Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Narracja idealnych miast religijnych. Przykłady historyczne

Szpakowska-Loranc Ernestyna

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2023

|

Vol. 1

156--176

PL

Artykuł analizuje narrację religijnych miast idealnych w celu odnalezienia powiązań pomiędzy wybranymi przykładami i utworzenia charakterystyki rozwiązania modelowego: Freudenstadt i Christianopolis, redukcji jezuickich i Zion City. Autorka bada narrację urbanistyczną i wybrane elementy architektoniczne na podstawie zdobytych opisów, dokumentacji rysunkowej i opracowań krytycznych różnych autorów. Zwraca szczególną uwagę na lokalizację budowli sakralnych, obrys i układ miasta, sylwetę, formy architektoniczne.

EN

The article analyzes the narrative of religious ideal cities to find connections between selected examples and characterize the model solution: Freudenstadt, Christianopolis, Jesuit Reductions and Zion City. The author examines the urban narrative and selected architectural elements, possible to study on the basis of the found authors’ visions and critical studies: the location of religious buildings, the outline and layout of the city, the silhouette, and architectural forms.

2

The line – the Saudi-Arabian linear city concept as the prototype of future cities

Paszkowska-Kaczmarek Natalia E.

Architecturae et Artibus

|

2021

|

Vol. 13, no. 2

33--46

EN

The launch announcement of the construction of a new, futuristic, emission-free city in Saudi Arabia in the form of a 170-kilometer line – The Line – by Mohammed bin Salman, Crown Prince and Chairman of the Neom Company Board of Directors, aroused a discussion about ideal cities, the geometry of a linear city and its legitimacy. It provoked questions whether a city built in such a way could provide an appropriate answer to contemporary and future urban problems, as its authors and promoters expected. On this occasion, it is impossible not to refer to the urban history to look at similar ideas of linear cities and the attempts to implement them for over 150 years. Although it has not been possible to fully realize the linear city in accordance with the initial assumptions of the concept so far, today it may turn out that the utopia will become a reality. There are quite significant reasons for this. The aim of the article is to familiarize the reader with the contemporary interpretation of the idea of a linear city, which may become a compositional prototype for the urban planning of sustainable cities in the future.

PL

Ogłoszenie rozpoczęcia budowy nowego, futurystycznego, bezemisyjnego miasta w Arabii Saudyjskiej w postaci 170-kilometrowego The Line, urbanistycznego układu liniowego Mohammeda bin Salmana, księcia koronnego i prezesa zarządu NEOM Company, wzbudziła dyskusję na temat miasta idealnego, jego geometrii oraz słuszności. Sprowokowało to także pytania, czy miasto zbudowane w ten sposób będzie właściwą odpowiedzią na współczesne i przyszłe problemy urbanistyki, jak przewidują to autorzy i entuzjaści projektu. W takich okolicznościach nie sposób pominąć historię urbanistyki, gdyż próbowano wprowadzić podobne rozwiązania przez ponad 150 lat. Pomimo, że dotychczas nie udało się w pełni zrealizować założeń miast linearnych według pierwotnych koncepcji, dziś okazuje się, że utopia może stać się rzeczywistością. Istnieją ku temu istotne przesłanki. Celem artykułu jest zapoznanie czytelnika ze współcześnie zinterpretowaną ideą miasta linearnego, które może stać się prototypem kompozycyjnym dla urbanistyki zrównoważonych miast w przyszłości.

3

Zamość – miasto idealne. Europejskość rozwiązań urbanistycznych citta di fortezza Rzeczpospolitej Obojga Narodów

Kadłuczka Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 63

7--16

PL

Artykuł został oparty na wieloletnich badaniach autora i akcentuje mało dotąd omawianą kwestię Zamościa jako ważnej twierdzy wbudowanej w europejski system obronny przeciw ekspansji Imperium Osmańskiego, realizowany w drugiej połowie XVI wieku. Przypomina też, że polska wersja miasta idealnego wyprzedziła o 15 lat wzorzec, za jaki powszechnie uważana jest włoska Palmanova. Zamość jest także unikalnym przykładem umiejętnego połączenia nowoczesnych zasad inżynierii wojskowej z zapleczem społeczno-gospodarczym, gdzie wielokulturowość i tolerancja religijna stanowiły podstawę identyfikacji społeczeństwa rubieży Rzeczypospolitej z celami państwa i gwarancję skutecznej obrony przed wrogiem zewnętrznym.

