Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Stop 18. Krakow vicinity – Middle-Upper Jurassic and Upper Cretaceous deposits

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 3-4 (74-75)

61

2

Mesozoic tectonostratigraphy of the Western Tethys Realm – a review

Gawlick Hans-Jürgen

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 1-2 (72-73)

21--22

EN

The Mesozoic sedimentary sequences in the Western Tethys Realm are incorporated in different mountain ranges, most of them located in the eastern Mediterranean area (Eastern and Southern Alps; Western, Eastern and Southern Carpathians; Dinarides, Albanides, Hellenides; units in the Pannonian realm: Pelso, Tisza), others are located to the west (e.g. the Apennine and the Betic Cordillera) These mountain ranges were formed since the Jurassic and experienced in parts polyphase mountain building processes and deformation, lasting until today. Therefore, the tectonostratigraphic evolution of the different Wilson cycles are in cases hard to assign to a specific cycle, because the evolution of the different Wilson cycles is overlapping. This resulted in contrasting palaeogeographic reconstructions and controversial regional tectonic interpretations. In general, two different Wilson cycles can be distinguished. The older Wilson cycle reflect the geodynamic history of the Neo-Tethys (Meliata-Hallstatt, Maliac, Vardar, Pindos/Mirdita/Dinaridic oceans in other nomenclature), and the formed orogen is part of the Tethysides with following evolution as documented in the sedimentary record of the wider Adria plate: – A Late Permian to Middle Anisian rift (graben) stadium with sedimentation of siliciclastics and carbonate ramp deposits in an epicontinental sea. – A Middle Anisian to Middle Jurassic passive margin evolution after the late Middle Anisian oceanic break-up: a) The complex Middle to Late Triassic shallow- to deep-water carbonate platform evolution from the inner shelf (platform facies) to the outer shelf (open-marine basinal facies), and b) the Early to Middle Jurassic pelagic platform evolution. – A Middle to Late Jurassic convergent tectonic regime triggered by ophiolite obduction (“active continental margin evolution”) with the interplay of thrusting, trench and trench-like basin formation, mass movements, and the onset and growth of carbonate platforms, followed by latest Jurassic to Early Cretaceous mountain uplift and unroofing. – Final closure of the remaining open part of the NeoTethys (= Vardar Ocean) in Late Cretaceous to Paleogene times. The younger Wilson cycle reflect the geodynamic history of the Alpine Atlantic (Ligurian, Piemont, Pennine, Vah, Alpine Tethys oceans in other nomenclature), and the formed orogen is part of the Alpides with following evolution as documented in the sedimentary record of the wider Adria plate: – An Early Jurassic (Hettangian to Toarcian) rift (graben) stadium with sedimentation of fully marine deposits in areas the rift cross-cut the older proximal Neo-Tethys shelf and siliciclastics and carbonate ramp deposits in areas the rift cross-cut continental domains. – A Middle Jurassic to Late Cretaceous passive margin evolution after the oceanic break-up since the Toarcian with formation of shallow-water platforms in latest Jurassic–earliest Cretaceous times in certain areas, but predominantly with deposition of hemipelagic sedimentary sequences. – ALate Cretaceous to Paleogene convergent tectonic regime triggered by subduction and subsequent continent (wider Adria) – continent collision (Europe), followed by Neogene mountain uplift and unroofing. In contrast to the fairly well understood Alpine Atlantic Wilson cycle a lot of open questions exist regarding the NeoTethys Wilson cycle. The main focus is therefore the time frame before the “Mid-Cretaceous” mountain building process with the rearrangement of tectonic units, i.e. the Mesozoic plate configuration in the Western Tethys Realm. Due to the fact that the “Mid-Cretaceous” and younger polyphase tectonic motions and block rotations draws a veil over the older Mesozoic plate configuration, several crucial and still topical questions remain, e.g.: 1) How many Triassic-Jurassic oceans existed in the Western Tethyan Realm. Show these oceanic domains different life cycles, i.e. is the opening and the closure of these oceanic domains contemporaneous or differ their age, and where are the suture zones? In general, two main types of contrasting interpretations/models remain: a) Multi-ocean reconstructions with several oceanic domains between continental blocks, and b) One-ocean reconstruction: an allochthonous model which interprets the ophiolites as overthrust ophiolitic nappe stack (or single ophiolite sheet) from the Neo-Tethys to the southeast to east. 2) Were the Southern Alps/Dinarides/Albanides/Hellenides, the Eastern Alps/Western Carpathians plus some Pannonian units (ALCAPA), some units in the Circum-Pannonian realm (e.g., Tisza Unit), and Pelagonia (including Drina-Ivanjica Unit) independent microplates between independent oceanic domains in Triassic-Jurassic times? Or have these units been scattered by polyphase younger tectonic movements modifying an united continental realm (north-western part of Pangaea) of the Triassic European shelf? The Early Jurassic Pangaea break-up resulted, e.g., in the opening of the Central Atlantic Ocean and its eastward continuation, the Alpine Atlantic.

