Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Nowe metody oznaczania grzybów i glonów w budownictwie

Komar Michał, Szulc Justyna, Gutarowska Beata

Materiały Budowlane

|

2024

|

nr 5

26--30

PL

Mikroorganizmy zasiedlają materiały budowlane od pierwszych dni ich użytkowania. Powodują biodeteriorację i przyczyniają się do strat ekonomicznych, a w przypadku wnętrza budynków mogą negatywnie oddziaływać na zdrowie mieszkańców. Istotne jest wczesne wykrywanie grzybów i glonów na materiałach budowlanych. Poniższy artykuł zawiera przegląd literaturowy metod wykrywania grzybów i glonów na materiałach budowlanych oraz przedstawia nową metodę oceny trwałości powłok przed porastaniem.

EN

Microorganisms inhabit building materials from the first days of their use. They cause biodeterioration and contribute to economic losses, and in the case of building interiors, they may negatively affect the health of residents. Early detection of fungi and algae on building materials is important. The following article contains a literature review of research methods for detecting fungi and algae on building materials and presents a new method for assessing the resistance of coatings against fouling.

2

Fenylohydrazyna : metoda oznaczania na stanowiskach pracy z zastosowaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej

Zieliński Marek, Bonczarowska Marzena, Twardowska Ewa

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2020

|

Nr 3 (105)

143--158

PL

Fenylohydrazyna w temperaturze pokojowej występuje w postaci bezbarwnej oleistej cieczy o słabym, aromatycznym zapachu. Jest stosowana w syntezie organicznej jako silny środek redukujący lub jako półprodukt przy produkcji innych związków chemicznych (m.in. barwników i leków). Wykorzystuje się ją również jako odczynnik chemiczny służący do identyfikacji aldehydów i ketonów oraz identyfikacji i określania konfiguracji cukrów. Do organizmu człowieka fenylohydrazyna może dostawać się drogą inhalacyjną, pokarmową lub na drodze bezpośredniego kontaktu ze skórą. Gdy zostanie wchłonięta, szybko wiąże się z hemoglobiną. Toksyczne działanie fenylohydrazyny polega głównie na uszkadzaniu czerwonych krwinek skutkującym anemią hemolityczną i w konsekwencji uszkodzeniem śledziony i wątroby. Fenylohydrazyna może również działać uczulająco oraz powodować kontaktowe zapalenia skóry. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania stężeń fenylohydrazyny w środowisku pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 NDS zgodnie z wymogami normy PN-EN 482. Badania wykonano techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC) przy zastosowaniu chromatografu cieczowego Waters Alliance 2695 wyposażonego w pompę poczwórną, kolumnę analityczną Supelcosil LC-18 (150 × 2,1 mm, 5 µm), detektor spektrofotometryczny (UV-VIS) i autosampler. Metoda polega na: adsorpcji fenylohydrazyny na żelu krzemionkowym pokrytym 0,1 mol/l kwasem solnym, ekstrakcji zatrzymanego związku mieszaniną acetonitrylu i wody, derywatyzacji fenylohydrazyny acetonem oraz oznaczaniu powstałej pochodnej metodą HPLC. Współczynnik desorpcji fenylohydrazyny z żelu krzemionkowego pokrytego HCl wynosi 0,96. Metoda jest liniowa (r = 0,9996) w zakresie stężeń 11,4 ÷ 228 µg/ml, co odpowiada zakresowi 0,19 ÷ 3,80 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 180 l. Granica oznaczalności (LOQ) wynosi 0,027 µg/ml. Opisana metoda analityczna umożliwia oznaczenie w powietrzu na stanowiskach pracy stężenia fenylohydrazyny równego 0,19 mg/m³ (1/10 wartości NDS). Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania fenylohydrazyny w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Phenylhydrazine is colorless oily liquid with a weak aromatic odor. Phenylhydrazine is used in organic synthesis as a strong reducing agent or as an intermediate in the synthesis of other chemical compounds (in the production of dyes and medicines). It is also used as a chemical reagent to identify aldehydes and ketones as well as to identify and determine the configuration of sugars. Phenylhydrazine may enter the human body by inhalation, ingestion or by direct contact with the skin. Adsorbed, it binds quickly to hemoglobin. The toxic effect of phenylhydrazine is to damage red blood cells. This may cause hemolytic anemia and, consequently, damage to the spleen and liver. This compound can also be sensitizing and cause contact dermatitis. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for the determination of phenylhydrazine concentrations in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of the standard PN-EN 482. Studies was performed using high-performance liquid chromatography (HPLC) technique. A Waters Alliance 2695 liquid chromatograph equipped with a quaternary pump, Supelcosil C-18 (150 × 2.1 mm; 5 μm) analytical column, spectrophotometric detector (UV-VIS), and autosampler, was used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of phenylhydrazine on silica gel coated with 0,1 M/l hydrochloric acid, extraction of phenylhydrazine with mixture of acetonitrile and water, derivatization of phenylhydrazine with acetone and determination of resulted derivative by means of HPLC method. Recovery of phenylhydrazine from silica gel coated with HCl amounted to 0,90. Method is linear (r = 0.9996) within the investigated working range 11,4 ÷ 228 mg/ml, which is equivalent to air concentrations from 0.19 to 3.80 mg/m³ for a 180 L air sample. Limit of quantification amounted to 0.027 μg/ml. Analytical method described in this paper enables selective determination of phenylhydrazine in workplace atmosphere from 0.19 mg/m³ (1/10 MAC value). The method is characterized by good precision and accuracy and meets the criteria for the performance of procedures for the measurement of chemical agents, listed in EN 482:2006. The method may be used for the assessment of occupational exposure to phenylhydrazine and the associated risk to workers’ health. The method for determining phenylhydrazine has been recorded in the form of an analytical procedure (see appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

3

Pentan-1-ol i pozostałe izomery pentanolu : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną GC-FID

Zieliński Marek, Twardowska Ewa, Kucharska Małgorzata

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2019

|

Nr 1 (99)

93--106

PL

Pentan-1-ol (C5H11OH) to organiczny związek chemiczny z grupy nasyconych monohydroksylowych alkoholi alifatycznych. Znanych jest 8 izomerów pentanolu: pentan-1-ol, pentan-2-ol (nr CAS: 6032-29-7), pentan-3-ol (nr CAS: 584-02-1), 2-metylobutan-1-ol (nr CAS: 137-32-6), 3-metylobutan-1-ol (nr CAS: 123-51-3), 2-metylobutan-2-ol (nr CAS: 75-85-4), 3-metylobutan-2-ol (nr CAS: 598-75-4) i 2,2-dimetylopropan-1-ol (nr CAS: 75-84-3). Izomery pentanolu wykazują właściwości chemiczne, które są charakterystyczne dla alkoholi alifatycznych. Są one otrzymywane przez hydratację izomerów pentenu lub hydrolizę chloropentanów. Wykorzystywane są jako rozpuszczalniki: tłuszczów, żywic i wosków. Pentan-1-ol wchłania się do organizmu człowieka poprzez: drogi oddechowe, skórę i przewód pokarmowy. Objawy zatrucia ostrego to najczęściej: łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek, podrażnienie błony śluzowej nosa i gardła. Przy większych stężeniach mogą wystąpić: ból i zawroty głowy, mdłości, wymioty, biegunka, stan pobudzenia (delirium), zaburzenia świadomości, śpiączka. Może również wystąpić arytmia i zaburzenia oddechowe. Skażenie skóry może spowodować jej zaczerwienienie i pieczenie oraz objawy, które występują przy zatruciu drogą inhalacyjną. Skażenie oczu ciekłą substancją wywołuje: ból, pieczenie oczu, zaczerwienienie spojówek, z ryzykiem długotrwałych i trwałych zmian. Wypicie bardzo małej ilości pentanolu może wywoływać: nudności, wymioty oraz biegunkę. Przy powtarzającym się kontakcie ciekłej substancji ze skórą mogą wystąpić jej wysuszenie i stany zapalne, natomiast długotrwałe narażenie skóry na substancję o dużym stężeniu może prowadzić do zmian w układzie nerwowym. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania 8 izomerów pentanolu w środowisku pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Do oznaczenia izomerów pentanolu zastosowano metodę chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną (GC-FID). Postanowiono opracować metodę zapewniającą oznaczalność na poziomie co najmniej 1/10 NDS. Dalsze rozważania możliwości oznaczania tej substancji w powietrzu oparto na wcześniej opracowanych metodach analitycznych. Zastosowanie kolumny kapilarnej HP-5 umożliwia selektywne oznaczenie pentan-1-olu w obecności: disiarczku węgla, metanolu oraz innych związków współwystępujących. Odpowiedź detektora na analizowane stężenia pentan-1-olu ma charakter liniowy (r2 = 0,9998) w zakresie stężeń 10 ÷ 2 000 μg/ml, co odpowiada zakresowi 1 ÷ 200 mg/m3 (0,01 ÷ 2 wartości NDS) dla próbki powietrza o objętości 10 l. Granica wykrywalności tej metody wynosi 0,026 μg/ml. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania pentan-1-olu i pozostałych izomerów zapisano w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Amyl alcohol (pentan-1-ol) – C5 H12O or C5 H11OH – is an organic chemical compound from the group of saturated monohydric aliphatic alcohols. There are 8 known isomers of pentanol: pentan-1-ol (CAS:71-41- 0), pentan-2-ol (CAS: 6032-29-7), pentan-3-ol (CAS: 584-02-1), 2-metylobutan-1-ol (CAS: 137-32-6), 3-metylobutan-1-ol (CAS: 123-51-3), 2-metylobutan- 2-ol (CAS: 75-85-4), 3-metylobutan-2-ol (CAS: 598-75-4) i 2,2-dimetylopropan-1-ol (CAS: 75-84- 3). All of them are commonly referred to as amyl alcohols. Pentanol isomers exhibit chemical properties characteristic of aliphatic alcohols, they are obtained by hydration of pentene isomers, hydrolysis of chloropentanes or by reaction of butene and carbon monoxide isomers. They are used as solvents for fats, resins and waxes. Pentan-1-ol is absorbed into the human body through the respiratory tract, skin, gastrointestinal tract. Symptoms of acute intoxication are usually tearing eyes, redness of the conjunctiva, irritation of the mucous membrane of the nose and throat. In higher concentrations it may cause headache, dizziness, nausea, vomiting, diarrhea, delirium, disturbances of consciousness, coma. Arrhythmia and respiratory disorders may cause redness and burning, as well as symptoms such as inhalation poisoning, eye contamination with liquid substance causes pain, burning of the eyes, redness of the conjunctiva, with the risk of long-lasting and permanent changes. Repeated skin contact with the liquid substance may cause its drying and inflammation. It is suggested that long-term exposure of the skin to the substance at high concentration may lead to changes in the nervous system. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method of determining 8 pentan-1-ol isomers in the working environment in the range from 1/10 to 2 of the MAC values. The gas chromatography method with a flame ionization detector (GC-FID) was used to determine pentan-1-ol and its isomers. It was decided to develop a method that ensures the determination of at least 1/10 of the MAC values. Further considerations of the possibility of determining this substance in the air are based on previously developed analytical methods. The use of the HP-5 capillary column enables the selective determination of pentan-1-ol in the presence of carbon disulphide, methanol and other co-existing compounds. The detector’s response to the analyzed pentan-1-ol concentrations is linear (r2 = 0.9998) in the concentration range 10–2000 μg/ml, which corresponds to the range of 1–200 mg/m3 (0.01–2 of the MAC values) for a 10-L air sample. The limit of quantification (LOQ) of this method is 0.026 μg/ml. The developed method is characterized by good precision and accuracy and meets the requirements of Standard No. PN-EN 482 for procedures regarding the determination of chemical agents. The developed method for determining pentan-1-ol has been recorded in the form of an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

