findings emphasize the importance of sedimentological analysis to the understanding of the evolution of the Kraków-Silesia ore province.

4

Possibility of Huntite presence in the Triassic limestones of Opole Silesia

Stanienda K.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2013

|

T. 29, z. 3

79--98

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań próbek skał węglanowych pobranych z utworów triasowych, w obszarze Śląska Opolskiego. Przedmiotem badań była identyfikacja huntytu – fazy węglanowej, o podwyższonej, w porównaniu z kalcytem magnezowym i dolomitem, zawartości magnezu. Huntyt powstaje zwykle wskutek procesów hydrotermalnych, wietrzenia dolomitu lub w wyniku przeobrażenia, w warunkach wysokich temperatur, kalcytu magnezowego. W skałach osadowych występuje w utworach strefy wadycznej (aeracji). W celu stwierdzenia obecności huntytu, wybrane próbki skał poddano analizom FTIR, rentgenowskiej oraz badaniom w mikroobszarach. Minerał ten zidentyfikowano w skałach wapienia muszlowego, w wapieniach warstw gogolińskich, górażdżańskich, dziewkowickich i karchowickich. [...]

EN

This article presents the results of studies of Triassic carbonate rock samples taken from the area of Opole Silesia. The aim of the study was the identification of a huntite-carbonate phase characterized by a higher content of magnesium in comparison with magnesium calcite and dolomite. Huntite is usually formed during hydrothermal processes or weathering of dolomite. It could be also a product of magnesium calcite transformation under high temperatures. In sedimentary rocks, this mineral occurs in deposits of the vadose-water zone. Selected rock samples were examined using FTIR spectrometry, X-ray diffraction, and microprobe measurements. Huntite was identified in Muschelkalk rocks, in the limestones of the Gogolin Beds, Górażdże Beds, Dziewkowice Beds, and Karchowice Beds. [...]

5

Fazy mineralne w triasowych skałach węglanowych rejonu Chorzowa

Stanienda K., Nowak J., Kukiełka T.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2012

|

T. 28, z. 3

71-91

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań próbek skał węglanowych pobranych z utworów triasowych w rejonie północnej części Chorzowa. Przedmiotem badań była identyfikacja faz mineralnych, obecnych w tych skałach, szczególnie faz węglanowych. W północnej części Chorzowa występują utwory triasowe reprezentowane przez skały stropowej części profilu pstrego piaskowca oraz spągowej części profilu utworów wapienia muszlowego - warstw gogolińskich. Utwory te eksploatowane były w XIX i pierwszej połowie XX wieku. W artykule przedstawiono wyniki analiz próbek skał węglanowych, pobranych z tych warstw. Wykonano ich opis petrograficzny, badania mikroskopowe w świetle przechodzącym, analizy dyfraktometryczne oraz badania składu chemicznego w mikroobszarach z wykorzystaniem mikroskopu skaningowego. Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że w utworach pstrego piaskowca dominują dolomity. W składzie mineralnym tych skał, poza dolomitem, stwierdzono obecność sparytowego kalcytu, ponadto zidentyfikowano również kwarc, minerały ilaste, muskowit oraz związki żelaza. Utwory wapienia muszlowego to głównie wapienie, a także zlepieńce otoczaków wapiennych scementowane spoiwem węglanowym. W składzie mineralnym tych skał dominuje kalcyt dwóch generacji. Kalcyt pierwszej generacji tworzy ziarna mikrytowe, natomiast kalcyt drugiej generacji występuje w postaci ziaren sparytowych, zróżnicowanych pod względem wielkości i kształtu. Miejscami w ziarnach sparytowych można zaobserwować doskonałą łupliwość romboedryczną. Ponadto w skałach zidentyfikowano również dolomit, a z minerałów niewęglanowych - kwarc, muskowit oraz minerały ilaste. Badania mikroskopowe wykazały zróżnicowanie struktur próbek wapieni od biomorficznej, przez organodetrytyczną, sparytową, mikrosparytową do mikrytowej.

