Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Bioakumulacja metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych w biomasie koniczyny łąkowej uprawianej na podłożach zawierających odpady wiertnicze

Kujawska J., Pawłowska M.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 4

565--570

PL

Odpady wiertnicze, w skład których wchodzi zużyta płuczka i urobek wiertniczy (zwierciny) charakteryzują się dużą zawartością metali, których wodorotlenki alkalizują środowisko. Migracja tych metali do otoczenia stanowi potencjalne zagrożenie dla gleb i wód ze względu na możliwość zakłócania szlaków przemian chemicznych związków mineralnych i organicznych oraz ich toksyczne działanie na organizmy żywe. Wysokie stężenie kationów zasadowych może utrudniać wybór metody zagospodarowania odpadów wiertniczych, ale może być również argumentem za ich stosowaniem w charakterze środka odkwaszającego na rekultywowanych składowiskach odpadów mineralnych zawierających składniki kwasogenne, np. piryt. W celu oceny potencjalnego ryzyka związanego z obecnością odpadów wiertniczych w środowisku glebowym przeprowadzono doświadczenie wazonowe na glebie kwaśnej z dodatkiem odpadów wiertniczych (stanowiących 2,5%, 5%, 10%, 15% mas. podłoża), z użyciem koniczyny łąkowej (Trifolium pratense) jako rośliny testowej. Określono zawartość Ca, Mg, K i Na w podłożach glebowych oraz w biomasie roślin i oceniono wpływ zawartości wielkości dawki odpadu na stężenia poszczególnych metali w podłożu oraz ich akumulację w roślinach. Stwierdzono, że odpady wiertnicze wpłynęły na zwiększenie akumulacji Na, K i Ca w biomasie nadziemnej i korzeniowej koniczyny w stosunku do roślin kontrolnych.

EN

Drilling cuttings were added (2.5-15% by mass) to soil and used for growing red clover (Trifolium pratense). The effect of the concn. of Ca, Mg, K and Na in soil on their bioaccumulation inside the biomass was studied. Migration of the metals inside the plant tissues was also evaluated. The addn. of drilling waste to the soil resulted in an increase in the accumulation of Na, K, and Ca both in the overground and underground parts of the plant.

2

Estimation of radioactivity dose rate absorbed with ingested mushrooms and related health risk

Dołhańczuk-Śródka A., Ziembik Z., Kříž J., Hyšplerová L., Wacławek M.

Proceedings of ECOpole

|

2012

|

Vol. 6, No. 2

499--503

EN

The fruiting bodies of fungi sprout from mycelium are capable of accumulating significant amounts of trace elements, both metals and metalloids. Content of these elements in fruiting bodies may exceed their concentration in the substrate where fungi develop. Among the elements the radioactive nuclides are also present. In this work health risk caused by increased radioactivity dose absorbed with Xerocomus badius bay bolete consumption was estimated. In analysis concentrations of radioactive isotopes 137Cs and 40K were taken into consideration. It was found that moderate ingestion of bay bolete does not create health risk due to increased radioactive substances intake. The amount of consumed mushrooms that could deliver the dose exceeding the safe one, is rather improbable in real life.

PL

Owocniki grzybów wyrastające z grzybni są zdolne do gromadzenia znacznych ilości pierwiastków śladowych zarówno metali, jak i niemetali. Zawartość tych pierwiastków w owocnikach może wielokrotnie przekroczyć ich stężenia w podłożu. Wśród pochłoniętych pierwiastków są również nuklidy promieniotwórcze. Dokonano oceny potencjalnych dawek skutecznych promieniowania gamma w wyniku wchłonięcia 137Cs i 40K wraz ze spożywanym grzybem. Na podstawie wyników pomiarów stwierdzono, że umiarkowane spożycie podgrzybka brunatnego nie stwarza zagrożenia dla zdrowia ze względu na zwiększone spożycie substancji radioaktywnych.