4

Hydrazyna : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej

Bonczarowska Marzena, Piątek Patryk, Brzeźnicki Sławomir

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2019

|

Nr 1 (99)

61--76

PL

Bezwodna hydrazyna w temperaturze pokojowej jest bezbarwną, oleistą i dymiącą cieczą o zapachu przypominającym amoniak. Substancja jest związkiem chemicznym stosowanym w wielu gałęziach przemysłu jako materiał do galwanicznej obróbki szkła i tworzyw sztucznych oraz półprodukt do produkcji: pestycydów i insektycydów, leków i barwników włókienniczych. Hydrazyna jest również używana w energetyce jako substancja do uzdatniania wody, a także jako: inhibitor korozji, materiał wybuchowy lub paliwo rakietowe. Długotrwałe narażenie na hydrazynę zwiększa ryzyko wystąpienia zmian na skórze i powstawania reakcji alergicznych. Rozcieńczone wodne roztwory tego związku mogą działać drażniąco na skórę, a także na błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań wykazano, że długotrwałe zawodowe narażenie na hydrazynę zwiększa ryzyko wystąpienia raka. Unia Europejska zakwalifikowała hydrazynę do grupy substancji rakotwórczych (kategoria zagrożenia 1B), natomiast Międzynarodowa Grupa Ekspertów ds. Badań nad Rakiem (IARC) do grupy 2A, tj. do grupy czynników przypuszczalnie rakotwórczych dla ludzi (IARC 2018). Z powodu zmniejszenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla hydrazyny konieczne było opracowanie i walidacja czułej metody umożliwiającej oznaczenie stężeń tego związku na poziomie 1/10 NDS, zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Do badań wykorzystano zestaw do wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną (HPLC-UV-VIS). Wszystkie analizy chromatograficzne wykonano przy zastosowaniu kolumny Discovery LC-18 (150 × 2,1 mm, 5 μm) eluowanej mieszaniną acetonitrylu i wody (6:4 v/v). Zasada metody polega na: zatrzymaniu hydrazyny na filtrach z włókna szklanego nasączonych kwasem siarkowym, ekstrakcji hydrazyny mieszaniną diwodorofosforanu sodu i EDTA, przeprowadzeniu wyekstrahowanej hydrazyny w barwną pochodną w reakcji z aldehydem benzoesowym i chromatograficznym oznaczeniu powstałego związku. Metoda jest liniowa (r = 0,9989) w zakresie stężeń 0,15 ÷ 3,5 μg/ml, co odpowiada stężeniom 0,00125 ÷ 0,029 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 240 l. Wydajność ekstrakcji hydrazyny z filtrów wynosi 97%. Pobrane próbki przechowywane w chłodziarce zachowują trwałość przez czternaście dni. Opracowana metoda oznaczania charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie PN-EN 482. Opracowaną metodę oznaczania hydrazyny w powietrzu na stanowiskach pracy zapisano w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Anhydrous hydrazine in room temperature is colorless fuming oily liquid with ammonia-like odor. It is used in various industries for electrolytic plating of metals on glass and plastics, as a chemical intermediate for the synthesis of pesticides, insecticides, medicines and days. It is used also as water treatment agent in energy industry (corrosion inhibitor), rocket propellant and as explosives material. Long term exposure to hydrazine may cause to skin irritation and allergic reactions. Diluted aqueous solutions of hydrazine may be irritating for skin, eye and respiratory tract. Epidemiologic studies shows that chronic exposure to hydrazine may cause cancer. In European Union hydrazine is classified as a carcinogenic substance (cat. 1B). Experts from International Agency for Research on Cancer (IARC) have classified hydrazine as a compound probably carcinogenic to humans (Group 2A). Due to decreasing of MAC value for hydrazine in Poland it was necessary to develop and validate a sensitive method for determining hydrazine concentrations in the workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482. The study was performed using a liquid chromatograph with spectrophotometric detection. All chromatographic analysis were performed with Discovery LC-18 150 × 2,1 mm analytical column, which was eluted with mixture of acetonitrile and water (6:4 v/v). The method is based on the collection of hydrazine on glass fiber filter impregnated with sulfuric acid, extraction with mixture of sodium dihydrogen phosphate and EDTA, derivatization of extracted compound with benzaldehyde and chromatographic determination of resulted solution with HPLC technique. The method is linear (r = 0.9989) within the investigated working range 0.15–3.5 μg/ml (0.00125–0.029 mg/m3 for a 240-L air sample). Calculated limit of detection (LOD) and limit of quantification (LOQ) were 0.0007 μg/ml and 0.0023 μg/ml, respectively. The average extraction efficiency of hydrazine from filters was 97% and samples stored in refrigerator are stable for 14 days. The analytical method described in this paper enables determination of hydrazine in workplace air. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. The method can be used for assessing occupational exposure to hydrazine and associated risk to workers’ health. The developed method of determining hydrazine has been recorded as an analytical procedure (see appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

5

Etylenodiamina : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną

Zieliński Marek, Twardowska Ewa, Bonczarowska Marzena

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2019

|

Nr 1 (99)

