Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Carbonised fluidised fly ash (CFFA); a new product for mining engineering purposes (discussion of possible applications)

Łączny Marian Jacek, Rompalski Przemysław

Journal of Sustainable Mining

|

2022

|

Vol. 21, iss. 3

191--199

EN

The article presents and summarises the current state of research and laboratory results on the carbonation of fly ash with carbon dioxide in the context of its use in mining engineering. Based on previous publications and patent applications, the possibilities of using carbonated fly ash from fluidised bed boilers for the following applications were discussed: securing excavations particularly susceptible to fire hazards, shotcreting and securing longwalls and supports, constructing cases, securing decommissioned shafts, and others, which means wherever the use of cement is required. It was pointed out that the removal of excess free calcium oxide makes it possible to use carbonated fly ash in mining applications for placement in workings requiring increased tightness. It was also stated that carbonation allows the removal of hydrogen from fluidised fly ash (FFA) obtained during co-combustion. The research highlighted the potential and importance of granulating carbonised FFA in expanding the applications of this innovative product in mining engineering.

2

Monitoring wyrobisk korytarzowych jako podstawa weryfikacji metod projektowych i przyjętego schematu obudowy

Małkowski Piotr, Niedbalski Zbigniew

Przegląd Górniczy

|

2019

|

T. 75, nr 10

53--65

PL

Realizacja każdego górniczego procesu technologicznego, szczególnie w tak złożonych warunkach jakie występują w kopalniach podziemnych, powinna być monitorowana. Dotyczy to również zjawisk zachodzących wokół drążonych i utrzymywanych wyrobisk. W polskich kopalniach węgla kamiennego prowadzona ocena bieżącego stanu wyrobisk korytarzowych obejmuje najczęściej ocenę wizualną. Przy takim sposobie kontroli pracy obudowy, gdy nie ma możliwości ilościowej oceny stanu górotworu i obudowy, nie można skutecznie udoskonalać metod projektowych, oraz właściwe ocenić pracę zaprojektowanej konstrukcji. W artykule zawarto charakterystykę metod pomiarowych aktualnie stosowanych podczas monitorowania pracy obudowy oraz wybrane przykłady badań kopalnianych prowadzonych przez pracowników Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii AGH. Przedstawiono różne aspekty stosowania monitoringu, który może służyć weryfikacji schematów obudowy, ocenie skuteczności rozrzedzania odrzwi obudowy podporowej oraz kontroli pracy nowych elementów konstrukcyjnych.

EN

Executing of any mining technological process, especially in such complex conditions as in underground mines, should be monitored. It concerns the phenomena occur in the rock mass around the driving and maintaining development workings as well. In polish coal mines the assessment of running roadways’ stability is carried out in the visual way only. In this way, without the quantitative evaluation of rock mass and support state, there is no possibility to improve designing methods, support constructions and its specific elements. The paper contains the review of up-to-date monitoring methods and some selected examples of roadways’ monitoring carried out by the workers of Faculty of Mining and Geoengineering AGH UST. The diversity of roadways monitoring application was performed. The ground control can verify designed support schemes, support spacing and behaviour of new construction elements.

3

Udział Wydziału Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej w projektach edukacyjnych EIT Raw Materials

Paszkowska G.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2018

|

nr 3

75--90

PL

W artykule omówiono zaangażowanie Wydziału Geoinżynierii Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej w europejskich projektach edukacyjnych EIT KIC Raw Materials. Przedstawiono genezę przystąpienia Wydziału do realizacji tych projektów. Zaprezentowano założenia poszczególnych projektów, planowane do osiągnięcia cele oraz konsorcja realizujące projekty. Omówiono doświadczenia Wydziału GGG z realizacji tych projektów, osiągnięte dotychczas cele i korzyści.

