Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Issues of perception of technical equipment in historical buildings and disturbance of their historical character

Omieciński Tomasz

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

499--516

EN

Many contemporary technical elements (such as railings, light switches, power sockets, security cameras, etc.) have a very different aesthetic from the historical interiors to which they are added. Their placement in historical architectural interiors raises the question of their visibility and their power to disrupt the visual unity of an indoor space. Using logical argumentation and knowledge from the psychology of perception, a phenomenon from the discipline of architecture - the phenomenon of the perception of these elements - was analysed. Logical analysis showed that these additions do not disturb the harmony of the interior and that it does not lose its historical character. The conclusion is that their presence in the field of vision is not a radical interference with the monument.

PL

Wiele współczesnych elementów technicznych (jak barierki, włączniki światła, kontakty, kamery wideo itp.) ma zupełnie inną estetykę niż historyczne wnętrza, do których są dodawane. Umieszczanie tego typu komponentów w historycznych budynkach stwarza pytanie o ich widoczność i siłę zaburzania wizualnej jedności pomieszczenia. Metodą logicznej argumentacji, z wykorzystaniem wiedzy z psychologii percepcji, dokonano analizy zjawiska z dyscypliny architektury - zjawiska postrzegania owych elementów. Za pomocą analizy logicznej wykazano, że tego typu dodatki nie zaburzają harmonii wnętrz, więc nie tracą one swojego historycznego charakteru. Pojawia się zatem wniosek, że ich obecność w polu widzenia nie jest radykalną ingerencją w zabytek.

2

Accessibility study of historic buildings and contemporary heritage - on the example of Kielce’s public utility buildings

Gil-Mastalerczyk Joanna, Gardyńska-Kieliś Ewelina

Structure and Environment

|

2023

|

Vol. 15, no. 3

133--146

EN

Ensuring the accessibility of buildings and spaces is a common contemporary challenge, in particular for historic buildings and spaces as well as the heritage of contemporary culture. It involves all activities aimed at adapting facilities and space to the needs of people with various disabilities, including seniors. The problem of aging societies and increasing life expectancy forces extensive changes both in the approach to architectural and urban design as well as in the practice of making historic buildings accessible through architectural solutions. Particularly in existing public buildings, it becomes very important to pay attention to the specific needs and reduced psychophysical abilities of various groups of architecture recipients due to their age. For this reason, the article analyzes the accessibility of selected examples of historical objects (case studies) functioning in the structures of the modern city of Kielce - for several dozen years. In order to get acquainted with the functioning and architectural solutions of buildings, which are among the most frequented by the general public, in situ research was carried out, the multi-criteria method was used, enabling comparative analyzes and being an effective tool in making a precise assessment. The research was focused on the location of the city of Kielce, taking into account current reports and statistics indicating the largest increase in the number of people over 65 in the Świętokrzyskie Voivodeship. It was found that it is important to revise the approach and generally accepted functional and spatial solutions regarding the accessibility of this type of facilities.

PL

Zapewnienie dostępności budynków i przestrzeni jest powszechnym współczesnym wyzwaniem w szczególności dla obiektów i przestrzeni zabytkowych oraz dziedzictwa kultury współczesnej. Wiąże się ono z wszelkimi działaniami służącymi dostosowaniu obiektów i przestrzeni do potrzeb osób z różnorodnymi niepełnosprawnościami, w tym seniorów. Problem starzejących się społeczeństw i wydłużania się długości życia wymusza szerokie zmiany zarówno w podejściu do projektowania architektoniczno-urbanistycznego, jak i praktyki w zakresie udostępniania zabytkowych obiektów poprzez rozwiązania architektoniczne. Szczególnie w istniejących budynkach użyteczności publicznej bardzo ważne staje się zwrócenie uwagi na specyfikę potrzeb i obniżone, z uwagi na wiek, możliwości psychofizyczne różnych grup odbiorców architektury. Z tego względu w artykule dokonano analizy dostępności wybranych przykładów historycznych obiektów (case studies), funkcjonujących w strukturach współczesnego miasta Kielce - od kilkudziesięciu już lat. W celu zapoznania się z funkcjonowaniem oraz rozwiązaniami architektonicznymi budynków, należących do najczęściej uczęszczanych przez ogół ludzi, przeprowadzono badania in situ, wykorzystano metodę wielokryterialną, umożliwiającą przeprowadzenie analiz porównawczych i stanowiącą skuteczne narzędzie w dokonaniu precyzyjnej oceny. Badania skoncentrowano lokalizacyjnie na obszarze Kielc, mając na uwadze aktualne raporty i statystyki wskazujące na największy przyrost liczby osób powyżej 65 lat w województwie świętokrzyskim. Stwierdzono, że istotna jest rewizja podejścia i ogólnie przyjętych rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych w zakresie dostępności tego typu obiektów.