EN

This paper was based on many years of the author’s research and accentuates previously little-discussed matters concerning Zamość as an important fortress, incorporated into the European system of defense against the expansion of the Ottoman Empire and built throughout the second half of the sixteenth century. It also reminds us that the Polish version of the ideal city preceded Palmanova, which is widely regarded as the concept’s predominant model, by fifteen years. Zamość is also a unique example of the skilful combination of modern-period military engineering principles with socio-economic infrastructure, wherein multi-culturality and religious tolerance formed the basis of the identification of the Commonwealth borderland’s population with the state’s goals and a guarantee of effective defense against an external enemy.

4

Miasto inteligentne kolejny krok w drodze do miasta idealnego

Karbowniczek A.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2018

|

nr 25

37--48

PL

Punktem wyjścia do rozważań w niniejszym artykule jest odniesienie się do sposobu kształtowania się struktur miast idealnych wraz z ich infrastrukturą, w stosunku do potrzeb ówczesnych mieszkańców. Zdefiniowanie miasta inteligentnego, poprzez podanie jego istotnych cech, ułatwi określenie istotnych zmian, jakie powinny być uwzględniane i dokonywane w strukturze tworzenia i kształtowania oraz funkcjonowaniu miast w Polsce. W oparciu o przedstawione w artykule rozważania, przybliżona zostanie problematyka miast inteligentnych. Ponadto w oparciu o podane przykłady i rozwiązania techniczne określone zostaną założenia, które później będzie można wykorzystać w procesie projektowania i planowania urbanistycznego polskich miast. Celem tej publikacji jest dostrzeżenie koniecznych zmian, jakie należałoby przeprowadzić w procesie kształtowania i funkcjonowania miasta.

EN

The starting point for the reflections in this article is the reference to the manner of shaping the structures of ideal cities together with their infrastructure in relation to the needs of the inhabitants of a given time. Defining a smart city, by providing its important features, will help to identify significant changes that should be taken into account and made in the structure of creating, shaping and functioning of cities in Poland. Based on the reflections presented in the article, the issue of intelligent cities will be introduced. Moreover, based on the given examples and technical solutions, assumptions will be made which can later be used in the planning and urban planning process of Polish cities. The purpose of this publication is to notice the necessary changes that should be carried out in the process of shaping and functioning of the city.

5

Park Kulturowy Nowej Huty – nowa formuła ochrony urbanistyki i architektury 2. połowy XX wieku

Myczkowski Z., Siwek A.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 49

113--124

PL

Nowa Huta to fenomen urbanistyczny i architektoniczny w granicach współczesnego Krakowa. Wyjątkową wartość kulturową współtworzą układ urbanistyczny miasta idealnego, unikalna „galeria” rozwiązań architektonicznych reprezentujących kolejne nurty stylowe z drugiej połowy XX w. oraz dziedzictwo niematerialne – historia i społeczność dzielnicy. Uchwała NR CIX/1642/14 Rady Miasta Krakowa z 11 czerwca 2014 r. otwarła drogę do utworzenia parku kulturowego. Sięgnięto po formę ochrony cennego krajobrazu historycznego wprowadzoną w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. Plan ochrony parku kulturowego jest dokumentem, w którym zawiera się diagnoza wartości i zagrożeń oraz prognoza procesów ochrony. Plan ochrony parku kulturowego Nowa Huta to dokument wyznaczający nowe standardy ochrony dziedzictwa 2. połowy XX w. Jego analiza jest instruktywna dla dalszych działań tego typu w Polsce. Stanowi również próbę odpowiedzi na pytania o nową formułę ochrony dziedzictwa architektonicznego XX wieku.

