Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Odwadnianie środowiska przyrodniczego

Kasprzak Krzysztof, Raszka Beata

Przegląd Komunalny

|

2020

|

nr 7

14--17

PL

Wystąpieniu suszy nie można zapobiec, jednak dzięki zrozumieniu mechanizmów jej powstawania oraz określeniu warunków sprzyjających jej intensyfikacji i rozprzestrzenianiu się można zmniejszać lub ograniczać jej skutki.

2

Rola wód podziemnych w zasilaniu mokradeł w różnych warunkach geomorfologicznych

Jóźwiak Krzysztof, Solovey Tetyana

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 11

906--913

EN

The aim of the article is to analyze the occurrence of hydrogenic habitats in relation to morphogenesis and local groundwater circulation systems. The study was conducted in 2017 on 61 wetlands throughout Poland. Most of the studied habitats were located in the Vistula and Warta glaciation areas. The analyzed hydrogenic habitats belonged mainly to four habitat types: telmatic organic marshes, alluvial mineral marshes, periodic moistlands and peatlands. Three small mountainous spring areas were also included in the analysis. The impact of hydrogeological conditions on the supply and contact of groundwater with the habitat was analyzed. The type of hydrological feeding of habitats was also verified. The classification of morphogenetic conditions was based on the Detailed Geological Map of Poland at a scale of 1:50 000. Based on morphogenetic units, the dominant habitat types in individual units were specified: river valleys, plain glacilacustrine, ice-marginal valleys, lake plains, upland, outwash plains. The occurrence of individual types of habitats against the background of local groundwater circulation systems was also characterized. For selected habitats, a performed analysis encompassed the impact of fluctuations in the groundwater table over many years on the possibilities of groundwater supply.

3

Wpływ naturalnych i sztucznych spiętrzeń wody na redukcję stężeń azotu w ciekach powierzchniowych na przykładzie zlewni Kocinki (Wyżyna Wieluńska)

Michalczyk T., Bar-Michalczyk D., Zięba D.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1339--1343

EN

Groundwater and surface waters are a common, inseparable resource of drinking water. The agricultural Kocinka River catchment in southern Poland is among the case studies within the BONUS - Soils2Sea project (Reducing of nutrient loadings from agricultural soils to the Baltic Sea via groundwater and streams). The study is oriented on exploring the possibilities of reducing nitrates. High concentrations of nitrates are observed in groundwater of the Upper Jurassic Major Groundwater Reservoir No. 326, in which the Kocinka catchment area is located. Previous studies in this area failed to determine whether there is denitrification of nitrates in groundwater. The aim of the study is to investigate the significance of denitrification processes in surface water for the quality of waters in catchments. The influence of artificial and natural water reservoirs on nitrogen removal in the catchment was evaluated. Samples and measurements were taken with particular attention to sites upstream and downstream of the reservoirs. Concentrations of nitrates, conductivity (EC), pH, dissolved oxygen and isotope ratios of oxygen and nitrogen in nitrates were determined in selected locations. The results indicate that nitrate reduction potential differs between the reservoirs. Especially fish ponds show high potential to remove nitrates, depending on seasonal variability.

4

Wpływ mokradeł na klimat miejski

Grabowska E.

Przegląd Komunalny

|

2016

|

nr 11

67--69

PL

Obecność obiektów mokradłowych wkomponowanych w zieleń miejską może nie tylko podnieść wartość estetyczną krajobrazu i jego stopień waloryzacyjny, ale także, poprzez świadczenie szeregu usług ekosystemowych, służyć w regulowaniu warunków klimatycznych i łagodzeniu ich skutków.

5

Uwarunkowania środowiskowe rozwoju torfowisk na Polesiu Wołyńskim w obrębie Ukrainy

Solovey T.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

1063--1067

EN

An assessment of morphogenetic conditions and forming the hydrological regime of wetlands of theVolyn Polesie Ukraine were carried. Ukraine is the most swampy/wettest region of the country. At first some bogs within an area exceeding 1 ha were selected. Then the Author determined the importance of terrain form/shape and water supply conditions in the formation of the hydrological regime. The location of wetlands were characterized in reference to the shape of base/subsoil and its lithology. The typical structure of postlakes, paludification, riverine and spring-fed peatlands of Volyn Polesie were shown and their development were also discussed. According to the origin and water flow/supply four types of wetland were extracted: ombrogenous, topogenous, soligenous and fluviogenous. On the basis of water balance the role/part of groundwater supply of wetlands (ombrogenous, topogenous, soligenous and fluviogenous) was determined. It was found that the reasons of the high swampy areas (21%) in Volyn Polesie are the geological and geomorphological conditions retaining/stopping the runoff and also local groundwater circulation system.