3

Zwiększenie odporności zasobu zabytkowego. Długoterminowe priorytety polityki konserwatorskiej w Polsce

Pałubska Katarzyna

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 18

149--162

PL

Analiza bieżących problemów ochrony zabytków i priorytetów Państwa w zakresie dziedzictwa wykazały konieczność podjęcia tematów, które w sposób szczególny wpływają na stabilność i efektywność systemu ochrony zabytków. Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami ma na celu realizację przepisu art. 84 w związku z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Krajowy program jest głównym dokumentem strategicznym określającym cele administracji rządowej oraz podległych jej służb i instytucji w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, a także środki służące do realizacji wyznaczonych celów. W projekcie Krajowego programu 2023-2026 dokonano diagnozy stanu ochrony zabytków w Polsce w trzech podstawowych płaszczyznach: organizacji i zadań organów ochrony zabytków w Polsce, stanu zachowania zabytków w Polsce, w tym roli i znaczenia form ochrony zabytków oraz systemów informacji o zabytkach, komunikacji, partycypacji, porozumienia i współpracy w obszarze ochrony zabytków w Polsce. Celem głównym aktualnego projektu Krajowego Programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami jest Zwiększenie odporności zasobu zabytkowego w Polsce.

EN

The analysis of current problems of monument protection and state priorities in the field of heritage showed the need to address topics that particularly affect the stability and effectiveness of the monument protection system. The National Program for the Protection and Care of Monuments aims to implement the provision of Art. 84 in conjunction with Art. 86 sec. 1 of the Act of 23 July 2003 on the protection and care of monuments (Journal of Laws of 2022, item 840). The national program is the main strategic document defining the objectives of the government administration and its subordinate departments and institutions in the field of monument protection and care, as well as measures to achieve the set goals. The draft of the National Program 2023-2026 diagnoses the status of monument protection in Poland in three basic dimensions: the organization and tasks of monument protection authorities in Poland, the state of preservation of monuments in Poland, including the role and importance of forms of monument protection and systems of information about monuments, communication, participation, agreement and cooperation in the area of monument protection in Poland. The main objective of the current draft of the National Program for the Protection and Care of Monuments is “The increasing the resilience of the historical resource in Poland”.

4

System ochrony zabytków - studium ewolucji w latach 1918-2023

Włodarczyk Małgorzata, Włodarczyk Marcin

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 18

164--190

PL

System ochrony zabytków ulegał ciągłej ewolucji. Jego początki na ziemiach polskich sięgają czasu rozbiorów. Związane są z odrębnością podejścia do „pamiątkowości” w zaborze austriackim, pruskim i rosyjskim. W zaborze austriackim dominował kolegialny tryb dla rozstrzygania spraw konserwatorskich oraz korzystanie z opinii społecznych. Ten model był w dużej mierze podstawą tworzenia systemu ochrony w 1918, w wolnej Polsce. W przeciągu 105 lat jego organizacja i funkcjonowanie zmieniały się wielokrotnie. Nadal wymaga to ciągłego doskonalenia i refleksji w tak dynamicznie zmieniających się uwarunkowaniach społecznych, politycznych, naukowych i technicznych. Nie tylko one wskazują kierunki poszukiwania zmian. Istotny jest również czynnik społeczny, widoczny tak w potrzebie ochrony zabytków, jak i w coraz silniejszej potrzebie szeroko interpretowanej opieki nad zabytkami, współczesnymi dobrami kultury oraz dziedzictwem kulturowym i krajobrazowym. Niezwykle ważny był i jest również czynnik prawny, związany z kodyfikacją zagadnień ochrony zabytków, prawa budowlanego i uwarunkowań dotyczących przestrzeni. Potrzebna wydaje się „standaryzacja” i zintegrowanie systemu ochrony zabytków i dziedzictwa kulturowego. Może także warto zastanowić się nad tzw. Kodeksem Konserwatorskim normującym całość problematyki.

EN

The system for the protection of historical monuments has evolved continuously. Its origins in the Polish lands date back to the time of the Partitions of Poland. They are connected with the distinctiveness of the approach to "memento" in the Austrian, Prussian and Russian partitions. The Austrian partition was dominated by a collegial mode for resolving conservation issues and the use of public opinion. This model was largely the basis for the creation of the preservation system in 1918, in free Poland. In the course of 105 years, its organisation and functioning have changed many times. It still requires constant improvement and reflection in such dynamically changing social, political, scientific and technical conditions. These are not the only factors that indicate the directions in which change is sought. The social factor is also important, evident both in the need to protect monuments and in the increasingly strong need for broadly interpreted care for monuments, contemporary cultural assets and cultural and landscape heritage. The legal factor, related to the codification of the issues of monument protection, building law and space conditions, was and is also extremely important. A 'standardisation' and integration of the system of protection of monuments and cultural heritage seems to be needed. It may also be worth considering a so-called Conservation Code that would standardise the whole issue.