EN

This article presents the results of research on carbonate rock samples taken from Triassic sediments of the northern area of Chorzów City. The aim of the research was to identify the mineral phases of these rocks, especially carbonate phases. The rocks from the roof part of the Bundsandstein profile and floor part of the Muschelkalk profile - Gogolin Beds - are typical sediments from the northern part of Chorzów City. These rocks were mined in the XIX century and the beginning of the XX century. The article also presents the results of research on samples of carbonate rocks taken from investigated strata. It provides a Petrographic description, the results of microscopic analysis executed in polarized, transmitted light, X-ray analysis, and microprobe measurements using a scanning microscope. The results of these analyses showed that dolomites dominate in the Bunsandstein strata. Dolomites (The sampled rocks?) are composed mainly of dolomite, but sparry calcite was also identified. Moreover, quartz, clay minerals, muscovite and iron minerals were observed in the Bundsandstein rocks. The Muschelkalk sedimentsare mainly represented by limestone. In some areas, conglomerates were also found. The conglomerates are composed of carbonate rock boulders connected by carbonate cement. Two generations of calcite were observed while investigating the limestone. The first generation calcite is micritic, and the second generation calcite forms sparry crystals different in size and shape. In some areas of the sparry calcite it is possible to observe perfect rhobohedral cleavage. Moreover, dolomite, rhodohrosite, and noncarbonate minerals like quartz, muscovite, and clay minerals were identified. The results of microscopic analysis also showed that the limestone is different in texture. The limestone presents the following textures: biomorphic, detrical, sparry, microsparry and micritic.

6

Nowe jednostki litostratygraficzne w randze warstw w obrębie formacji gogolińskiej (trias środkowy) na Śląsku Opolskim

Kowal-Linka M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2

153-174

PL

Ogniwo wapienia krynoidowego z Zakrzowa zostało rozdzielone na trzy jednostki podrzędne: warstwę wapienia pelitowego z Krapkowic zbudowaną z cienkoławicowych, falisto-gruzłowych, marglistych wapieni pelitowych, warstwę wapienia organodetrytycznego z Dąbrówki utworzoną z grubo- i średnioławicowych, warstwowanych przekątnie wapieni organodetrytycznych (krynoidowych), warstwę wapienia organodetrytycznego z Podboru składającą się z cienko- i średnioławicowych wapieni organodetrytycznych, wapieni pelitowych oraz podrzędnie zlepieńców śródformacyjnych. Dolna część leżącego powyżej ogniwa margla ze Skały, zbudowana lokalnie ze zlepieńca śródformacyjnego z dużymi intraklastami przykrytego zlepieńcem śródformacyjnym z małymi intraklastami, została wydzielona jako warstwa zlepieńca śródformacyjnego z Kociny. Leżące powyżej ogniwo wapienia komórkowego z Emilówki zostało rozdzielone na dwie jednostki podrzędne: warstwę wapienia organodetrytycznego z Karłubca zbudowaną z cienko- i średnioławicowych wapieni organodetrytycznych i pelitowych oraz warstwę wapienia marglistego z Otmętu utworzoną z silnie porowatych, cienkoławicowych wapieni marglistych (dedolomitów).

EN

The Zakrzów Crinoidal Limestone Member is subdivided into the three subordinate units: the Krapkowice Pelitic Limestone Bed built of thin-bedded, wavy-bedded and crumpled marly pelitic limestones, the Dąbrówka Bioclastic Limestone Bed consisting of thick- to medium-bedded, cross-bedded bioclastic limestones (crinoidal), the Podbór Bioclastic Limestone Bed built of thin- to medium-bedded bioclastic limestones, pelitic limestones and intraformational conglomerates. The lower part of the Skała Marl Member consisting locally of the intraformational conglomerate with big intraclasts covered by the intraformational conglomerate with small intraclasts is designed as the Kocina Intraformational Conglomerate Bed. The Emilówka Cellular Limestone Member is subdivided into the two subordinate units: the Karłubiec Bioclastic Limestone Bed built of thin-to medium-bedded bioclastic and pelitic limestones and the Otmęt Marly Limestone Bed consisting of strongly porous, thin-bedded marly limestones (dedolomites).