3

Fluid pathways within shallow-generated damage zones of strike-slip faults – evidence of map-scale faulting in a continental environment, SW Permo-Mesozoic cover of the Late Palaeozoic Holy Cross Mountains Fold Belt, Poland

Rybak-Ostrowska Barbara, Konon Andrzej, Hurai Vratislav, Bojanowski Maciej, Konon Agnieszka, Wyglądała Michał

Acta Geologica Polonica

|

2020

|

Vol. 70, no. 1

1--29

EN

The damage zones of exhumed strike-slip faults dissecting Jurassic carbonates in the south-western part of the Late Palaeozoic Holy Cross Mountains Fold Belt reveal second-order faults and fractures infilled with syntectonic calcite. The subsequent development of a structural pattern of microscopic fault-related structures and calcite infillings reflects the activity of strike-slip faults that began in the Late Cretaceous (Late Maastrichtian) and lasted until the early Miocene (Langhian). The fabric of the syntectonic veins provides insights into the evolution of the permeable fault-related structures that were the main pathways for fluid flow during fault activity. Microstructural study of calcite veins coupled with stable isotope and fluid inclusion data indicates that calcite precipitated primarily in a rock-buffered system related to strike-slip fault movement, and secondarily in a partly open system related to the local activity of the releasing Chmielnik stepover or the uplift of the area. The presence of meteoric fluids descending from the surface into damage zones suggest that the strike-slip faulting might have taken place in a nonmarine, continental environment.

4

Evidence that the fossil insect trackway Bifurculapes laqueatus Hitchcock, 1858 was made underwater

Getty Patrick R.

Acta Geologica Polonica

|

2020

|

Vol. 70, no. 1

125--133

EN

Three trackways attributable to the ichnospecies Bifurculapes laqueatus Hitchcock, 1858 found in Lower Jurassic rocks of the Newark Supergroup in northeastern North America are preserved in association with current lineations. Each trackway takes turns so that parts of the trackway parallel the current lineations. This parallelism is interpreted as evidence that the trackmakers were entrained in flowing water and had to change course due to the current. If this interpretation is correct, then morphological differences between B. laqueatus and terrestrial insect trackways could be explained by the trackmaker moving subaqueously. Further, B. laqueatus would constitute only the second insect trackway from this region to be recognized as being made subaqueously. From an ecological standpoint, the aquatic insects that made B. laqueatus were probably near the base of the local food chain, the apex predators of which were piscivorous theropod dinosaurs.

5

Brines from the Mesozoic formations of northern and central Poland as a prospective source of chemical raw materials

Uliasz-Misiak B., Winid B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2018

|

T. 34, z. 2

5--20

EN

Polish brines are highly mineralized and can potentially be used for recovery of selected useful elements such as magnesium and potassium. They also contain a number of other elements, including iodine, bromine, boron, and strontium. The results of the examination of the chemical composition of groundwater from the Mesozoic formations (bromine, iodine, lithium, magnesium, and strontium content) of northern and central Poland were analyzed. The basic statistical parameters of the content of these elements (Br, I, Mg) in brines of the Triassic, Jurassic, and Cretaceous deposits and the content of lithium and strontium in waters of the entire Mesozoic formations were determined. In order to indicate aquifers that are the most suitable for the recovery of bromine, iodine, lithium, magnesium, and strontium, the relationship between concentrations and the depth of retention and dependencies between selected chemical components of these waters were analyzed. It has been found that the mineralization and concentrations of magnesium, bromine, and iodine increase with the age of aquifers, where these waters occur. Triassic waters are the most prospective for bromine and magnesium recovery among all analyzed aquifers. Furthermore, a relationship between the content of bromine, strontium, and magnesium has also been observed. The increase in thecontent of individual elements observed for lithium, strontium, and bromine with the increasing depth indicates a potential abundance of waters occurring at significant depths. The presented analysis is an approximation of the content of bromine, iodine, lithium, magnesium, and strontium; however, it may be the basis for further studies on the perspectives of using brines from the Mesozoic deposits of central and northern Poland as a source of chemical raw materials.