5

Aspekty podatkowe ochrony zabytków w programie Polski Ład

Chowaniec Jakub Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 71

20--32

PL

Zmiany w przepisach prawa podatkowego wywołują sporo głosów, tak krytycznych, jak i aprobujących, i obejmują swoim zakresem wiele aspektów życia gospodarczego. Wiele z nich dotyczy również sektora kultury, w tym podmiotów zajmujących się ochroną dziedzictwa, a szczególnie zabytków. Głośna i szeroko komentowana nowelizacja przepisów podatkowych w ramach programu Polski Ład wprowadza zmiany także w odniesieniu do sektora kultury, dodając cztery nowe instytucje, które mogą przyczynić się do zwiększenia nakładów na działalność kulturalną lub ochronę dziedzictwa, umożliwiając podatnikowi skorzystanie z preferencji podatkowej. Zmiany te są w większości pozytywne, natomiast wprowadzają nowe instrumenty prawnopodatkowe do polskiego ustawodawstwa. Celem opracowania jest przybliżenie nowych rozwiązań podatkowych adresowanych do sektora kultury, ich skrótowa analiza oraz wskazanie na najważniejsze zalety i deficyty regulacyjne.

EN

The changes in tax law have led many to voice their opinions, both critical and approving, and cover many aspects of economic life. Many of them also affect the cultural sector, including those involved in the protection of heritage, particularly historic buildings. The much-publicized and widely commented amendment to the tax legislation under the Polish Deal program also introduces changes with regard to the cultural sector, adding four new institutions that can contribute to increased spending on cultural activities or heritage protection, while allowing taxpayers to benefit from tax preferences. These changes are mostly positive, while they introduce new legal and tax instruments into Polish legislation, hitherto unknown in Poland. The purpose of this paper is to present the new tax solutions addressed to the cultural sector, briefly analyze them and list their major advantages and regulatory deficits.

6

Materialne dziedzictwo kulturowe powiatu kaliskiego

Cozaś Martyna

Roczniki Studenckie Akademii Wojsk Lądowych

|

2022

|

R. 6

49--62

PL

Artykuł opisuje - jako elementy materialnego dziedzictwa kulturowego - wybrane zabytki w powiecie kaliskim. Czym jest dziedzictwo kulturowe i dobra kultury, stanowią akty prawne. Autorka tekstu nawiązuje do historii Ziemi Kaliskiej. Spośród zabytków wybiera obiekty z trzech miejscowości: Opatówka, Russowa oraz Kalisza. Są one wpisane do rejestru przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

EN

The article describes - as elements of material cultural heritage - selected monuments in the Kalisz poviat. What is cultural heritage and cultural goods are laid down in legal acts. The author of the text refers to the history of the Kalisz Land. Among the monuments, he chooses objects from three towns: Opatówek, Russów and Kalisz. They are entered in the register by the Wielkopolska Provincial Conservator of Monuments.

7

Typology and analysis of sacral wooden architecture in the Lubuskie voivodship

Rutyna Halina

Przestrzeń i Forma

|

2022

|

nr 51

263--310

EN

The article presents research on the architecture and construction of wooden churches in the Lubuskie voivodeship, which form a large group of historical buildings. Some of them are monuments of high rank, both in terms of age and stylistic value, design solutions and equipment. The remaining ones are characterized by the common historical value of the wooden cultural heritage, which emphasizes the role of the local building tradition and the originality of the log and half-timbered architecture. The article presents seven types of wood and characterizes each of them. All researched monuments are under conservation protection. Most of them are renovated on an ongoing basis, and a few have undergone complete conservation, revalorization and revitalization in recent years.

PL

Artykuł przedstawia badania architektury i budownictwa drewnianych kościołów na terenie województwa lubuskiego, które tworzą dużą grupę historycznych obiektów. Niektóre z nich są zabytkami o wysokiej randze, zarówno pod względem wieku, jak i wartości stylistycznej, rozwiązań konstrukcyjnych oraz wyposażenia. Pozostałe charakteryzuje wspólna historyczna wartość drewnianego dziedzictwa kulturowego, która podkreśla rolę miejscowej tradycji budowlanej oraz oryginalność architektury zrębowej i szachulcowej. Artykuł prezentuje dwie typologie kościołów na terenie województwa lubuskiego: pierwsza określa rodzaj konstrukcji, a druga grupuje względem kompozycji architektonicznej bryły. Część drewnianych kościołów jest na bieżąco remontowana, a nieliczne w ostatnich latach zostały poddane kompletnej konserwacji, rewaloryzacji i rewitalizacji.

8

Selected aspects of ensuring the accessibility of historical buildings for people with mobility impairments

Rymsza Barbara, Kaperczak Krzysztof

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 14

47--60

EN

This chapter is devoted to the problem of providing people with mobility impairments, using wheelchairs or crutches, and the elderly, with access to monumental buildings located in historic public spaces in Poland. Authors present current technical- and construction-related regulations concerning passageway infrastructure and the needs that result from limitations faced by people with mobility impairments. Proposals for solutions to improve accessibility are also presented in visual form, making it easier to understand the proposed solutions and showing examples of ones already applied. The paper addresses the problem of adapting sidewalks, parking spaces and entrances to buildings to speciﬁc needs, while following recommendations on conservation issues arising from the protection of cultural heritage and the historical nature of spaces around monuments. Authors of this chapter have long worked on the subject of public spaces’ accessibility to people with disabilities, basing on their own experience of wheelchair use. This chapter aims to show historic site administrators how accessibility to historic sites can be improved with minimal intervention and how cultural assets can be made enjoyable to people with special needs.