6

Ocena zdolności retencyjnych mokradeł w małej zlewni leśnej

Liberacki D., Korytowski M., Stasik R.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 43

146--152

PL

W pracy przedstawiono wyniki wieloletnich badań prowadzonych na obszarze środkowej części kompleksu leśnego Puszcza Zielonka, dotyczących możliwości retencjonowania wody w śródleśnych oczkach wodnych i mokradłach. Obiektem badań była zlewnia cieku Trojanka, od źródła do przekroju Jezioro Zielonka, położona w centralnej części Wielkopolski. Zlewnia o powierzchni 223 ha była w charakterze leśnym W pracy dokonano analizy przebiegu warunków meteorologicznych w trzech latach hydrologicznych charakteryzujących rok mokry (1987), suchy (2003) i średni (2009) na tle wielolecia 1986–2009. W analizowanych latach obliczono pojemność retencyjną poszczególnych mokradeł oraz dokonano oceny możliwości retencjonowania wody w zlewni cieku Trojanka. Przeprowadzone badania potwierdziły istotny wpływ warunków meteorologicznych na ilość magazynowanej wody. Przy łącznej powierzchni mokradeł i bagien wynoszącej 8,58 ha i opadzie z wielolecia na poziomie 555 mm obliczona pojemność zgromadzonej w nich wody wyniosła 15 852 m3. W roku mokrym (1987), przy opadzie wyższym o 100 mm w stosunku do średniej z wielolecia odnotowano 18 procentowy wzrost ilości zmagazynowanej wody, natomiast w roku suchym (2003), przy opadzie niższym od średniej o 208 mm odnotowano znaczący 62% spadek retencjonowanej wody w mokradłach.

EN

The paper presents the results of researches carried out in the middle part of Pizza Zielonka forest complex. The aim was the evaluation of retention changes at wetlands and mid-forest ponds. The object of the study was the catchment of the Trojanka watercourse, considering from the origin to the cross-section of Zielonka Lake. The catchment is located in in the central part of the Wielkopolska region, approximatelly 20 km on the North-East of Poznań. The area of this forestall catchment is about 223 ha. In the paper an analysis of the results from three hydrological years was presented. The results of the years 1987 (wet year), 2003 (dry year) and 2009 (medium year) were analysed against meteorological conditions. Retention capacity in each wetlands, as well as the possibility of water retention in the Trojanka watercourse was calculated. The researches confirmed significant meteorological conditions influence the amount of retentioned water. The calculated capacity of retentioned water was 15 852 m3 considering the total area of wetland and swamp (8,58 ha) and precipitation sum of 555 mm. 18% increase of water capacity was observed in wet year (1987) In this year the sum of precipitation was 100 mm higher than multiyear average sum. Meanwhile 62% decrease of water capacity was observed in dry year (2003), when the precipitation sum was 208 mm lower than multiyear average one.

7

Influence of composition of raw wastewater on removal of nitrogen compounds in multistage treatment wetlands

Gajewska M.

Environment Protection Engineering

|

2015

|

Vol. 41, nr 3

19--30

EN

Influence of composition of raw wastewater on the efficiency of organic matter and nitrogen removal in multistage treatment wetlands has been examined. Commonly used indicators, like COD/BOD5 and BOD5/TN ratio, determining wastewater susceptibility to biodegradation in conventional treatment technologies were assessed. It was confirmed that multistage treatment wetland may be used for treatment of wastewater with high loads of organic pollutants and unfavorable composition for a biological treatment expressed by the ratio of COD/BOD5 and BOD5/TN equal to 2.7 and 0.7, respectively.

8

Four stage hybrid constructed wetlands treating low-strength aquaculture wastewater with and without artificial aeration

Zhang S.-Y., Li G., Li X., Tao L.

Environment Protection Engineering

|

2015

|

Vol. 41, nr 3

31--42

EN

Driven by the booming demands for healthy food, aquaculture industry has to deal with the problem of water pollution appropriately so as to achieve sustainable development. In this study, a combination of four stage CWs (three horizontal subsurface flows followed by one free water surface flow) was configured to treat low-strength aquaculture wastewater. For performance assessment, the wetlands were monitored over three years, during which artificial aeration was added to them. By the results, the organic matters and nutrients were mainly sequestered in the anterior subsurface flows, while the surface flow mainly contributed to DO improvement. These results probably implied no necessity of excessive subsurface flows connected in a staged manner. In addition, the artificial aeration improved the treatment performance on ammonium-N, TN and TP in the first-stage CW.

