The paper presents the application of the Szkody 4.1 software and Timefun instrumental program for prediction of transient deformation of the surface resulting from the process of mining with the lonwall front. In these programs, three functions of time, proposed by Kwiatek are considered.They originate from: Kelvin model, two-element series Kelvin model, and Zener model, as well as their analogues corresponding with a generalised time function.
PL
W artykule przedstawiono zastosowanie programu Szkody 4.1 oraz programu narzędziowego Timefun do prognozowania nieustalonych deformacji powierzchni spowodowanych eksploatacją frontem ścianowym. W programach tych uwzględniane są trzy rozpatrywane funkcje czasu (pełzania) zaproponowane przez Kwiatka pochodzące z: modelu Kelvina, dwuelementowego szeregowego modelu Kelvina i modelu Zenera lub ich analogie odpowiadające uogólnionej funkcji czasu. Opis deformacji ustalonych oparto na wzorach teorii Budryka-Knothego, w których uwzględniono występowanie obrzeża eksploatacyjnego oraz rzeczywisty czasoprzestrzenny rozwój eksploatacji, przez wprowadzenie danych o eksploatacji w jednostce czasu odpowiadającej dobie. Zastosowanie analizowanych funkcji czasu testowano na przykładach wyników obserwacji obniżeń powierzchni z kopalni Staszic oraz nowych wyników obserwacji z kopalni Kazimierz-Juliusz, gdzie prowadzono eksploatację frontem ścianowym ze zmienną prędkością w dwu rodzajach górotworu, nienaruszonego i naruszonego wcześniejszą eksploatacją. Przeprowadzone testy wykazały przydatność nowych funkcji czasu oraz wykonanego oprogramowania do prognozowania deformacji nieustalonych z wystarczającą dla praktyki dokładnością. Najlepszą zgodność z wynikami pomiarów obniżeń uzyskano przy zastosowaniu dwuelementowego szeregowego modelu Kelvina, najogólniejszego spośród rozpatrywanych modeli, przy czym w niektórych warunkach geologiczno-górniczych można stosować funkcję czasu opartą na analogii do modelu Zenera, a także opartą na modelu Kelvina. Model Zenera znajduje zastosowanie dla warunków, w których eksploatacja prowadzona jest z dużą względną prędkością lub dla górotworu umownie zaliczonego do mało- lub średniozwięzłego. Model Kelvina znajduje zastosowanie dla górotworu o małej względnej prędkości eksploatacji lub górotworu zwięzłego. Pod pojęciem względnej prędkości eksploatacji rozumie się stosunek prędkości eksploatacji (v) i promienia rozproszenia wpływów (r). Dla tego modelu i danych z przykładu eksploatacji kopalni Kazimierz-Juliusz przedstawiono wyniki pomierzonych obniżeń punktu w czasie, a także wyniki obliczeń nieustalonych deformacji powierzchni dla tego punktu obejmujące: obniżenia, prędkość i przyspieszenia obniżeń, nachylenia oraz odkształcenia poziome i prędkość ich narastania. Wyniki analiz funkcji czasu wskazują na istotny wpływ budowy geologicznej górotworu na przyrosty obniżeń w czasie spowodowane eksploatacją elementarną, a także wpływ przerw w eksploatacji na fluktuacje deformacji nieustalonych oraz ich pochodnych w czasie.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.