Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Łupki krystaliczne złóż południowo-zachodniej Polski stosowane jako kamień budowlany : ocena zróżnicowania walorów dekoracyjnych i możliwości ich zastosowania

Stańczak G.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 10

833--843

EN

In modern architecture, slates, phyllites and schists are becoming more and more popular, and the example of Polish deposits of slates, phyllites and schists indicates that, in the last 10 years, the traditional method of using these rocks as raw material, e.g. for the production ofgranular surface, silty carriers of plant protection products or refractory material, has become gradually dominated by their use as dimension stones. The paper presents the first ranking of the decorative aspects, carried out for slates, phyllites and schists originating from active deposits: Orlowice, Jawornica, Dewon-Pokrzywna, Jeglowa and Jenków, located in the Sudetic Block and Fore-Sudetic Block (Lower Silesian Block, SW Poland). Evaluation of the decorative aspects of slates, phyllites and schists, which takes into account the colour, textural and structuralfeatures of the rock, its ability to be polished, and petrologic type, revealed that the primary and secondary petrographic types documented in these deposits have a high decorative value, mainly because of attractive colour and structural arrangement of mineral components. It should be noted that in the group of over 150 different varieties of colourful metamorphic slates on the stone market in the European Union, Polish slates, phyllites and schists are characterised by unique colours. Therefore, the high decorative value and unique colours characteristic of the Polish slates, phyllites and schists is their essential trait that conditions their use as decorative stone material with a wide range of applications.

2

The Orthogneiss and Schist Complex of the Karkonosze-Izera Massif (Sudetes, SW Poland): U-Pb SHRIMP zircon ages, Nd-isotope systematics and protoliths

Oberc-Dziedzic T., Kryza R., Pin C., Mochnacka K., Larionov A.

Geologia Sudetica

|

2009

|

Vol. 41

3-24

EN

Many basement units of the Variscan orogen that are exposed in the Sudetes, SW Poland, comprise widespread ~500 Ma orthogneisses and associated mica schists, the latter often of unknown age and derivation. Our new U-Pb sensitive high resolution ion microprobe (SHRIMP) zircon ages from two samples of the Izera metagranites, both around 503 Ma, are in a good agreement with the well established late Cambrian-early Ordovician magmatism in the West Sudetes. An Archean inherited zircon age of ~ 3.4 Ga is one of the oldest zircon ages reported so far from the Bohemian Massif. The orthogneisses of the Karkonosze-Izera Massif (KIM) have calculated TDM ages of between 1.50 and 1.93 Ga, but these ages are not necessarily evidence for a Mid-Proterozoic crustal derivation: more probably, they reflect the average of several detrital components mixed into the granitoid magma sources. In spite of likely age differences, the Lusatian greywackes, which outcrop to the west, and the mica schists of the KIM display similar geochemical characteristics, suggesting that both could have been derived from similar sources. However, the presence of lower Ordovician products of within-plate volcanism - intercalations of quartzofeldspathic rocks and amphibolites within the mica schists - supports an idea that the mica schist protoliths, derived mainly from crustal rocks, could have also contained an admixture of contemporaneous volcanic materials. The age spectra of inherited zircons from the KIM orthogneisses and their Nd-isotopic signatures are comparable to the Lusatian greywackes: this suggests that the Lusatian greywackes, or very similar rocks, could have been the source material for the granitic protoliths of the KIM orthogneisses.

3

Structural record of Variscan thrusting and subsequent extensional collapse in the mica schist from vicinities of Kamieniec Zabkowicki, Sudetic foreland, SW Poland

Mazur S., Józefiak D.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

1999

|

Vol. 69, No. 1-2

1-26

EN

Two tectonic units of different metamorphic grade can be distinguished in the mica schists which crop out at the eastern margin of the Sudetic foreland near Kamieniec Zabkowicki. The Kamieniec unit comprises mica schists containing garnet, staurolite and andalusite porphyroblasts, whereas the Byczeń unit is composed of mica schists having porphyroblasts of albite. The Byczeń unit is situated to the west of the Kamieniec unit in the north of the study area. The reverse order of the two units apparent in the south of that area results from displacement of their tectonic contact along a shallow WSW-dipping normal-slip shear zone cross-cutting earlier steeply dipping structures. Both the Kamieniec and Byczen tectonic units are exposed on the inverted limb of a large SE-vergent synform, F2, as indicated by NW asymmetry of mesofolds and by gently inclined cleavage S2 intersecting the steep foliation S1. The hinge zone of this fold is occupied by an orthogneiss body and the normal limb is represented by paragneiss of the Chalupki unit exposed further east. The mica schists in the vicinities of Kamieniec Zabkowicki have recorded three deformation events, D1, D2 and D3. Deformation D1 produced the main foliation S1, which, in the study area is now steeply NW-dipping. The locally preserved L1 stretching lineation is trending, in general, E-W, although it is locally reoriented on the limbs of younger folds F2. The axes of the F2 folds are oriented NE-SW and the accompanying penetrative axial cleavage S2 show gentle dips to the W, SW or NW. The S2 foliation is represented either by crenulation cleavage or, more frequently, by transposition foliation that has completely replaced the older foliation S1. Intersecting S2 and S1 surfaces define penetrative lineation L2, the most prominent linear structure in the area. Deformation D3 was confined to low-angle normal-slip shear zones dipping to the SW. The S3 foliation within the shear zones is parallel to S2, whereas the L3 stretching lineation parallels the intersection lineation L2. Kinematic indicators point to an E-directed overthrusting of the Byczeń unit by the Kamieniec unit during the D1 event. The tectonic juxtaposition of both units resulted in metamorphic grade inversion. The subsequent deformation D2 involved an irrotational shortening in the NW-SE direction, which produced the large-scale NE-SW-trending synform F2. Its western, inverted limb was subjected to an intense subvertical shortening. The progressive shortening was followed by development of normal-slip shallow-dipping shear zones D3 showing top-to-SW or to-WSW sense of shear. The normal-slip shearing was related to SW-directed extensional collapse D3 at the eastern margin of the Sudetic foreland.