9

Wielkość retencji wodnej w zmeliorowanej dolinie śródleśnej (Lasy Parczewskie)

Grzywna A.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2014

|

Vol. 23, No. 2

124--130

PL

Celem pracy jest analiza wielkości retencji wodnej w ekosystemie łąkowym na obiekcie melioracyjnym położonym w centralnej części Lasów Parczewskich. W pracy przedstawiono dotychczasowe efekty wykonanych w obiekcie działań w celu zwiększenia objętości retencjonowanej wody poprzez wzrost retencji korytowej i retencji mokradłowej. Ocenę możliwości retencyjnych oraz uzyskaną w efekcie regulowania odpływu retencję rzeczywistą określoną dla warunków hydrologicznych w 2012 roku. W warunkach całkowitego wiosennego podtopienia terenu ilość zgromadzonej wody może przekraczać 4,5 mln m3. Ze względu na brak urządzeń piętrzących jest to niemożliwe do osiągnięcia. W obecnych warunkach można retencjonować jedynie 265 tys. m3 wody w wierzchniej warstwie gleby oraz ponad 12 tys. m3 w korytach cieków. W analizowanej zlewni woda może być retencjonowana w torfowiskach i namuliskach oraz korycie rzeki Ochożanki i rowach sieci melioracyjnej.

EN

The aim of the study is to analyze the size of water retention in the ecosystem of meadows in the drainage facility located in the central part of the Forest Parczew. The paper presents the results achieved so far made on the subject of actions in order to increase the volume of retained water through an increase in tray like and wetlands retention. Assess the possibility of retention and obtained as a result of controlling the outflow of retention specified for the actual hydrological conditions in 2012. In terms of the total amount of spring flooding an area of pooled water may exceed 4.5 million m3 . Due to the lack of damming is impossible to achieve. In the present circumstances you can retentions only 265 thousand m3 of water in the topsoil and over 12 thousand m3 in river courses. In the analyzed catchment water can be impounded in peat bogs and silts in the river Ochożanki and ditches drainage network.

10

Przekształcenia antropogeniczne torfowiska Rzecin zaobserwowane na zdjęciach lotniczych

Barabach J., Milecka K.

Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji

|

2013

|

Vol. Spec.

11--22

PL

Ze względu na bogactwo florystyczne, zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych oraz stan zachowania ekosystemu, Torfowisko Rzecińskie w 2008 roku objęte zostało ochroną w ramach programu Natura 2000 (PLH300019). Stosunkowa duża bioróżnorodność, występowanie kilku glacjalnych gatunków reliktowych oraz perdochoryczny charakter niemal połowy z rozpoznanych na stanowisku zbiorowisk roślinnych, sugeruje naturalność siedliska i mały stopień ingerencji człowieka w jego strukturę. Tymczasem, szczegółowe badania paleoekologiczne wskazują, że znaczna część mokradła powstała w okresie ostatnich kilkuset lat i jest znacznie młodsza niż dotychczas przypuszczano. Ponadto wyniki te sugerują, że zarówno powstanie jak i dalszy rozwój torfowiska związany jest w dużej mierze z działalnością człowieka, który głównie poprzez działania hydrotechniczne wpływał na florę oraz dynamikę roślinności. W niniejszej pracy wykonano analizę zdjęć lotniczych obszaru Torfowiska Rzecin z ostatnich 50 lat. Wyniki wskazują, że stopień bezpośredniego oddziaływania człowieka na powierzchniową strukturę torfowiska ulegał zmianie w czasie. Porównanie treści serii zdjęć lotniczych pozwoliło wyróżnić zarówno obszary poddane intensywnej antropopresji (użytkowane rolniczo, w tym meliorowane), jak i stosunkowo mało przekształcone, a zatem najbardziej odpowiednie dla badań paleoekologicznych. Największe przekształcenia powierzchniowej struktury torfowiska nastąpiły do roku 1964. Od tego czasu, na kolejnych zdjęciach lotniczych liczba obiektów zaklasyfikowanych jako sztuczne wyraźnie malała. Na najstarszym zdjęciu zidentyfikowano 106 antropogenicznych obiektów liniowych (rowy, granice działek, itp.) o łącznej długości przekraczającej 6,6 km, natomiast na najnowszym obrazie takich obiektów odnaleziono zaledwie 40 a suma ich długości wyniosła ok. 3,5 km. Jeszcze wyraźniej zaznacza się spadek udziału powierzchni przekształconych w całkowitej powierzchni mokradła; z 6,3 % w 1964 r. do 0,1 % w 2011. Najwięcej obiektów antropogenicznych zidentyfikowano w północno-zachodniej, środkowo-południowej i wschodniej części torfowiska. W pierwszym i drugim obszarze są one śladami prób rolniczego wykorzystania mokradła, natomiast w ostatnim występują obiekty zinterpretowane głównie jako drobne rowy melioracyjne. W wyniku przeprowadzenia interpretacji sekwencji zdjęć lotniczych odnotowano, że w badanym okresie najmniej przekształcony został interior torfowiska położony na zachód od jeziora Rzecińskiego.