PL

W Polsce występują solanki o wysokich mineralizacjach, które mogą być potencjalnie wykorzystywane do odzysku wybranych pierwiastków użytecznych takich jak np. magnez, potas. Mogą one również zawierać szereg innych pierwiastków, jak np. jod, brom, bor, stront. Przeanalizowano wyniki badań chemizmu wód podziemnych z utworów mezozoicznych z obszaru Polski północnej i środkowej pod kątem zawartości: bromu, jodu, litu, magnezu i strontu. Obliczono podstawowe parametry statystyczne zawartości tych pierwiastków w solankach w utworach triasu, jury i kredy oraz litu i strontu łącznie wodach w utworach mezozoiku. W celu wskazania najbardziej perspektywicznych pięter wodonośnych pod kątem występowania bromu, jodu, litu, magnezu i strontu przeanalizowano zależności pomiędzy stężeniami a głębokością zalegania, a także zależności między wybranymi składnikami chemicznymi tych wód. Stwierdzono wzrost mineralizacji oraz stężeń magnezu, bromu i jodu wraz z wiekiem pięter wodonośnych, w których te wody występują. Spośród analizowanych pięter wodonośnych wody w utworach triasu są najbardziej perspektywiczne pod kątem odzysku bromu i magnezu. Zaobserwowano również zależność między zawartością bromu, strontu i magnezu. Wzrost zawartości poszczególnych pierwiastków obserwowany dla litu, strontu i bromu wraz z głębokością świadczy o potencjalnej zasobności wód występujących na znacznych głębokościach. Przedstawiona analiza ma charakter orientacyjnej prognozy zawartości bromu, jodu, litu, magnezu i strontu (ze względu na ograniczoną liczbę istniejących oznaczeń) może jednak stanowić podstawę dalszych badań nad perspektywicznością wykorzystania wód zasolonych z utworów mezozoiku środkowej i północnej Polski jako źródła surowców chemicznych.

6

New data on Callovian (Middle Jurassic) belemnites and palynomorphs from the Northern Caucasus, southwest Russia

Dzyuba O. S., Goryacheva A. A., Ruban D. A., Gnezdilova V. V., Zayats P. P.

Geologos

|

2016

|

Vol. 22, No. 1

49--59

EN

Palaeontological data on the Caucasus are highly important for large-scale stratigraphical and palaeobiogeographical assessment of the northern Tethyan margin, but this information is often scarce and not available in English. Field studies in the Northern Caucasus have now permitted to amass some new data. Two belemnite species are described from the stratotype section of the Kamennomostskaja Formation (Callovian, Middle Jurassic) near the town of Kamennomostskij in Adygeja (Northern Caucasus). These are Belemnopsis subhastata (von Zieten, 1831) and Rhopaloteuthis ominosa Gustomesov, 1968. The latter is a rare species, and the present find allows new insights into its taxonomy. A palynological analysis of the belemnite-bearing sample was carried out, and a diverse assemblage of dinocysts, acritarchs and prasinophytes, plus pollen and spores recognised. The most abundant palynomorphs are Micrhystridium and Classopollis. Data on belemnites coupled with those on palynomorphs indicate the early Callovian age of the sample level. This interpretation differs slightly from previous conclusions based on ammonites and dinocysts. If this age is correct, the degree of condensation of Callovian deposits in the section studied was lesser than previously assumed.

7

Mnin restraining stepover – evidence of significant Cretaceous–Cenozoic dextral strike-slip faulting along the Teisseyre-Tornquist Zone?

Konon A., Ostrowski S., Rybak-Ostrowska B., Ludwiniak M., Śmigielski M., Wyglądała M., Uroda J., Kowalczyk S., Mieszkowski R., Kłopotowska A.