3

Investigation of committed radiation dose rate and relationships between alkaline metals concentrations in mushroom Xerocomus badius

Dołhańczuk-Śródka A., Ziembik Z., Kriz J., Hysplerova L., Wacławek M.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2012

|

Vol. 19, nr 4

649-664

EN

The fruiting bodies of fungi sprout from mycelium are capable of accumulating significant amounts of trace elements, both metals and metalloids. Content of these elements in fruiting bodies may exceed their concentration in the substrate where fungi develop. Among the elements the radioactive nuclides are also present. In this work health risk caused by increased radioactivity dose absorbed with Xerocomus badius bay bolete consumption was estimated. In analysis concentrations of radioactive isotopes 137Cs and 40K were taken into consideration. It was found that moderate ingestion of bay bolete does not create health risk due to increased radioactive substances intake. The amount of consumed mushrooms that could deliver the dose exceeding the safe one, is rather improbable in real life. Possible relationships between radioactive isotopes concentrations and concentrations of common alkali metals were investigated using methods designed for compositional data analysis. No clear relationships between 137Cs, Ca, K and Mg concentrations in samples of bay bolete were found and significant influence of outlying data points on statistical inference was noticed.

PL

Owocniki grzybów wyrastające z grzybni są zdolne do gromadzenia znacznych ilości pierwiastków śladowych zarówno metali, jak i niemetali. Zawartość tych pierwiastków w owocnikach może wielokrotnie przekroczyć ich stężenia w podłożu. Wśród pochłoniętych pierwiastków są również nuklidy promieniotwórcze. Dokonano oceny potencjalnych dawek skutecznych promieniowania gamma w wyniku wchłonięcia 137Cs i 40K wraz ze spożywanym grzybem. Na podstawie wyników pomiarów stwierdzono, że umiarkowane spożycie podgrzybka brunatnego nie stwarza zagrożenia dla zdrowia ze względu na zwiększone spożycie substancji radioaktywnych. Badano również relacje między aktywnością izotopów promieniotwórczych a stężeniem metali alkalicznych, wykorzystując metody przeznaczone do analizy składu danych.

4

Polimeryzacja anionowa inicjowana reagentami przenoszącymi elektrony

Grobelny Z., Stolarzewicz A., Szczepański M., Piekarnik B.

Wiadomości Chemiczne

|

2008

|

[Z] 62, 9-10

849-873

EN

This work describes the polymerization processes with electron-transfer reagents. Alkali metals, salts of aromatic hydrocarbons radical anions, and solutions of alkalides, i.e. salts containing alkali metal anions and complexed alkali metal cations, belong to such species [33-39]. The alkali metals transfer one electron to vinyl and diene monomers in the heterogeneous systems [54-73]. The radical anions are also able to transfer one electron [74, 77-82], however, in some cases they behave as nucleophiles [82-85] or bases [86]. These initiators are applied for the polymerization of vinyl and oxacyclic monomers in homogeneous systems. Both of them are named single-electron-transfer (SET) reagents. The alkalides are two-electron-transfer (TET) reagents. Among them potassium potassides K-, K+(18-crown-6) and K-, K+(15-crown-5)2 in tetrahydrofuran solution are mostly used for the polymerization of various monomers [53]. The initiation with these salts is usually a multistage process. An organopotassium compound is formed as the intermediate product which after the protonation by crown ether becomes the real initiator of the polymerization of vinyl monomers [92, 93, 97, 100]. The organometallic intermediate can be also protonated by the monomer or can decompose with the elimination in the systems containing oxiranes [107, 110-113] or lactones [127]. Potassium alkoxides or potassium salts of carboxylic acids, respectively, are the genuine initiators in this case. Crown ethers, known as the stable activators of chemical reactions, can participate in these processes as the reagents [107, 110, 116]. In the ring-opening reaction they form unsaturated potassium alkoxides which serve as the additional initiating agents [53, 97].