PL

W łupkach łyszczykowych okolic Kamieńca Ząbkowickiego wydzielamy dwie jednostki tektoniczne Kamieńca i Byczenia, różniące się stopniem metamorfizmu. Pierwsza z nich obejmuje łupki łyszczykowe z porfiroblastami granatu, staurolitu i andaluzytu, podczas gdy do drugiej należą łupki z porfiroblastami albitu. W skali całego metamorfiku Kamieńca Ząbkowickiego jednostka Byczenia występuje generalnie na zachód od jednostki Kamieńca, tak jak ma to miejsce w rejonie wsi Stolec. Odwrotne rozmieszczenie wychodni tych jednostek między Kamieńcem Ząbkowickim a Byczeniem jest efektem przemieszczenia na połogiej, zrzutowo-normalnej strefie ścinania o upadzie ku WSW. Orientacja kliważu S2 nachylonego mniej stromo niż foliacja S1 oraz północno-zachodnia asymetria fałdów mezoskopowych dowodzą, że obie jednostki tektoniczne występują na krótszym skrzydle makrosynformy obalonej ku SE. Dłuższemu skrzydłu synformy odpowiadają natomiast wychodnie paragnejsów wschodniej części metamorfiku Doboszowic (jednostka Chałupek). W łupkach łyszczykowych z okolic Kamieńca Ząbkowickiego wyróżniliśmy trzy zespoły struktur deformacyjnych odpowiadające trzem etapom deformacji D1, D2 i D3 o zasięgu regionalnym. W etapie D1 powstała foliacja S1 zapadająca dziś w obszarze badań stromo ku NW oraz, zaznaczająca się tylko sporadycznie, lineacja z rozciągania L1. Generalny przebieg lineacji L1 jest zbliżony do kierunku E-W, choć lokalnie uległa ona reorientacji na skrzydłach młodszych fałdów F2. Podczas etapu D2 foliacja S1 została zdeformowana w fałdy F2 o osiach NE-SW. Kliważ osiowy fałdów F2 ma łagodne nachylenie ku W, SW lub NW. Miejscami ma formę kliważu krenulacyjnego, a miejscami tworzy nową penetratywną foliację S2 zacierającą starsze powierzchnie S1. W efekcie przecięcia kliważu S2 ze starszą foliacją S1, powstała penetratywna lineacja intersekcyjna L2 o przebiegu NE-SW, będąca główną strukturą linijną w badanym terenie. Deformacja D3 skoncentrowała się w strefach ścinania o upadzie ku SW, w których foliacja S3 jest równoległa do S2, a lineacja z rozciągania L3 jest równoległa do L2. Analiza wskaźników kinematycznych dowodzi, że deformacja D1 wiązała się z transportem tektonicznym ku E. Etap D2 zachodził natomiast w efekcie koaksjalnego skrócenia o kierunku NW-SE. Konsekwencją rosnącego skrócenia było powstanie niskokątowych, normalnych stref ścinania D3 o zwrocie "strop-ku-SW" lub "ku-WSW". W etapie D1 jednostki tektoniczne Kamieńca i Chałupek nasunęły się kolejno na jednostkę Byczenia, co doprowadziło do tektonicznej inwersji stopnia metamorfizmu. W etapie D2 powstała makrosynforma F2 o osi NE-SW. Jej krótsze skrzydło uległo silnemu skróceniu w kierunku pionowym. W etapie D3 rozwinął się kolaps ekstensyjny ku SW, a wzdłuż wschodniej krawędzi bloku sowiogórskiego powstała przesuwcza, lewoskrętna strefa dyslokacyjna Niemczy.

4

Historia metamorfizmu łupków łyszczykowych okolic Kamieńca Ząbkowickiego

Józefiak D.