Acta Geologica Polonica

|

2016

|

Vol. 66, no. 3

429--449

EN

A newly recognized Mnin restraining stepover is identified in the Permo-Mesozoic cover of the western part of the Late Palaeozoic Holy Cross Mountains Fold Belt (Poland), within a fault pattern consisting of dextral strikeslip faults. The formation of a large contractional structure at the Late Cretaceous – Cenozoic transition displays the significant role of strike-slip faulting along the western border of the Teisseyre-Tornquist Zone, in the foreland of the Polish part of the Carpathian Orogen. Theoretical relationships between the maximum fault offsets/ mean step length, as well as between the maximum fault offsets/mean step width allowed the estimation of the values of possible offsets along the Snochowice and Mieczyn faults forming the Mnin stepover. The estimated values suggest displacements of as much as several tens of kilometres. The observed offset along the Tokarnia Fault and theoretical calculations suggest that the strike-slip faults west of the Late Palaeozoic Holy Cross Mountains Fold Belt belong to a large strike-slip fault system. We postulate that the observed significant refraction of the faults forming the anastomosing fault pattern is related also to the interaction of the NW-SE-striking faults formed along the western border of the Teisseyre-Tornquist Zone and the reactivated WNW-ESE-striking faults belonging to the fault systems of the northern margin of the Tethys Ocean.

8

Mesozoic mass extinctions and angiosperm radiation: does the molecular clock tell something new?

Ruban Dmitry A.

Geologos

|

2012

|

Vol. 18, No. 1

37--42

EN

Angiosperms evolved rapidly in the late Mesozoic. Data from the genetic-based approach called ’molecular clock’ permit an evaluation of the radiation of flowering plants through geological time and of the possible influences of Mesozoic mass extinctions. A total of 261 divergence ages of angiosperm families are considered. The radiation of flowering plants peaked in the Albian, early Campanian, and Maastrichtian. From the three late Mesozoic mass extinctions (Jurassic/Cretaceous, Cenomanian/Turonian, and Cretaceous/Palaeogene), only the Cretaceous/Palaeogene event coincided with a significant, abrupt, and long-term decline in angiosperm radiation. If their link will be further proven, this means that global-scale environmental perturbation precluded from many innovations in the development of plants. This decline was, however, not unprecedented in the history of the angiosperms. The implication of data from the molecular clock for evolutionary reconstructions is limited, primarily because this approach deals with only extant lineages.

9

Przegląd wyników badań rurowymi próbnikami złoża mezozoicznych poziomów wodonośnych Niżu Polskiego

Dubiel S., Uliasz-Misiak B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2010

|

T. 26, z. 3

67-84

PL

W artykule omówiono warunki techniczne i technologiczne dowiercania i opróbowania wybranych mezozoicznych poziomów wodonośnych rurowymi próbnikami złoża (RPZ) na Niżu Polskim w XX wieku. Przedstawiono wyniki badań zmian wydatku przypływu wody złożowej w zależności od wielkości współczynnika początkowej depresji oraz prawdopodobieństwo uzyskania przypływu wody złożowej w zależności od ilorazu represji i depresji ciśnienia w otworze wiertniczym. Metodami analizy statystycznej wyznaczono równania regresji liniowej zmian ciśnienia złożowego w zależności od głębokości zalegania badanych poziomów wodonośnych mezozoiku w wybranych obszarach wierceń. Określono średnie arytmetyczne wartości parametrów złożowych tych poziomów, takich jak: współczynnik przepuszczalności skał zbiornikowych i wskaźnik wydobycia wody złożowej.

EN

The paper discusses technical and technological aspects of drill up and formation tester completion of selected Mesozoic aquifers on the Polish Lowland in the 20th century. The findings on the rate changes of formation water flow depending on the initial depression factor and the probability of attaining the flow of formation water basing on the quotient of pressure repression and depression in a well were described. The linear regression equations of reservoir pressure changes depending on the depth of tested Mesozoic aquifers in selected drillings areas were appointed with use of statistical analysis. The arithmetic mean values of reservoir parameters were determined including: the permeability of reservoir rocks and the coefficient of formation water production.

10

Wstępne wyniki badań paleobotanicznych wiercenia Studzianna (trias-jura) z północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich

Barbacka M., Feldman-Olszewska A., Jarzynka. A., Krupnik J., Ociepa A. M., Wcisło-Luraniec E., Ziaja J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

17-19

EN

Studzianna well core (Triassic-Jurassic) from the Holy Cross Mts region were investigated. Fossil plants from the genus Neocalamites (Equisetales) were found mainly in the Triassic sediments. Fragments of Ginkgoales and Czekanowskiales and Coniferales were determined mainly from the Lower Jurassic. The Lower Jurassic microflora consists of sporomorphs from Bryophyta, Equisetales, Lycopodiales, Filicales from the family Cyatheaceae or Dicsoniaceae, Pteridospermophyta from Caytoniales, Ginkgoales or Cycadales or Bennettitales, Coniferales from the families Taxodiaceae, Pinaceae and Cheirolepidiaceae. Palynofacies have mainly terrestrial character and confirms earlier opinion (Karaszewski 1962, Pieńkowski 2004) of the prevailed terrestrial origin of the Lower Jurassic (Hettangian-Sinemurian) sediments from the Holy Cross Mts region.