5

Spadek zasolenia Morza Bałtyckiego jako naturalne zjawisko

Borowski T., Hryniewicz T.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2004

|

Tom 6

223-232

PL

Aby udowodnić, że obecne Morze Bałtyckie stopniowo obniża swoje zasolenie, trzeba się trochę cofnąć w historię geologiczną ziemi, w tym w szczególności płyty skandynawskiej. Występujące w naturze pionowe ruchy górotwórcze płaszcza skandynawskiego są główną przyczyną spadku zasolenia Morze Bałtyckiego. Już w XVIII wieku A. Celsius (1743) zaobserwował podnoszenie się północnego wybrzeża bałtyckiego i wyliczył że w okresie 100 lat wypiętrzanie się wynosi 1 metr. Największe wypiętrzenie zostało zaobserwowane na zachodnim wybrzeżu Zatoki Botnickiej (około 1 cm na rok). To zjawisko trwa od tysięcy lat. Miejscowości położone niegdyś nad wybrzeżem Zatoki Botnickiej, dzisiaj są oddalone od morza, a także są położone znacznie wyżej ponad poziomem morza. Jest faktem, że zasolenie wody morskiej w Bałtyku systematycznie spada. Przyjmując, że średni standardowy skład wód oceanicznych pod względem zasolenia [NaCl] wynosi 24,53 g/dm3 [7,8], można wnioskować, że Morze Bałtyckie w coraz większym stopniu staje się morzem słodkowodnym. Porównując wyniki z okresu lat 1980÷1999 [6] oraz z przełomu lat 2002/2003 można stwierdzić, że zasolenie Południowego Bałtyku w okolicach Mielna, jest znacznie mniejsze niż zasolenie Zatoki Pomorskiej. Powodem tego może być większe oddalenie Mielna od cieśnin duńskich niż Zatoki Pomorskiej. Wypiętrzanie się Skandynawii powoduje spłycenie morza w rejonie cieśnin duńskich oraz mniejszy dopływ wód oceanicznych, co skutkuje zmniejszaniem się zasolenia wód Bałtyku. Płyta Skandynawii przechyla się co powoduje podnoszenie się poziomu morza na południu Bałtyku, a obniżenie poziomu morza na północy (Zatoka Botnicka). W wyniku tego zjawiska geologicznego polskie wybrzeże pochłaniane jest przez wody Bałtyku (ruiny kościoła w Trzęsaczu). Naturalne zjawiska geologiczne, na które człowiek nie ma wpływu, wskazują na konieczność dostosowania się ludności zamieszkałej w rejonach przybrzeżnych polskiej części Morza Bałtyckiego do zmian środowiskowych, bez możliwości istotnego wpływania na te zmiany.

EN

One of the main reasons of glaciation as well as lifting of land massifs is the varying distance from the earth to the sun equaling on average about 149 675 000 km. The earth rotates on the trajectory very close to the ellipse. Earth orbit changes with the eccentricity reaching its maximum value of 21 million km. This way the amount of heat coming from the sun is varying although some other factors also affect the formation of glaciers. The inclination of the earth's rotation axis to the orbit is also important and it changes from 22 6' to 24 50' during 40400 years. At present this inclination is 23 27'. Precession movement and higher mentioned phenomena are the main factors affecting the changes in climate on the earth. The earth shell undergoes continuous deformations. This phenomenon was first observed by Pratt and Airy. They claimed that equilibrium state in the earth shell may be unsettled. Lifting of lands of Scandinavia, Hudson Bay, Greenland, Antarctic, Alaska, Alps, etc. results in depressions in other sites of the earth, like Netherlands, north-west coast of Germany, Bavaria, England, Normandy, Brittany, North Sea, etc. In order to prove that the salinity in the Baltic Sea is decreasing one should move back in the history of earth geology, concerning specifically the Scandinavia sheath. The vertical/upright tectonic movements of the Scandinavia sheath are the main reason of the decrease in salinity of the Baltic Sea. In the 18th century A. Celsius (1743) observed the lifting of the Baltic coast and he calculated that its magnitude was about 1 meter per 100 years. The highest lifting has been observed on the west coast of Bothnia Bay (about 1 centimeter per year). This phenomenon has lasted for thousands years now. Centuries ago the localities lying on the Scandinavia coast are now away from the sea side, situated also quite high over the sea level. The lifting of Scandinavia causes shallowing of the Baltic Sea in the region of the Danish Straits as well as lower inflow of oceanic waters, which results in lowering of salinity of the Baltic Sea. The Scandinavia sheath inclines, which causes elevation of sea level in the southern part of the Baltic Sea, abation of the sea level in the north (Bothnia Bay). As a result of this geological phenomenon Polish coast is ingulfed by the water of the Baltic Sea (ruins of Trzęsacz church). It is fact that salinity of the Baltic Sea water is systematically decreasing. Assuming, that mean standard composition of oceanic waters, taking into account salinity [NaCl] is 24,53 g/dm3 [7,8], conclusion is, that the Baltic Sea becomes freshwater sea in higher and higher degree. The authors' studies of the salinity of the Baltic Sea water sampled on the beach of Mielno on the edge of 2002/2003 and in March 2003 indicate that its value is much less than that reported during last two decades of the 20th century for the Pomerania Bay. Taking into account a greater distance from the Danish Straits to Mielno it is still a very low value proving of the continuous desalination of the Baltic Sea.