29--44

PL

Etylenodiamina (EDA) jest gęstą, bezbarwną cieczą o słabym amoniakalnym zapachu. Jest stosowana głównie jako półprodukt do otrzymywania: związków chelatujących, fungicydów, barwników, wosków syntetycznych, żywic poliamidowych i formaldehydowo-mocznikowych, środków antykorozyjnych oraz jako emulgator i stabilizator gumy. Etylenodiamina wykazuje działanie drażniące na błony śluzowe: górnych dróg oddechowych, oczu i skóry. Narażenie zawodowe na ten związek może być również powodem wystąpienia reakcji alergicznych, a nawet astmy. Etylenodiamina nie jest klasyfikowana jako czynnik rakotwórczy dla ludzi. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody umożliwiającej oznaczenie stężeń tego związku na poziomie 1/10 NDS zgodnie z wymaganiami normy europejskiej PN-EN 482. Badania wykonano z zastosowaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną (HPLC-UV-VIS). Wszystkie analizy chromatograficzne wykonano przy zastosowaniu kolumny Supelcosil LC-18 (150 × 3 mm, 5 µm) eluowanej mieszaniną acetonitrylu i wody (62:38 v/v). Zasada metody polega na: zatrzymaniu par etylenodiaminy na żelu krzemionkowym nasączonym kwasem siarkowym, ekstrakcji mieszaniną acetonitrylu i wody (62:38 v/v), przeprowadzeniu wyekstrahowanego związku w pochodną w reakcji z chloromrówczanem 9-fluorenylometylu i chromatograficznym oznaczeniu powstałego związku. Metoda jest liniowa (r = 0,9994) w zakresie stężeń 0,1 ÷ 2 µg/ml, co odpowiada zakresowi 2 ÷ 40 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 10 l. Obliczone granice wykrywalności (LOD) i oznaczania ilościowego (LOQ) wynoszą odpowiednio 0,04 i 0,13 μg/ml. Wydajność ekstrakcji etylenodiaminy z żelu wynosi 86%, a pobrane próbki przechowywane w chłodziarce zachowują trwałość przez 10 dni. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482. Metoda oznaczania etylenodiaminy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Ethylenediamine (EDA) is a colorless, viscous liquid with ammonia-like odor. It is used as an intermediate in manufacturing chelating agents (EDTA), fungicide, poliamide and formaldehyde-urea resins, surfactants, corrosion inhibitors, emulsifying agents and stabiliser of rubber products. EDA may cause irritation of the upper respiratory tract, eye and skin. Occupational exposure to EDA may lead to allergic reactions and asthma. EDA is not classified as carcinogenic to humans. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining hydrazine concentrations in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482. The study was performed using a liquid chromatograph with spectrophotometric detection. All chromatographic analyses were performed with a Supelcosil LC-18 (150 × 3 mm, 5 µm) analytical column, which was eluted with a mixture of acetonitrile and water (6:4 v/v). The method is based on the collection of EDA on silica gel impregnated with sulfuric acid, extraction with a mixture of acetonitrile and water (62:38 v/v), derivatization of extracted compound with 9-fluorenylmethyl chloroformate and chromatographic determination of the resulting solution with HPLC. The method is linear (r = 0.9994) within the investigated working range 0.1–2 μg/ml (2–40 mg/m3 for a 10-L air sample). The calculated limit of detection (LOD) and limit of quantification (LOQ) were 0.04 μg/ml and 0.13 μg/ml, respectively. The average extraction efficiency of EDA from silica gel was 86% and samples stored in a refrigerator are stable for 10 days. The analytical method described in this paper enables determination of EDA in workplace air. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. The method can be used for assessing occupational exposure to EDA and associated risk to workers’ health. The developed method of determining EDA has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

6

2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-p-dioksyna : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej ze spektrometrią mas

Zieliński Marek, Twardowska Ewa, Kucharska Małgorzata

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2019

|

Nr 3 (101)

139--149

PL

Polichlorowane dibenzo-p-dioksyny (PCDD), w tym 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioksyna (TCDD), należą do grupy związków chemicznych zwanych trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi (TZO), (ang. persistent organic pollutants, POPs). Trwałe zanieczyszczenia organiczne są wykrywane w śladowych ilościach prawie we wszystkich przedziałach środowiska globalnego ekosystemu. Około 90% dioksyn dostaje się do organizmu człowieka z pożywieniem. Związki z grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych gromadzą się w tkance tłuszczowej, są wolno metabolizowane i szkodliwe, nawet po długim czasie od początkowego narażenia. Dioksyny są związkami, które sukcesywnie i powoli kumulują się w organizmie. Wpływają na wiele reakcji immunologicznych, które przebiegają pod postacią przewlekłych alergii skórnych. Głównym miejscem działania dioksyn są interakcje z gruczołami wydzielania wewnętrznego: tarczycą, gonadami żeńskimi i męskimi, endometrium macicy oraz z nadnerczami, w których są wytwarzane hormony steroidowe. Dioksyny mogą powodować zaburzenia gospodarki hormonalnej organizmu poprzez indukcję receptora węglowodorów aromatycznych (AhR). Mechanizm patogennego oddziaływania TCDD z tkankami i komórkami często nie jest w pełni poznany, jednak na pewno w te mechanizmy jest włączony stres oksydacyjny, a także jakościowe i ilościowe modyfikacje receptorów komórkowych lub białek docelowych czy immunomodulacja. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania 2,3,7,8-TCDD w środowisku pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Opracowana metoda polega na: adsorpcji TCDD na piance poliuretanowej, ekstrakcji zatrzymanego związku toluenem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu przy zastosowaniu wysokorozdzielczego spektrometru mas. Wyznaczony współczynnik desorpcji TCDD z pianki poliuretanowej za pomocą toluenu, wynosi 83,1%. Odpowiedź detektora mas ma charakter liniowy (r = 0,998) w zakresie stężeń 18 ÷ 360 pg/ml, co odpowiada zakresowi 1,8 ÷ 36 mg/m3 (1/10 ÷ 2 wartości NDS) dla próbki powietrza o objętości 10 m3. Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 10,26 pg/ml. Zastosowanie do analizy kolumny DB-5MS pozwala na selektywne oznaczenie TCDD w obecności: toluenu, nonanu oraz innych związków współwystępujących. Opisana metoda analityczna charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania TCDD w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

PCDD are environmental pollutants, called Persistent Organic Pollutants (POPs). Their trace amounts can be found in almost all the spectrum of global ecosystems. Nearly 90% of human exposure to dioxins comes from food. POPs compounds, which gather in fatty tissues, are slowly metabolized and remain harmful even after a relatively long time after exposure. Dioxins enter the human body with food and accumulate in fat-rich tissues. Dioxins gradually and slowly accumulate in the body. They trigger a number of immunological reactions, which take the form of chronic skin allergies. They can disturb the body hormone economy through induction of the aromatic hydrocarbon receptor. The aim of the work was to develop and validate a sensitive method of determining 2,3,7,8-TCDD in the working environment in the range of 1/10–2 MAC values. The developed method consists in adsorption of TCDD on polyurethane foam followed by extraction of the retained compound with toluene and chromatographic analysis using a high-resolution mass spectrometry. The determined TCDD desorption coefficient from polyurethane foam with 20% acetone in toluene is 83.1%. The response of the mass detector is linear (r = 0.998) in the concentration range of 18–360 pg/ml, which corresponds to the range of 1.8–36 mg/m³ (1/10–2 MAC) for an air sample of 10 m³ . The limit of quantification (LOQ) of this method is 10.26 pg/ml. Using a DB-5MS capillary column makes a selective determination of TCDD in the presence of toluene, nonane and other co-existing compounds possible. The developed method is characterized by good precision and accuracy and meets the requirements of European Standard PN-EN 482 for procedures on determining chemical agents. The developed method of determining TCDD has been recorded as an analytical procedure (see appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

7

Porównanie metody radiowęglowej i selektywnego roztwarzania w oznaczaniu frakcji organicznej w paliwach alternatywnych

Lenkiewicz M., Paprotny W.

Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

|

2018

|

R. 11, nr 32

44--51

PL

Kwestię monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych reguluje Rozporządzenie Komisji (UE) nr 601/2012 z 21 czerwca 2012 r., toteż niezbędne jest, aby przemysł cementowy określał w sposób rzetelny całkowitą wartość emisji CO2. Głównymi źródłami emisji CO2 z przemysłu cementowego jest spalanie paliw alternatywnych oraz dekarbonizacja surowca. Określenie frakcji organicznej w paliwach alternatywnych pozwala zredukować część całkowitej emisji CO2 jako tzw. biogenny dwutlenek węgla. Referencyjna norma określająca zawartość składników odnawialnych PN-EN 15440:2011 dopuszcza wykorzystanie metody radiowęglowej lub selektywnego roztwarzania. W artykule przedstawiono wyniki oznaczenia zawartości surowców odnawialnych w paliwach alternatywnych, takich jak: PASi, PASr, oraz zużyte opony samochodowe wykorzystywane w piecach cementowych. Przeprowadzono również dyskusję porównawczą wykorzystania metod selektywnego roztwarzania i radiowęglowej do określenia zawartości frakcji organicznej.

EN

The issue of monitoring and reporting on greenhouse gas emissions is regulated by the Commission Regulation (EU) No. 601/2012 of June 21, 2012, so it was necessary for the cement industry to accurately determine the total CO2 emission value. The main sources of CO2 emissions from the cement industry are the combustion of alternative fuels and the decarbonisation of the raw material. Determination of the organic fraction in alternative fuels reduces the proportion of total CO2 emissions as so-called biogenic carbon dioxide. The reference standard defining the content of renewable components PN-EN 15440:2011 allows the use of radiocarbon or selective dissolution method. The article presents the results of the determination of the content of renewable raw materials in alternative fuels, such as: PASi, PASr, and used car tires used in cement kilns. A comparative discussion was also conducted on the use of the selective dissolution method and the radiocarbon method to determine the content of biogenic fraction.