EN

Nowa Huta is a town-planning phenomenon within the borders of contemporary Cracow. Its outstanding cultural value has been co-created by the urban layout of an ideal town, a unique “gallery” of architectural phenomena representing subsequent stylistic trends of the second half of the 20th century, as well as the unattached heritage – the history and the community of the district. The recommendation no CIX/1642/14 from June 11, 2014, of the City Council opened the way to create a Cultural Park here. This is a formula for protecting valuable historic landscape, which was introduced by the Monument Protection Law in 2003. The plan for protection of the Cultural Park is a special document which includes the diagnosis of values and hazards, together with a prognosis of protection processes. The plan for protection of the Nowa Huta Cultural Park is a document which shows new standards of protecting the heritage of the second half of the 20th century. Its analysis is an instruction for further such activities in Poland. It is also an attempt to answer the question about a new formula for protecting the architectural heritage of the 20th century.

6

Synergia w nieidealnym „mieście idealnym” – próby integrowania Zamościa

Wrana J.

Budownictwo i Architektura

|

2017

|

Vol. 16, nr 1

5--17

PL

Zamość zrealizowane marzenie wielkiego hetmana koronnego Jana Zamoyskiego (1542-1605) to renesansowe „miasto idealne” którego początki sięgają roku 1579 – rozpoczęcia budowy miasta wg projektu włoskiego architekta Bernardo Morando (1540-1600). W układzie ówczesnego miasta można zauważyć odniesienia do teoretycznych prac Pietro Cataneo i Giorgio Mariniego. Już w roku 1580 Zamość uzyskał prawa miejskie, a po ośmiu latach stał się stolicą Ordynacji Zamojskiej. W okresie zaborów od roku 1822 funkcja miasta została wyprowadzona poza mury obronne na południowy-wschód od Zamościa, pełniącego wtedy funkcję „Twierdzy Zamość”. Obecnie „Stare Miasto” – ścisłe historyczne centrum miasta – zwane „perłą renesansu”, jest jedną z 16 dzielnic współczesnego miasta Zamość. Dzięki aktywności władz miejskich od lat 90-tych oraz pozyskanym środkom unijnym, prowadzony jest program rewitalizacji Starego Miasta – następuje zmiana wizerunku miasta oraz wzrasta aktywność społeczności lokalnej współpracującej z miastami partnerskimi. Poza rejonem historycznego Starego Miasta zauważalny jest problem dotykający współcześnie większość polskich miast – chaos przestrzenny i dysonans w strukturze przestrzennej. O możliwych w przyszłości działaniach w celu przywrócenia spójności i harmonijnego wizerunku Zamościa, jako jednego z przykładów dla polskich miast, odbywały się pierwsze Ogólnopolskie Studenckie Warsztaty „Synergia w Architekturze Lublin – Zamość 2015” zorganizowane w dniach 23-26 września 2015 roku przez Samodzielną Pracownię Architektoniczną Wydziału Budownictwa i Architektury Politechniki Lubelskiej, Fundację Rozwoju Politechniki Lubelskiej oraz Fundację Na Dużą Skalę z siedzibą w Poznaniu. Rejonem określonym w pierwszych warsztatach był teren Rotundy (w której obecnie jest Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny) wraz ze znajdującym się w sąsiedztwie zalewem Ośrodka Sportu i Rekreacji, zlokalizowane w centrum Zamościa, w niewielkiej odległości od Zabytkowego Starego Miasta.