6

Metals in the water of selected lakes in the central and the northern part of Zaborski Landscape Park

Gwoździński K., Mazur J., Kilańczyk E., Pieniążek A.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 10

1075--1082

EN

Concentration of two groups of metals were estimated in waters of lakes in Zaborski Landscape .Park using atomic absorption spectroscopy. First group consists of alkaline metal s (Na, K, Ca and Mg), the second one of heavy metals (Zn, Mn, Fe, Cu, Pb and Cd). The metal s were determined in the following lakes: Kosobudno, Dybrzk, Łąckie, Głuche Duże, Głuche Małe, Śluza and Laska. First three lakes are situated in the north-western subglacial channel, while Głuche Duże and Głuche Małe - in the northern subglacial channel. Śluza and Laska belong to the group of flat lakes. The concentrations of sodium and potassium in the group of subglacial channel lakes: Kosobudno, Dybrzk, Łąckie, were approx. 6 mg/dm3 and 1.64 mg/dm3, respectively, while concentrations of magnesium and calcium - approx. 4 mg/dm3 and 42 mg/dm3. Higher concentration of calcium was found in Śluza and Laska lakes (approx. 47 mg/dm3) and Głuche Duże and Głuche Małe (approx. 50 mg/dm3). Generally the concentrations of alkaline metals in the group of flat lakes (Laska, Śluza) were intermediate between both groups of subglacial channel lakes. Larger differences were observed in the case of heavy metals. The concentrations of zinc and lead were 88 μg/dm3 and 7.5 μg/dm3, respectively in Kosobudno lake. In other lakes the measured amounts were in the following range Zn < 20 μg/dm3 and Pb 1.0-2.2 μg/dm3. The concentrations of manganese were the highest in Łąckie (152 μg/dm3) and Laska (104 μg/dm3) lakes and the lowest in Głuche Duże lake (44 μg/dm3). The concentrations of other heavy metals in the lakes were: iron 39-82 μg/dm3, copper 2-7.9 μg/dm3, and cadmium < 1 μg/dm3.