8

Chloroeten : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej ze spektrometrią mas

Zieliński M., Twardowska E., Kucharska M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2018

|

Nr 2 (96)

99--113

PL

Chloroeten (chlorek winylu – CW) jest związkiem wielkotonażowym. Nie występuje naturalnie w przyrodzie. Jest otrzymywany wyłącznie na drodze syntezy chemicznej. Około 98% całej produkcji choloroetenu jest wykorzystywane do wytwarzania polichlorku winylu (PVC) i kopolimerów. Narażenie na ten związek występuje podczas syntezy i polimeryzacji, a także podczas plastyfikacji i przetwórstwa polimerów oraz kopolimerów. Przetwórstwo chlorku winylu ma miejsce w wielu branżach przemysłu: tworzyw sztucznych, obuwniczego, gumowego, farmaceutycznego i in. W Polsce ogólna liczba osób narażonych zawodowo na ten związek, zgodnie z danymi Głównego Inspektoratu Sanitarnego z 2015 r., to ponad 1 300 osób. Narażenie ludzi na choloroeten może nastąpić: inhalacyjnie, z wodą do picia oraz żywnością. U pracowników przewlekle narażonych na duże stężenia choloroetenu stwierdzono objawy chorobowe zwane zespołem lub chorobą chlorku winylu, w tym: ból i zawroty głowy, niewyraźne widzenie, zmęczenie, brak apetytu, nudności, bezsenność, duszności, ból żołądka, ból w okolicy wątroby lub śledziony. W badaniach klinicznych stwierdza się: zmiany rzekomotwardzinowe skóry, alergiczne zapalenie skóry, akroosteolizę, polineuropatie obwodowe, zaburzenia neurologiczne, jak również zwłóknienie wątroby, powiększenie śledziony i wątroby, zaburzenia przemiany porfiryn. Chlorek winylu ma właściwości mutagenne/genotoksyczne. Chloroeten został sklasyfikowany jako kancerogen przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem, IARC (grupa 1.) i Unię Europejską (kategoria zagrożenia 1.A). Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania chloroetenu w środowisku pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Do oznaczenia chloroetenu zastosowano metodę chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas. Postanowiono opracować metodę zapewniającą oznaczalność na poziomie co najmniej 1/10 NDS. Dalsze rozważania możliwości oznaczania tej substancji w powietrzu oparto na wcześniej opracowanych metodach analitycznych. Zastosowanie kolumny kapilarnej INNOVAX umożliwia selektywne oznaczenie chloroetenu w obecności: toluenu, acetonu oraz innych związków współwystępujących. Odpowiedź detektora na analizowane stężenia chlorku winylu ma charakter liniowy (r 2= 0,9972) w zakresie stężeń 1 ÷ 26 μg/ml, co odpowiada zakresowi 0,20 ÷ 5,2 mg/m3 (0,08 ÷ 2 wartości NDS) dla próbki powietrza o objętości 5 l. Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 0,07 μg/ml. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482+A1:2016 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania chloroetenu w powietrzu na stanowiskach pracy zapisano w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Chloroethene (vinyl chloride) is a large volume compound, which does not occur naturally in nature. It is obtained synthetically only. About 98% of all vinyl chloride production is used to produce polyvinyl chloride (PVC) and copolymers. Exposure to this compound occurs during the synthesis and polymerization, plastification and processing of polymers and copolymers. Vinyl chloride processing takes place in industries of plastics, footwear, rubber, pharmaceutical and other. In Poland, the total number of people exposed occupationally to this compound according to the data of the Chief Sanitary Inspectorate of 2015 is over 1300 people. Exposure of people to vinyl chloride can occur by inhalation, with water and food. Workers chronically exposed to high levels of vinyl chloride suffered from disease symptoms called vinyl chloride syndrome or disease, including headache and dizziness, blurred vision, fatigue, lack of appetite, nausea, insomnia, shortness of breath, stomach pain, pain in liver/spleen area. Clinical trials include rheumatoid changes of the skin, allergic dermatitis, acroosteolysis, peripheral polineuropathy, neurological disorders, and fibrosis of a liver, enlargement of spleen and liver, disturbances of porphyrins. Vinyl chloride has mutagenic/genotoxic properties. Vinyl chloride has been classified as a carcinogen by the International Agency for Research on Cancer, IARC (Group 1) and the European Union (Category 1.A). The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining concentrations of vinyl chloride in workplace air the range from 1/10 to 2 MAC values. The study was performed using a gas chromatograph with mass spectrometry. The aim was to develop a method ensuring adequate determination of at least 1/10 NDS. Further considerations of the possibility of determining this substance in the air are based on previously developed analytical methods. The use of the capillary INNOVAX column enables a selective determination of vinyl chloride in the presence of toluene, acetone and other co-existing compounds. The detector's response to the analyzed chloroethene concentration was linear (r 2 = 0.9972) in the concentration range 1–26 μg / ml, which corresponded to the range of 0.20–5.2 mg/m3 (0.08–2 MAC value) for the a 5-L air sample. The limit of quantification (LOQ) of this method is 0.07 μg/ml. The developed method is precise, accurate and it meets the requirements of the European Standard No. PN-EN 482+A1: 2016 for procedures regarding the determination of chemical agents. The developed method for determining vinyl chloride has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

9

Propano-1,2-diol : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas

Wesołowski W., Kucharska M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2017

|

Nr 2 (92)

173--188

PL

Propano-1,2-diol (glikol propylenowy, GP) jest bezbarwną i silnie higroskopijną cieczą stosowaną do produkcji: niezamarzających płynów, żywic poliestrowych i detergentów. Główne zastosowanie propano-1,2-diol znalazł w przemyśle kosmetycznym jako składnik: kremów, past do zębów, płynów do płukania jamy ustnej i dezodorantów w sztyfcie. Propano-1,2-diol jest stosowany w: medycynie, farmacji, przemyśle spożywczym oraz produkcji środków czystości. Ponadto, jest stosowany także jako czynnik higroskopijny w produkcji: tworzyw sztucznych, wyrobów tekstylnych i papierosów. W ostatnich latach jest wykorzystywany jako główny składnik płynów używanych w elektronicznych papierosach. W dostępnym piśmiennictwie nie ma doniesień o ostrych zatruciach ludzi propano-1,2-diolem w warunkach narażenia zawodowego. Obserwacje kliniczne ludzi, którym podawano propano-1,2-diol jako rozpuszczalnik leków, wskazują na: słabe działanie narkotyczne związku oraz niewielkiego 174 stopnia działanie drażniące na skórę i spojówki oczu. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania propano-1,2-diolu w środowisku pracy w zakresie 1/20 ÷ 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482+A1: 2016-1. Badania wykonano techniką chromatografii gazowej, przy zastosowaniu chromatografu gazowego Agilent Technologies 6890N ze spektrometrem mas 5973 oraz dozownikiem z podziałem lub bez podziału próbki, z automatycznym podajnikiem próbek i komputerem z programem sterowania i zbierania danych (ChemStation) oraz kapilarną kolumną analityczną HP-PONA (50 m; 0,2 mm; 0,5 μm). Opracowana metoda polega na: zatrzymaniu frakcji wdychanej i par obecnego w badanym powietrzu propano-1,2-diolu na filtrze z włókna szklanego oraz żywicy XAD-7, ekstrakcji acetonitrylem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu przy zastosowaniu spektrometru mas. Wydajność odzysku/desorpcji oznaczanej substancji przy zastosowaniu proponowanego zestawu do pobierania próbek powietrza wynosiła 97,3%. Tak pobrane próbki powietrza przechowywane w lodówce są trwałe co najmniej 28 dni. Zastosowanie kapilarnej kolumny HP-PONA umożliwia selektywne oznaczenie propano- -1,2-diolu w obecności: acetonitrylu, dichlorometanu, toluenu oraz innych związków współwystępujących. Opracowana metoda jest liniowa (r = 0,9992) w zakresie stężeń 10 ÷ 500 μg/ml, co odpowiada zakresowi 4,4 ÷ 222 mg/m3 dla próbki powietrza o obję-tości 180 l rozcieńczanej 80-krotnie. Granica oznaczalności tej metody wynosi 1,303 μg/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczenie frakcji wdychanej i par propano-1,2-diolu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 4,4 ÷ 222 mg/m3 (około 1/20 ÷ 2 wartości NDS). Opracowana metoda charakteryzuje się: do-brą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482+A1:2016-1 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania propano-1,2-diolu zapisaną w postaci procedury analitycznej zamieszczono w załączniku.