7

The Lower Muschelkalk crinoids from Raciborowice, North-Sudetic Basin, SW Poland

Głuchowski E., Salamon M.

Geological Quarterly

|

2005

|

Vol. 49, No. 1

83--92

EN

Five Middle Triassic crinoid taxa: Eckicrinus radiatus (Schauroth, 1859), Holocrinus acutangulus (Meyer, 1847), H. dubius (Goldfuss, 1831), Dadocrinus sp. and Encrinidae gen. et sp. indet., from the North-Sudetic Basin, are described. The occurrence of Eckicrinus radiatus (Schauroth) is reported in the area for the first time. Based on the stratigraphic distribution of the crinoids, the ranges of three crinoid zones (Dadocrinus Zone, acutangulus Zone and dubius Zone) have been constrained. A modified correlation between the Lower Muschelkalk deposits of the North-Sudetic Basin, Upper Silesia and the Holy Cross Mountains is proposed.

8

Holocrinid columnals from the Upper Muschelkalk of the Holy Cross Mts. (eastern part of the Germanic Basin)

Salamon M. A.

Geological Quarterly

|

2005

|

Vol. 49, No. 1

105--107

EN

A few isolated columnals of a holocrinid have been found in Ladinian Upper Muschelkalk deposits (probably Ceratites Beds) in the OEwioelina valley (northern margin of the Holy Cross Mts.). Although they are poorly preserved and not diagnostic at species level, this is the first occurrence of the genus Holocrinus in the Upper Muschelkalk of the eastern part of the Germanic Basin. This crinoid indicates faunal immigration from the Tethys through reactivated East-Carpathian Gate.

9

An explanation for low endemism of Triassic crinoids fromthe epicontinental Germanic Basin, Poland

Salamon M. A., Niedźwiedzki R.

Geological Quarterly

|

2005

|

Vol. 49, No. 3

331--338

EN

A summary of known crinoid taxa in the Polish part of the Triassic Germanic Basin, including their presence elsewhere, is documented. At present, 13 taxa and 3 ecophenotypes of crinoids have been recorded from that area, only one of them being endemic. In the Lower Muschelkalk and lower part of theMiddleMuschelkalk, taxa widespread both in the Tethys and Germanic Basin, or Tethyan taxa, dominate. In the Upper Muschelkalk crinoids are very rare in Poland, being represented by Encrinus liliiformis and Holocrinus sp. Many of the species occurring in the central part of the Germanic Basin in the Upper Muschelkalk have not been recorded in the eastern part of the basin. The degree of endemism of the crinoid fauna in theMuschelkalk is markedly lower than the degree of endemism of the rest of the benthonic macrofauna. This probably resulted from huge number of crinoids forming "crinoid gardens" that produced large number of larvae, increasing the chances of successful geographical expansion of crinoids.

10

Encrinus cf. liliiformis Lamarck, 1801, the youngest crinoid from the Polish Muschelkalk (Middle Triassic)

Salamon M.A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2005

|

T. 31, z. 2

243-252

EN

The paper reports first undoubted occurrence of crinoid species Encrinus cf. liliiformis from the Upper Muschelkalk (Middle Triassic) of Poland. Contrary to previous records, it has been found the species occurs only in Upper Muschelkalk sediments. On the basis of known evidence, it seems that E. cf. liliiformis migrated east to west through the reactivated East-Carpathian Gate