EN

The involvement of Faculty of Geoengineering, Mining and Geology of Wroclaw University of Science and Technology in the educational projects of European Institute of Innovation and Technology – Knowledge and Innovation Communities - Raw Materials was presented. The way the Faculty became a partner in those projects was revealed. The goals, scopes and underlying ideas of every project as well as the partnering institutions were presented. The experience and advantages gained by participation in those projects were discussed.

4

Doświadczenia w umiędzynarodowieniu kształcenia dla górnictwa na Politechnice Wrocławskiej

Paszkowska G.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2017

|

nr 4

17--28

PL

W artykule przedstawiono rozwój współpracy Wydziału Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej z najlepszymi uczelniami technicznymi Europy w zakresie wspólnych studiów magisterskich w ostatniej dekadzie. Przedstawiono ewolucję koncepcji wspólnego kształcenia, przyczyny wprowadzanych zmian i ich konsekwencje. Omówiono problemy, z jakimi borykały się uczelnie wchodzące w skład konsorcjum, a zwłaszcza te, które pokonywać musiała polska uczelnia w wyniku dużych różnic w przepisach regulujących szkolnictwo wyższe. Oprócz trudności przedstawiono korzyści, jakie osiągnęła społeczność akademicka Wydziału dzięki umiędzynarodowieniu studiów.

EN

The development of cooperation of Wroclaw University of Science and Technology – Faculty of Geoengineering, Mining and Geology and some prominent European Universities in the field of joint study programs, within the last decade was presented. The evolution of the joint education concept was depicted, while the reasons and consequences of changes were discussed. Some problems the partner universities encountered in co-operation were reported with a special focus on difficulties of the Polish University resulting from significant differences in legal regulations. Beside problems, the advantages of internationalization of education at the Faculty of Geoengineering, Mining and Geology were revealed.

5

Możliwości udostępnienia złoża rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej za pomocą upadowej

Czaja P., Kamiński P.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2015

|

nr 3

19--35

PL

Postęp w budowie maszyn do całkowicie zmechanizowanego drążenia wyrobisk korytarzowych pozwala na ich stosowanie również w projektach górniczych do udostępniania złóż surowców mineralnych za pomocą upadowych zastępujących kosztowne szyby górnicze. Obecny stan budownictwa podziemnego wskazuje na coraz więcej przypadków wykorzystania takich rozwiązań w przodujących krajach górniczych, takich jak Australia, Chile czy Afryka Południowa. Podobnie w polskim górnictwie podziemnym można znaleźć kilka przykładów takich systemów wybudowanych w ostatnich latach. Osiągane w tej technologii wysokie dzienne postępy drążenia wyrobisk korytarzowych zachęcają do projektowania szybkiego dotarcia upadowymi do złóż nie tylko rud metali, ale także złóż węgla kamiennego czy nawet węgla brunatnego. W tej sytuacji zasadne jest pytanie, czy złoża rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej, zalegające na głębokości sięgającej już 1200 m, pod grubą warstwą utworów zawodnionych mogą być udostępnione upadowymi budowanymi w miejsce pionowych szybów. W poszukiwaniu odpowiedzi na tak postawione pytanie w pracy zaprezentowano kilka przypadków udo-stępnienia złóż za pomocą upadowych w górnictwie krajowym i zagranicznym, w tym złóż zalegających bardzo głęboko. W prezentowanych przykładach przeanalizowano przede wszystkim warunki geologiczno-górnicze, mające pierwszoplanowy wpływ na wybór metody udostępnienia oraz związane z nimi warunki techniczne budowy wyrobisk udostępniających.

EN

Progress in construction of full mechanized tunnel boring machines allows to use them for accomplishment of inclined shafts – instead of very expensive vertical shaft – necessary for accessing of underground deposits. This solution is often introduced in recent years in many mining countries like Australia, Chile or South Africa. Also in Poland we can find few examples of uses such system in underground mining. Very high daily excavation progress reaching even 7-10 m/day encourage designers to implement it for accessing not only metallic ore deposit but also hard coal mining and lignite. The same question has been presented in relation to accessing of copper ore deposit in Fore-Sudetic Monocline which is exploited by KGHM Polska Miedz S.A. Ore body is located at the depth of over 1000 m under the thick layer of watered rockmass. Looking for the answer to that question some examples of inclined shafts application in the different world mining country has been presented in the paper. The main interest has been put to the geological and hydrogeological condition in both polish and other country examples of using inclined shafts in underground mining industry, which decide about the chosen method of accessing ore body to the exploitation.