EN

Propane-1,2-diol (propylene glycol, PG) is a colorless, strongly hygroscopic liquid used in the production of antifreeze fluids, polyester resins and detergents. The main use of propane-1,2-diol is in the cosmetic industry as an ingredient of creams, toothpastes, mouthwashes and deodorant sticks. It is also used in medicine, pharmaceutics, food and cleaning products. Propane-1,2-diol is used as a hygroscopic agent in the plastics industry, textile products and in manufacturing cigarettes. Recently, it is used as the main component of fluids used in electronic cigarettes. There are no reports in the literature on acute poisoning with propylene glycol of people in occupational exposure conditions. Clinical observations of people treated with propylene glycol applied as a drug solvent indicate a weak narcotic effect of the compound and mild irritation of the skin and conjunctives. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining concentrations of propane-1,2-diol in workplace air in the range from 1/20 to 2 MAC values in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482+A1:2016-1. The study was performed using a gas chromatography (GC). A 6890N Agilent Technologies gas chromatograph with a 5973 mass spectrometry detector (MSD), HP-PONA (50 m; 0.2 mm; 0,5 µm) capillary analytical column, autosampler and ChemStation software were used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of inhalable fraction and vapors of propane-1,2-diol on glass fiber filters and XAD-7 resin, desorption with acetonitrile and analysis of the resulting solution with gas chromatographic with mass detection (GC/MS). The extraction efficiency of propane-1,2- -diol from filters and resin was 97.3%. Samples of propane-1,2-diol can be stored in refrigerator for up to 28 days. Application of a HP-PONA capillary column enabled selective determination of propane-1,2-diol in a mixture of acetonitrile, dichloromethane, toluene and other compounds. The method is linear (r = 0.9992) within the working range 10–500 µg/ml, which is equivalent to air concentrations range 4.4–222 mg/m3 for a 180-L air sample and 80-fold dilution. Limit of quantification (LOQ) is 1.303 μg/ml. The analytical method described in this paper enables selective determination of inhalable fraction and vapors of propane-1,2-diol in workplace air in presence of other compounds at concentrations from 4.4 to 222 mg/m3 (1/20–2 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482+A1:2016-1. The method can be used for assessing occupational exposure to propane-1,2-diol and associated risk to workers’ health. The developed method of determining propane- 1,2-diol has been recorded as analytical procedure (see appendix).

10

1,2-Dimetoksyetan : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas

Kucharska M., Wesołowski W.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2017

|

Nr 2 (92)

133--147

PL

1,2-Dimetoksyetan (DME) w warunkach normalnych jest: bezbarwną, przezroczystą cieczą, o słabym zapachu eteru, bardzo dobrze rozpuszczalną w wodzie, charakteryzującą się dużą prężnością par. Należy on do grupy rozpuszczalników alkiloeterowych, pochodnych glikolu etylenowego. 1,2-Dimetoksyetan jest stosowany: jako substancja pomocnicza przy sporządzaniu oraz przetwórstwie chemikaliów przemysłowych, w produkcji fluoropolimerów, a także w przemyśle mikroelektronicznym oraz w poligrafii jako rozpuszczalnik i środek czyszczący. W dostępnym piśmiennictwie nie ma danych na temat toksyczności ostrej i przewlekłej 1,2-dime-toksyetanu. Na podstawie wyników wieloletnich badań epidemiologicznych związków o podobnej budowie chemicznej wykazano jednak, że narażenie ludzi na etery alkilowe glikolu etylenowego może niekorzystnie wpływać na płodność i rozwój płodu, a także parametry hematologiczne. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania 1,2-dimetoksyetanu w środowisku pracy w zakresie 1/20 ÷ 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482+A1: 2016-1. Badania wykonano techniką chromatografii gazowej przy zastosowaniu chromatografu gazowego Agilent Technologies 7890B ze spektrometrem mas 5977A (MSD), a także dozownikiem z podziałem lub bez podziału próbki, z automatycznym podajnikiem próbek oraz komputerem z programem sterowania i zbierania danych (MassHunter) oraz kapilarną kolumną analityczną HP-PONA (50 m; 0,2 mm; 0,5 μm). Metoda polega na: adsorpcji 1,2-dimetoksyetanu na węglu aktywnym, ekstrakcji dichlorometanem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu przy zastosowaniu spektrometru mas. Współczynnik desorpcji 1,2-dimetoksyetanu z węgla aktywnego wynosi 96,4%. Próbki powietrza do oznaczeń 1,2-dimetoksyetanu pobrane na węgiel aktywny przechowywane w lodówce są trwałe do 28 dni. Zastosowanie kapilarnej kolumny HP-PONA umożliwia selektywne oznaczenie 1,2-dimetok-syetanu w obecności: dichlorometanu, toluenu, disiarczku węgla, glikolu etylenowego i propylenowego oraz innych związków współwystępujących. Metoda jest liniowa (r = 0,9999) w zakresie stężeń 5 ÷ 200 μg/ml, co odpowiada zakresowi 0,5 ÷ 20 mg/m3 (1/20 ÷ 2 wartości NDS) dla próbki powietrza o objętości 10 l. Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 1,306 μg/ml. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482+A1: 2016-1 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania 1,2-dimetoksyetanu zapisaną w postaci procedury analitycznej zamieszczono w załączniku.

EN

Under normal conditions, 1,2-dimethoxyethane (DME) is a colorless and transparent liquid with a faint odor of ether, very soluble in water, characterized by a high vapor pressure. It belongs to the group of alkyl ethers solvents, derivatives of ethylene glycol. 1,2-Dimethoxyethane is used as an excipient in preparing and processing industrial chemicals, in the production of fluoric polymers and as a solvent and cleaning agent in the microelectronics and printing industries. In the literature there are no data on the acute and chronic toxicity of 1,2-dimethoxyethane. However, long-term epidemiological studies on compounds of similar chemical structure suggest that human exposure to ethylene glycol alkyl ethers can adversely affect fertility and fetal development, and hematological parameters. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining concentrations of 1,2-dimethoxyethane in workplace air in the range from 1/20 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482+A1: 2016-1. The study was performed using a gas chromatograph (GC). A 7890B Agilent Technologies gas chromatograph with a 5977A mass spectrometry detector (MSD), HP PONA (50 m; 0,2 mm; 0,5 µm) capillary analytical column, auto sampler and Mass Hunter software was used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of 1,2-dimethoxyethane on charcoal, desorption with dichloromethane and GC/MSD analysis of the resulting solution. Extraction efficiency of 1,2-dimethoxyethane from charcoal was 96.4%. Samples of 1,2-dimethoxyethane can be stored in refrigerator for up to 28 days. The use of a HP-PONA capillary column enabled selective determination of 1,2- dimethoxyethane in a mixture of dichloromethane, toluene, carbon disulfide, ethylene and propylene glycol and other compounds. The method is linear (r = 0.9999) within the investigated working range from 5 to 200 µg/ml, which is equivalent to air concentrations from 0.5 to 20 mg/m3 for a 10-L air sample. The limit of quantification (LOQ) is 1,306 μg/ml. The analytical method described in this paper enables selective determination of 1,2-dimethoxyethane in workplace atmosphere in presence of other compounds at concentrations from 0.5 to 20 mg/m3 (1/20 ÷ 2 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482+A1: 2016-1. The method can be used for assessing occupational exposure to 1,2-dimethoxyethane and associated risk to workers’ health. The developed method of determining 1,2-dimethoxyethane has been recorded as an analytical procedure (see Appendix).

11

Wyznaczanie współczynników dyfuzji chlorków w materiałach cementowych – Przegląd metod eksperymentalnych i modelowania: Część III – Metody impedancyjne

Szyszkiewicz K., Jasielec J. J., Królikowska A., Filipek R.

Cement Wapno Beton

|

2017

|

R. 22/84, nr 3

219--229

PL

Korozja stalowych elementów zbrojenia stanowi poważny problem dla trwałości i bezpieczeństwa konstrukcji żelbetowych. Jednym z najbardziej agresywnych chemicznych składników powodujących korozję zbrojenia są jony chlorkowe działające poprzez ogólny mechanizm depasywacji powierzchni zbrojenia. Jony chlorkowe dyfundują w roztworze w porach betonu docierając do zbrojenia, dlatego znajomość współczynnika dyfuzji chlorków w betonie jest niezwykle ważna. Ten artykuł jest ostatnim z serii trzech prac, których celem jest przegląd metod doświadczalnych i modeli teoretycznych stosowanych do wyznaczania współczynników dyfuzji chlorków w materiałach cementowych. W tej części omówione zostały metody oparte na pomiarach elektrochemicznej spektroskopii impedancyjnej. Jest to stosunkowo nowa metoda wyznaczania współczynników dyfuzji chlorków, która pozwala wyznaczać współczynniki dyfuzji w czasie rzeczywistym, a zatem mierzyć ich zmienność w czasie. Wykonanie pomiaru impedancyjnego w pełnym zakresie częstotliwości pozwala nie tylko wyznaczyć współczynnik dyfuzji, ale także parametry charakteryzujące mikrostrukturę materiału cementowego.