PL

Określono stężenie metali w wodach wybranych jezior w Zaborskim Parku Krajobrazowym, stosując spektrometrię absorpcji atomowej. Pierwsza grupa metali zawierała metale alkaliczne (Na, K, Ca i Mg), druga metale ciężkie (Zn, Mn, Fe, Cu, Pb i Cd). Stężenie metali określone było w następujących jeziorach: Kosobudno, Dybrzk, Łąckie, Głuche Duże, Głuche Małe, Śluza i Laska. Pierwsze trzy jeziora położone są w rynnie subglacjalnej o przebiegu północno-zachodnim, natomiast jeziora Głuche Duże i Głuche Małe znajdują się w rynnie o przebiegu południkowym. Jeziora Śluza i Laska w odróżnieniu od jezior rynnowych należą do grupy jezior płytkich i płaskich. Stężenie sodu i potasu w pierwszej grupie jezior rynnowych: Kosobudno, Dybrzk, Łąckie wynosiło odpowiednio ok. 6 mg/dm3) i 1,64 mg/dm3), natomiast stężenie magnezu i wapnia wynosiło ok. 4 mg/dm3) i 42 mg/dm3). Większe stężenia wapnia występowały w jeziorach Śłuza i Laska (ok. 47 mg/dm3)) oraz Głuche Duże i Głuche Małe (ok. 50 mg/dm3). Stężenia metali alkalicznych w grupie jezior płaskich (Śluza i Laska) były zawarte między pierwszą i drugą grupą jezior rynnowych. Większe różnice w stężeniach obserwowano w przypadku metali ciężkich. Największe stężenia cynku i ołowiu występowały w jeziorze Kosobudno i wynosiły odpowiednio 88 mg/dm3 i 7,5 mg/dm3. W innych jeziorach zawartość cynku i ołowiu mieściła się w zakresach: cynku < 20 μg/dm3 i 2,2-1,0 μg/dm3 ołowiu. Stężenie manganu było największe w jeziorach Łąckie 152 μg/dm3 i Laska 104 μg/dm3 i najmniejsze w jeziorze Głuche Duże 44 μg/dm3. Stężenia innych metali ciężkich mieściły się w następujących zakresach: żelazo 39-82 μg/dm3, miedź 2-7,9 μg/dm3, kadm < 1 μg/dm3.

7

Concentrations of alkaline and heavy metals in the water of selected lakes in the Zaborski Landscape Park (Poland)

Gwoździński K., Mazur J., Kilańczyk E.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 2-3

157--163

EN

The concentrations of alkaline (Na, K, Ca, and Mg) and heavy metals (Zn, Mn, Fe, Co, Pb, and Cd) in waters of lakes with different trophic conditions: Gardliczno, Zmarłe, Nawionek, Czarne, Długie, Piecki, Żabionek, Moczadło, Sosnówek in the Zaborski Landscape Park were determined by the method of atomic absorption spectrometry. In oligotrophic lakes, the concentrations of sodium and potassium were rather law (Na approx. 2.6 mg/dm3 ; K 0.39-0.78 mg/dm3), whereas the concentrations of calcium and magnesium were in the range 1.45-11.5 mg/dm3 and 0.36-0.70 mg/dm3, respectively. In alpha-mesotrophic lakes, the concentration of sodium was 2.1-3.4 mg/dm3 and of potassium - 0.49-0.60 mg/dm3. The contents of calcium and magnesium were slightly higher in alpha-mesotrophic lakes (Ca 1.87-32.1 mg/dm3, Mg 0.38-1.81 mg/dm3) than in oligotrophic ones. The concentrations of heavy metals in oligotrophic lakes were lower. The following amounts of metals were found in oligotrophie lakes: Zn 16.6-32.6 µg/dm3, Mn 0.1-40.8 µg/dm3, Fe 18.7-45.2 µg/dm3, Cu 2.0-5.1 µg/dm3, Pb 5.91-8.1 µg/dm3 and Cd < 1-1.68 µg/dm3. In the waters of alfa-mesotrophic lakes the concentrations of heavy metals were: Zn 31.0-84.0 µg/dm3, Mn 14.7-77.2 µg/dm3, Fe 21.2-160 µg/dm3, Cu 6.1-10.5 µg/dm3, Pb 6.89-19.8 µg/dm3 and Cd < 1-1.94 µg/dm3.