6

A project management approach to the undergraduate mining engineering thesis

Hagan P., Beamish B., Daly C.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2012

|

nr 3

27-36

EN

The final year thesis course is the capstone project for students in many undergraduate engineering degree programs. Completion of a thesis is often a requirement for the award of an Honours degree and provides a pathway to higher degree study at the Masters and PhD level and hence the quality of the thesis experience can have a bearing on a studenfs career path options. The paper outlines a structured approach to the course based on project management principles. With students in the role of Project Manager, they define the project objectives and work towards achieving the various project milestones. This approach has not only led to a significant turnaround in timely completions but also an improvement in the quality of the project outcomes and a more rewarding and satisfying student experience.

PL

Etap pisania prac dyplomowych na ostatnim roku studiów licencjackich jest najważniejszym zadaniem dla studentów na wielu uczelniach technicznych. Napisanie pracy dyplomowej jest często niezbędne do uzyskania tytułu licencjata i otwiera drogę do studiów wyższego stopnia - magisterskich i doktorskich. Stąd też jakość pracy dyplomowej (licencjackiej) może mieć znaczenie przy wyborze opcji przyszłej ścieżki kariery studenta. W artykule podkreślono strukturalne podejście do tego etapu studiów, oparte na zasadach zarządzania projektem. Studenci są tu Kierownikami Projektu, definiują cele projektu i skupiają się na osiągnięciu kolejnych jego etapów. Takie podejście doprowadziło nie tylko do uzyskania ważnych punktów zwrotnych, jeśli chodzi o terminowość sporządzania prac lecz również do poprawy jakości ich wyników oraz uzyskania przez studentów bardziej satysfakcjonującego i większego doświadczenia.

7

Elementy diagnostyki i metody oceny stanu konstrukcji budowli podziemnych

Duży S.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2009

|

R. 33, z. 3/1

143-151

PL

Celem analizy jakości jest określenie wielkości i rozkładu odchyleń od wartości projektowych parametrów charakteryzujących wyrobisko korytarzowe. Cel ten realizuje się poprzez pomiary wytypowanych parametrów charakteryzujących jakość konstrukcji we wszystkich fazach istnienia budowli. Specyfikacja parametrów charakteryzujących jakość wykonania konstrukcji zależy od charakteru analizowanej konstrukcji oraz stosowanej metody oceny jej stateczności. Wymagania w zakresie systemów jakości w projektowaniu, wykonaniu, w próbach odbiorowych, użytkowaniu i konserwacji oraz likwidacji budowli powinny regulować zasady odpowiadające wymaganiom normy PN-ISO 9001-9003. W artykule omówiono wymagania w zakresie zarządzania jakością we wszystkich fazach istnienia budowli wskazując na możliwe do wykorzystania metody i narzędzia.

EN

The goal of quality analysis is the definition of the quantity and distribution of deviation from design parameters values that characterise the heading. This goal is achieved by measurements of the selected parameters that characterize the construction quality in all of the buildings existence phases. The specification of parameters that characterise the buildings construction workmanship quality is dependent on the character of the analysed construction and the used stability evaluation method. The requirements, in the area of quality in designing, reception attempts, usage and maintenance and the buildings liquidation should be regulated by rules that correspond to the requirements of the PN-IS0 9001-9003 norm. In the article, the requirements in the area of quality management in all phases of the building existence point to the usable methods and tools are discussed.