PL

Niniejszy artykuł jest poświęcony problemowi zapewnienia osobom z niepełnosprawnością ruchową, poruszającym się na wózkach inwalidzkich lub o kulach, a także osobom starszym, dostępu do obiektów zabytkowych zlokalizowanych w historycznych przestrzeniach publicznych w Polsce. Autorzy przedstawiają aktualne przepisy techniczno-budowlane dotyczące infrastruktury przejść oraz potrzeby wynikające z ograniczeń, z jakimi spotykają się osoby z niepełnosprawnością ruchową. Propozycje rozwiązań poprawiających dostępność przedstawiono również w formie wizualnej, ułatwiając zrozumienie proponowanych rozwiązań oraz pokazując przykłady już zastosowanych. W pracy poruszono problem dostosowania chodników, miejsc parkingowych i wejść do budynków do określonych potrzeb, stosując się jednocześnie do zaleceń dotyczących kwestii konserwatorskich wynikających z ochrony dziedzictwa kulturowego i historycznego charakteru przestrzeni wokół zabytków. Autorzy tego artykułu od dawna zajmują się tematyką dostępności przestrzeni publicznych dla osób niepełnosprawnych, opierając się na własnych doświadczeniach związanych z korzystaniem z wózków inwalidzkich. Artykuł ten ma na celu pokazanie administratorom obiektów zabytkowych, jak przy minimalnej interwencji można poprawić dostępność obiektów zabytkowych oraz jak można uczynić dobra kultury przyjemnymi dla osób o specjalnych potrzebach.

9

Dachówki ceramiczne wykonane w XIX-wiecznej technologii - spełnienie wymagań konserwatorskich oraz przepisów technicznych

Ałykow Krzysztof, Napiórkowska-Ałykow Magdalena, Nieruchalski Tomasz, Bednarz Łukasz, Piechówka-Mielnik Magdalena, Nowak Tomasz

Materiały Budowlane

|

2022

|

nr 11

180--183

PL

W procesie rewaloryzacji obiektów zabytkowych, szczególnie znajdujących się pod ochroną Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, istotne jest, aby w przypadku konieczności wymiany elementów pokrycia dachowego, zachowując obowiązujące standardy techniczne, jednocześnie spełnić wymagania narzucone przez WKZ. Autorzy artykułu prezentują rozwiązania alternatywne dla powszechnie stosowanych, wynikające z ich doświadczenia dotyczącego wymiany pokryć dachowych zabytkowych budynków z użyciem dachówek ceramicznych spełniających wymagania techniczne, wykonywanych zgodnie z XIX-wieczną technologią wypalania.

EN

In the process of revitalizing historic buildings, especially those under the protection of the Voivodship Conservator of Monuments, it is important that in the event of the need to replace elements of the roof covering, while maintaining the current technical standards, the requirements imposed by the VCM should be met. The authors of the article present alternatives to the commonly used solutions, based on their experience in the field of replacing roof coverings of historic buildings with the use of ceramic tiles meeting the technical requirements, made in accordance with the 19th century firing technology.

10

Przekształcenia zabytkowych obiektów – próba kodyfikacji

Molski Piotr

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 11

13--26

PL

Rozwój cywilizacyjny i związane z tym zmiany standardów funkcjonalnych, technologicznych i wzorców estetycznych wiążą się z przekształceniami istniejącej zabudowy, w tym również zabytków architektury. Uwarunkowane czynnikami pozakonserwatorskimi potrzeby i skala tych przekształceń wpływają na przewartościowania paradygmatu ochrony architektonicznego dziedzictwa. Istotnym tego przejawem, w następstwie transformacji ustrojowej w Polsce po 1989 roku, jest między innymi współzależność skutecznej ochrony zabytków z ich użytkowym wykorzystaniem. Wiąże się to z koniecznością ingerencji modernizacyjno-adaptacyjnych - ze zmianami podziałów wnętrz i potrzebą powiększania użytkowanej powierzchni poprzez rozbudowy zabytkowych obiektów lub założeń lub wznoszenia w ich najbliższym sąsiedztwie nowych. Ochrona zabytków wymaga zatem integracji działań utrwalających dokumentalne wartości historycznej tkanki z zasadami jej przystosowania do aktualnych, utylitarnych potrzeb – jako warunku przetrwania zabytków. W systematyzowaniu zasad przekształceń niezbędne jest uporządkowania nazewnictwa działań podejmowanych wobec zabytków – kluczowego w rozumieniu zasad ochrony i dialogu uczestników procesów konserwatorko-modernizacyjnych. Celem rozważań zawartych w artykule jest: zarys poglądów dotyczących ingerencji w zabytkowe struktury w rozwoju polskiej myśli konserwatorskiej jako punkt wyjścia do kodyfikacji ingerencji; diagnoza istotnych uwarunkowań decydujących o przekształceniach zabytków i potrzeb dialogu uczestników przedsięwzięć konserwatorko-modernizacyjnych; próba zdefiniowania rodzajów przekształceń z ich charakterystyką oraz sformułowanie wniosków.

