Celem artykułu jest wskazanie podstawowych przemian, które dokonały się w przedmiocie zachowań transportowych mieszkańców polskich miast w okresie ostatnich 50 lat. W 2019 r. przypada 50. rocznica przeprowadzenia w Polsce pierwszych kompleksowych badań ruchu (KBR). W związku z tym mijające pół wieku historii badań w polskich miastach to dobra okazja by dokonać ich przeglądu i podsumowania. Okres ostatnich 50 lat był czasem burzliwych przemian społeczno-gospodarczych i politycznych, obejmował liczne momenty przełomowe, w tym choćby transformację ustrojową, wstąpienie do Unii Europejskiej itd. W artykule zostały zgromadzone i zaprezentowane podstawowe wyniki zrealizowanych kompleksowych badań ruchu w polskich miastach wraz z odniesieniami do stosowanych metod badań. Podjęto także próbę identyfikacji najważniejszych trendów zaznaczających się w zachowaniach transportowych ludności przez ostatnie 50 lat, a także scharakteryzowano zjawiska, które do tych zmian się przyczyniły. W ostatniej części artykułu zostały przedstawione możliwości wykorzystywania wyników badań i korzyści płynące z prowadzenia regularnego monitoringu mobilności mieszkańców miast.
EN
The main aim of the article is to present the most important transformations in travel behaviours of citizens in urban areas in Poland in the last 50 years. The first complex traffic survey were conducted in 1969, so 50th anniversary of such researches seem to be a good occasion to the summaries. In analysed period important socio-economic and political transformations could be observed. Such critical junctions as the fall of communism, accession to the European Union, etc. had important role in changing mobility patterns of inhabitants. In our article we collected and compared the results of traffic surveys conducted in Polish cities in the last 50 years. Based on this database we were able to identify the most important transformations of travel behaviours. Also the origins of these changes were investigated. Finally, we discussed the possibilities of the use of mobility data and advantages of regular monitoring of travel behaviours in urban areas.
Modelowanie osobowego ruchu drogowego na poziomie krajowym w Polsce nie było jak dotąd przedmiotem wielu pogłębionych analiz przestrzennych. Wynika to przede wszystkim z braku kompleksowych badań ruchu obejmujących cały kraj. Większość analiz realizowanych jest na poziomie miast lub aglomeracji, a w ostatnich latach – również na poziomie poszczególnych województw. Głównym celem artykułu jest rozwinięcie modelowania ruchu na całą Polskę, w szczegółowej skali przestrzennej (duża liczba rejonów transportowych na poziomie gminnym) z wykorzystaniem danych statystycznych wskazujących na lokalne uwarunkowania związane ze strukturą przestrzenną i społeczno-ekonomiczną oraz z układem powiązań funkcjonalnych. Celem poznawczym jest identyfikacja czynników mających wpływ na rozkład i natężenie ruchu pojazdów osobowych. Zaproponowana metodologia może być w przyszłości podstawą ustalenia zasad prognozowania ruchu na sieci drogowej całego kraju (na podstawie obserwacji specyficznych uwarunkowań regionalnych). Znajomość uwarunkowań regionalnych i lokalnych to szansa na terytorializację polityki transportowej (np. jako element zintegrowanych programów rozwojowych – ZPR – proponowanych w Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju).
EN
Modeling of personal road traffic at the national level in Poland has so far not been the subject of many in-depth spatial analyzes. This is mainly due to the lack of comprehensive traffic research covering the whole country. Most analyzes are carried out at the level of cities or agglomerations, and in recent years – also at the level of individual voivodships. The main objective of the article is to develop traffic modeling for the whole of Poland, in a detailed spatial scale (a large number of transport zones at the commune level) using statistical data indicating local conditions related to spatial and socio-economic structure and functional relations. The cognitive goal is to identify factors affecting the distribution and intensity of passenger vehicle traffic. The proposed methodology may in the future be the basis for establishing the rules for forecasting traffic on the entire country's road network (based on observations of specific regional conditions). Awareness of regional and local conditions is an opportunity for territorialisation of transport policy (eg. as a part of integrated development programs – ZPR – proposed in the Strategy for Responsible Development).