11

Wstępne wyniki badań górnotriasowej makroflory Lipia Śląskiego, Polska

Wawrzyniak Z., Ziaja J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

105-106

EN

Upper Triassic macroflora from Lipie Śląskie near Lublin in Poland was investigated. Five different morphological types of cuticulae dispersae were found. One type belongs to Lepidopteris ottonis (Goeppert) Schimper (Pteridospermae), an index species for uppermost Triassic. Other types probably belong to Coniferales e.g. Cheirolepidiaceae.

12

Tectonics and magmatism in Northwest Vietnam

Khuong The H.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

345-351

PL

Na tle tektoniki płyt Azji południowo-wschodniej przedstawiono położenie północno-wschodniego Wietnamu i pięć grup skał magmowych genetycznie związanych z tą tektoniką. Najstarsza związana jest z powstawaniem Gondwany, druga obejmuje granitoidy związane z kolizjami i powstawaniem struktur kaledońsko-hercyńskich, trzecia zawiera ofiolity Paleotetydy, czwarta to anorogeniczne, jurajsko-kredowe granitoidy wewnątrzpłytowe, piąta, kenozoiczna, reprezentowana jest przez granitoidy - efekt uskoków po kolizji Indii z Azją.

13

Synthrusting remagnetization of the Krizna nappe: high resolution palaeo- and rock magnetic study in the Strazovce section, Strazovske vrchy Mts, Central West Carpathians (Slovakia)

Grabowski J., Michalik J., Szaniawski R., Grotek I.

Acta Geologica Polonica

|

2009

|

Vol. 59, no. 2

137-155

EN

Palaeomagnetic studies of the uppermost Jurassic to lower Cretaceous pelagic carbonates in the Krizna nappe in the Strazovske vrchy Mts (Central West Carpathians, Slovakia) revealed the presence of secondary magnetite-related magnetization of exclusively normal polarity (component B), which was most probably acquired during the thrusting episode in the late Cretaceous. Three formations exposed in the Strazovce section were the subject of investigation: Jasenina Kimmeridgian.Tithonian), Osnica (Lower.Middle Berriasian) and Mraznica (Upper Berriasian.Hauterivian). Component B is ubiquitous throughout the section but is strongest in the Mraznica Formation. This formation contains a lot of superparamagnetic particles and shows rock magnetic characteristics typical of chemically remagnetized carbonates. The remaining two formations, although also remagnetized, bear traces of an older, probably primary magnetization (component C). The fold test for component B is apparently positive; however the inclination in pre-folding coordinates is too steep for any expected palaeoinclination of Jurassic to recent age. Additional tectonic correction must be applied to match the palaeoinclinations with expected values. Although there is some uncertainty in this additional correction, all plausible options suggest that the rocks must have been magnetized when they dipped in the opposite direction to the thrusting direction. This interpretation is concordant with the internal tectonics of the Krizna nappe, consisting of imbricated units of duplex-type structure.

14

Geological history of the Pieniny Klippen Belt and Middle Jurassic black shales as one of the oldest deposits of this region - stratigraphical position and palaeoenvironmental significance

Krobicki M., Golonka J.

Geoturystyka

|

2008

|

nr 2

3-18

EN

The main aim of this paper is presentation both general history of the Pieniny Klippen Belt and two famous sites in this region: Dunajec River Gorge and Homole Gorge. According to such general introduction the authors explain also palaeogeographical position of the Pieniny Klippen Belt Basin within Mesozoic Tethyan Ocean, and especially stratigraphical position and palaeoenvironmental conditions of Middle Jurassic black shales and their significance in geodynamic reconstruction of this basin. Both the Dunajec River Gorge, one of the most popular geotouristic object within Pieniny Mts. and Homole Gorge, one of the best place to geological study of the Pieniny Klippen Belt, are most attractive natural phenomena of this geological region.