PL

W wodach jezior, położonych na terenie Zaborskiego Parku Krajobrazowego, oznaczano stężenie metali alkalicznych (Na, K, Ca, Mg) oraz metali ciężkich (Zn, Mn, Cu, Pb, Cd) przy użyciu atomowej spektroskopii absorbcyjnej (AAS). Badane jeziora podzielono, pod względem trofii, na: jeziora oligotroficzne (Sosnówek, Moczadło, Długie i Nawionek), jeziora alfa-mezotroficzne (Gardliczno, Czarne, Piecki i Zmarłe) i jezioro mezotroficzne Żabionek. W jeziorach oligotroficznych stężenie sodu i potasu było raczej małe (Na - 2.6 mg/dm3; K 0.39-0.78 mg/dm3). Zakres stężeń wapnia i magnezu był następujący: 1.45-11.5 mg/dm3 oraz 0.36-0.70 mg/dm3. W jeziorach alfa-mezotroficznych zakres stężeń sodu wynosił 2.1-3.4 mg/dm3, a potasu 0.49-0.60 mg/dm3. Stężenie wapnia i magnezu było nieco większe w jeziorach alfa-mezotroficznych (Ca 1.87-32.1 mg/dm3; Mg 0.38-1.81 mg/dm3) w porównaniu z jeziorami oligotroficznymi. Stężenie metali ciężkich w jeziorach oligotroficznych było małe i wynosiło: Zn 16.6-32.6 µg/dm3, Mn 0.1-40.8 µg/dm3, Fe 18.7-45.2 µg/dm3, Cu 2.0-5.1 µg/dm3, Pb 5.91-8.1 µg/dm3 oraz Cd < 1-1.68 µg/dm3. W wodach jezior alfa-mezotroficznych stężenie metali mieściło się w zakresie: Zn 31.0-84.0 µg/dm3, Mn 14.7-77.2 µg/dm3, Fe 21.2-160 µg/dm3, Cu 6.1-10.5 µg/dm3, Pb 6.89-19.8 µg/dm3 i Cd < 1-1.94 µg/dm3

8

Termoprogramowana desorpcja metali alkalicznych z modelowych i rzeczywistych powierzchni katalitycznych

Kotarba A., Dmytrzyk J., Kruk I.

Przemysł Chemiczny

|

2003

|

T. 82, nr 3

221-225

9

The effect of alkali metals on the surface area of iron catalyst for ammonia synthesis

Jasińska I., Moszyński D., Arabczyk W., Kaleńczuk R.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2003

|

Vol. 5, nr 4

70-72

EN

The surface area of the iron catalyst for ammonia synthesis impregnated with lithium, sodium, potassium and cesium was examined. The concentration of the respective element (expressed in mole fraction) in the bulk of the catalyst sample was varied from near zero to 1.5-10~3. The increase in the concentration of the promoter led to the decrease of the surface area of the catalyst regardless of the element present in the bulk. The exponential equation has been proposed to describe this dependence. The empirical factor AM o from the mentioned equation, which differs from element to element, was correlated with the difference between the formation enthalpy of A12O3 and the respective alkali metal oxide. The observed dependence obeys a linear law.

10

Determination of the impurities in high purity rubidium chloride

Jiang Y., Gao S., Hu M., Fang Q., Xia S., Chai M.

Chemia Analityczna

|

2003

|

Vol. 48, No. 1

37-44

EN

Alkali metal elements often occur together, and their separation and simultaneous determination is not an easy task. In this paper, a very simple, sensitive and reliable method is presented for the determination of the trace impurities of alkali metal ions (lithium, sodium, potassium and cesium) in high purity rubidium chloride by flame atomic absorption spec-trometry (FAAS). The detection limit which was expressed in characteristic concentration (ug mL(-1) /1 % absorption) for Li+, Na+, K+, Cs+ was 0.032, 0.011, 0.034 and 0.183 respectively, and the recovery in the spiked samples was in the range : 91.6% ~ 107.8%. The analytical system can be used conveniently to monitor the product quality of RbCl in the process of its preparation and purification. In addition, the procedure could be adopted for the analysis of other similar samples.

PL

Metale alkaliczne często występują razem a ich rozdzielanie i jednoczesne oznaczanie jest niełatwym zadaniem. W niniejszej pracy przedstawiono prostą, czulą i wiarygodną metodę oznaczania śladowych ilości metali alkalicznych w chlorku rubidu wysokiej czystości za pomocą płomieniowej absorpcyjnej spektrometrii atomowej (FAAS). Granice detekcji wyrażone jako charakterystyczne stężenie (fig mL(-1)/1 % absorpcji) dla Li+, Na+, K+, Cs+ wynosiły odpowiednio: 0.032,0.011,0.034 i 0.183, a odzysk w próbkach ze znanym dodatkiem metali alkalicznych był w granicach 91.6-107.8%. Ten układ analityczny dobrze nadaje się do monitorowania jakości RbCl w procesie jego otrzymywania i oczyszczania. Poza tym ten sposób postępowania może być zaadaptowana do analizy innych, podobnych produktów.