EN

Zamość – realised dream of the great Hetman of the Crown, Jan Zamoyski (1542-1605) is a renaissance “ideal city”, which dates back to the year 1579 – the beginning of city construction in accordance with the project of the Italian architect, Bernardo Morando (1540-1600). In the layout of the city back in those times one can see the references to the theoretical works of Pietro Cataneo and Giorgio Marini. As early as in 1580, Zamość received municipal rights, and after eight years it became the capital of the Zamoyski Family Fee Tail. During the partitions, from 1822, the function of the city reached outside of the walls to the South-East of Zamość, then fulfilling the function of the “fortress of Zamość”. Currently the “Old Town” – the strictly historical city centre, called the “pearl of Renaissance” – is one of sixteen districts of contemporary city of Zamość. Thanks to the activity of the municipal authorities since the 1990s, and the acquired EU funds, a program of revitalization of the Old Town has been ongoing - the change of the city’s image is taking place, and the activity of the local community cooperating with the partner cities is increasing. Outside the area of historic Old Town, the problem is noticeable, nowadays affecting most Polish cities - spatial chaos and lack of harmony in the spatial structure. Possible in the future actions, in order to restore cohesion and harmonious image of the city of Zamość as one of the examples for the Polish cities, were the topic of the first National Student Workshops “The Synergy in the Architecture of Lublin – Zamość 2015”, held between 23rd and 26th September 2015 by the Independent Architectural Studio of the Faculty of Civil Engineering and Architecture of the University of Technology in Lublin, the Foundation of Development of the University of Technology in Lublin, and the Large Scale Foundation with its registered office in Poznań. The region defined during the first workshops is the Rotunda area (which is currently the Museum of Zamoyszczyzna Martyrdom) along with the neighbouring Sports and Recreation Centre, located in the centre of Zamość, within a small distance from the historic Old Town.

7

W poszukiwaniu współczesnej idei miasta. Potrzeby społeczne, potrzeby jednostki

Sołtysik A.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2016

|

Nr specjalny

55-68

PL

Artykuł sygnalizuje problem kształtowania środowiska mieszkaniowego na tle historii budowy miast, w szczególności koncepcji z XIX i XX wieku. Miasto jako ciągle zmieniający się twór przestrzenny podlegało przez wieki wielu przemianom. Jego powstanie było warunkowane potrzebą obrony, zysku, godnego życia klasy rządzącej, a także zwykłych obywateli. To ci przeciętni mieszkańcy stanowią większość, ale dopiero w wieku XX zaczęła być możliwa ich partycypacja w procesie powstawania osiedli mieszkalnych. Czasy współczesne generują realizacje równie bezwzględnych (pod kątem traktowania przestrzeni) skupisk wielorodzinnych wysokościowców, których przestrzeń „pomiędzy” jest niechcianą koniecznością, wynikającą z prawa budowlanego. Czy jednak znajdą swoich użytkowników? Wydaje się, że świadomość potencjalnego użytkownika w XXI wieku jest wyższa, a możliwość wyboru środowiska mieszkaniowego jest obecnie znacznie większa.

EN

The article shows the problem of urban planning and its social aspects against history of city planning, especially in 19th and 20th century. The city has been changing constantly during centuries. First cities were built to protect inhabitants, to develope the trade, or give people their homes (absolute rules, nobility, multitude). A large majority of inhabitants were and still are ordinary people, but it is not until 20th century that it was possible for them to participate in housing development. Nowadays there are many realisations of settlements, where high buildings are very near to each other, like the space between them is unwanted. But will they find inhabitants? It seems that in 21th century awareness of potential users is much higher and there are more possibilities of different living types.

8

Miasto jako tekst. Klasycystyczne miasta idealne II połowy XX wieku i współczesne

Szpakowska-Loranc E.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2015

|

T. 43

233--250

PL

Artykuł łączy dwa zagadnienia: miasta jako tekstu oraz klasycystycznych tendencji w projektowaniu miast w drugiej połowie XX wieku. Powyższe kwestie prezentowane są na przykładach miast idealnych: wizji Waszyngtonu 2000 proj. Leona Kriera, Nowej Huty oraz osiedla proj. Ricardo Bofilla w Saint-Quentin-en-Yvelines. Jako kontynuacja europejskiego miasta idealnego zaprezentowane zostało szanghajskie Lingang proj. GMP.