PL

Po raz pierwszy udokumentowano pewną obecność liliowca Encrinus cf. liliiformis w osadach górnego wapienia muszlowego (środkowy trias) Polski. W przeciwieństwie do poprzednich doniesień wykazano, że gatunek ten występuje jedynie w górnym wapieniu muszlowym. Szereg przesłanek świadczy o migracji E. cf. liliiformis ze wschodu na zachód przez reaktywowaną bramę wschodnio-karpacką

11

Origin of chert nodules from the Polish Muschelkalk, Middle Triassic

Kwiatkowski S.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2005

|

Vol. 75, No 3

287-308

EN

In the Muschelkalk of Poland, carbonate nodules and chert nodules (siliceous and silico-carbonate ones) occur in two regions: the Upper Silesia and the Holy Cross Mountains. The chert nodules were formed by silicification of carbonate deposit, what is proved by silicified skeletal remains of carbonate fauna. The primary deposit formed in aerobic and sometimes evaporitic conditions was permeable, not lithified, and contained some per cent of SiO2. The silicification advanced either radially from the centre outwards, or from the outer surface inwards. In the latter case, a precursor of chert nodule was probably a carbonate nodule. The formation of chert nodules proceeded in two stages. In the first stage, the primary fabrics of rock were silicified but preserved, while in the second one they were destroyed. Simultaneously, the organic matter and iron were removed. Lithification advanced from the outer surface inwards. At first, the whole nodule was in a semi-plastic state, what is proved by the occurrence of plastic deformations. Some deformations have been induced by earthquake tremors. With aging of the nodule, only its outer, indurated part underwent cracking. The cortex was developed mostly after nodule's lithification at the expense of the outer part of the nodule, and it entered into the nodule's interior along the cracks. The transformations in particular nodules were stopped in various stages of their development.