EN

Due to floristic richness, plant communities diversity and good condition of wetland ecosystem in 2008 Rzecin Peatland (PLH300019) have been joined into Natura 2000 network of protected sites. In previous investigations several glacial relicts have been detected within the site and what is more nearly half of identified plant communities has been defined as perdochoric. That can suggest that human impact on the wetland ecosystem was quite small and its present state is quasi-natural. However, according to palaeoecological research conducted at this wetland, much of the wetland was formed during last couple of centuries, and because of that is much younger than previously thought. Moreover, these results suggests that both the beginnings of the peatland and its development could be under strong influence of human, who was affecting the ecosystem mainly by melioration works. The main aim of this paper is to determine those parts of the peatland which are the most and least affected by human activity by analyzing airborne imagery. Moreover changes in anthropopressure degree during last 50 years are analyzed. The comparison of multitemporal images allowed also to distinguish areas with intensive drainage system, those used for agriculture, and those on which human influence was quite weak, and because of that fact, which are the most suitable for most of palaeoecological researches. The greatest number of artificial objects has been noticed in the pictures from 1964. However it seems that many of them are artifacts from previous periods. In subsequent years this number significantly decrease. 106 artificial linear objects (ditches, field boundaries, etc.) with a total length of more than 6.6 km have been identified in the pictures from that year, when in the last picture (from 2011) only 40 objects with the total length of 3.5 km. Also, the decline in percentage of humantransformed areas can be observed; in 1964 they covered 6.3 % of the peatland, while in 2011 – only 0.1 %. Objects interpreted as anthropogenic appear the most often in the north-west, south-central and east-central part of the mire. In the first and second mentioned places their genesis is probably connected with agricultural use of peatland; in the last one – with drainage system. Multitemporal analysis of aerial photographs allowed also to suppose that the least transformed part of Rzecin Peatland is its central area located to the west of the lake.

11

Przekształcenia śródpolnych mokradeł Pojezierza Dobrzyńskiego w świetle archiwalnych materiałów kartograficznych

Koprowski J., Łachacz A., Pieńkowski P., Szpigiel M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 3

123-138

PL

Mokradła w środkowej części Pojezierza Dobrzyńskiego były intensywnie przekształcane w wyniku rozwoju osadnictwa i rolnictwa. Podstawowym zabiegiem, prowadzącym do likwidacji mokradeł, było odprowadzenie wody za pomocą rowów. Dzięki zachowanym archiwalnym materiałom kartograficznym można, począwszy od XVIII w., prześledzić proces przekształceń mokradeł i sieci rowów melioracyjnych. Pomimo długotrwałej presji na środowiska podmokłe w badanym regionie zachowały się różne typy małych zbiorników wodnych i mokradeł śródpolnych. Stopień zaawansowania zaniku mokradeł jest uzależniony od rejonu badań i okresu, dla którego obliczono zmiany. Obecnie udział mokradeł w powierzchni terenu wynosi ok. 11% i jest mniejszy od średniej krajowej (13,9%) (DEMBEK i in. 2000). Pozostałości małych mokradeł na terenach rolniczych, jako cenne siedliska, powinny być chronione przed zabudową, niewłaściwym zagospodarowaniem i zniszczeniem. Wobec braku dostępu samorządów lokalnych do specjalistycznych opracowań, pomocne w planowaniu rozwoju, zagospodarowaniu przestrzennym i w ochronie środowiska mogą być także lokalne analizy archiwalnych planów i map.

EN

Central part of Dobrzyńskie Lakeland is an area of intensive transformation of wetlands by settlement and agriculture. The basic measure leading to the elimination of wetlands was drainage by ditches. Thanks to well-preserved cartographic materials in detailed scales, the process of wetland transformation and the network of draining ditches can be tracked since the beginning of the 18th century. Despite long-lasting impact on wet sites in the study region, various types of small water Dobies and mid-field wetlands remained. The rate of wetland disappearance depended on the area and the study period, for which the changes were calculated. Nowadays, the share of wetlands in the total area amounts approximately 11% and is smaller than the mean for Poland (14%). The remains of small wetlands in agricultural areas, as valuable sites, should be protected from being built-up, improperly managed and devastated. Since local authorities do not have access to expert reports and other elaborations, local analyses of archival plans and maps may be useful in planning spatial development and environmental protection.