EN

The article connects two issues: the city as text and neoclassical trends in urban design in the second half of the 20th century. These issues are presented on the examples of ideal cities: Washington 2000 - a design of Leon Krier, Nowa Huta and the residential complex of Ricardo Bofill in Saint-Quentin-en-Yvelines. As a continuation of the ideal European city Shanghainese Lingang is presented designed by GMP.

9

Ideal future city in relation to urban tendencies in Poland

Paszkowski Z. W.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 1-A

159--177

EN

The expression “future city” is used to be understand semantically as “ideal city”. The tendencies dominating recently in urbanization of Polish cities, like: urban sprawl, deindustrialization of the country, spatial chaos in urbanized areas and the symptoms of city shrinking, awoke serious concerns about the future of Polish cities, what makes thinking about the future city as the ideal one more difficult. It seems of great importance to undertake strategies of recovery and rescue of the contemporary cities already today, in order to make them ideal for the future.

PL

Pojęcie „miasto przyszłości” wiąże się znaczeniowo z pojęciem „miasta idealnego”. Współczesne dominujące tendencje w urbanizacji miast polskich, takie jak: suburbanizacja, zjawiska deindustrializacji kraju, a także obserwowany chaos przestrzeni zurbanizowanej oraz depopulacja i związane z nią symptomy kurczenia się miast, wzbudzają poważne obawy i nie sprzyjają myśleniu o mieście przyszłości jako mieście idealnym. Istotne staje się podejmowanie działań strategicznych na rzecz poprawy i ratowania miast dla przyszłości już dziś. Miasto przyszłości to miasto demokracji opartej na wiedzy i rozumnym, odpowiedzialnym gospodarowaniu przestrzenią.

10

Charakterystyka wybranych przykładów miast idealnych, motywowanych wizją społeczną. Cz. 1

Szpakowska E.

Przestrzeń i Forma

|

2013

|

nr 19

177--204

PL

Artykuł charakteryzuje 12 wybranych przykładów miast idealnych od czasów odrodzenia po wiek XX, których autorzy podali jako motywację „napisania” miast konkretną doktrynę społeczeństwa podporządkowanego: religii, systemowi monarchistycznemu lub klasowemu. Charakterystyka oparta została na autorskiej systematyce, oderwanej od okresu powstania przykładów.

EN

This paper describes 12 examples of ideal cities since the Renaissance until the 20th century; the examples, whose authors gave certain social doctrines as motivations of “writing”, their cities: religion, monarchy or class society. The characteristic is based on the author's systematic, independent of the time of creating the examples.

11

Charakterystyka kompozycji wybranych przykładów miast idealnych, motywowanych wizją społeczną. Cz. 2

Szpakowska E.

Przestrzeń i Forma

|

2013

|

nr 20

287--308

PL

Artykuł charakteryzuje 7 wybranych przykładów projektów miast idealnych, których powstanie motywowane było ideami demokracji lub dziewiętnastowiecznego „socjalizmu utopijnego”, wskazując powiązania i różnice pomiędzy nimi.

EN

This paper describes 7 examples of ideal cities the creation of which was motivated by the ideas of democracy and nineteenth-century "utopian socialism", pointing out connections and differences between them.

12

Zagadnienia miast idealnych i koncepcyjnych w XIX - XXI wieku

Szpakowska E.

Przestrzeń i Forma

|

2012

|

nr 18

91--114

PL

Niniejsza praca jest chronologiczną prezentacją przykładów miast idealnych i koncepcyj-nych z wieków XIX–XXI. Pominięto najbardziej znane przykłady takie jak miasto-ogród Howarda, Ciudad Lineal A. Soria y Mata, Cité Industrielle T. Garniera, Città Nuova A. Sant’Elia, Ville Radieuse Le Corbusiera. Dobór obiektów ma na celu zilustrowanie różnorodności i bogactwa zagadnienia miasta idealnego i konceptualnego [30]. Jego projekt ma za zadanie innowacyjność - oderwanie od tradycji lub rozluźnienie więzi z tradycją [33]. Usystematyzowana charakterystyka cech architektoniczno – urbanistycznych ukazanych przykładów stanowić ma podstawę do zrozumienia poszukiwań nowego paradygmatu urbanistycznego.