EN

The corrosion of steel reinforcement (rebars) in concrete structures is a severe durability and safety problem. One of the most aggressive chemical species which induces such corrosion is the chloride ion via the general mechanism of depassivation of the rebar surface. Chloride ions can diffuse through the solution of pore system in concrete to reach the rebar, thus the assessment of the diffusion coefficient of chloride in concrete is of paramount importance. This paper is the last part of a series of three papers which are meant to provide an overview of experimental methods and theoretical models which are used to predict a concrete materials resistivity to chloride ingress. Part 3 deals with methods based on electrochemical impedance spectroscopy. It is relatively new method which allows to determine the diffusion coefficient in realtime, and in consequence to quantify its variation over time. If the impedance experiment is carried out in full frequency range it will produce not only the diffusion coefficient but also the microstructure parameters of cementitious materials.

12

Oznaczanie fosforu w osadach ściekowych – porównanie metod

Poluszyńska J., Ślęzak E., Sławińska I.

Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

|

2016

|

R. 9, nr 26

108--114

PL

W pracy przedstawiono porównanie dwóch metod oznaczania fosforu w osadach ściekowych: referencyjną metodę spektrofotometryczną oraz selektywną metodę spektrometrii mas ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjnie sprzężonej (ICP-MS). Wykonano badania materiału certyfikowanego, próbek komunalnych osadów ściekowych oraz popiołów z osadów ściekowych. Ze względu na wysoką czułość i precyzję metody ICP-MS, zoptymalizowano procedurę przygotowania próbek w celu wyeliminowania możliwości interferencji, a tym samym zafałszowania wyniku. Uzyskane wyniki wykazały, że metoda ICP-MS może być alternatywną dla metod referencyjnych oznaczania fosforu w osadach ściekowych, szczególnie przy niskich zawartościach fosforu. Może mieć również zastosowanie jako metoda dodatkowa w celu kontroli poprawności określania stężenia fosforu w osadach ściekowych metodami referencyjnymi.

EN

The paper presents a comparison of two methods for the determination of phosphorus in sewage sludge: a referenced spectrophotometric method and a selective method of inductively coupled plasma with mass spectrometry (ICP-MS). Tests of certified material, samples of municipal sewage sludge and ash from sewage sludge were made. However, due to the high sensitivity, it requires larger samples dilutions and a special mineralized samples filter. The results showed that the ICP-MS method can be an alternative for the referenced methods for determination of phosphorus in sewage sludge, especially at low levels of phosphorous. It can be also used as an additional method to control the accuracy of determining the concentration of phosphorus in the sewage sludge by referenced methods.

13

Metody oznaczania reprezentatywnego składu morfologicznego zmieszanych odpadów komunalnych

Kiprian K., Łach P., Nolepa A., Siemiątkowski G.

Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

|

2016

|

R. 9, nr 26

61--71

PL

Skład odpadów komunalnych zależy od wielu czynników, z których najważniejsze to miejsce powstania oraz standard życia. Celem pracy było przeprowadzenie badań i porównanie dwóch metod oznaczania składu morfologicznego odpadów komunalnych stałych oraz określenie jak wielkość próbki badanego materiału wpływa na dokładność uzyskanych wyników. Badania wykonywane były na podstawie dwóch zalecanych w Polsce metod. Pierwsza to PN-93/Z-15006 – Oznaczenie składu morfologicznego stałych odpadów komunalnych. Druga to metoda opisana w opracowaniu A. Jędrczaka i R. Szpadta, „Określenie metodyki badań składu sitowego, morfologicznego i chemicznego odpadów komunalnych”. Z przeprowadzonych badań składu morfologicznego zmieszanych odpadów komunalnych wynika, że bardziej wiarygodne wyniki uzyskano dla próbki o masie ok. 100 kg.

EN

The morphological composition of municipal waste depends on many factors, which the most important are generation place and life standard. The aim of the study was to conduct test and comparison of two methods for determining the morphological composition of municipal solid waste and show whether the quantity of tested material has a significant influence on the accuracy of the results. The test were made by using two methods preferred in Poland. The first is PN-93/Z-15006: „Determination of municipal solid waste (MSW) morphological composition”. The second is a method described by Jędrczak and Szpadt in paper: „Description of methodology of sieve analysis, morphological and chemical composition of municipal solid waste”. The outcome of conducted tests of MSW morphological composition show that most reliable results were obtained by using a 100 kg sample.

14

Tellur i jego związki : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 2 (88)

147--162

PL

W przemyśle tellur jest stosowany jako dodatek stopowy do: stali, stopów ołowiu, magnezu i miedzi. Stosuje się go także do barwienia szkła i porcelany oraz jako katalizator reakcji chemicznych i dodatek do gumy. Tellur działa szkodliwie na: drogi oddechowe, oczy i skórę. Ostre zatrucie tellurem powoduje uszkodzenie: wątroby, układu nerwowego i naczyniowo-sercowego. Przewlekłe narażenie na tellur wywołuje: senność, ból głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz alergiczne reakcje skórne. Tellur może także działać szkodliwie na płodność i na dziecko w łonie matki. Wartości normatywów higienicznych dla telluru i jego związków w przeliczeniu na tellur wynoszą: najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – 0,01 mg/m3 i najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – 0,03 mg/m3. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń telluru i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482:2012E. Opracowana metoda oznaczania telluru i jego związków polega na: pobraniu telluru i jego związków (zawartych w powietrzu) na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu azotowego oraz oznaczaniu telluru w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją (ET-AAS). Krzywa kalibracyjna telluru w zakresie stężeń 10,00 ÷ 100,00 μg/l charakteryzuje się współczynnikiem korelacji R2 = 0,9998 oraz odpowiada zakresowi stężeń 0,001 ÷ 0,011 mg/m3 telluru i jego związków w powietrzu (dla próbki powietrza o objętości 720 l, objętości próbki 10 ml i krotności rozcieńczenia próbki k = 8). Średnia wartość współczynnika wydajności mineralizacji wynosiła 1,00. Metoda oznaczania telluru i jego związków pozwala na oznaczanie najmniejszej ilości telluru i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy na poziomie 0,001 mg/m3. Charakteryzuje się dobrą dokładnością i precyzją, a także spełnia wymagania stawiane procedurom oznaczania czynników chemicznych stosowanych do oceny narażenia zawodowego. Opracowana metoda oznaczania telluru i jego związków została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Tellurium is used in the industry as an alloying addition (steel, lead alloys, magnesium and copper), a catalyst for chemical reactions and as addition to rubber. It is also used for coloring glass and porcelain. Tellurium is harmful to respiratory tract, eyes and skin. As a result of acute intoxication liver, nervous and cardiovascular systems can be damaged. Chronic exposure to tellurium causes drowsiness, headache, gastrointestinal disturbances and allergic reactions of the skin. Exposure limit values for tellurium and its compounds in workplace air are NDS 0.01 mg/m3 and NDSCh 0.03 mg/m3. The aim of this study was to develop a method for determining concentrations of tellurium and its compounds in workplace air in accordance with the requirements of Standard No. EN 482:2012E. The method involves collecting tellurium and its compounds from the air on a membrane filter, filter mineralization with concentrated nitric acid and determining tellurium in the solution prepared for analysis with atomic absorption spectrometry with electrothermal atomization (ET-AAS). The calibration curve of tellurium in the concentration range 10.00 ÷ 100.00 μg/l has a correlation coefficient R2 = 0.9998, and corresponds to the concentration range of 0.001 ÷ 0.01 mg/m3 for a 720-L air sample. The average value of the efficiency factor of mineralization was 1.00. The developed method for determining tellurium and its compounds enables determination of the smallest amount in workplace air at the level of 0.001 mg/m3. The method is accurate, precise and it meets the requirements for procedures for determining factors used to determine occupational exposure. The developed method of determining tellurium and its compounds has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

15

Ołów i jego związki nieorganiczne : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 3 (89)