EN

Civilization development and the related changes in functional, technological, and aesthetic standards are connected with the transformations of the existing buildings, including architectural monuments. Non-conservationist needs and the scale of these transformations influence the reevaluation of the architectural heritage protection paradigm. An important manifestation of this, following the political transformation in Poland after 1989, is the interdependence between effective protection of historic buildings and their utilization. This entails the necessity of modernization and adaptation interventions, i.e. changes of internal divisions and the need to expand the usable area by extending the historic buildings or premises, or construction of new ones in their immediate vicinity. Therefore, the protection of historic monuments requires the integration of activities that preserve the documentary values of the historic fabric with the principles of its adaptation to the current utilitarian needs - as the condition of the monuments' survival. In systematizing the principles of transformation, it is necessary to organize the nomenclature of activities undertaken in relation to historical buildings, which is crucial for the understanding of the principles of protection and dialogue between the participants of conservation and modernization processes. The aim of this paper is: to outline the views on the interference in the monumental structures in the development of Polish conservator's thought as a starting point for the codification of the interference; to diagnose the important conditions which determine the transformation of monuments and the need for dialogue between the participants in the conservation and modernization projects; to try to define the types of transformations with their characteristics, and to formulate conclusions.

11

Laserowa sensacja

Królikowski Jerzy

Geodeta : magazyn geoinformacyjny

|

2021

|

nr 9

52--53

12

Research, preservation and restoration of wooden churches in Ukraine

Dyomin Mykola, Ivashko Yuliia

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 61

85--90

EN

This article concerns the features of the construction of wooden Christian churches in Ukraine. At all times, wooden architecture strongly expressed the regional characteristics of each region and country. Its formation was influenced by climatic factors, historical events and ethnographic features. Given its higher susceptibility to adverse external factors, in comparison to stone architecture, it is necessary to preserve as many wooden churches as possible. On the example of the church of the village of Zarubintsy, we identified the main features of wooden Orthodox churches in the territory of the Kyiv province and described the main restoration techniques applied to wooden architectural monuments.

PL

Artykuł dotyczy typologii konstrukcji drewnianych kościołów chrześcijańskich na Ukrainie. Od dawna architektura drewniana wyrażała regionalne cechy budownictwa poszczególnych regionów każdego kraju. Miały na nią wpływ czynniki klimatyczne, wydarzenia historyczne oraz etnografia. Biorąc pod uwagę większą podatność na niekorzystne czynniki zewnętrzne w porównaniu z architekturą murowaną, ważna jest właściwa konserwacja prowadząca do zachowania jak największej liczby drewnianych kościołów. Na przykładzie kościoła we wsi Zarubintsy zidentyfikowano główne cechy drewnianych cerkwi w obwodzie kijowskim i opisano podstawowe techniki renowacji stosowane podczas konserwacji drewnianych zabytków architektury.

13

Methods of revitalizing historical industrial facilities - international experience

Kobylarczyk Justyna, Kuśnierz-Krupa Dominika, Ivashko Yuliia, Savelieva Larisa

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 62

97--103

EN

This paper analyzes examples of the revitalization of post-industrial buildings and their adaptive reuse. As a result of the analysis, it was found that in most examples of revitalization of historic industrial buildings, their reuse is associated with office, residential, commercial functions, cultural functions or their combination. It should also be noted that thanks to new functions, the historic but unused and thus often neglected post-industrial complexes have gained a new life. The above were presented on the examples of the regeneration of selected post-industrial complexes from Cracow and Moscow.

PL

W artykule przeanalizowano przykłady rewitalizacji obiektów poprzemysłowych i ich adaptacji do różnych funkcji. W wyniku analiz stwierdzono, że w większości przykładów rewitalizacji historycznych budynków przemysłowych ich ponowne wykorzystanie wiąże się z funkcją biurową, mieszkaniową, handlową, kulturalną lub ich połączeniem. Należy także zauważyć, że dzięki nowym funkcjom historyczne, lecz nieużytkowane i w związku z tym często zaniedbane zespoły postindustrialne zyskały nowe życie. Powyższe zaprezentowano na przykładach rewitalizacji wybranych zespołów postindustrialnych z terenu Krakowa i Moskwy.