12

Historia i rozwój badań Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego nad rozpoznaniem i ochroną siedlisk mokradłowych

Ostrowski J., Dembek W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 4

217-238

PL

Celem pracy jest ukazanie ewolucji podejścia do ekosystemów mokradłowych w działalności badawczej Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, przekształconego w 2009 r. w Instytut Technologiczno-Przyrodniczy. Ewolucję tę kształtowała sytuacja polityczna i gospodarcza Polski. Co interesujące, największy postęp w badaniach podstawowych, dotyczących siedlisk i gleb hydrogenicznych, nastąpił w okresie realizacji badawczych programów rządowych, zorientowanych na melioracje wielkich kompleksów bagiennych Polski w dolinach Biebrzy, Narwi, Noteci i na Polesiu. Zmniejszenie presji produkcyjnej spowodowało ukształtowanie się podejścia ekologicznego do obszarów mokradłowych. Jednocześnie zaowocowało wieloma pracami o charakterze inwentaryzacyjnym i porządkującym istniejące dane. Praca ma charakter przeglądowy. Ukazano w niej poszczególne fazy orientacji badawczej Instytutu i zilustrowano je odpowiednimi pozycjami literatury. Zakresem pracy nie objęto badań nad właściwościami i przemianami chemicznymi gleb hydrogenicznych i semihydrogenicznych.

EN

The aim of this study was to show the evolving approach to wetland ecosystems in the research activity of the Institute for Land Reclamation and Grassland Farming transformed into the Institute of Technology and Life Sciences in 2009. The evolution was shaped by political and economic situation in Poland. Interestingly, the greatest progress in basic research of hydrogenic habitats and soils took place in the period of realization of government projects focussed on the reclamation of large bog complexes in the Biebrza, Narew and Noteć River valleys and in Polesie. Weakening of productive pressure facilitated more ecological approach to wetlands. This also resulted in many studies of inventory character which ordered the existing data. This paper is a review that shows particular phases of research interests at the Institute illustrated with appropriate references. The paper does not involve studies on chemical properties and transformations in hydrogenic and semi-hydrogenic soils.

13

Spatial pattern of potamozooplankton community of the slowly flowing fishless stream in relation to abiotic and biotic factors

Czerniawski R.

Polish Journal of Ecology

|

2012

|

Vol. 60, nr 2

323-338

EN

While the knowledge about spatial structure of zooplankton communities in large rivers has been relatively well studied, little is known on the longitudinal spatial variation of zooplankton in small, slowly flowing fishless streams. In these streams, changes in zooplankton communities along entire length of the stream can be quite different than in those where young planktivorous stages of fish reduce the abundance of zooplankton. The aim of this study was to answer the following questions. What is the spatial pattern of the taxonomic groups of zooplankton in the slow-flowing stream? Do the small tributaries have an impact on the zooplankton community in the main stream? What biotic variables (content of chlorophyll a, vegetation coverage, macroinvertebrates abundance) and abiotic variables (temperature, dissolved oxygen, pH, conductivity, N-NO3, N-NO2, N-NH3, TN, P-PO4, TP, width, depth, current velocity, discharge) most affect the zooplankton community in a small stream? This study was performed at six sites along a small (1 km long, mean width 1.7 m; mean depth 0.3 m; mean current velocity 5.9 cm s[^-1]; mean discharge 2.6 cm3 s[^-1], mean vegetation coverage 52%) fishless agricultural-meadow stream and at one site in its two tributaries. The stream was searched with the use of electric fish gear to make sure there were no fish. Zooplankton samples were collected each month throughout the years 2008 and 2009. The main factors which affected the zooplankton communities were hydrological conditions, especially current velocity. Water current in the stream impeded the movement of rotifers and juvenile copepods. Adult copepods were able to manage in the current, over the entire length of the stream. Cladocerans probably were only able to persist in the last section of the watercourse flow, where the velocity was the lowest (3.3 cm s[^-1) and where the content of chlorophyll a was the highest (56.2 [mu]g L[^-1]). The two tributaries had only a small effect on shaping of the zooplankton communities in the main stream. On the basis of Pearson correlations it can be concluded that macroinvertebrate had a low ability to reduce the density of zooplankton, all significant correlations between the abundance of potamozooplankton and that of macroinvertebrates were positive.

14

Protection of natural wetlands - the examples of conflicts

Mioduszewski W., Okruszko T.

Journal of Water and Land Development

|

2012

|

no. 16 [I-VI]

35-42

EN

Wetlands as one of the most valuable ecosystems are subjects of legal protection. Except ecological value they play important role in water management. Wetlands slow down the outflow of water from river basins and protect the water quality in the agricultural area. Therefore many artificial wetlands are constructed in some countries. The most valuable natural wetlands are protected as National Parks - the highest form of protection. Maintaining high degree of moisture of soil that is a condition that must be fulfilled to preserve the value of these areas can cause conflicts in using the adjacent areas. The paper presents an analysis of conflict situations that occurred in the Biebrza, Narew and Kampinos National Parks. Drainage of the excess water from the built-up area or from the areas used for agricultural purposes interferes with the natural flow regime in the protected areas. The analysis allowed identifying the possible compromise solutions.