Archiwum Mineralogiczne

|

1998

|

T. 51, z. 1-2

213-248

PL

W okolicy Kamkieńca Ząbkowickiego występują zawierające granat grubo- i drobno- blastyczne łupki łyszczykowe tworzące południową część metamorfiku. Niemczy-Kamieńca Ząbkowickiego. Łupki gruboplastyczne zbudowane są z nieregularnych soczewek kwarcowych, z niwielką ilością muskowitu, opływanych przez smugi i laminy muskowitowo-biotytowe. W łupkach drobnoblastcznych występują naprzemianlegle laminy kwarcowo-muskowitowe i muskowitowo-biotytowe. Łupki gruboplastyczne zawierają więcej andaluzytu, plagioklazu i chlorytu niż łupki drobnoplastyczne, które z kolei są bogatsze w biotyt i staurolit. W obu łupkach występuje syllimanit (fibrolit) oraz relikty chlorytoidu, a w łupkach gruboblastycznych również relikty dystenu. Na podstawie morfologii kryształów i ich pozycji w strukturze skały w łupkach gruboblastycznych można wyróżnić trzy, natomiast w łupkach drobnoblastycznych dwie odmiany muskowitu i biotytu (muskowit I, II, III, biotyt I, II, III). Łupki gruboblastyczne zawierają również dwie generacje staurolitu. Starsza obejmuje kryształy tworzące wyrostki w granacie, młodszą reprezentują blasty występujące w szczelinach spękań granatów. Minerały z obu rodzajów łupków wykazują odmienny skład chemiczny. Muskowit I i II z łupków gruboblastycznych bogatszy jest w Si i R2+ oraz uboższy w Al IV + Al VI niż muskowit I i II z łupków drobnoblastycznych, granat zawiera mniej spessartynu, a więcej grossularu, staurolit młodszy charakteryzuje się natomiast wyższą sumą kationów i niższą zawartością H+. Przy zbliżonym składzie chemicznym skał sugeruje to, że przebieg metamorfizmu obu łupków był odmienny. W łupkach gruboblastycznych w trakcie maksymalnego natężenia metamorfizmu krystalizowały granat i syllimanit (fibrolit). Minerały te rozwijały się wskutek rozpadu staurolitu starszego, który następował w temperaturze 600-620 C, przy ciśnieniu 4-5kbar (termobarometr granatbiotyt-Al2SiO5-kwarc, patino Douce et al. 1993). Następnie granat ulegał rozpadowi, a krystalizowały muskowit III, biotyt III, staurolit młodszy, andaluzyt i plagioklaz. Proces ten zachodził w temperaturze niższej niż 585 +- 30 C i przy ciśnieniu 1-2 kbar (termobarometr granat-biotyt-Al2SiO5-kwarc). W łupkach drobnoblastycznych początkowo krystalizowały muskowit I i II oraz biotyt I i II. Następnie formował się granat, a po nim staurolit i andaluzyt. Maksymalna temperatura metamorfizmu wynosiła 500-550 C, a ciśnienie 2-4 kbar (termometr granat-biotyt-Al2SiO5-kwarc).

EN

Southern part of the Niemcza-Kamieniec Metamorphic Unit (Sudetes, SW Poland) is dominated by garnet-bearing mica schists, occurring as coarse- and fine-blastic varieties. Coarse-blastic schists are composed of quartz-muscovite lenses surrounded by muscovite-biotite layers. The fine-blastic schists are layered. They consist of quartz-muscovite and muscovite-biotite layers. The coarse-blastic schists contain more andalusite, plagioclase and chlorite than the fine-blastic ones. The later are richer in biotite and staurolite. The coarse-blastic schists contain fibrolite and relics of kyanite. Chloritoid inclusions occur in garnets from both the rocks. Muscovite and biotite form three morphological varieties in the coarse-grained schists (muscovite I, II, III and biotite I, II, III) and the two varieties in the fine blastic schists (muscovite I, II and biotite I, II).Chemical composition of minerals occurring in the coarse- and fine-blastic schists is different. Muscovite I and II from coarse-grained schists has more Si and R2+ and less AlIV + AlVI and Na than muscovite I and II from fine-blastic schists. Garnets from both the rocks show considerable differences in grossular and spessartine contents. Staurolite from the coarse-blastic schists contains less H+ and has higher sum of cations than that from the fine-blastic schists. Since the coarse- and fine-blastic schists have almost identical chemical composition, the differences in mineral chemistry suggest different metamorphic evolution of both the rocks. The peak of metamorphism in coarse-blastic schists was connected with crystallisation of garnet and fibrolite. They were formed during staurolite decomposition, which took place in temperatures 600-620°C under pressures 4-5 kbar (garnet-biotite-A2SiO5-quartz thermobarometer). During subsequent metamorphism garnet was decomposed and Muscovite III, biotite III, second generation of staurolite plus andalusite and plagioclase were formed. This took place in temperature lower than 585 +/- 30°C and under pressures 1-2 kbar (garnet-biotite-A2SiO5-quartz thermobarometer, samples with partly decomposed garnet). Chloritoid is the oldest mineral in the fine-blastic schists. Muscovite I, II and biotite I, II crystallised later, and were followed by garnet and, subsequently, by staurolite and andalusite. The maximum of metamorphism took place in temperatures 500-550°C under pressures 2-4 kbar (garnet-biotite-A2SiO5-quartz thermobarometer).