14

Adaptacja Dworca Morskiego w Gdyni na Muzeum Emigracji

Hirsch Robert

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2020

|

Nr 9

43--56

PL

Artykuł dotyczy adaptacji historycznego Dworca Morskiego w Gdyni na Muzeum Emigracji. Budynek został zaprojektowany i zbudowany w latach 30. XX w. i jest wybitnym dziełem architektury modernistycznej. Budynek zlokalizowany na sztucznym pirsie portowym, służył do obsługi ruchu pasażerskiego i towarowego linii oceanicznych m.in. do Nowego Jorku. W 1943 r. budynek został częściowo zniszczony w czasie nalotu i nie odbudowano go już w pełnym kaształcie. Po II wojnie światowej budynek służył różnym celom, ale już nie odzyskał dawnej świetności.W 2012 roku narodziła się idea utworzenia w Gdyni Muzeum Emigracji. Projekt koncepcyjny zakładał odbudowę w nowoczesnej formie, zniszczonych w czasie wojny części budynku oraz rekonstrukcję wystroju wnętrz. Muzeum otwarto w 2016 r., a w następnym roku inwestycja została wyróżniona główną nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w konkursie "Zabytek zadbany".

EN

The article concerns the adaptation of the historic Gdynia Sea Terminal into the Emigration Museum. The building was designed and built in the 1930s and is an outstanding work of modernist architecture. The building is located on an artificial pier of a marine harbour. It was used to handle passenger and cargo traffic sailing to, among others, New York. In 1943 the building was partially destroyed during an air raid and was not fully rebuilt. After World War II the building served various purposes, but has not regained its former glory. In 2012 the idea of creating an Emigration Museum in Gdynia was born. The conceptual design assumed reconstruction, in modern form, of parts of the building destroyed during the war and reconstruction of the interior design. The museum opened in 2016, and the following year the project was awarded the main prize of the Minister of Culture and National Heritage in the competition "Monument well taken care of".

15

Model gęsty od rzeźb i sztukaterii

Dudek Piotr

Geodeta : magazyn geoinformacyjny

|

2020

|

nr 11

28--31

16

Pomnik na wzgórzu Kaim. O potrzebie ochrony miejsc wypieranych z pamięci

Marcinek Roman

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 59

115--123

PL

W setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości warto przypomnieć, że historia mogła też potoczyć się innym torem. Zimą 1914 na północ i wschód od Krakowa doszło do zaciętych walk armii carskiej i austro-węgierskiej. Kluczowe znaczenie miało starcie na wzgórzu Kaim (dziś w granicach miasta). Rosjan zatrzymano, a kontruderzenie odepchnęło ich w kolejnych tygodniach na wschód. Gdyby jednak Twierdza Kraków wtedy padła, do odrodzenia wolnej Polski mogłoby nie dojść. W 1915 na polu bitwy, w której zginęły trzy tysiące żołnierzy, postawiono pomnik. Prezydent Krakowa Juliusz Leo obiecał wówczas „zapisanie obrońców Krakowa przed nawałą nieprzyjacielską w historii naszego miasta złotymi głoskami”. Pamięć okazała się nietrwała i po roku 1918 została zmarginalizowana. Przez dziesiątki lat pomnik i pole bitwy były dewastowane. Miejsce, które powinno być symbolem odwagi, stało się przykładem braku troski o historyczną przestrzeń, identyfikację jej elementów, lekceważenia tożsamości miejsca. Zagrożeniami dla pomnika i jego otoczenia były: brak opieki konserwatorskiej, spontaniczny rozrost zieleni, zatarcie powiązań widokowych, wkraczająca na wzgórze chaotyczna zabudowa mieszkaniowa. Remont przeprowadzony w 2001 okazał się prowizorką. Władze miasta zainteresowały się obeliskiem na wzgórzu Kaim dopiero pod naciskiem opinii publicznej, kiedy obiekt został bezpośrednio zagrożony wielką inwestycją mieszkaniową. W kwietniu 2018 pomnik na wzgórzu Kaim wpisano do rejestru zabytków. Artykuł wskazuje potrzebę identyfikacji miejsc historycznych, które nie istnieją w powszechnej świadomości. Podkreśla znaczenie tożsamości. Upomina się o ochronę obiektów, które rozmaite „polityki historyczne” skazały na marginalizację, a z czasem na zapomnienie. Wzgórze Kaim to przykład na to, że brak troski konserwatorskiej i administracyjny klincz doprowadziły niemal do unicestwienia historycznej przestrzeni i materialnego śladu bitwy.

EN

On the one hundredth anniversary of Poland regaining independence, it is worth remembering that history might also have run a different course. In the winter of 1914 fierce fights between the tsarist and the Austro- Hungarian armies took place to the north and east of Krakow. The battle on Kaim Hill (nowadays within the city limits) was of key importance. The Russians were stopped, and the counterattack pushed them off further east in the following weeks. However, had the Krakow Fortress fallen then, Poland might never have regained its freedom. In 1915, a monument was erected on the battlefield where three thousand soldiers died. President of Krakow, Juliusz Leo, promised then that “the defenders of Krakow against the enemy onslaught will be recorded with golden letters in the history of our city”. The memory turned out to be fleeting and after 1918 the event was marginalised. For decades the monument and the battlefield were vandalised. The site which should be a symbol of bravery became an example of neglect and insufficient care of historic space, identification of its elements and ignoring the identity of the place. The monument and its surroundings were threatened by: lack of conservation protection, uncontrolled growth of greenery, obliteration of viewing relations, and chaotic building development encroaching on the hill. In 2001 a makeshift renovation was carried out. The city authorities showed some interest in the obelisk on Kaim Hill only under the pressure of public opinion, whet the object was directly threatened by a huge building development investment. In April 2018, the monument on Kaim Hill was inscribed in the monument register. The article shows the need to identify historic sites which do not exist in popular awareness. It emphasises the significance of identity, and demands protection for objects which various “historical policies” doomed to marginalisation and gradual oblivion. Kaim Hill is proof that lack of conservation care and an administrative stalemate almost led to annihilating a historic site and material traces of the battle.