8

Term 'availability' in English-language mining engineering publications

Czaplicki J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2008

|

R. 49/2, nr 6

84-88

EN

In the paper a comprehensive review of English-language literature concerning 'availability' in mining engineering - especially surface mining - is done. Presented citations univocally show that there are many different definitions of availability and a lot of wrong statements connected with it. There are many diverse measures of availability indicating that availability is a certain feature of item, not only a measure, how used to be treated in the literature. In the paper proper approach to the problem of availability is presented basing on theory of reliability employing probability theory tools.

PL

machines systemOd wielu lat język angielski jest podstawowym językiem publikacji naukowych. Istotnym walorem jest to, że istnieje język, który przyjęło się akceptować jako język wymiany najważniejszych informacji, jednakże istniejące status quo niesie za sobą pewne niebezpieczeństwo. Jeżeli w publikacji angielskojęzycznej pojawi się błędna bądź nieprawdziwa informacja i nie będzie ona skorygowana, wówczas - z uwagi na bardzo szeroki zakres odbiorców i wielki obszar oddziaływania - może to powodować generowanie również w szerokim zakresie dalszych błędnych informacji czy nieprawdziwych wnioskowań. W pracy dokonano przeglądu angielskojęzycznej literatury z zakresu inżynierii górniczej, głównie w odniesieniu do górnictwa powierzchniowego, traktującej o gotowości maszyn. Do każdego cytowania zamieszczono komentarz. Z przeglądu tego wynika jednoznacznie, że istnieje duża dowolność w definiowaniu tego pojęcia, wiele określeń jest błędnie sformułowanych, a dużo stwierdzeń dotyczących gotowości jest niepoprawnych. Istnieje szereg różnych miar gotowości, co wskazuje jednoznacznie, że jest to pewna właściwość obiektu technicznego. Jednakże gotowość jest traktowana jedynie jako pewna miara. W artykule przedstawiono poprawne podejście do tego zagadnienia bazując na teorii niezawodności. Artykuł kończy stwierdzenie, że w literaturze polskojęzycznej nie zanotowaliśmy takiego " nieporządku", jak w literaturze angielskojęzycznej.

9

Relacja diagnostyczna mechanizmów i napędów elektrycznych w rozległych maszynach kopalnianych

Przystupa F.

Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa

|

2005

|

R. 43, nr 7

92-99

PL

W pracy przedstawiono potencjalne relacje diagnostyczne mechanizmów i napędów elektrycznych w rozległych maszynach kopalnianych. Współdziałające systemy techniczne, zawsze zależne od siebie procesowo.współzależne są również informacyjnie. Wiedzę o stanach mechanizmów można pozyskiwać diagnostycznie poprzez symptomy z systemu elektrycznego, zaś wiedzę o systemie elektrycznym można pozyskiwać z zachowań mechanizmów.

EN

The potential diagnostics relations relating to mechanisms and electric drives within extensive mining machines have been presented in the paper. The interacting technical systems are always interdependent with a view to processes but also regarding the information. Knowledge about condition of the mechanisms can be got by the diagnostics method using symptoms of electrical systems, while knowledge about electrical systems can be acquired observing responses of mechanisms.

10

Dopuszczalna jednosekundowa gęstość prądu przewodów ułożonych wielowarstwowo

Lejdy B., Skibko Z.

Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa

|

2005

|

R. 43, nr 7

108-114

PL

Artykuł omawia wymagania dla projektantów, jakie muszą być przestrzegane przy doborze przekrojów przewodów w zależności do warunków ich pracy. Podniesiono problem długotrwałego obciążenia przewodów prowadzonych pionowo, co umożliwia projektowanie przewodów prowadzonych w szybach kopalnianych z uwzględnieniem odmiennych warunków chłodzenia.

EN

The requirements for designers, which should be met by selection of cross-section of wires depending on operating conditions, have been presented in the paper. The problems of long-lasting load of vertical wiring have been discussed. It allows the wiring to be designed for mine shafts allowing for different cooling conditions.