EN

The herewith work is a chronological presentation of examples of ideal and conceptual cities from the XIXth till the XXIst century. The most common examples have been omitted: Garden City by Howard, Ciudad Lineal by A. Soria Y Mata, T. Garnier’s Cité Industrielle, Città Nuova by A. Sant’elia, Ville Radieuse by Le Corbusier. The selection of objects as follows, aims to illustrate diversity and richness of the ideal and conceptual city issue [30]. It is – a split with and urban tradition or making a distance from that tradition [33]. Systematised characteristics of architectural and urban features of examples given, is a basis for understanding research towards new paradigms in post-functionalist Urban-architectural design.

13

Atlas miast idealnych. XVI – XVIII wiek

Szpakowska E.

Przestrzeń i Forma

|

2012

|

nr 17

165--188

PL

Atlas jest chronologiczną prezentacją przykładów miast idealnych z wieków XV–XVIII, od renesansu po oświecenie. Zawarto w nim europejskie przykłady miast oraz pojedyncze budynki i zespoły architektoniczne (uznając niejednoznaczność definicji terminu „miasto”). Wobec znikomej ilości realizacji miast idealnych oparciem dla analizy były też projekty opisane w tekstach źródłowych. W atlasie zawarto usystematyzowaną charakterystykę cech architektoniczno – urbanistycznych każdego z przykładów zebranych na podstawie literatury tematycznej, opisu autora i dokumentacji ikonograficznej (dwuwymiarowych planów miast albo ich schematów, widoków przestrzeni miejskiej lub poszczególnych budynków).

EN

The atlas is a chronological presentation of examples of ideal cities from the XVth till the XVIIIth century, from the Renaissance to the Enlightenment. It contains European cities’ examples and (as the term "city" is ambiguous) individual buildings and architectural complexes. The analysis is based not only on built examples, but also on projects and studies. The atlas contains descriptions of architectural and urban characteristics of all examples, based on the thematic literature, author’s description and iconographic repre-sentations (plans of the cities, diagrams, views of the urban space and buildings).

14

Dzieje miasta przyszłości

Motak M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 1-A/1

523--533

PL

Problemy przyszłości miasta i miasta przyszłości były rozważane od dawna. Stały się zatem już także zagadnieniem historycznym. Niniejszy artykuł jest próbą krótkiego przedstawienia poglądów zawartych w wybranych opracowaniach i projektach dotyczących miasta przyszłości, powstałych w sześciu kolejnych okresach w przeszłości. Są to: 1. Renesans, ok. 1400–1600 (z uwzględnieniem wpływu okresu antycznego); 2. Barok, ok. 1600–1800; 3. Rozwój przemysłu, ok. 1800–1920; 4. Modernizm, ok. 1920–1980; 5. Totalitaryzm, 1933–1956; 6. Współczesność, po 1980. Poszczególne teorie zostały skonfrontowane z efektami realizacyjnymi osiągniętymi przy stosowaniu ich założeń.

EN

The future of the city and the city of the future have been considered for a long time. Therefore they have become historic problems, too. This article is an attempt of presenting the views from the selected research and projects concerning the city of the future, which were created in six consecutive periods in the past. They are: 1. Renaissance period, ca. 1400–1600 (including Ancient Roman impact); 2. Baroque period, ca. 1600–1800; 3. Industrial period, ca. 1800–1920; 4. Modernism, ca. 1920–1980; 5. Totalitarianism, 1933–1956; 6. Contemporary period, since 1980. The particular theories have been confronted with the effects achieved by the application of the given principles.

15

Architektura miasta idealnego. Wprowadzenie

Szpakowska E.