17

Kolor i plastyka ceramicznych elewacji dawnego Prezydium Policji (1927–28) we Wrocławiu przy ul. Podwale 31/33

Łukaszewicz-Jędrzejewska Ewa

Szkło i Ceramika

|

2019

|

R. 70, nr 4

9--13

PL

Zestawienie pojęć modernizmu i funkcjonalizmu w architekturze, z terminami dekoracja i ornament wnosi do dyskusji o architekturze przełomu lat 20. i 30. XX w. pewien rys sprzeczności. Architektura tego czasu stanowi dla współczesnego odbiorcy zbiór obiektów charakteryzujących się ascetyczną estetyką brył, geometryczną grą pozbawionych dekoracji płaszczyzn, ramowych konstrukcji wnętrza o zmiennych parametrach przestrzennych, negację historycznych odniesień. Taka charakterystyka wynika z realizacji w architekturze czysto utylitarnych zadań, przy zmniejszeniu roli, a nawet negowaniu dekoracji. W ocalałej po drugiej wojnie światowej architektonicznej wizjosferze1 Wrocławia istnieją dwa obiekty, które stały się przykładem alternatywnego potraktowania przez ich twórców modernistyczno-funkcjonalnej ascezy. Są to monumentalny gmach dawnego Prezydium Policji przy Podwalu, proj. Rudolfa Fernholza (1928) i budynek dawnego Urzędu Poczty Rzeszy przy ul. Zygmunta Krasińskiego, proj. Lothara Neumanna (1929). W tym artykule zajmę się dziełem Fernholza – obecną siedzibą Komendy Wojewódzkiej Policji. Jest to gmach użyteczności publicznej zaprojektowany w duchu funkcjonalizmu, który swą dyspozycją przestrzenną spełnia do dziś warunki sprawnej „maszyny obsługi sfery publicznej”. Zdecydowanie różną estetykę reprezentuje natomiast dekoracja elewacji tego budynku, zaprzeczająca tezom o ascezie modernistycznej architektury. Licowane klinkierową cegłą elewacje wykonane w technice ceramicznych fl izów, kształtek i terakotowych modułów, stanowią unikalny zespół zachowanych dekoracji. Kolory fl izów i kształtek oraz terakotowe plakiety elewacji były specjalnie komponowane w cegielni w Nowogrodźcu koło Bolesławca. W artykule poddano analizie, pod kątem kompozycji kolorystycznej elewacji i jej detalu, kompletnie zachowaną elewację obecnego gmachu Komendy Wojewódzkiej Policji. Plastyka muru może stać się także problemem terminologicznym w kontekście dokumentacji konserwatorskich.

EN

The juxtaposition of modernism and functionalism in architecture, with the notions decoration and ornament brings to the discussion of the architecture of the turn of the 1920s and 1930s a certain feature of contradiction. The architecture of this time is for the contemporary recipient a set of objects characterized by the ascetic aesthetics of solids, a geometric game without decorating planes, frame construction of the interior with variable spatial parameters, negation of historical references. The defi nition of this architecture was determined by the defi nitional paradigm of a function devoid of decoration. In the post-WWII architectural vision of Wroclaw, there are two objects that have become an example of the alternative treatment of their modernist-functional asceticism. They are a monumental edifi ce of the former Police Presidium at Podwale, designed by Rudolf Fernholz (1928) and the building of the former Post Offi ce of the Reich at ul. Zygmunt Krasiński, designed by Lothar Neumann (1929). In this article I will deal with the work of Fernholtz - the current building of the Provincial Police Headquarters. It is a public utility building designed in the spirit of functionalism, which with its spatial disposition meets the conditions of an effi cient "public sphere service machine". The façade decoration of the building, which denied theses about the decorative asceticism of modernist architecture, represents a defi nitely different aesthetics. Veneer clinker bricks made in the technique of ceramic fl agstones, shapes and terracotta modules constitute a unique set of preserved decorations. The colors of fl agstones and fi ttings as well as terracotta elevation plaques were specially composed in the brickworks in Nowogrodziec near Bolesławiec. In the article, was analyzed the completely preserved facade of the current building of the Provincial Police Headquarters in terms of color composition of the façade and its details. Wall masonry can also become a terminological problem in the context of conservation documentation.