11

Badanie kompleksowania jonu K+ przez ligandy tetranaftoksy fosfazeno-koronandu metodą spektroskopii jądrowego rezonansu magnetycznego

Kulczycki A.

Zeszyty Naukowe. Chemia / Politechnika Śląska

|

2001

|

z. 146

35-38

EN

By means NMR 39K spectroscopy the complexation constants K1 and K2 of K+ cations with tetranaftoxyphosphazene-coronand ligands were determined.

12

Zeolity naturalne i ich zastosowanie w oczyszczaniu wody i ścieków

Piaskowski K., Anielak A.

Ekologia i Technika

|

2000

|

R. 8, nr 2

31-41

PL

Rosnące wymagania w zakresie uzdatniania i ochrony wód przed zanieczyszczeniami wymuszają poszukiwanie coraz bardziej efektywnych, ale jednocześnie tanich i bezpiecznych ekologicznie rozwiązań. W związku z tym, w ostatnich latach coraz większe zainteresowanie budzą naturalne minerały o właściwościach molekularno-sitowych, sorpcyjnych i jonowymiennych - jednym słowem zeolity. Dzięki dostępności, niskiej cenie oraz właściwościom, wynikającym ze szkieletowej struktury, ich możliwości zastosowania pozwalają nazwać go minerałem XXI wieku. Zeolity wykorzystywane są w technologiach szeroko pojętej ochrony środowiska: od oczyszczania wody i ścieków (usuwanie jonów amonowych, pierwiastków promieniotwórczych, metali ciężkich, zanieczyszczeń ropopochodnych) do adsorpcji wody i gazów, w rolnictwie oraz różnych gałęziach przemysłu. Na podstawie przeglądu literatury przedstawiono wielostronne przeznaczenie zeolitów we współczesnej inżynierii środowiska, a szczególnie w technologii oczyszczania wody i ścieków.

EN

A review of various applications of zeolites in up-to-date environmental engineering, especialy in water and wastewater technology has been presented. These minerals, due to their skeleton structure have such properties as: sorption, ion exchange and molecular-sieve. They are used in environmental protection engineering technologies, among others: water and sewage purification, ammonia and heavy metals removal, ion exchange in radioactive wastewater treatment, removal of oil pollution from water and adsorption of other compounds from liquid and gaseous phase. Zeolites have been also used in agriculture and different branches of industry, e.g. chemical, petrochemical, nuclear, microelectrical, pharmaceutical, construction.

13

Determination of alkali and alkaline earth metal ions in blood serum by capillary electrophoresis with indirect UV detection

Maruszak W., Trojanowicz M.

Chemia Analityczna

|

1999

|

Vol. 44, No. 3A

437-453

EN

A capillary zone electrophoresis (CZE) method with indirect UV detection was devel-oped for the fast and quantitative determination of alkali and alkaline earth metal ion.5 in blood serum. Baseline separation of ammonium, potassium, sodium, calcium, magne-sium and lithium cations was achieved within 7 min. Carrier electrolyte consisted of 5 mmol 1(-1) imidazole and 1 mmol (-1) 18-crown-6 at pH 333. The eflect of the pH and the concentration of electrolyte on the resolution and the efliciency of separation was inves-tigated. AIso, the eflect of the addition of several supramolecular compounds such as cyclodextrins and crown ethers, to the electrolyte was studied. During the optimisation of the separation conditions two injection systems hydrostatic and electrokinetic, were ex-amined. The application of electrokinetic injection creates the described method fast and convenient, with good precision, for migration times from 0.4% to 0.7% and for signal of magnitude from 0.4% to 31%, high efficiency from 165000 to 5200000 theoretical plates and acceptable detection limits at submicromolar level. The described method was applied for analysis of blood serum samples without the pretreatment procedure other than dilution. The quantitative results suggested this method to be useful for clinical applications.