Przestrzeń i Forma

|

2011

|

nr 16

121-154

PL

Termin "miasto idealne" funkcjonuje w architekturze, urbanistyce i naukach społecznych od renesansu po czasy współczesne. Odwołanie się do idei obecne jest dzisiaj w praktyce i teorii architektury poprzez projekty miast (Lingang, Masdar), budynków wielkogabarytowych (Mirador Building, Hybrid Towers) oraz wystawy ("Megastructure Reloaded", "Ideal City - Invisible Cities") i publikacje. Niniejsze opracowanie ma na celu wprowadzenie do tematu w formie chronologicznego ujęcia ewolucji idei, charakterystyki jej korzeni oraz zarysowania tła kulturowego poszczególnych epok.

EN

The issue of "ideal city" is present in architecture, urban planning and social science since renaissance until contemporaneity. References to the idea are seen today in practice and theory of architecture in projects of the cities (Lingang, Masdar), budynków (Mirador Building, Hybrid Towers), exhibitions ("Megastructure Reloaded", "Ideal City - Invisible Cities") and publications. The article introduces the subject describing the idea, its roots and cultural background.

16

Komfort środowiska zamieszkania w obszarach centralnych niewielkich ośrodków miejskich

Kobylarczyk J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2010

|

R. 107, z. 2-A

221-227

PL

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie: jakie są oczekiwania współczesnych mieszkańców miast w zakresie kształtowania programu funkcjonalnego, fizycznej formy i stopnia upublicznienia - dostępności przestrzeni otaczającej budynki mieszkalne. Jedna z teorii prezentująca model miasta idealnego - compact city - zwraca szczególną uwagę na aktywność i pożądaną żywotność poszczególnych stref wpisujących się w obszar miasta. Idea przedstawia środowisko mieszkaniowe, którego nadrzędnym celem jest skupienie usług podstawowych, miejskich atrakcji i najważniejszych obiektów - dóbr kultury. Miasto tętniące życiem z jednej strony sprzyja kontaktom społecznym, a z drugiej strony ogranicza tak ważną dla mieszkańców intymność. Trudnym zadaniem dla wielu obszarów zamieszkania jest skupienie wszystkich pożądanych przez użytkowników funkcji, które niekiedy występują ze sobą w konflikcie (akceptowana strefa publiczna i potrzeba intymności). W artykule podane będą wyniki badań przeprowadzonych w trzech niewielkich miastach województwa podkarpackiego, na podstawie których można szukać odpowiedzi na postawione pytania.

EN

The paper is an attempt to answer the question: what are the expectations of contemporary town dwellers as to shaping of functional programme, physical form and availability of common space surrounding residential buildings. In one of the theories of an ideal city - compact city - the focus is on the activity and "liveliness" of particular zones within the city area. The idea presents a residential environment whose primary aim is to concentrate basic facilities, urban attractions and most important buildings - goods of culture. A town vibrant with activity is conducive to social contact on one hand, on the other hand it restricts citizens' privacy. It is a difficult task for many residential areas to concentrate all the functions, often in conflict with one another, required by the dwellers (accepted public space and need for privacy). This paper shows the research which were done in three small cities in podkarpackie region. Because of them we can find the answers for the important questions.

17

Miasto idealne

Szpakowska E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2009

|

R. 106, z. 1-A

528-532

PL

Wituwiański model miasta skonfrontowany został z projektami z urbanistyki współczesnej - Lingang City GMP, Desert City OMA i Masdar Normana Fostera - jako chronologiczna klamra zagadnienia citta ideale. Poszukiwanie zbieżności pomiędzy powyższymi przykładami posłużyć ma jako pretekst do przybliżenia cech miasta idealnego.

EN

Analogies between vitruvian model of city and contemporary urban projects - i.e. GMP's Lingang City, OMA's Desert City and Foster's Masdar - chronologically framing the span of the idea of ideal city - are the basis for introducing features of citta ideale.

18

Sabbioneta, idealne miasto księcia Wespezjana Gonzagi

Nadolny A.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka

|

2008

|

Z. 14

29-37

PL

Artykuł prezentuje koncepcję powstania Sabbionety, jednego z najciekawszych obok Palma Nuovy i Zamościa przykładów miasta idealnego. Ukazano proces powstawania koncepcji założenia w kontekście ówczesnych trendów urbanistyki włoskiej okresu Odrodzenia. Przeanalizowano współczesną strukturę przestrzenną miasteczka w odniesieniu do historycznego projektu oraz poszczególnych etapów jego powstawania.