PL

Konieczność ochrony terenów mokradłowych nie budzi wątpliwości. Są to zazwyczaj obszary o dużych walorach przyrodniczych, tworzące siedlisko o dużej różnorodności biologicznej. Zachowanie takich obszarów wynika nie tylko z ich dużych walorów przyrodniczych, ale są one bardzo ważnym czynnikiem, wpływającym na jakość i ilość zasobów wody. Powodując spowolnienie odpływu wody ze zlewni, ograniczają transport związków biogennych, a tym samym przyczyniają się do ochrony jakości wód powierzchniowych i podziemnych na terenach rolniczych. Zachowanie mokradeł, mimo powszechnej akceptacji stwarza wiele sytuacji konfliktowych. Zachowanie cennych walorów przyrodniczych wymaga utrzymania dużego uwilgotnienia gleb i wysokiego poziomu wód podziemnych. W przypadku, gdy chronione tereny lub przyległe do nich są użytkowane przez rolników lub znajdują się tam zabudowania, występuje wyraźny konflikt interesów. W artykule przedstawiono analizę konfliktów, które wystąpiły za granicą trzech parków narodowych: Kampinoskiego, Narwiańskiego i Biebrzańskiego. Opisano źródło tych konfliktów i ewentualne możliwości pogodzenia interesów przyrody z interesami gospodarczymi (użytkowanie łąk i pastwisk, zabudowa mieszkaniowa). Dotyczyły one głównie potrzeb i ograniczeń utrzymania rzek, poprzez okresowe usuwanie roślinności z koryta rzeki oraz jego odmulania. Zarastające koryta rzeki powodują podwyższenie poziomów wody w ciekach i zwiększenie uwilgotnienia gleby, co skutkuje niekorzystnymi warunkami wodnymi dla roślin uprawnych lub powoduje zalania dróg i terenów zabudowanych.

15

Metoda oceny wartości przyrodniczej obszaru gminy ze szczególnym uwzględnieniem roli mokradeł

Stręk M., Lipka K.

Inżynieria Ekologiczna

|

2012

|

Nr 29

192-201

PL

W pracy przedstawiono propozycję metody oceny wartości przyrodniczej na przykładzie obszaru gminy Sędziszów Małopolski z uwzględnieniem funkcji badanych mokradeł. Waloryzacji dokonano na podstawie metody Oświta i Dembka.

EN

This work presented a proposal method for assessing the natural value for area of the municipalities of Sedziszów Malopolski, taking into account the functions of wetlands. The valorisation was made on the basis of the methods Oświt and Dembek.

16

Szacowanie ewapotranspiracji rzeczywistej zakrzaczeń brzozowych na torfowisku niskim na podstawie dobowych zmian stanów wód podziemnych

Grygoruk M., Mirosław-Świątek D., Okruszko T., Batelaan O., Szatyłowicz J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 4

121-136

PL

W pracy oszacowano ewapotranspirację rzeczywistą zakrzaczeń brzozowych na torfowisku niskim, na podstawie dobowej dynamiki stanów wód podziemnych mierzonych co godzinę, w trzech wybranych okresach bezopadowych (17-21.08.2008, 1-7.09.2008, 5-9.08.2009). Wyniki obliczeń zweryfikowano na podstawie ewapotranspiracji rzeczywistej, obliczonej metodą ewapotranspiracji wskaźnikowej skorygowanej za pomocą współczynników roślinnych. Ewapotranspiracja rzeczywista zakrzaczeń brzozowych wynosiła od 19,2 (1-7.09.2008) do 25,1 mm (5-9.08. 2009). W okresach 17- 21.08.2008 i 5-9.08.2009 wykazano dobrą zgodność wyników otrzymanych obydwiema metodami, odpowiednio 11 i 19% różnicy, natomiast w okresie 1-7.09.2008 różnica między obliczonymi wartościami wynosiła 27%. Wartości współczynników roślinno-glebowo-wodnych zakrzaczeń brzozowych, obliczone jako stosunek ewapotranspiracji rzeczywistej wyznaczonej metodą analizy hydrogramu wód podziemnych i ewapotranspiracji wskaźnikowej obliczonej metodą Penmana-Monteitha, wynosiły 1,59 w okresie 17-21.08.2008 w warunkach średniej głębokości położenia zwierciadła wód podziemnych wynoszącej 0,35 m; 1,31 w okresie 1-7.09.2008 w warunkach średniej głębokości położenia zwierciadła wód podziemnych wynoszącej 0,45 m oraz 1,49 w okresie 5-9.08.2009 w warunkach średniej głębokości położenia zwierciadła wód podziemnych wynoszącej 0,1 m. Dostrzeżono możliwość zastosowania przedstawionej metody do weryfikacji i uszczegółowienia dotychczas stosowanych współczynników roślinno-glebowo-wodnych różnych typów roślinności bagiennej w okresach hydrologicznego niedoboru wody w profilu glebowym i niskich stanów wód podziemnych w okresach bezopadowych. Metoda może również być zastosowana do kalibracji modeli hydrologicznych opisujących relacje między dynamiką płytkich wód podziemnych a ewapotranspiracją w warunkach zróżnicowanej szaty roślinnej.