147--162

PL

Ołów jest miękkim i plastycznym metalem barwy niebieskoszarej. W przemyśle jest stosowany jako składnik wielu stopów. Ołów jest używany do produkcji: płyt akumulatorowych, kabli oraz ekranów zabezpieczających przed promieniowaniem jonizującym. Ołów i jego związki są silnie trujące. Zatrucie ołowiem powoduje uszkodzenie: układu nerwowego i krwiotwórczego, krążenia i nerek. Kumuluje się głównie w kościach. Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki i na rozrodczość. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla ołowiu i jego związków nieorganicznych, w przeliczeniu na Pb dla frakcji wdychalnej, została ustalona na poziomie 0,05 mg/m³. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń ołowiu i jego związków nieorganicznych (występujących we frakcji wdychalnej) w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS, zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Opracowana metoda polega na: pobraniu ołowiu i jego związków nieorganicznych (zawartych w powietrzu we frakcji wdychalnej aerozolu) na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu azotowego i ditlenku diwodoru oraz oznaczaniu ołowiu w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu acetylen-powietrze (F-AAS). Metoda umożliwia oznaczenie ołowiu i jego związków nieorganicznych w zakresie stężeń 0,25 ÷ 10,00 μg/ml. Uzyskana krzywa kalibracyjna ołowiu charakteryzuje się wysoką wartością współczynnika korelacji (R = 1,0000). Granica wykrywalności (LOD) wynosi 0,02 µg/ml, natomiast granica oznaczalności (LOQ) – 0,07 µg/ml. Wyznaczony współczynnik odzysku wynosi 0,99. Opracowana metoda pozwala na oznaczanie stężenia ołowiu i jego związków nieorganicznych zawartych w powietrzu (we frakcji wdychalnej) na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 0,0035 ÷ 0,139 mg/m³ (dla próbki powietrza o objętości 720 l), co stanowi 0,07 ÷ 2,8 wartości NDS oraz 0,0052 ÷ 0,208 mg/m³ (dla mniejszej próbki powietrza wynoszącej 480 l), co stanowi 0,10 ÷ 4,2 wartości NDS. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur oznaczania czynników chemicznych. Metoda oznaczania ołowiu i jego związków nieorganicznych została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Lead is a soft, flexible and grey metal. In industry, it is used as an ingredient of many alloys, jacketing cables, screens protecting against ionizing radiation and battery plates. Lead and its compounds are highly toxic. Lead can cause damage to the nervous, hematopoietic and circulatory systems, and kidneys. It accumulates in bones. It can cause harm to an unborn child and is reprotoxic. The exposure limit values for lead and its inorganic compounds in the working environment, based on Pb for inhalable fraction, are NDS 0.05 mg/m3 . The aim of this study was to develop a method for determining concentrations of lead and its inorganic compounds (in inhalable fraction) in workplace air in the range from 1/10 to 2 NDS values in accordance with the requirements of Standard No. EN 482. This method involves collecting lead and its inorganic compounds (contained in air in the inhalable fraction of aerosol) on a membrane filter, filter mineralization with concentrated nitric acid and dihydrogen dioxide, and determining lead in a solution prepared for analysis with flame atomic absorption spectrometry with atomization in air-acetylene flame (F-AAS). This method enables determination of lead in the concentration range 0.25–10.00 µg/ml. The obtained calibration curve has a high correlation coefficient (R2 = 1.0000). The detection limit for lead (LOD) is 0.02 µg/ ml and the limit of quantification (LOQ) is 0.07 µg/ ml. Determined coefficient of recovery is 0.99. The developed method enables determination of concentrations of lead and its inorganic compounds in the inhalable fraction in workplace air in the concentration range 0.0035–0.139 mg/m3 (for a 720-L air sample), which represents 0.07–2.8 of NDS and 0.0052–0.208 mg/m3 (for a smaller air sample of 480-L), which represents 0.10–4.2 of NDS. The method is accurate, precise and it meets the requirements of Standard No. EN 482 for procedures for determining chemical agents. The method of determining lead and its inorganic compounds has been recorded as an analytical procedure (appendix).

16

N,N-Dimetyloacetamid : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą kapilarnej chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną

Wziątek A., Adamus D., Brzeźnicki S.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 1 (87)

65--78

PL

N,N-Dimetyloacetamid (DMAC) jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym aminowym zapachu. Substancja ta miesza się z większością polarnych i niepolarnych rozpuszczalników organicznych, jak również z wodą. Jest wykorzystywana jako rozpuszczalnik w przemyśle tworzyw sztucznych i włókien syntetycznych, a także w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Narażenie na pary i aerozole N,N-dimetyloacetamidu odbywa się drogą: oddechową, pokarmową oraz przez skórę. Narażenie inhalacyjne na N,N-dimetyloacetamid może powodować kaszel i duszności. Pary i roztwory N,N-dimetyloacetamidu mogą powodować podrażnienia i oparzenia skóry. Celem pracy było opracowanie odpowiednio czułej metody oznaczania N,N-dimetyloacetamidu w powietrzu na stanowiskach pracy, umożliwiającej, zgodne z wymaganiami zawartymi w normie PN-EN 482, oznaczanie stężeń N,N-dimetyloacetamidu w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości NDS.Wszystkie badania wykonano przy zastosowaniu chromatografu gazowego firmy Hewlett Packard model 6890 wyposażonego w detektor płomieniowo-jonizacyjny (FID) oraz kolumny analitycznej ZB-WAX 60 m x 0,32 mm x 0,5 µm. Opracowana metoda oznaczania N,N-dimetyloacetamidu polega na: adsorpcji par związku na żelu krzemionkowym, desorpcji metanolem oraz chromatograficznej analizie uzyskanych roztworów. Metoda umożliwia selektywne oznaczanie N,N-dimetyloacetamidu w zakresie stężeń odpowiednio 1 ÷ 70 mg/m3 (dla próbki powietrza o objętości 20 l). Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 3,14 µg/ml. Opracowaną metodę oznaczania N,N-dimetyloacetamidu, zapisaną w postaci procedury analitycznej, zamieszczono w załączniku. Metoda spełnia kryteria zawarte w normie PN-EN 482 dotyczące: czułości oznaczeń, precyzji i dokładności.

EN

N,N-Dimethylacetamide (DMAC) is a colorless liquid with a characteristic amine odour. N,N-Dimethylacetamide mixes with polar and non-polar organic solvents and water. This substance is used in plastic and fibers industries as a solvent. N,N-Dimethylacetamide vapours and aerosols are absorbed through inhalation, gastrointestinal tract and skin. Inhalation of N,Ndimethylacetamide can cause cough or breathlessness. Vapours and solutions of N,Ndimethylacetamide can cause irritation and burns of skin. The aim of this study was to develop sensitive method for determining N,N-dimethylacetamide in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC value, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482. A 6890 Hewlett Packard gas chromatography equipped with a flame ionization detector (FID) and analytical column ZB-WAX 60 m × 0.32 mm × 0.5 μm was used. The method is based on the adsorption of N,N-dimethylacetamide on silica gel, desorption with methanol and gas chromatographic analysis of the resulting solution. The measurement range was 1 ÷ 70 mg/m3for 20-L air sample. Limit of quantification (LOQ) was 3.14 μg/ml. The method described as recipe of analysis (appendix) enables selective determination of N,N-dimethylacetamide. This method is precise, accurate and it meets the criteria listed in Standard No. PN-EN 482.

17

Eter oktabromodifenylowy – mieszanina izomerów : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas

Kucharska M., Wesołowski W.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 2 (88)

129--145

PL

Eter oktabromodifenylowy (oktaBDE) w czystej postaci jest niepalnym białym lub prawie białym ciałem stałym o charakterystycznym zapachu. Związek otrzymuje się przez bromowanie eteru difenylowego. Eter oktabromodifenylowy należy do bromowanych związków aromatycznych stosowanych do zmniejszania palności. Najczęściej był stosowany przy produkcji syntetycznych polimerów wykorzystywanych w przemyśle: samochodowym, elektrycznym i elektronicznym. Ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne eter oktabromodifenylowy zaliczono do, tzw. trwałych zanieczyszczeń organicznych, których produkcja i stosowanie są zabronione w Unii Europejskiej od 2004 r. W warunkach przemysłowych podstawowym źródłem narażenia na polibromowane etery difenylowe (PBDE) jest praca w spalarniach odpadów komunalnych oraz przy utylizacji sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Najbardziej istotne znaczenie w toksycznym działaniu eteru oktabromodifenylowego mają zmiany czynnościowe w wątrobie i tarczycy, a po narażeniu inhalacyjnym także zmiany w układzie oddechowym. Eter oktabromodifenylowy nie wykazywał działania mutagennego i genotoksycznego. W Environmental Protection Agency (EPA) zaliczono eter oktabromodifenylowy do klasy D, czyli związków nieklasyfikowanych jako kancerogen dla ludzi. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania stężeń eterów oktabromodifenylowych w środowisku pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482: 2012. Badania wykonano techniką chromatografii gazowej przy zastosowaniu chromatografu gazowego agilent tchnologies 7890B ze spektrometrem mas 5977A (MSD) oraz dozownikiem z podziałem lub bez podziału, z automatycznym podajnikiem próbek i komputerem z programem sterowania i zbierania danych (Mass Hunter) oraz kapilarną kolumną analityczną ZB 5-HT inferno (30 m × 0,25 mm × 0,25 µm). Metoda polega na: zatrzymaniu frakcji wdychalnej obecnego w badanym powietrzu aerozolu eterów oktabromodifenylowych na filtrze z włókna szklanego, ekstrakcji toluenem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu przy zastosowaniu spektrometru mas. Wydajność odzysku oznaczanych związków przy zastosowaniu proponowanego zestawu do pobierania próbek powietrza wynosiła 95,7%. Tak pobrane próbki powietrza przechowywane w lodówce są trwałe co najmniej 30 dni. Zastosowanie kolumny ZB 5 HT inferno (30 m × 0,25 mm × 0,25 µm) umożliwia oddzielenie frakcji eteru oktabromodifenylowego od innych izomerów polibromowanych eterów difenylowych oraz rozpuszczalnika. Opracowana metoda jest liniowa (r = 0,999) w zakresie stężeń 1 ÷ 20 µg/ml, co odpowiada zakresowi 0,01 ÷ 0,2 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 200 l. Granica oznaczalności tej metody wynosi 0,365 µg/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczenie frakcji wdychalnej eterów oktabromodifenylowych w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 0,01 ÷ 0,2 mg/m³ (1/10 ÷ 2 wartości NDS). Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482: 2012 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania eterów oktabromodifenylowych, zapisaną w postaci procedury analitycznej, zamieszczono w załączniku.