PL

W wapieniu muszlowym Polski nodule czertowe (krzemionkowe i krzemionkowo-wapienne) oraz węglanowe (Tabela 1) występuj ą wyłącznie w dwóch regionach: górnośląskim i świętokrzyskim (Fig. 1, 2). Regiony te odpowiadają dwóm połączeniom morza wapienia muszlowego z Tetydą - bramie wschodnio-karpackiej i bramie morawskiej. W obu regionach ilość i wielkość nodul zmniejsza się ku ich peryferiom. Występowanie nodul jest nieregularne lecz obfite w niektórych poziomach (Fig. 2), w skałach osadzonych w warunkach dobrego utlenienia (w wapieniach organogenicznych lub oolitowych) i w węglanowych osadach powstających wspólnie z ewaporatami. Nodule tworzyły się w osadzie węglanowym, niezlityfikowanym, przepuszczalnym, zawierającym kilka procent krzemionki i kilka procent substancji organicznej. W skałach zawierających nodule czertowe zawartość krzemionki w samym wapieniu jest niższa niż w skałach bez nodul, co dowodzi, że zawartość krzemionki w pierwotnym osadzie była mniej więcej wyrównana i utworzenie nodul czertowych nie było powiązane z dodatkową dostawą krzemionki do osadu. Nie było też żadnego wpływu opadów tufowych. Zsylifikowane szczątki węglanowej pierwotnie fauny dowodzą, że nodule czertowe utworzyly się przez sylifikację skały węglanowej. Poziome wymiary nodul są zawsze większe od ich wymiarów pionowych, co prawdopodobnie wynika z większej przepuszczalności horyzontalnej osadu i większej dostawy krzemionki lub węglanu w poziomie niż w pionie. Nodule utworzone w warunkach ewaporacyjnych są bardziej spłaszczone, co świadczy, że w tych warunkach różnica między przepuszczalnościami osadu w pionie i poziomie była większa niż w innych osadach. W nodulach czertowych sylifikacja obejmowała całkowicie lub częściowo (Fig. 5C) ooidy, onkoidy i drobne resztki szkieletowe. Duże wapienne skorupki fauny były zazwyczaj rozpuszczane z pozostawieniem próżni (Fig. 4B). Często nodule czertowe zawierają relikty skały macierzystej, zazwyczaj w centrum noduli (Fig. 3A,F, 4D) oraz żyły i romboedry węglanowe utworzone w czasie diagenezy (Fig. 5B). Sylifikacja postępowała bądź od środka noduli na zewnątrz, bądź od zewnątrz ku środkowi.Wpierwszym przypadku niekiedy powierzchnia noduli zatrzymywała się na dużej skorupie (Fig. 4C). Także nodule o strukturze grubych pasm powstały prawdopodobnie przez wzrost od środka w zmieniających się warunkach fizyko-chemicznych. We wnętrzach nodul tworzących się od zewnątrz węglany dominują nad krzemionk ą w środku noduli (Fig. 4E, F). Takie nodule powstały prawdopodobnie przez sylifikację nodul wapiennych. Części nodul, w których dominują węglany są dużo bardziej zanieczyszczone substancj ą organiczną niż części, w których dominuje krzemionka (Fig. 5A). Wyróżniono dwa etapy tworzenia się noduli czertowej. W pierwszym sylifikacja obejmuje elementy pierwotnej skały – ooidy, onkoidy (Fig. 5C), szczątki szkieletowe, laminację (Fig. 3E, D, 7D) nie niszcząc ich kształtu, zachowując część pierwotnej porowatości i tworząc w ten sposób strukturę widmową, przeważnie ciemnej barwy. W drugim stadium sylifikacja powoduje zniszczenie kształtów elementów pierwotnej skały, zmniejszenie porowatości i wyparcie na zewnątrz znacznej części substancji organicznej i związków żelaza (Fig. 3E, 6D). Usunięcie substancji organicznej następuje prawdopodobnie przez utworzenie rozpuszczalnych związków organiczno-krzemionkowych i ich od prowadzenie na zewnątrz. Powstaje struktura homogeniczna (Fig. 3H, 4G), zazwyczaj jasna. Najczęoeciej struktura widmowa występuje w środku noduli, a struktura homogeniczna ją otacza. Niekiedy cała nodula jest zachowana w jednej strukturze widmowej lub homogenicznej. Oprócz tych dwóch podstawowych struktur wyróżniono: 1) strukturę grubopasmową (Fig. 3I, 4E, 6A, 7F, H), w której współśrodkowe pasma różnią się składem mineralnym, strukturą lub kolorem, 2) strukturę drobnopasmową typu pierścieni Lieseganga (Fig. 6B, C), 3) strukturę kłębkową (Fig. 6D, E) porozrywanych i skłębkowanych pasm, 4) strukturę krystaliczną (Fig. 7A) drobno przekrystalizowanej krzemionki. Struktury te współwystępują ze strukturami widmową i homogeniczną. Lokalnie obserwowano przejścia od struktury grubopasmowej do kłębkowej (Fig. 6F, G, H). Nodule czertowe były początkowo przez krótki czas w stanie półplastycznym, o czym świadczą: 1) struktura kłębkowa powstała prawdopodobnie ze struktury grubopasmowej przy trzęsieniu ziemi, 2) rzadko występujące w nodulach pionowe rurki puste lub wypełnione kalcytem lub krzemionką -prawdopodobnie oelady ichnofauny (Fig. 7C, D) i 3) rzadko występujące pogrązy wapienia w stropie nodul czertowych (Fig. 7B) Oprócz typowych nodul czertowych z wyraźnymi granicami występują rzadko skupienia krzemionki z zatartymi granicami (Fig. 7E). W większości nodul czertowych występują spękania, czasem przechodzące w skałę otaczającą, czasem ograniczone do samych nodul. W nodulach krzemionkowych (nie krzemionkowo-wapiennych) spękania sa często wypełnione osadem identycznym ze skałą macierzystą (Fig. 4G, H, 6C, 7G), co dowodzi, że powstały przed lityfikacją skały macierzystej. Stwardnienie plastycznych nodul zaczynało się od zewnątrz. Początkowo tworzyła się twarda skorupka otaczająca miękkie jądro. Płytkie spękania ograniczały się do tej skorupki. Na powierzchni większości nodul występuje jasna, porowata kora (Fig. 3C, F, H), która często wnika wzdłuż spękań do wnętrza noduli (Fig. 3A, D, H, 4F). Tworzyła się więc po powstaniu spękań. Kora noduli czertowych wapienia muszlowego Polski tworzyła się inaczej niż kora czertowych noduli kredy Francji (Tabela 2). Wspólne występowanie w tych samych odsłonięciach nodul krzemionkowych, wapienno-krzemionkowych i wapiennych, o różnych strukturach, z korą lub bez kory, ze spękaniami wypełnionymi lub nie wypełnionymi osadem dowodzi, że diageneza w poszczególnych nodulach przebiegała różnie i zatrzymywała się w różnych stadiach swego rozwoju.