EN

In this paper the actual evapotranspiration of birch thicket on a fen meadow was calculated from the analysis of diurnal groundwater level fluctuations measured in shallow piezometer with a 1-h temporal resolution. Calculations were done for three selected rain-free periods (17-21.08.2008, 1-7.09.2008, 5-9.08.2009). Results of calculations were compared with the evapotranspiration esti mated with the reference evapotranspiration method corrected with vegetation coefficients. Actual evapotranspiration of birch thickets ranged from 19.2 mm (1-7.09.2008) to 25.1 mm (5-9.08.2009). A reasonable correspondence was observed for the two applied methods which differed by 11%, 19% and 27% for the periods 17-21.08.2008, 5-9.08.2009 and 1-7.09.2008, respectively. Plant-soil-water coefficients for the evaluation of actual evapotranspiration based on potential evapotranspiration for birch thickets were calculated as a ratio of actual evapotranspiration calculated with applied method and reference evapotranspiration calculated with the Penman-Monteith algorithm. The values of coefficients ranged from 1.59 for the period of 17-21.08.2008 at a mean groundwater depth of 0.35 m to 1.31 for the period 1-7.09.2008 at a mean groundwater depth of 0.45 m and to 1.49 for the period 5- 9.08.2009 at a mean groundwater depth of 0.1 m. Presented method of estimating actual evapotranspiration based on groundwater hydrograph analysis provides opportunities for the verification and assessment of plant-soil-water coefficients in periods of hydrological stress and low groundwater level. It can also be applied in the calibration of hydrological models designed to quantify groundwater level dynamics induced by evapotranspiration.

17

Effect of road on the distribution of amphibians in wetland area - test with model-averaged prediction

Dai Q., Wang Y.

Polish Journal of Ecology

|

2011

|

Vol. 59, nr 4

813-821

EN

We studied the effects of roads on presence of Plateau brown frogs (Rana kukunoris Nikolsky, 1918) and Tibetan frogs (Nanorana pleskei Gunther, 1896) in temporary pools of Sedges dominated wetland area in eastern Qinghai-Tibetan Plateau. The road is seven meter-wide, asphalt-paved with daily traffic rate about 400 vehicles. The temporary pools hold water only in summer with surface area of about 2 m2. We used logistic regression models, a theoretic information approach, and model averaging to test the effects of distance from road and depth, area and pH of pools on distribution of frogs in terms of presence/absence in 180 small pools located at 10 to 150 m from the road edge. Observed data showed that presence probabilities of both species declined in the vicinity of roads, starting at approximately 100 m away from the road edge. Model averaging based on AICc ([Sigma Omega i] = 95% confidence) indicated that both distance from road edge and its quadratic term were important predictors for explaining presence of both amphibians. Model-averaged prediction based on 95% confidence model set also revealed non-monotonic increasing curve relationships between presence probability of both amphibians and distance from road edge, even when other habitat variables were held constant. These results indicated that the road-effect zone for both amphibians extended 100 m on side of the wetland roads along which we sampled. Additionally, the results showed that water depth and water pH of pools positively influenced presence of Tibetan frogs and had highest contribution to the models. In contrast, water depth influenced presence of Plateau brown frogs negatively. It was indicated that environmental variables influence the presence of the two species of amphibians in different ways.

18

Zawartość wybranych makroelementów w glebach młak o zróżnicowanym trofizmie

Gąsiorek M., Nicia P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 1

33-39

PL

Ze względu na trofizm niskoturzycowe młaki górskie dzieli się na oligo-, mezo- i eutroficzne. Przeprowadzone badania miały na celu ocenę zawartości wapnia, magnezu, potasu i sodu, ekstrahowanych roztworem 0,5 mol·dm-3 HCL, w glebach młak o zróżnicowanym trofizmie i różnym kierunku procesów pedogenicznych w nich zachodzących. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że gleby badanych młak charakteryzowały się zróżnicowaną zawartością oznaczonych makroelementów, zwłaszcza wapnia, która zależała od podłoża geologicznego, typu hydrologicznego zasilania, mineralizacji zasilających je wód, kierunku procesu pedogenicznego oraz antropogenicznego oddziaływania.

EN

Low sedge mountain fens, because of their trophic status, are divided into oligo-, meso- and eutrophic. Performed studies aimed at assessing the content of calcium, magnesium, potassium and sodium extracted with 0,5 mol·dm-3 HCL from fen soils of diversified trophic status and different direction of pedogenic processes. It was that soils of studied fens were characterised by different content of macroelements, particularly calcium, whit depended on the geological bedrock, type of the hydrological feeding, mineralization of inflowing waters, the direction of pedogenic processes and anthropogenic impacts.