EN

The pure octabromodiphenyl ether (octaBDE) is a white, inflammable solid with characteristic odor, obtained by bromination of diphenyl ether. Octabromodiphenyl ether belongs to the group of brominated aromatic compounds used as flame retardants. It was most often used in the production of synthetic polymers used in the electric, electronic and car industries. Due to its physicochemical proprieties, octabromodiphenyl ether belongs to the group of so called persistent organic pollutants (POP’s) which production and utilization is banned in European Union since 2004. Occupational exposure may take place mainly in waste incineration plants and during using electric and electronic equipment. The most important toxic effects of octabromodiphenyl ether are functional changes in the liver and thyroid, and changes in the respiratory tract after inhalation. Octabromodiphenyl ether did not show mutagenic or genotoxic properties. Environmental Protection Agency (EPA) classified octabromodiphenyl ether in Class D (group of compounds not classified as a carcinogen for humans).The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining octabromodiphenyl ether concentrations in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard PN-EN 482:2012.Studies were performed using gas chromatography (GC). A 7890B Agilent Technologies gas chromatograph equipped with a 5977A mass spectrometry detector (MSD), ZB 5-HT inferno (30 m × 0.25 mm × 0.25 μm) capillary analytical column, autosampler and Mass Hunter software was used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of inhalable fraction of octabromodiphenyl ether on glass fiber filters, desorption with toluene and gas chromatographic-mass detection (GC/MS) analysis of the resulting solution.Extraction efficiency of octabromodiphenyl ether from filters was 95.7%. Samples of octabromodiphenyl ether can be stored in refrigerator for up to 30 days. The use of a ZB 5-HT inferno (30 m × 0.25 mm × 0.25 μm) capillary column enabled selective determination of octabromodiphenyl ether in a mixture of polibromineted diphenyl ethers, toluene and other compounds. This method is linear (r= 0.999) within the investigated working range 1 ÷ 20 μg/ml, which is equivalent to air concentrations from 0.01 to 0.20 mg/m3for a 200-L air sample. Limit of quantification (LOQ) is 0.365 μg/ml. The analytical method described in this paper enables selective determination of octabromodiphenyl ethers in workplace air in the presence of other compounds at concentrations from 0.01 to 0.20 mg/m3(1/10 ÷ 2 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard PN-EN 482:2012. This method can be used for assessing occupational exposure to octabromodiphenyl ether and associated risk to workers’ health. The developed method of determining octabromodiphenyl ether has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

18

Cyna i jej związki nieorganiczne : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 2 (88)

113--127

PL

Cyna w temperaturze pokojowej jest miękkim, srebrzystoszarym metalem. W przemyśle cyna jest stosowana jako składnik stopów: łożyskowych, lutowniczych i odlewniczych oraz do wytwarzania powłok ochronnych naczyń cynowych i amalgamatów. Związki cyny są toksyczne. Wynikiem narażenia na cynę może być niekolagenowa pylica płuc – określana nazwą cynicy. Cyna i jej związki powodują podrażnienia skórne i przewlekłe zapalenie spojówek. Związki cyny kumulują się w organizmie. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla cyny i jej związków nieorganicznych została ustalona na poziomie 2 mg/m3. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń cyny i jej związków nieorganicznych w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482:2012E. Opracowana metoda zastąpi metodę oznaczania cyny opisaną w normie PN-Z-04229-03:1996. Opracowana metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych polega na: pobraniu cyny i jej związków zawartych w powietrzu na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu solnego i azotowego oraz oznaczaniu cyny w roztworze przygotowanym do analizy metodą płomieniową absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS). Uzyskana krzywa kalibracyjna cyny w zakresie stężeń 5,00 ÷ 120,0 μg/ml charakteryzuje się wysoką wartością współczynnika korelacji (R2 = 1,0000) oraz odpowiada zakresowi stężeń 0,17 ÷ 4,17 mg/m3 cyny i jej związków w powietrzu dla próbki powietrza o objętości 720 l. Średnia wartość współczynnika wydajności mineralizacji wynosi 1,00. Metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych pozwala na oznaczanie najmniejszej ilości cyny i jej związków w powietrzu na stanowiskach pracy na poziomie 0,17 mg/m3. Charakteryzuje się dobrą dokładnością i precyzją, a także spełnia wymagania stawiane procedurom stosowanym do oznaczania czynników chemicznych w celu przeprowadzania oceny narażenia zawodowego. Opracowana metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Tin at room temperature is a soft, silvery metal. In the industry it is used as a component of bearing, brazing and casting alloys and for the preparation of protective coatings, dishes and tin amalgam. Tin compounds are toxic. The result of exposure to tin can be a non-collagenous pneumoconiosis referred to as the cynics. Tin and its compounds cause skin irritation and chronic conjunctivitis. Tin compounds accumulate in the body. Exposure limit value (NDS) for tin and inorganic compounds is 2 mg/m3. The aim of this study was to develop a method for determining concentrations of tin and its inorganic compounds in workplace air in the range from 1/10 to 2 NDS values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482:2012E. The developed method replaces the method described in Standard No. PN Z-04229-03:1996. The method involves collecting tin and its compounds from the air on a membrane filter, filter mineralization with concentrated hydrochloric acid and nitric acid, and determining tin in the solution prepared for analysis with flame atomic absorption spectrometry (AAS). The calibration curve obtained in the concentration range 5.00 ÷ 120.0 μg/ml has a high correlation coefficient (R2 = 1.0000) and corresponds to the concentration range of 0.17 ÷ 4.17 mg/m3 for a 720-L air sample. The average value of the efficiency factor of mineralization was 1.00. The developed method for determining tin and its inorganic compounds enables determination of the smallest amount in workplace air at the level of 0.17 mg/m3. The method is accurate, precise and it meets the criteria for procedures for determining chemical agents used to evaluate occupational exposure. The developed method of determining tin and its inorganic compounds has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

19

Determining the reactivity of concrete aggregates for Nuclear Power Plant concrete structures

Jackiewicz-Rek W., Piotrowski T., Jeanpierre A., Courard L.

Materiały Budowlane

|

2016

|

nr 9

98--101

EN

The authors describe the additional requirements to ensure durability of concrete related to probability of corrosion due to alkali-silica reactivity of aggregates based on French Rules for Design and Construction of PWR nuclear civil works RCC-CW. Since these requirements are based both on European standards and the French experience they are not fully compatible with the conditions and requirements in other countries, including Poland. In the paper the RILEM methodology and assessment according to American ASTM standards are presented as well. The article is an introduction to the discussion on adapting to Polish conditions the guidelines for the reactivity assessment of aggregate for concrete resulting from RCC-CW.

PL

W artykule przedstawiono dodatkowe wymagania mające na celu zapewnienie trwałości betonu z uwagi na prawdopodobieństwo korozji wynikające z reaktywności alkalicznej kruszywa zgodnie z francuskimi wytycznymi do projektowania elektrowni jądrowej RCC-CW. W związku z tym, że wymagania te bazują zarówno na normach europejskich, jak i doświadczeniu francuskim, to nie są one całkowicie kompatybilne z warunkami i wymaganiami obowiązującymi w innych krajach, w tym w Polsce. W artykule przedstawiono także ocenę reaktywności zgodnie z RILEM oraz wg norm ASTM. Artykuł jest wstępem do dyskusji na temat dostosowania wytycznych dotyczących oceny reaktywności kruszyw do betonu wg RCC-CW do warunków polskich.

20

Badania wilgotności zasolonych murów ceglanych nieniszczącą metodą mikrofalową

Goetzke-Pala A., Hoła J.

Materiały Budowlane

|

2016

|

nr 9

104--106

PL

W artykule zamieszczono rezultaty laboratoryjnych badań wilgotności masowej zasolonych murów ceglanych, przeprowadzone nieniszczącą metodą mikrofalową z wykorzystaniem miernika T600. Wykazano, że wskutek zasolenia, wartość ocenianej wilgotności masowej jest wyższa od wilgotności rzeczywistej. Zamieszczono opracowane zależności korelacyjne między wilgotnością masową Um a wskazaniem X użytego w badaniach miernika mikrofalowego, dotyczące badanych murów, które mogą być przydatne w praktyce budowlanej.

EN

The paper presents the results of tests of the mass moisture content of saline brick walls which were carried out in a laboratory with the use of the non-destructive microwave method using a T600 gauge. It has been proved that due to salinity, the value of the assessed mass moisture content is greater than the real moisture content. The developed correlative relations between the mass moisture content Um and the indication of the X microwave gauge used in the tests, which can be useful in construction practice, have been included.