11

SIU PANEL.3D - roof-pillar-floor interaction analysis model and its application in mining engineering

Pytel W. M.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

1998

|

nr 7

3-315

EN

A simplified, pseudo-three-dimensional, time-dependent mechanistic model of overburden-coal seam-floor interaction has been developed and validated at several Midwestern (U.S.A.) and Australian coal mines. The model, called SIU PANEL.3D Ground Mechanics Model, based on the thin plate theory, involves any complex but flat layout of mine workings, time-dependent sequence of extraction, and rheological properties of overburden and immediate floor strata. The model output data consist of spatially distributed time-dependent surface subsidence and its slope and curvature, as well as load acting on pillars. This paper presents a couple of possible applications of SIU PANEL.3D Ground Mechanics Model in the following main areas: Simplified two-dimensional analyses time-dependent load distribution and surface subsidence associated with longwall mining geometries. The model is based on the theory of beams resting on inelastic foundations and includes visco-elastic behavior of immediate floor strata, non-linear behavior of coal pillars, elastic behavior of face supports, and visco-elastic behavior of the overburden strata. The relative importance of the different variables affecting the performance of longwall mining geometries from ground control point of view is also analyzed. The model has been validated for field observations at one Illinois longwall mine. Development alternate geometries with variable size pillars along and across a panel based on safety factors and pillar settlement considerations. The attempt to develop an optimization procedure based on SIU Ground Mechanics Models utilizes the following three effects impacting the mining geometry design: a) variability of safety factors along and across the panel due to differential pillar settlements, b) elasto-plastic behavior of coal pillars resulting in the arching effect, and c) elasto-visco-plastic behavior of the weak floor strata with the load transfer from smaller pillars to the larger pillars and barrier pillars. The objective of the optimization procedure was to maximize the coal recovery while maintaining appropriate pillar safety factors, floor safety factors, and immediate roof stability. Such alternative mining geometries with high implementation potential were proposed to the mining industry. The developed analytical model has been also utilized to analyze a longwall mining geometry with yield pillars and compare the results with those observed in the field. It was demonstrated that large-size pillar behavior and post-failure characteristics depends significantly on Iocal mine stiffness. The paper also presents development of an alternate retreat mining geometry. Analytical studies to date indicate significant potential of the developed models for improving mining geometry performance. Determining mine system transient response to loss of stability within some areas of a panel. Amplitudes, accelerations and dynamic loads acting within the colapsed panel were determined in the appropriate numerical analysis. The effect of non-linear time-dependent behavior of weak floor strata on displacements, and load transfer within a given mining layout. The problem analyses are based on the extension of the SIU PANEL.3D model to include a) non-linear visco-elastic behavior of immediate floor strata, and b) different times of mine development in a panel, and different advance rates of mine workings in different areas. For mathematical development, the immediate weak floor strata are transformed into an equivalent single rock layer with uniform rheological constants and time-independent deformation parameters, resting on an undeformable rock mass. The viscous behavior of weak floor strata is represented by the single non-linear Burgers' model defined by a suitable creep function. Non-linearity in the elastic domain is modeled by experimentally determined stress-strain relationship. A comparison of calculated and monitored surface subsidence or in-mine convergence measurements has proven the model effectiveness for surface subsidence and load transfer prediction. The paper also deals with the rational techniques that are available and currently utilized the U.S.A. in engineering practice to design pillars associated with weak floor strata. The author reviews all methods applied to determine the ultimate bearing capacity of floor strata including a more general, recently developed technique which treats weak floor strata as a two-layer rock system characterized by cohesion (c) and angle of internal friction (φ) for both layers. Using foundation engineering analysis techniques, the effect of adjacent pillars on ultimate bearing capacity (UBC) of weak floor strata underneath pillars in a panel was also considered. Based on the limit states theory, the upper-bound for capacity factors of an anisotropic non-homogeneous floor strata system were determined to estimate the effect of rock anisotropy on floor strata stability. Sensitivity analyses were also performed in order to determine the relative importance of all parameters affecting floor strata strength underneath rectangular pillars. The design approaches presented in the paper are illustrated with step by step solutions for physical problems, and the appropriateness of all available design methods was estimated through field observations performed in two coal mines. This above described computational ability to control time-dependent deformations and mine workings stability was utilizeded also for the design of all operations that may change the hydrological environment within active or abandoned mines. This includes dewatering and all kinds of coal slurry pumping whether alone or mixed with coal combustion residues into mine workings. Since this approach can provide the validated analytical tool to predict 1) the amount of additional subsidence due to wetting of mine workings, 2) the changes in mine workings stability due to changes in mine-level hydrology, and 3) subsidence likelihood in future in different areas of the flooded mine, it may be very usefull for all agencies and mining companies planning wet backfilling or operating beneath surface or subsurface aquifers. Furthermore, this paper presents a technique which incorporates elements of the reliability theory in SIU PANEL.2D Ground Mechanics Models to determine the actual probability of failure of floor at a particular point or the panel as a whole, with a consideration of interaction among panel barriers-mine workings-overburden and floor strata. Moreover, since safety factors based on floor strength (FSF) actually vary along and across a panel due to non-uniform distribution of stress in a panel, the proposed safety analyses can be conducted on mining geometries optimized initially for extraction ratio, ground control, and productivity based on allowable safety factors and surface displacements. The calculated probability of failure was related to the corresponding conventional safety factor which represents the current design philosophy. This approach permits assigning differential safety factors in different areas depending upon the availability and quality of collected geotechnical data.