PL

Głównym celem niniejszej pracy jest prezentacja zarówno generalnej historii pienińskiego pasa skałkowego jak i dwóch słynnych miejsc tego regionu: przełomu Dunajca i wąwozu Homole. W nawiązaniu do takiego generalnego wprowadzenia autorzy przedstawiają również paleogeograficzną pozycję basenu pienińskiego pasa skałkowego w obrębie mezozoicznego oceanu Tetydy, a szczególnie stratygraficzną pozycję i paleośrodowiskowe warunki powstawania środkowojurajskich czarnych łupków oraz ich znaczenie w geodynamicznych rekonstrukcjach tego basenu. Zarówno spływ Dunajcem, jeden z najbardziej popularnych obiektów geoturystycznych w Pieninach, jak i wąwóz Homole, jedno z najlepszych miejsc do studiowania geologii pienińskiej, są najbardziej atrakcyjnymi obiektami przyrodniczymi w tym regionie geologicznym.

15

Aktywność uskoków w Dolinie Rio Colca w rejonie Pinchollo-Maca, Andy Środkowe, południowe Peru

Żaba J., Małolepszy Z.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 2/1

83-106

PL

Praca prezentuje wyniki badań strukturalnych sieci uskoków i spękań w utworach mezozoiku i czwartorzędu przeprowadzonych w Dolinie Rio Colca w okolicy Pinchollo-Lari-Maca (Andy Peruwiańskie). Z przeprowadzonych badań wynika, że Dolina Rio Colca ma założenia tektoniczne i wykorzystuje niemal wszystkie występujące na analizowanym terenie zespoły nieciągłości, ze szczególnym uwzględnieniem uskoków o przebiegu WNW-ESE, NE-SW oraz rzadziej - W-E. Większość stwierdzonych uskoków przemieszcza zarówno utwory mezozoiczne i mioceńskie jak i czwartorzędowe, co świadczy o ich współczesnej aktywności. W pokrywających dużą część terenu czwartorzędowych koluwiach zaznaczają się kierunki niemal wszystkich uskoków stwierdzonych w utworach mezozoicznych. Współczesna aktywność uskoków spowodowała utworzenie się na powierzchni terenu wyraźnych pierwotnych skarp uskokowych, które nie uległy dotychczas procesom denudacyjnym.

EN

Fault/fracture network within Mesozoic and Quaternary formations has been studied in Rio Colca Valley in Pinchollo - Lari - Maca area (Peruvian Andes). The results show structural framework of the Rio Colca Valley based on nearly all tectonic discontinuities observed in the area; mostly on WNW-ESE and NE-SW faults, and on few W-E faults. Displacements of Mesozoic, Miocene and Quaternary formations observed on nearly all faults in the study area provide evidence for recent tectonic activity. Most of the faults in the Mesozoic bedrock continue in Quaternary colluvial deposits. Recent faulting led to development of a system of distinct, primary scarps and land cracks on the surface, which have not been eroded yet.

16

Interrelationships of Mesozoic hybodont sharks as indicated by dental morphology - preliminary results

Rees J.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 58, no. 2

217-221

EN

As many hybodont sharks are known solely from their teeth, this investigation approaches the phylogeny of the group with an emphasis on tooth morphology and dentitional patterns. The preliminary results presented here suggest that at least four different lineages of hybodont sharks occurred in the Mesozoic. Dentitional characters imply a close relationship within the Lonchidiidae (Lonchidion, Vectiselachos, Parvodus, and tentatively Hylaeobatis), within the Hybodontinae (Hybodus and Egertonodus) and in another, unnamed subfamily of the Hybodontidae, including Planohybodus, Secarodus and Priohybodus. There is also weak support for a grouping of Acrodus, Asteracanthus and Palaeobates in the Acrodontinae, while Lissodus is left without family designation due to a rather unique dentition and cephalic spine morphology. "Polyacrodus" is considered a nomen dubium as there are no characters to diagnose the genus based on the type species.

17

The Dunajec River rafting - one of the most interesting geotouristic excursion in the future trans-border PIENINY Geopark

Golonka J., Krobicki M.

Geoturystyka

|

2007

|

nr 3

29-44

EN

The main aim of this paper is the promotion of the Dunajec River Gorge, one of the most famous geological object within the Pieniny Mts (Pieniny Klippen Belt in geological sense), for tourists who are interested in geological history of this mountain range and their geomorphological features. Basing on the general geological sketch of the Carpathian region the authors explain both main geological events during the whole Mesozoic history of the area until those forming the recent landscape and present the most important parts of the Gorge. The Dunajec River Gorge is potentially the most attractive geotouristic excursion of the future trans-border PIENINY Geopark.