12

Masowe nagromadzenie artykulowanych szkieletów wężowideł w osadach środkowego triasu Górnego Śląska i ich implikacje tafonomiczne

Salamon M. A., Zatoń M.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 10

997--1001

EN

Due to their poor fossilization potential, fully articulated ophiuroids are extremely rare in the fossil record. Therefore much of their evolutionary history is based on the study of isolated skeletal elements. In this paper the mass-occurrence and taphonomy of articulated ophiuroids from the Middle Triassic of Wojkowice, Upper Silesia [S. Poland] is described. The assemblages consist of monospecific and multiindividual beds with small ophiuroids Aspiduriella similis [Eck]. Among 134 analysed specimens, 86 % are partially disarticulated, without distal and middle parts of their arms. Nearly all specimens are preserved with their oral side turned up. The high percentage of articulated specimens embedded within thin, fine-grained layer underlied by biomicrites with a few crinoid ossicles, indicates rapid burial in the deeper part of the shelf, below the crinoids habitat, caused by high-energy [storm] event in a shallow part of the basin. Apart from palaeobiological merit, such obrution deposits, characteristic for many Konzentrat-Lagerstätten accumulations, are very useful in recognizing the sedimentary environment dynamics and in stratigraphic correlations.

13

New data on Middle Triassic echinoderms from the Sudetes Mountains

Salamon M., Niedźwiedzki R., Walter R.

Geological Quarterly

|

2003

|

Vol. 47, No 2

133-138

EN

This paper describes the Triassic ophiuroid genus Aspiduriella and outlines the stratigraphic ranges of crinoids and echinoids in the Lower Muschelkalk strata of the North-Sudetic Basin. It is shown that, contrary to previous opinion, echinoderm taxa occurred in the North-Sudetic Basin at the same time as in other areas of the eastern part of the Germanic Basin.

14

A new ceratite record from Upper Silesia (Poland)

Salamon M., Eagle M. K., Niedźwiedzki R.

Geological Quarterly

|

2003

|

Vol. 47, No 3

281-288

EN

A new ceratite locality from Gołuchowice (Upper Silesia, Poland) is described. Ceratites from the spinosus group found there include Ceratites (Acanthoceratites) cf. praespinosus, found for the first time in Upper Silesia. Five ceratite zones are proposed for that region: pulcher, robustus, compressus, evolutus and spinosus. The taxonomic compositions of individual ceratite zones from Upper Silesia are almost identical to those of corresponding zones from the Holy Cross Mountains. However, ceratite zones in Poland show lower taxonomic diversity than their equivalents in Germany.

15

Revision of stratigraphic ranges of selected invertebrate taxa from the Muschelkalk in Silesia

Niedźwiedzki R.