Udział kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz role pełnione w rodzinie determinują różnice w ich zachowaniach komunikacyjnych, m.in. w zakresie motywacji podróży, ich liczby i wykorzystywanych środkach transportu. W artykule zaprezentowano te odmienności. Tezy sformułowane na podstawie badań przeprowadzonych na poziomie UE oraz w innych krajach, zweryfikowano wynikami badań podróży z kilku miast polskich. Analizy przeprowadzone na gruncie krajowym potwierdziły wnioski płynące z badań zagranicznych. Motywacje podróży mężczyzn są częściej związane z pracą i załatwianiem spraw służbowych, natomiast kobiet – z zakupami, załatwianiem spraw związanych z domem oraz towarzyszeniem innym osobom, w tym dzieciom. Znaczne różnice w liczbie podróży odbywanych przez kobiety i mężczyzn zauważalne są szczególnie w przypadku osób w wieku 25–59 lat, w analizach uwzględniających ich status. Kobiety częściej podróżują pieszo i środkami transportu zbiorowego, zaś mężczyźni – samochodem, motocyklem i rowerem.
EN
The participation of women and men in the labor market and roles in the family determine the differences in their travel behaviour, including trip purpose, trip number and modal split. The article presents these differences. Theses formulated on the basis of research carried out at the EU level and in other countries were verified by the results of travel surveys from several Polish cities. The analyzes carried out for Polish cities confirmed conclusions drawn from foreign research. Male trip purposes are more often related to commuting and business, while women – to shopping, running family errands and accompanying other family members. Significant differences in trip number are noticeable especially for people aged 25 to 59, in analyzes that take their status into account. Women travel more often on foot and by public transport, while men – by car, motorbike and bicycle.
Celem głównym artykułu jest przedstawienie założeń i rezultatów sześciu modeli jednomotywacyjnych, w tym sześciu rozkładów ruchu dla ruchu pojazdów osobowych na sieci dróg krajowych i wojewódzkich w 2010 r. z wykorzystaniem oprogramowania VISUM. Przedstawiono wyniki ćwiczenia rozkładu ruchu w hipotetycznej sytuacji, gdy cały ruch jest realizowany w jednej z sześciu wyróżnionych motywacji. Celem dodatkowym jest pokazanie implikacji przestrzennych wynikających ze złożenia sześciu modeli jednomotywacyjnych składających się na jeden model wielomotywacyjny. Generalnie wysoki poziom dopasowania w modelach jednomotywacyjnych (poza ruchem turystycznym) świadczy o koncentrowaniu się różnych rodzajów ruchu na tych samych odcinkach. Model wielomotywacyjny jest najlepiej dopasowanym modelem (R2 = 0,72). Prowadzi to do wniosku, że połączenie sześciu motywacji w jednym modelu powiodło się i doprowadziło do poprawy jego dopasowania.
EN
The main goal of the article is to present the assumptions and results of six single-purpose models, including six traffic distribution patterns for passenger cars on the national and voivodship roads network in 2010 with the use of VISUM software. The results of the scientific exercise of a hypothetical situation, where all traffic is realized in one of six distinguished purposes. The additional goal is to show spatial implications resulting from the submission of six single-purpose models into one consisting of one multi-purpose model. Generally, the high level of matching in the single-purpose models (except for the tourist traffic) indicates the concentration of different types of traffic on the same sections. The multi-purpose model is the best fitted model (R2 = 0.72). This leads to the conclusion that the combination of six purposes in one model was successful and led to an improvement in its fit.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule scharakteryzowano specyfikę przestrzeni metropolitalnej Aglomeracji Górnośląskiej. Przedstawiono także rys historyczny dotyczący wykonanych na tym obszarze badań zachowań komunikacyjnych. Zaprezentowano również, w sposób syntetyczny, wybrane wyniki badań zachowań komunikacyjnych mieszkańców 13 gmin Aglomeracji Górnośląskiej przeprowadzonych w latach 2007 i 2009, ze szczególnym uwzględnieniem wskaźnika ruchliwości mieszkańców.
EN
The article deals with a specification of the Silesian metropolitan area. The draft on history of the surveys of travel behaviours of the inhabitants has been presented. The selected results of travel behaviours for 13 communes within the Silesian conurbation has also been introduced. Such surveys were held in 2007 and 2009. The results point out the motion factor of the inhabitants of all communes that were undertaken in this analysis.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.