19

Pochodzenie oraz antropogeniczne przeobrażenia krajobrazów torfowiskowych w dolinie Kłodnicy

Wójcicki Krzysztof J.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2010

|

nr 13

122--134

PL

Niewielkie torfowiska występujące w dolinach południowej Polski są słabo poznane, a ich rola w kształtowaniu krajobrazów jest niedoceniana. W dolinie Kłodnicy torfowiska rozwinęły się w obrębie: starorzeczy, basenów powodziowych, najmłodszych teras aluwialnych oraz zbiorników antropogenicznych. W późnym vistulianie i starszej części holocenu, rozwój torfowisk nawiązywał do stadiów sukcesyjnych charakterystycznych dla procesu zlądowienia zbiorników wodnych (od zbiorowisk z klas Potametea lub Phragmitetea do zbiorowisk z klasy Alnetea glutinosae). W neoholocenie, pod wpływem działalności człowieka zachodziły procesy: zastępowania zbiorowisk lasu bagiennego przez zbiorowiska otwarte z klasy Phragmitetea, zaniku torfowisk w wyniku sedymentacji osadów mineralnych, degradacji torfowisk i złóż torfu na skutek melioracji. Z drugiej strony, obniżenia opuszczonych piaskowni i dawne koryto Kanału Kłodnickiego są obecnie kolonizowane przez roślinność torfotwórczą.

EN

Small peatlands in valleys of southern Poland are poorly known and their role in landscape forming is underestimated. In the Kłodnica valley, fens have developed within: oxbows, flood basins, the youngest alluvial terraces, and anthropogenic reservoirs. In the Late Vistulian and older part of the Holocene, the development of fens was controlled by hydroseral succession characteristic for the processes of terrestrialisation of water bodies (a transition from the communities with the classes Potametea or Phragmitetea to communities with the class Alnetea glutinosae). Under human impact the following processes occurred in the Late Holocene: the replacing of swampy forests by open associations from the class Phragmitetea, the extinction of peatlands as a result of deposition of mineral matter and degradation of peatlands and peat deposits due to land melioration. On the other hand, depressions of the former Kłodnica Canal and sandpits are colonized by peat-forming vegetation recently.

20

Drainage system in the Kampinos National Park

Mioduszewski W., Kowalewski Z., Żurawski R., Stankiewicz J.

Journal of Water and Land Development

|

2010

|

no. 14

83-95

EN

The Kampinos National Park was established to protect valuable wetlands, mainly shallow peat lands. The wetlands are subject to different kind of anthropogenic impact. The most significant is a threat caused by drainage system constructed to regulate soil moisture for agriculture purposes. The observations have shown that constant lowering of groundwater level caused degradation of organic soils and unfavourable changes of ecosystems. The research was conducted to find some technical measures to stop ecosystem degradation and to reconstruct the natural water conditions. Most important is to implement a proper water management which would help keeping a high soil moisture. The study shows that it is necessary to build hundreds of small weirs on all ditches and rivers. The dikes should keep the spring water on the surface of the valley. The possibilities of delivery of some water from the Vistula River are discussed as well. The most important is to implement the proper water management using existing hydraulic structures.

PL

Podstawowym ekosystemem, do ochrony którego został powołany Kampinoski Park Narodowy, są cenne przyrodniczo mokradła. Mokradła te znajdowały i znajdują się pod presją różnych oddziaływań antropogenicznych. Najistotniejszym z nich wydają się melioracyjne systemy odwadniające, wykonane w przeszłości na potrzeby intensyfikacji produkcji rolniczej na terenach odwadnianych. Wybudowane kanały, wyposażone w urządzenia hydrotechniczne, w pierwotnym zamiarze miały służyć usprawnieniu gospodarowania wodą i dostosowaniu uwilgotnienia gleb do wymagań upraw rolnych. Zakładana zmiana funkcji obszarów mokradłowych z "produkcyjnych" na "przyrodnicze" wymaga również zmian w pierwotnych założeniach gospodarowania wodą. Niezbędne jest podwyższenie poziomu wód gruntowych, zwiększenie uwilgotnienia gleb organicznych oraz dłuższe przetrzymywanie wody na powierzchni terenu. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie przyczyn zmian warunków wodnych obszaru Parku, historii przekształceń sieci hydrograficznej, aktualnego sposobu gospodarowania wodą i na tej podstawie określenie możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury wodnej w celu dostosowania do nowych zadań, tj. warunków wodnych ze względu na ochronę walorów przyrodniczych obszarów bagiennych.