PL

Głównym celem niniejszego opracowania jest promocja przełomu Dunajca, jednego z najsłynniejszych geologicznych obiektów w obrębie Pienin (pienińskiego pasa skałkowego w sensie geologicznym) wśród turystów, którzy interesują się historią geologiczną tych gór i ich walorami geomorfologicznymi. W nawiązaniu do generalnego szkicu geologii rejonu karpackiego przedstawione są zarówno główne geologiczne wydarzenia z całej mezozoicznej historii tego obszaru aż do ukształtowania się współczesnych krajobrazów jak również najważniejsze części przełomu. Przełom Dunajca jest potencjalnie najbardziej atrakcyjną wycieczką geoturystyczną przyszłego transgranicznego Geoparku PIENINY.

18

Tektonika podłoża bruzdy śródpolskiej w centralnej i północnej Polsce : wyniki analizy danych sejsmiki refleksyjnej oraz grawimetrii i magnetyki

Krzywiec P., Wybraniec S., Petecki Z.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 188

107--130

PL

Wykorzystując profile przemysłowej sejsmiki refleksyjnej ulokowane w centralnej i północno-zachodniej Polsce opracowano model budowy tektonicznej podłoża przedcechsztyńskiego bruzdy śródpolskiej. Punktem odniesienia dla przeprowadzonej interpretacji danych sejsmicznych był model mezozoicznej ewolucji bruzdy, zakładający występowanie regionalnego odspojenia mechanicznego między podcechsztyńskim podłożem a mezozoiczną pokrywą osadową. W związku z tym odspojeniem tektonika nieciągła była ograniczona głównie do podłoża, zaś pokrywa osadowa charakteryzowała się brakiem regionalnych uskoków normalnych i ciągłymi gradientami zmian miąższości utworów synekstensyjnych. Jedynie lokalnie miało miejsce uskokowanie w obrębie pokrywy osadowej, często związane z rozwojem struktur solnych. Tektonika podłoża przedcechsztyńskiego bezpośrednio wpływała na tektonikę i sedymentację w obrębie mezozoicznej pokrywy osadowej jedynie w częściach bruzdy pozbawionych ewaporatów, bądź też charakteryzujących się ich niewielką miąższością (segment bałtycki i świętokrzyski). Mechaniczne odspojenie odegrało również dużą rolę w trakcie późnokredowo-paleogeńskiej inwersji bruzdy śródpolskiej. Uwzględniając lokalizację stref wysokich gradientów zmian miąższości utworów mezozoiku, lokalizację struktur solnych oraz morfologię podłoża określono położenie domniemanych stref uskokowych rozwiniętych w obrębie podłoża podcechsztyńskiego i związanych z subsydencją i inwersją bruzdy. Wyniki interpretacji danych sejsmicznych skorelowano z mapami geologicznymi oraz z przetworzonymi mapami grawimetrycznymi i magnetycznymi, uzyskując bardzo dobrą zgodność między zaproponowanym regionalnym układem tektonicznym podłoża podcechsztyńskiego a innymi danymi geologicznymi i geofizycznymi. Północno-wschodnia krawędź bruzdy śródpolskiej była związana z południowo-zachodnią krawędzią kratonu wschodnioeuropejskiego, zaś jej krawędź południowo-zachodnia — z systemem regionalnych uskoków kulisowych, powstałych najprawdopodobniej we wcześniejszych (paleozoicznych) etapach ewolucji tektonicznej tego obszaru.