PL

W pracy przedstawiono opis, zweryfikowanego w kilku amerykańskich i australijskich kopalniach węgla, pseudo-trójwymiarowego modelu mechanistycznego współpracy układu: strop-filar-spąg. Model ten, zwany SIU PANEL.3D Ground Mechanics Model, oparty na aproksymacji płytowej górotworu, służy do odwzorowania każdej płaskiej geometrii wyrobisk, z uwzględnieniem zależnej od czasu sekwencji wydobycia oraz reologicznych własności poszczególnych elementów układu. Stosując ten model można określić wokół wyrobisk zależny od czasu stan naprężeń i przemieszczeń będący podstawą do dalszej analizy, m.in. optymalizacji, bezpieczeństwa układu czy też dynamicznych efektów ciśnienia górotworu. Przestawiona praca ilustruje szereg możliwych zastosowań modelu SIU PANEL.3D w takich dziedzinach jak: Uproszczona, dwu-wymiarowa analiza zależnych od czasu rozkładów obciążeń i przemieszczeń wokół wyrobisk eksploatowanych technologią ścianową. Model ten oparty jest na teorii belek spoczywających na odkształcalnym podłożu i uwzględnia lepko-sprężyste własności spągu i nadkładu, nieliniowe pod obciążeniem zachowanie się filarów węglowych, oraz sprężyste własności obudowy zmechanizowanej. W ramach tego zadania określono wagi poszczególnych parametrów wpływających na przemieszczenia powierzchni górotworu, a także przeprowadzono weryfikację modelu w jednej z kopalń położonych w stanie Illinois. Opracowanie alternatywnej geometrii o zmiennych wymiarach filarów w wyrobiskach eksploatowanych systemem filarowo-komorowym, na podstawie analizy osiadań i rozkładu współczynników bezpieczeństwa. Procedura optymalizacji oparta jest na wykorzystaniu trzech następujących efektów wpływających na sposób projektowania: a) zmienności współczynników bezpieczeństwa wzdłuż i w poprzek pola wybierkowego spowodowanej zróżnicowanym osiadaniem elementów układu, b) sprężysto-plastyczne zachowanie się filarów węglowych dające w efekt sklepienia, oraz c) sprężysto-lepko-plastyczny model zachowania się spągu powodujący przenoszenie obciążeń z małych filarów na większe i na caliznę. Celem procedury optymalizacyjnej jest uzyskanie możliwie największego stopnia ekstrakcji przy jednoczesnym utrzymaniu w całym wyrobisku takich samych współczynników bezpieczeństwa dla stropu, filarów i spągu. Opracowany model był zastosowany również w analizie geometrii ścianowej z podatnymi filarami, a wyniki obliczeń zostały porównane z danymi uzyskanymi z obserwacji polowych. Wykazano, że zachowanie się filara w jego naturalnej skali oraz jego pozniszczeniowe charakterystyki silnie zależą od lokalnej sztywności kopalni. Określenie dynamicznej odpowiedzi układu na lokalną utratą stateczności. Uzyskano za pomocą analizy numerycznej