Geological Quarterly

|

2002

|

Vol. 46, No 2

219-234

EN

New occurrences of some invertebrates in the Silesian Muschelkalk are presented, hanging the stratigraphic ranges of these taxa, especially in the Dziewkowice Formation. 13 taxa have been found for the first time in this formation or had their stratigraphic ranges revised in the last two decades.

16

Triassic brittlestar beds of Poland : a case of Aspiduriella ludeni (v. HAGENOW, 1846) and Arenorbis squamosus (E. PICARD, 1858)

Radwański A.

Acta Geologica Polonica

|

2002

|

Vol. 52, nr 4

395-410

EN

Exemplified by a new occurrence site of mass-aggregated Aspiduriella ludeni (v.HAGENOW, 1846) from the Lower Muschelkalk (lowest Anisian) sequence of the Holy Cross Mountains, Central Poland, discussed are life conditions of ophiuroids in that region of Muschelkalk Basin (Middle Triassic) in Central Europe. Postulated is their fast deposition (burial) by the rip-current transport of alive, possibly torpid, and/or newly specimens captured by stormy agitation from their shallow subtidal and/or intertidal habitats. The palaeogeographical setting of the Holy Cross region is compared to that of the Silesia region in southern Poland, highly influenced till the early-Middle Triassic by oceanic waters of the Tethyan Realm. Shortly reviewed and/or discussed are the formerly known ophiuroid occurrences in Silesia, to be supplemented by a mass-aggregated case of Arenorbis squamosus (E.PICARD, 1858). Commented are also other ophiuroid aggregations reperted from the Muschelkalk Basin, and whose occurrence is considered in terms of their environmental conditions controlled both by physical (fluctuation of water parameters, and its dynamics) and biotic (low predation stress) agents. A biogeographical significance of the Aspiduriella during Triassic is outlined, to suggest its Muschelkalk-refugee provenance in the late Middle and Late Triassic of the Tethyan Realm.

17

Stratygrafia retu i wapienia muszlowego z południowo-zachodniej Polski

Senkowiczowa H.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2000

|

nr 390

97-166

PL

W opracowaniu przedstawiono wykształcenie, rozprzestrzenienie i podział stratygraficzny retu i wapienia muszlowego w południowo-zachodniej części Polski. Materiału do rozważań dostarczyły dane z 43 otworów wiertniczych opracowane przez autorkę i liczne opracowania otworów wiertniczych znane z literatury. Na podstawie cech litologicznych i zespołów fauny oraz flory dokonano szczegółowego podziału osadów.

EN

The study shows lithology, occurrence and stratigraphical subdivision of Roethian and Muschelkalk deposits in the southwestern part of Poland. The material was derived from 43 boreholes analysed by the author, and a number of boreholes described in literature. A detailed subdivision of the deposits have been possible on the basis of lithological features and faunal and floral assemblages.

18

Conodont biostratigraphy of the Muschelkalk (Middle Triassic) in the central part of the Polish Lowlands

Narkiewicz K.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 3

313-328

EN

Conodonts have been found in the Muschelkalk intervals in seven deep wells located in the central part of the Polish Middle Triassic basin. Total number of 80 specimens has been ascribed to 18 form-species. The presence of Paragondolella hanbulogi and Neogondolella balcanica is reported for the first time in Polish sections. Germanica and kockeli Zones of the late early Anisian, Pelsonian and ?earliest Illyrian have been found in the Lower Muschelkalk deposits. The Middle Muschelkalk corresponds to the Illyrian without its latest part, and to ?latest Pelsonian. Presence of the Zones 1, 2 and 4, found in the Upper Muschelkalk, allowed to correlate these deposits with the late Illyrian, Fassanian and earliest Longobardian. Analysis of geographical distribution of the investigated species revealed that only cosmopolitan conodonts occur in the Lower Muschelkalk whereas its upper part contains also forms endemic for the German Province.