PL

Rozdział jonów amonu, sodu, wapnia, magnezu i litu do linii podstawowej uzyskano w czasie 7 minut stosując elektrolit podstawowy o pH 333 zawierający 5 mol 1(-1 ) imidazolu i l mmol 1(-1) eteru koronowego 18-korona-6. Podczas optymalizacji warunków pomiarowych badano wplyw pH i stężenia elektrolitu podstawowego na rozdzielczość i efektywność rozdzialu Badano również wplyw dodatku do elektrolitu podstawowego kilku związków supramolekularnych takich jak cyklodekstryny i etery koronowe byl badany. W prowadzonych badaniach optymalizowano również warunki wprowadzania próbek, hydrostatycznie i elektrokinetycznie. Stosowanie elektrokinetycznego wprowadzania próbki pozwoliło na uzyskanie dobrej precyzji czasów migracji od 0,4% do O, 7% i wielkości sygnału od 0,4% do 3, 1% oraz wysokiej sprawności rozdziału rzędu od 165000 do 5200000 półek teoretycznych. W zastosowanym zestawie instrumentalnym granice wykrywalności określono na poziomie submikromolowym. Opisana metoda była stosowana do analizy próbek surowicy krwi. Uzyskane ilościowe rezultaty wskazują na użyteczność opracowanej metody w analizie klinicznej.

14

Entropia topnienia halogenków metali alkalicznych a wakansowy model procesu topnienia

Górecki T., Książek K.

Zeszyty Naukowe. Fizyka / Politechnika Opolska

|

1998

|

z. 21

59-72

PL

Wychodząc z podstawowych założeń zaproponowanego przez autorów wakansowego modelu procesu topnienia obliczono zmianę entropii halogenków metali alkalicznych w wyniku przejścia z fazy stałej do ciekłej. Entropię topnienia [delta]Sm wyliczono jako sumę składowych związanych ze zmianą konfiguracji jonów, [delta]Sc i rozkładu częstości drgań, [delta]Sv w podsieci kationowej i anionowej w wyniku wzrostu koncentracji defektów Schottky`ego w trakcie topnienia oraz składowej [delta]Ss związanej z maksymalnie czterema stopniami swobody oscylacji i rotacji defektów Schottky`ego powstających w trakcie topnienia. Wykazano, że składowa konfiguracyjna [delta]Sc entropii jest prawie dwukrotnie mniejsza od składowej wibracyjnej[delta]Sv. Składowa [delta]Ss związana z możliwymi stopniami swobody ruchów oscylacyjnych i rotacyjnych defektów Schottky może osiągnąć wartość porównywalną z wartością składowej konfiguracyjnej [delta]Sc. Obliczone wartości całkowitej entropii topnienia wykazują dobrą zgodność z dostępnymi w literaturze danymi doświadczalnymi o entropii topnienia halogenków metali alkalicznych.

EN

The vacancy model of the melting process was used as a starting point for calculating the entropy of alkali halides. The entropy of melting, [delta]Sm, is separated into three parts connected with the effect of vacancies on the configuration, phonon spectrum, and with possible oscillation and rotation degrees of freedom of Schottky defects created during the melting process: [delta]Sm=[delta]Sc+[delta]Sv+[delta]Ss.The results of calculation show that for all the alkali halides the configurational term, [delta]Sc, is by a factor of ~2 smaller than the vibrational term, [delta]Sv. The maximum value of the [delta]Ss term connected with the possible degrees of freedom of Schottky defects created during the melting process is comparable with configurational term [delta]Sc. The calculated value of [delta]Sm are compared with experimental data for all the alkali halides and the agreement is found to be good.

15

Electronic criterion for the effectiveness of lithium-ion batteries.

Molenda J.

Inżynieria Materiałowa

|

1998

|

R. XIX, nr 4

1233-1237

EN

The paper presents the results of electrical and electrochemical measurements of intercalation compounds (LixCoO2, LixWO3). A close correlation has been shown between the electronic structure of transition metal compounds and reactivity in relation to lithium.