EN

The article describes the history of spatial development of Sabbioneta on of the most interesting example of the ideal city in Europe. Sabbioneta, builded between 1556 and 1591,by Vespasiano Gonzaga's is situated in the middle of Po Valley in Italy. The article consists of two parts. Part one shows basic information about the history of idea of ideal city from ancient time till the middle ages. The development of the city in the Renaissance time described part two. The Renaissance period was one of the most interesting in the city's growth, the squares, streets, and public spaces which were build at that time, still exist in the city. Moreover the spatial structures are used by people and make them feel proud of their city.

19

Krakowski Obszar Metropolitalny - ekologia przestrzeni śródmiejskich

Podhalański B., Arvay-Podhalańska E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2007

|

R. 104, z. 7-A

89-96

PL

Krakowski Obszar Metropolitalny stanowi jeden z istotniejszych węzłów w europejskim systemie obszarów wzrostu metropolitalnego. Lokalizacja metropolii w regionie o wysokich walorach przyrodniczych i kulturowych wymaga szczególnego traktowania miasta i jego przestrzeni publicznych - w tym zwłaszcza terenów zieleni. Sprawny system szynowej komunikacji zbiorowej, łączący centrum metropolitalne z położonymi w obszarze metropolitalnym i kształtującymi się obecnie ośrodkami o charakterze usługowym lub rekreacyjnym, może stanowić sposób na zrekompensowanie mieszkańcom zmniejszającego się udziału terenów zielonych w centrum metropolii. Ponadto rozwiązanie takie jest wysoce proekologicznie. Dążenie do uzyskania odpowiedzi na pytanie o najbardziej efektywny sposób rozwoju metropolii prowadzi do prób zastosowania wzorców odpowiadających rozwiązaniom zawartym w modelu miasta idealnego, do którego w swoich pracach odwołują się najbardziej znani architekci europejscy.

EN

The Kraków Metropolitan Area constitutes one of the most important centres in the European system of metropolitan growth areas. Location of a metropolis in a region abundant with natural and cultural values requires special care in the treatment of the city and its public spaces, in particular greens. An efficient system of public railway transportation connecting the metropolitan centre with the emerging service or recreational hubs located in the metropolitan area may compensate the decrease of green areas in the centre of the metropolis to the inhabitants. Such a solution is highly environmentally-friendly. Attempts to answer the question about the most effective manner of development of the metropolis lead to the adoption of models corresponding to solutions included in the model of an ideal city, referred to by the most renowned European architects.

20

Miasto, dom, utopia zakonu

Szpakowska E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2006

|

R. 103, z. 14-A

103-114

PL

Wychodząc od teorii Leone Battisty Albertiego przyrównującego miasto do domu, odnaleźć można w historii architektury budowle i obiekty będące kompleksami budynków, a funkcjonujące i odbierane jako miasto w sensie strukturalnym, funkcjonalnym i społecznym. W artykule porównano te obiekty, które w zamyśle swoich twórców miały stanowić próbę realizacji utopii (a ściślej utopii zakonu). Odnaleziono następujące podobieństwa: ścisłe ograniczenie przestrzeni, jej organizacja wewnętrzna oparta nie tylko na dystrybucji funkcji zgodnie z religijnym (lub ideowym) uporządkowaniem, ale także umożliwiająca utrzymywanie dyscypliny, a co za tym idzie ciągły nadzór i wykluczenie.

EN

Basing on the idea of Leone Battista Alberti that compared city to house numerous examples of buildings and groups of buildings acting and perceived as towns in structural, functional and sociological meaning may be found in the history of architecture. The article presents the towns-homes that were thought as realizations of utopia and to reveal similarities between them: strict border, organization of the space based on the distribution of function according to religious (or moral) principles and keeping discipline which means continuous supervision and exclusion.