amplitudy, prędkości i przyśpieszenia ruch układu filarowo-komorowego oraz stan obciążeń wewnątrz zniszczonego pola eksploatacyjnego. Określenie wpływu nieliniowości lepko-sprężystej spągu na przemieszczenia i przenoszenie obciążeń w polu eksploatacyjnym. Analizę problemu oparto na rozszerzeniu modelu SIU PANEL.3D o: 1) nieliniowe lepko-sprężyste zachowanie się bezpośredniego spągu, oraz b) zróżnicowanie w czasie robót wybierkowych z uwzględnieniem dowolnej prędkości prac górniczych. Lepko-sprężysta charakterystyka spągu opisana jest modelem Burgersa, natomiast sprężysta nieliniowość określana jest poprzez zależność: naprężenie-odkształcenie uzyskana doświadczalnie. Porównanie pomierzonych osiadań powierzchni terenu i konwergencji z wartościami obliczonymi świadczą o efektywności modelu w prognozowaniu osiadań i transferu obciążeń w polu eksploatacyjnym. Przedstawiona praca porusza również techniki obliczeniowe jakie są stosowane w USA do projektowania filarów współpracujących z warstwą słabego spągu. Autor podaje przegląd metod stosownych w tym celu, z uwzględnieniem metod najnowszych, które traktują spąg jako układ dwuwarstwowy charakteryzowany przez kohezję (c) i kąty tarcia wewnętrznego (φ) odpowiednie dla obydwu warstw. Uwzględniono również wpływ filarów sąsiednich i anizotropii spągu na obliczoną nośność filarów. Prezentowane metody obliczeniowe są zilustrowane przykładami obliczeniowymi, a ich stosowność w praktyce jest przetestowana na dwóch przykładach kopalń. Opisane wyżej możliwości obliczeniowe modelu mogą być zastosowane w projektowaniu każdej operacji mogącej zmienić warunki hydro-geologiczne w czynnych i opuszczonych już kopalniach. Obejmuje to wszelkiego rodzaju odwodnienie wyrobisk a także wprowadzanie pod ziemię podsadzki w postaci płynnych mieszanek różnego rodzaju odpadów . Na podstawie obserwacji zachowania się jednej z opuszczonych kopalń węgla potwierdzono tezę, że przedstawiona metoda pozwala przewidzieć dodatkowe osiadanie terenu wskutek zawodnienia wyrobisk, a także potrafi określić spowodowane tym zmiany w stateczności układu w miarę upływu czasu. Na koniec praca przedstawia metodę, która wprowadzając elementy teorii niezawodności do modelu SIU PANEL.2D, pozwala określić prawdopodobieństwo zniszczenia pola eksploatacyjnego jako całości albo poszczególnych jego części wskutek zniszczenia spągu pod filarami. Obliczone przykładowo prawdopodobieństwa zniszczenia zostały porównane z poziomem współczynników bezpieczeństwa otrzymanych metodą konwencjonalną. Przedstawione podejście usprawiedliwia przyjęcie zróżnicowanych współczynników bezpieczeństwa w zależności od jakości rozpoznania geotechnicznego parametrów i ich rozproszenia wokół wartości średnich.