18

Ochrona dóbr kultury współczesnej jako narzędzie de lege ferenda w zróżnicowaniu prawnej ochrony zabytków

Pyrzyk Aleksander

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2019

|

Vol. 2

85--95

PL

Rejestr zabytków w polskim systemie prawa obejmuje bardzo szeroki zakres dziedzictwa, na który składają się zabytki o zróżnicowanych wieku, funkcji czy znaczeniu dla nauki i kultury. Pomimo tak różnorodnej skali, ochrona zabytków i otaczających je obszarów jest obecnie jednolita. Ta jednolitość często nie odzwierciedla potrzeb realnej ochrony. Wysoka skala ochrony zabytków jest często przyczyną spowolnienia rozwoju urbanizacji miast, co samo w sobie może mieć wiele negatywnych konsekwencji dla rozwoju gospodarczego. Polski system prawny ochrony dziedzictwa kulturowego powinien zostać zmieniony w sposób bardziej kazuistyczny, aby chronić w sposób najwłaściwszy ogromnie zróżnicowane dziedzictwo kulturowe w przyszłości.

EN

The register of monuments in the Polish legal system includes a very wide range of heritage that consists of monuments with very diverse ages, functions and importance for science and culture. Despite this range and scale of diversity, the protection of monuments and the surroundings around them is currently unified. This uniformity often does not reflect the needs of the real protection of monuments and their high diversity. The high scale of the protection of monuments is often a reason for the slowing down of the natural development of the urbanisation of progressive cities, which has many negative consequences as an economic development itsself. The Polish legal system of protection of cultural heritage should be changed in such a case law way that could be the best solution for solving the challenge of diversity protection of the surroundings of cultural heritage.

19

Zagrożenie zabytków dziedzictwa kulturowego ruchami masowymi na obszarze Karpat

Laskowicz Izabela, Mrozek Teresa

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 5

369--376

EN

Owing to intensification of extreme rainfall events widespread land-sliding has been observed in the Carpathians since the 1990s. This area is also known for many cultural heritage objects e.g. manors, castles, sacred buildings, technical structures, whole villages and urban layouts. Here, the natural propensity to slope failure was often overlooked, so was a potential landslide hazard. This work presents the list of cultural heritage objects that have been affected by a landslide hazard. and that total to 445 historic sites. In the group of the most endangered, there are 12 heritage buildings located on active landslides. Using selected examples of masonry and wooden structures, the sacred historical heritage assets and manors are discussed in a context of landsliding threats and related preventive measures. This paper also shows that the structural stabilization implemented for a historical site was successful and withstood an impact of extreme precipitation during the spring/summer 2010. However, the assessment of landslide hazard requires, first of all, a full inventory of the threatened monuments and historical sites.

20

Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach – jako Pomnik Historii

Brykowska Maria

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2019

|

Nr 7

25--40

PL

Uznanie w 2018 r. klasztoru Kongregacji Kamedułów Pustelników Monte Corona w Rytwianach za Pomnik Historii, było w pełni uzasadnione. Erem budowany z fundacji Tęczyńskich (1617-1637), kończony przez Opalińskich, wyróżnia się włoskim programem, kompozycją, architekturą oraz barokowym wystrojem i wyposażeniem kościoła. Od 1819 r. pogarszał się stan zabudowy klasztoru, mimo prac konserwatorskich. Proces zatrzymała rewaloryzacja, adaptacja eremu do współczesnej funkcji i prace konserwatorskie, od 2001 r. organizowane przez dyr. ks. Rektora W. Kowalewskiego. W 2008 r. otworzono Relaksacyjno -Kontemplacyjne Centrum Terapeutyczne SpeS, zachowując sacrum kościoła i kamedulską tradycję. Pustelnia pełni dziś funkcję religijną, kulturotwórczą i społeczną. Zachowano autentyczne wartości zabytku. Organizuje się - zwiedzanie kościoła, Muzeum i Galerii Kamedulskiej, dla pielgrzymów - uroczystości kościelne, a dla gości - imprezy plenerowe, sympozja i pobyt (ogrody, wysoki standard hotelu i restauracji, sauna). Zabytek i współczesne atrakcje promowane są w Internecie, we własnych wydawnictwach i folderach.

EN

The recognition of the Congregation of the Camaldolese Hermits Monte Corona monastery in Rytwiany as a Monument of History in 2018 was fully justified. Built from the funds of Tęczyński Foundation (1617-1637) and finished by the Opaliński family, the hermitage is distinguished by its Italian program, composition, architecture and baroque decoration and furnishings of the church. Since 1819, the condition of the monastery's buildings deteriorated despite conservation works. The process was halted by revalorization, adaptation of the hermitage to its contemporary function and conservation works, organized since 2001 by Rector W. Kowalewski. In 2008, the Relaxation and Contemplation Therapy Centre SpeS was opened, while preserving the sacrum of the church and the Camaldolese tradition. Today, the hermitage has a religious, cultural and social function. The authentic values of the monument have been preserved. It organises visits to the church, the Museum and the Camaldolese Gallery, church ceremonies for pilgrims, and open-air events, symposiums and stays for guests (gardens, high standard hotel and restaurant, sauna). The monument and contemporary attractions are promoted on the Internet, in their own publications and folders.