EN

Using industry seismic reflection profiles located in central and northwestern Poland a new tectonic model of the sub-Zechstein basement of the Mid-Polish Trough was developed. Interpretation of seismic data was based on concept of regional mechanical decoupling between sub-Zechstein basement and Mesozoic sedimentary cover. Because of such decoupling fault tectonics was restricted mainly to the sub-Zechstein basement, and supra-salt sedimentary cover was characterized by lack of regional normal faults and rather continuous gradients of thickness changes of syn-extensional deposits. Only locally faulting within the Mesozoic cover took place, often being associated with salt tectonics. Tectonics processes within the pre-Zechstein basement directly controlled tectonics and sedimentation within the Mesozoic cover only in Baltic and Holy Cross Mts. segments of the Mid-Polish Trough, characterized by lack or small thickness of the Zechstein evaporites. Mechanical decoupling played important role also during Late Cretaceous-Palaeogene inversion of the Mid-Polish Trough. Taking into account location of high gradients of Mesozoic thickness changes, location of salt structures and morphology of top of the sub-Zechstein basement, location of inferred sub-Zechstein basement fault zones, connected to subsidence and inversion of the Mid-Polish Trough, was determined. Results of seismic data interpretation were correlated with geological maps and with processed gravity and magnetic maps, achieving very good agreement between proposed regional sub-Zechstein tectonic pattern and other geological and geophysical data. Northeastern boundary of the Mid-Polish Trough was generally controlled by the southwestern edge of the East European Craton, and its southwestern boundary could be correlated with a system of regional en-echelon fault zones, most probably formed in earlier (Palaeozoic) stages of tectonic evolution of the study area.

19

Dojrzałość termiczna materii organicznej z utworów pokrywy osadowej pomorskiego odcinka TESZ, basenu bałtyckiego oraz obszarów przyległych

Grotek I.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 186

253--270

PL

Zmiany termiczne materii organicznej rozproszonej w kompleksie osadów paleozoiku i mezozoiku, zalegających na skłonie platformy wschodnioeuropejskiej (basen bałtycki) oraz poza jej południowo-zachodnią krawędzią, zostały określone metodą analizy optycznej wykorzystującej pomiary zdolności refleksyjnej macerałów witrynitu oraz/lub składników witrynitopodobnych o cechach optycznych witrynitu (stałe bituminy, zooklasty). W celach korelacyjnych wykorzystano także wartości wskaźników CAI oraz Tmax. Stopień przeobrażenia materii organicznej na badanym obszarze zmienia się w granicach 0,39–4,92% Ro. Dane te odpowiadają różnym reżimom termicznym, które określone są maksymalnymi paleotemperaturami zmieniającymi się w przedziale od 40–50°C do ponad 350°C. Wartości te odpowiadają różnym fazom generowania węglowodorów, od fazy niedojrzałej (2,0% Ro). Przemiany termiczne badanej materii organicznej oraz wartość współczynnika refleksyjności witrynitu i materiału witrynitopodobnego wykazują wyraźny wzrost wraz z głębokością pogrzebania. Rozkład wartości Ro w skali regionalnej wskazuje na systematyczny wzrost dojrzałości osadów w kierunku południowo-zachodnim. Najsłabiej przeobrażone osady dolnego paleozoiku występują we wschodniej części basenu bałtyckiego, charakteryzującego się bardzo słabym zaawansowaniem przemian termicznych. Najsilniej przeobrażony materiał organiczny dolnego paleozoiku jest związany z południowo-zachodnią krawędzią kratonu wschodnioeuropejskiego. W osadach górnego paleozoiku (dewon–karbon), występującego jedynie poza kratonem wschodnioeuropejskim, zachowany jest południowo-zachodni kierunek przemian diagenetycznych, ku osi bruzdy śródpolskiej. Kontynuuje się on w kompleksie utworów permskich, nie zaznacza się natomiast tak jednoznacznie w osadach triasu i jury.

20

Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków-Pilzno. Cz. 2. Perm i mezozoik

Moryc W.

Nafta-Gaz

|

2006

|

R. 62, nr 6

263-282

PL

W miesięczniku NAFTA-GAZ nr 5/2006 opublikowano część I artykułu, w której opisano utwory prekambru i paleozoiku (bez permu). W prezentowanej obecnie części II pracy przedstawiono utwory permu i mezozoiku. Wstęp i streszczenie do całości utworów podłoża miocenu zamieszczono w I części artykułu. W każdej z tych części zebrano oddzielnie spisy literatury i rysunków odnoszących się do przedstawionego tematu, wprowadzając w obydwu częściach kolejną ich numerację. Ułatwi to powołanie się w II części artykułu na odpowiednie pozycje z części I.

EN

In the NAFTA-GAZ monthly no 5/2006 the first part of the article was published where the Pre-Cambrian and Palaeozoic deposits were described (excluding the Permian period). In part II of the study presented here the Permian and Mesozoic deposits are shown. The introduction and summary to the whole of the Miocene substratum deposits were included in part I of the article. In each of the parts, the bibliography and drawings relating to the presented topics were separately collected, and successive page numbers were introduced in both parts. This will enable readers of part II of the article to refer to appropriate items from part I.