PL

Utwory wapienia muszlowego zbadano w 9 otworach wiertniczych. Do badań biostratygraficznych wytypowano 107 próbek z utworów retu, wapienia muszlowego dolnego, środkowego i górnego oraz kajpru dolnego. Konodonty stwierdzono tylko w 14 próbkach pochodzących z utworów dolnego i górnego wapienia muszlowego. Zgromadzona kolekcja konodontowa liczy około 80 okazów należących do 8 rodzajów i 18 gatunków. Wśród nich znaleziono po raz pierwszy w Polsce dwa taksony: Neogondolella balcanica i Paragondolella hanbulogi. Na podstawie pionowych zasięgów występowania konodontów o znaczeniu stratygraficznym wyróżniono 5 poziomów konodontowych według podziału zaproponowanego dla prowincji germańskiej przez H. Kozura (1968, 1972, 1980). W utworach dolnego wapienia muszlowego stwierdzono dwa poziomy: germanica odpowiadający wyższej części wczesnego anizyku oraz kockeli w całości odniesiony do pelsonu. W utworach górnego wapienia muszlowego wyróżniono natomiast trzy poziomy: poziom I wiekowo odpowiadający późnemu illyrowi, poziom 2 - najmłodszemu illyrowi i najstarszemu fassanowi oraz poziom 4 -najmłodszemu fassanowi i najstarszemu longobardowi. Najstarszy poziom germanica stwierdzono w otworze Piotrków Trybunalski IG 1. Określono go na podstawie występowania gatunku Neogondolella regale. Poziom kockeli obecny w otworze Konary IG 1, wydzielono na podstawie gatunku przewodniego dla tego poziomu Nicoraella kockeli. Poziom 1 stwierdzono w otworze Książ IG 2. Charakteryzują go gatunki Neogondolella mombergensis i N. acuta. Poziom 2 stwierdzony w otworach Brześć Kujawski IG 1 i Krośniewice IG 1 wydzielono na podstawie współwystępowania gatunków Neogondolella mombergensfs, N. prava, N. constricta, N cornuta i N. balcanica. Poziom 4 stwierdzono w otworach Książ IG 2, Konary IG 1 i Piotrków Trybunalski IG I. Określono go na podstawie gatunku przewodniego dla tego poziomu Neogondolella haslachensi.c. Badane utwory w otworze Ciechocinek IG 1 odniesiono do pelsonu i ?najstarszego illyru, a w otworze Zgierz IG 1 udało się je zaliczyć tylko ogólnie od wcześniejszego anizyku do ?najstarszego illyru. Wyniki uzyskane z Niżu Polskiego są niewystarczające dla dokładniejszego określenia granic chronostratygrafcznych. Porównując je z granicami pięter i podpięter wyznaczonych w profilach Gór Świętokrzyskich i Śląska (J. Trammer, 1972, 1975; K. Zawidzka, 1975; J. Trammer, K. Zawidzka, 1976) utwory dolnego wapienia muszlowego wiekowo odpowiadałyby wyższej części wczesnego anizyku, pelsonowi i ? najstarszemu illyrowi. Utwory środkowego wapienia muszlowego odpowiadałyby illyrowi bez jego późnej części i ?najpóźniejszemu pelsonowi. Pozycja chronostratygraficzna dolnej granicy środkowego wapienia muszlowego jest niejasna. Utwory górnego wapienia muszlowego odpowiadałyby późnemu illyrowi, fassanowi i najstarszemu longobardowi. Analiza rozprzestrzenienia geograficznego badanych konodontów wskazuje, że zgodnie z wcześniejszymi poglądami (J. Trammer, 1972, 1975; J. Głazek i in" 1973; K. Zawidzka, 1975) istniało połączenie między basenem polskim a oceanem Tetydy w czasie powstawania utworów dolnego i górnego wapienia muszlowego. W wapieniu muszlowym dolnym stwierdzono wyłącznie formy kosmopolityczne, a w górnym również endemiczne dla prowincji germańskiej.